ABŞ-ın İranın Nüvə Obyektlərinə Hücumları: Dünyadan Sərt Reaksiyalar və Diplomatiya Çağırışları
ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələr beynəlxalq arenada ciddi narahatlıqlara səbəb olub, bir çox ölkə bu vəziyyətlə bağlı dərin təşvişlərini ifadə edib və bölgədəki gərginliyin azaldılması üçün təcili addımların atılmasına çağırış edib. Tehranın nüvə proqramının beynəlxalq təhlükəsizlik üçün yaratdığı təhdidlər bir daha diqqət mərkəzinə gətirilib.
Böyük Britaniyadan Diplomatiyaya Dəvət
Böyük Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer X sosial şəbəkəsində etdiyi açıqlamada İranın nüvə proqramının qlobal təhlükəsizlik üçün ciddi təhdid yaratdığını vurğulayıb. Starmer bildirib ki, “ABŞ bu təhdidi yumşaltmaq üçün addımlar atıb.” O, həmçinin əlavə edib: “İranın nüvə silahları inkişaf etdirməsinə heç vaxt icazə verilə bilməz və ABŞ bu təhdidi neytrallaşdırmaq üçün hərəkətə keçib.” Baş nazir Orta Şərqdə sabitliyin prioritet olduğunu qeyd edərək, İranı dərhal danışıqlar masasına qayıtmağa və yaranmış böhranı diplomatik həll yolu ilə başa çatdırmağa çağırıb.
Avropa Ölkələrindən Narahatlıq və Çağırışlar
İrlandiyanın Baş nazirinin müavini, Xarici İşlər və Müdafiə naziri Simon Harris bölgədəki hadisələri yaxından izlədiyini bildirib. Harris yazılı açıqlamasında “İran və İsrail arasında gərginliyin artma riski hər zamankından daha real və mümkün görünür” ifadəsini işlədib. O, təcili olaraq gərginliyin azaldılmasına, dialoqa və diplomatiyaya ehtiyac duyulduğunu qeyd edib.
Almaniya Kansleri Friedrich Merz İranı ABŞ və İsraillə dərhal danışıqlara başlamağa və münaqişəni diplomatik həll yolu ilə başa çatdırmağa çağırıb. Almaniya Baş Nazirliyindən verilən yazılı açıqlamada, “Friedrich Merz İranı ABŞ və İsraillə dərhal danışıqlara başlamağa və münaqişəni diplomatik bir həllə çatdırmağa çağırıb” ifadəsi yer alıb.
İtaliyanın Baş naziri Giorgia Meloni ölkəsinin tərəfləri danışıqlar masasına qaytarmaq üçün səylərini davam etdirəcəyini bildirib. İtaliyanın Baş nazirinin müavini və Xarici İşlər naziri Antonio Tajani ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə hücumunun nüvə silahları istehsalına böyük zərər verdiyini və bu hücumdan sonra gərginliyin azalmasına ümid etdiklərini vurğulayıb. İtaliyanın Müdafiə naziri Guido Crosetto isə TG1 kanalına verdiyi müsahibədə “Bu bombardman ssenarini tamamilə dəyişir. Daha böyük bir böhranın qapısını açır. İrandan bütün Amerika hədəflərinə yayılma riski olan daha güclü bir cavab gələ bilər” deyib.
Norveç Xarici İşlər naziri Espen Barth Eide, ABŞ-ın İrana endirdiyi zərbələrdən dərin narahatlıq duyduqlarını və ABŞ-ın müharibəyə birbaşa daxil olduğunu söyləyib. İsveçrə Xarici İşlər Nazirliyi də X hesabından etdiyi paylaşımda, İsrailin İrana hücumları ilə başlayan münaqişə və ABŞ-ın İrana hücumları ilə bağlı dərin narahatlıqlarını ifadə edib: “13 İyundan bəri İsrail ilə İran arasındakı münaqişənin təhlükəli gərginləşməsindən dərin narahatlıq duyuruq. Bu narahatlığımıza bu gün ABŞ tərəfindən edilən hücumlar da daxildir.”
Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen “Prioritet sabitlik olmalıdır” və “beynəlxalq hüquqa hörmət kritik əhəmiyyət kəsb edir” deyib. O, həmçinin “İndi İranın etibarlı bir diplomatik həllə doğru irəliləməsinin vaxtıdır. Bu böhranı sona çatdırmağın yeganə yolu danışıqlar masasıdır” ifadələrini işlədib. Finlandiya Baş naziri Petteri Orpo da ABŞ-ın İrana hücumları sonrası inkişafları yaxından izlədiklərini bildirərək, danışıqlar masasına qayıtmağa çağırıb.
Yaxın Şərq və Asiya-Sakit Okean Regionundan Reaksiyalar
Son nüvə danışıqlarına ev sahibliyi edən Oman, ABŞ-ın İrana endirdiyi zərbələri Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Nizamnaməsinin ciddi bir pozuntusu kimi qiymətləndirib. Oman Xarici İşlər Nazirliyindən verilən açıqlamada “ABŞ-ın bu hərəkəti müharibənin daha da yayılmasına yol aça biləcək təhlükəli bir addımdır. Bu hücum beynəlxalq hüququn və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin açıq bir pozuntusudur” deyilib.
İordaniya da ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələrin bölgədə fəlakətli nəticələrə səbəb olacağı və gərginliyi artıracağı barədə xəbərdarlıq edib. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) Xarici İşlər Nazirliyi isə “BƏƏ bölgədə davam edən gərginlikdən və İranın nüvə obyektlərinin hədəf alınmasından böyük narahatlıq duyur” ifadələrini işlədərək, gərginliyin dərhal dayandırılmasına çağırıb.
Cənubi Koreya Xarici İşlər Nazirliyi də bölgədəki gərginliyin sürətlə azaldılmasına çağırış edib və İranın nüvə məsələsinin nüvəsizləşmə əsasında həll olunmasının vacib olduğunu qeyd edib. Avstraliya hökumətinin sözçüsü İranın nüvə proqramının və ballistik raket proqramının beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə təhdid yaratdığını bildirib. Yeni Zelandiya Xarici İşlər naziri Winston Peters də ABŞ-ın İrana hücumları ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etsə də, hücumları qınamayıb.
Pakistan Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə hücumunu qınayaraq, BMT Nizamnaməsinə görə İranın özünü müdafiə etmək haqqının olduğunu bildirib. Hindistanın Baş naziri Narendra Modi isə Orta Şərqdəki gərginlikdən narahatlıq duyduqlarını qeyd edərək, gərginliyin dərhal azaldılmasına çağırıb. Yaponiyanın Baş naziri Şigeru İşiba da gərginliyin mümkün qədər tez azaldılmasının vacibliyini qeyd edib, lakin eyni zamanda “İranın nüvə silahları inkişaf etdirmə fəaliyyətləri dayandırılmalıdır” deyə əlavə edib.
Digər Beynəlxalq Reaksiyalar
Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitriy Medvedev ölkələrin əksəriyyətinin İsrail və ABŞ-ın hərəkətlərinə qarşı olduğunu bildirərək, “Sülhsevər prezident kimi gələn ABŞ prezidenti Donald Tramp, ABŞ üçün yeni bir müharibəyə başladı” açıqlamasını verib. Medvedev, ABŞ-ın hücumundan sonra İsrailin hücum altında qaldığını və insanların təşviş içində olduğunu qeyd edərək, “ABŞ quru əməliyyatı ehtimalı ilə yeni bir münaqişəyə qarışdı. İranın siyasi rejimi qorunub və güclənməsi ehtimal olunur” deyib.
Boliviya Prezidenti Luis Arce, ABŞ-ın İranın üç nüvə obyektinə endirdiyi zərbələri “şiddətlə” qınadığını bildirib.
Türkiyənin Mövqeyi
Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyindən verilən açıqlamada “İranın nüvə obyektlərinə ABŞ tərəfindən bu gün edilən hücum, sözügedən riski ən yüksək səviyyəyə çatdırıb. Türkiyə, ABŞ-ın İran İslam Respublikasının nüvə obyektlərinə yönəlik hücumunun muhtemel nəticələrindən dərin narahatlıq duyur” ifadələri yer alıb.
Bir cavab yazın