Suriya qoşunları Suveyda Bədəvilərini təmizlədi: Toqquşmalara son

Suriya hökuməti, cənub regionundakı gərginliklərin yaşandığı, Druz əhalisinin üstünlük təşkil etdiyi Suveyda şəhərindən bədəvi döyüşçüləri çıxararaq, orada baş verən ölümcül toqquşmalara son verildiyini elan edib. Şənbə günü verilən bu açıqlama, Suriya Prezidenti Əhməd əl-Şaraanın bədəvi və Druz qrupları arasında yeni atəşkəs əmri verməsindən, habelə İsrailin toqquşmalara daha da müdaxilə etməsinin qarşısını almaq üçün ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan ayrıca razılaşmadan sonra gəlib.

Hökumətin bu iddiasından qısa müddət əvvəl, Suveyda şəhərində pulemyot atəşi, eləcə də yaxınlıqdakı kəndlərdə minaatan mərmilərinin partlaması barədə xəbərlər daxil olmuşdu. Dərhal itkilər barədə məlumat verilməyib.

Suriya Daxili İşlər Nazirliyinin sözçüsü Nur əd-Din Baba, rəsmi Sana xəbər agentliyi tərəfindən yayılan bəyanatında bildirib ki, döyüşlər atəşkəs razılaşmasının həyata keçirilməsi və Suveyda əyalətinin şimal və qərb ərazilərinə hökumət qüvvələrinin yerləşdirilməsi üçün “intensiv səylərdən sonra” sona çatıb. O qeyd edib ki, Suveyda şəhəri hazırda “bütün qəbilə döyüşçülərindən təmizlənib və şəhərin məhəllələrindəki toqquşmalar dayandırılıb”.

İsrailin Müdaxiləsi

Toqquşmalar ötən həftə ictimai yolda bir Druz yük maşını sürücüsünün qaçırılması ilə başlayıb. Bu hadisə intiqam hücumları silsiləsinə səbəb olmuş, ölkənin hər yerindən qəbilə döyüşçülərinin bədəvi icmasını dəstəkləmək üçün Suveydaya axışması ilə nəticələnmişdi. Döyüşlərə Suriya hökumət qoşunları da cəlb olunmuşdu. İsrail də çərşənbə günü münaqişəyə müdaxilə edərək, Druz azlıq qrupunun liderləri hökumət qüvvələrini onlara qarşı sui-istifadə halları törətməkdə günahlandırdıqdan sonra, Druzları qorumaq məqsədilə bölgəyə və Suriyanın paytaxtı Dəməşqə güclü hava zərbələri endirmişdi.

Suriya Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, döyüşlərdə ən azı 260 nəfər həlak olub, 1700 nəfər isə yaralanıb. Digər qruplar isə ölənlərin sayını 900-dən çox göstərir. Bu hadisə, üsyançı qrupların – bəzi sələfi meyilli qüvvələrin də daxil olduğu – dekabr ayında Prezident Bəşər Əsədi devirməsindən sonra hakimiyyətə gələn əl-Şaraa hökumətinin nəzarətinə qarşı ən son problemdir. Əl-Şaraa şənbə günü televiziya ilə yayımlanan bəyanatında bütün tərəfləri silahı yerə qoymağa və hökumətə sülhü bərpa etməkdə kömək etməyə çağırıb.

“Bədəvi qəbilələrə qəhrəmancasına mövqelərinə görə təşəkkür edərkən, onları atəşkəsə riayət etməyə və dövlətin əmrlərinə tabe olmağa çağırırıq,” o bildirib. “Hamı anlamalıdır ki, bu an birlik və tam əməkdaşlıq tələb edir ki, biz bu çətinlikləri dəf edə və ölkəmizi xarici müdaxilədən və daxili təxribatdan qoruyaq.” O, İsrailin iğtişaşlara müdaxiləsini pisləyərək, bunun “ölkəni sabitliyini təhdid edən təhlükəli bir mərhələyə itələdiyini” vurğuladı.

Prezidentin çağırışından sonra bədəvi qrupları Suveyda şəhərini tərk etdiklərini təsdiqləyiblər. Onlar bəyanatda “Suveyda qəbilə və tayfalarının bütün üzvləri ilə məsləhətləşmələrdən sonra atəşkəsə riayət etməyə, məntiqlə hərəkət etməyə və dövlətin səlahiyyətli qurumlarına təhlükəsizliyin və sabitliyin bərpası üçün öz vəzifələrini yerinə yetirməyə şərait yaratmağa qərar verdik,” deyiblər. “Bu səbəbdən, bütün döyüşçülərimizin Suveyda şəhərindən çıxarıldığını bəyan edirik,” onlar əlavə ediblər. Əl-Cəzirənin Dəməşqdən məlumat verən müxbiri Məhəmməd Vall, Druzların da atəşkəsi qəbul etmiş göründüyünü bildirib.

“Tanınmış dini lider Hikmət Əl-Həcri, bütün bədəvi döyüşçülərinin Suveydadan təhlükəsiz şəkildə çıxarılmasına çağırıb,” o deyib. “Bu, gərgin bir həftə oldu. Bir Druz yük maşını sürücüsünün ictimai yolda bir neçə saatlıq qaçırılması intiqam aktlarına və yüzlərlə insanın ölümünə səbəb oldu. 80 mindən çox mülki şəxs Suveydadan qaçdı, evlər və infrastruktur dağıdıldı. Odur ki, ümid olsa da, bu münaqişənin sona çatdığına dair şübhələr də var,” o əlavə edib.

Dünya Atəşkəsi Alqışlayır

Bu arada, İordaniya Suveydada atəşkəsin möhkəmləndirilməsi səyləri ilə bağlı Suriya və ABŞ ilə danışıqlara ev sahibliyi edib. İordaniya hökumətinin məlumatına görə, İordaniya Xarici İşlər Naziri Ayman Səfədi, Suriyalı həmkarı Əsəd əl-Şibani və ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi elçisi Tomas Barak “qan tökülməsinin qarşısını almaq və mülki şəxslərin təhlükəsizliyini qorumaq üçün ölkədəki vəziyyəti və Suveyda Əyaləti ətrafında əldə olunan atəşkəsi möhkəmləndirmək səylərini” müzakirə ediblər. Üç rəsmi, atəşkəsi dəstəkləmək üçün “praktiki addımlar” barədə razılığa gəliblər. Bura bütün tərəflər tərəfindən saxlanılan məhbusların azad edilməsi, Suriya təhlükəsizlik qüvvələrinin yerləşdirilməsi və icma barışıq səyləri daxildir. Səfədi həmçinin hökumətin Suveyda bölgəsində “vətəndaşlarına qarşı törədilmiş pozuntulara görə məsuliyyət daşıyan hər kəsi cavabdeh tutmaq öhdəliyini” alqışlayıb.

Dünyanın müxtəlif ölkələri də atəşkəsə riayət edilməsinə çağırış ediblər. Birləşmiş Krallığın xarici işlər naziri Devid Lammi X-dəki paylaşımında Suriyanın cənubundakı zorakılıqlardan dəhşətə gəldiyini və “davamlı atəşkəsin həyati əhəmiyyətə malik olduğunu” bildirib. Fransanın Avropa və Xarici İşlər Nazirliyi “Suriya hakimiyyətinin Suriya xalqının bütün təbəqələrinin təhlükəsizliyini və hüquqlarını təmin etməsinin” vacibliyini vurğulayıb və Suveydada mülki şəxslərə qarşı törədilmiş sui-istifadə hallarının araşdırılmasına çağırıb. Yaponiya da İsrail zərbələri də daxil olmaqla zorakılıqlardan narahatlığını ifadə edərək, atəşkəsin tez bir zamanda həyata keçirilməsinə çağırıb. Əlavə edib ki, o, “bütün maraqlı tərəfləri maksimum təmkinli olmağa, Suriyanın ərazi bütövlüyünü və milli birliyini qorumağa, müstəqilliyinə və suverenliyinə hörmət etməyə” çağırır.

24 saat