Şərqi Aralıqda qeyri-adi hadisələr

Written by

Şərqi Aralıq Dənizində Gərginlik Artır: Kipr Rum İdarəsindən Mühüm Müdafiə Addımları

Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti 19 oktyabrda keçiriləcək prezident seçkilərinə yönəlmişkən, Kipr Rum İdarəsi müdafiə sahəsində atdığı mühüm addımlarla Şərqi Aralıq dənizi və Mavi Vətən bölgəsində yeni gərginliklər yaradıb.

Cənubi Kiprin Hərbi Möhkəmlənməsi

Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti və Türkiyə 8-11 sentyabr tarixlərində “Şəhid Cəngiz Topel Aralıq dənizi Fırtınası Təlimi” keçirib. Cənubi Kipr isə 11-18 sentyabr tarixlərində İtaliya və Fransa ilə birlikdə Yunan mifologiyasındakı qanun ilahəsi “Eunomia” adı verilən bir hərbi təlimə başlayıb. Bu təlim davam edərkən İsraildən alınan “Barak MX Hava Hücumundan Müdafiə Sistemi” batareyaları da Cənubi Kiprə təhvil verilib. Türkiyənin cənub sahillərini də əhatə edən menzilə malik bu sistem, Türk Silahlı Qüvvələrinin Geçitkale Bazasından fərqli olaraq, Kipr Rum İdarəsi tərəfindən ABŞ və Fransa dəstəyi ilə yenidən təşkil edilən Mari kəndindəki Florakis Dəniz və Pafdakı Papandreu Hava Bazalarına yerləşdiriləcək. 150 kilometrə qədər hədəfləri vuran sistem, raket, haubitsa, top və minaatan batareyalarını da müəyyən edib məhv edə bilir.

Beynəlxalq Təzyiqlər və Dəstək

Demokrat Partiyasının Nyu York və Nyu Cersi ştatlarını təmsil edən Konqres üzvləri Dan Qoldman və Coş Qotthaymer tərəfindən ABŞ Konqresinə təqdim edilən qətnamə layihəsi ilə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətindəki Türk hərbi varlığı sorğulanıb. Türkiyəyə silah satışlarının “Yunanıstan, Kipr Rum İdarəsi, Böyük Britaniya və İsrailin suverenliyini pozmaması” şərtinə bağlanılması tələb edilib. Avropa İttifaqı da Cənubi Kiprə 15 milyard avroluq “Təhlükəsizlik Fəaliyyət Proqramı” çərçivəsində 1 milyard 181 milyon avro müdafiə dəstəyi göstərib.

Rum Milli Qvardiyasının Güclənməsi

Cənubi Kipr Rum Milli Qvardiyası Komandanlığı (RMMQ) vəzifəsinə Gümülcinə doğumlu və Egeydə Yunanıstanın işğal etdiyi 21 adadan da məsul olan “Adalar Ali Komandiri” Korgeneral Emmanuel Teodoru təyin edilib. 10 min personalı və 50 min ehtiyat əsgəri olan RMMQ üçün 18-26 yaş arası qadınlar da könüllü olaraq hərbi xidmətə cəlb olunur. RMMQ 2 Piyada, 2 Zirehli, 2 Dəstək və bir Xüsusi Təyinatlı Briqadadan ibarətdir.

Cənubi Kiprdəki Təyyarələr Hədəf Alınar

“Mavi Vətən” konsepsiyasının yaradıcısı, təqaüddə olan kontr-admiral Cem Gürdeniz bu inkişafları SÖZCÜ-yə dəyərləndirib. Gürdeniz bildirib: “Cənubi Kiprin aldığı hava hücumundan müdafiə sistemi Şərqi Aralıq dənizində təhlükəsizlik tənliyində dönüş nöqtəsi və İsrail-Kipr Rum İdarəsi arasında strateji əməkdaşlığın göstəricisidir. Bu sistem, Kiprdən atəşlənəndə Türkiyənin cənub sahilləri üzərindəki təyyarələri nəzəri olaraq hədəf alır, risk yaradır. Radarları Türk qırıcılarına kilidlənsə, ciddi siyasi böhrana səbəb olar. Türkiyə Mavi Vətənə və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə sahib çıxdıqca İsrail, ABŞ, Yunan və Rum təzyiqi artacaqdır.”

10 Generalın İştirakı ilə Təlim

Türkiyə və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti isə 8-11 sentyabr tarixlərində “Şəhid Yüzbaşı Cəngiz Topel Aralıq dənizi Fırtınası Təlimi” keçirdi. Təlimdə hücum, hava hücumu, hava-desant və axtarış-xilasetmə əməliyyatları eyni vaxtda icra edildi. 4 ədəd F-16 qırıcısının da iştirak etdiyi təlimi, Barış Qüvvələri Komandiri Korgeneral Sebahattin Kılınç və Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr Komandan müavini Tümgeneral Hakan Büyükçulha ilə yanaşı, Tümgenerallar İlker Görgülü və İlker Ertuğrul, Tuğamiral Soner Kazankaya və Tuğgenerallar Ali Akbaş, Burak Yürüten, Uğur Bor, Serdar Konak və Samet Yükseldən ibarət 10 komandan izləyib və idarə edib. Bu təlimlər regiondakı hərbi strategiya baxımından əhəmiyyətli hesab olunur.

Aralıq Dənizindən Çəkilmə və Enerji Axtarışları

Kipr Rum İdarəsi Türkiyənin qazma gəmilərinin bölgədən çəkilməsini fürsət bilərək, ABŞ və Qətər dəstəkli neft və təbii qaz qazma fəaliyyətlərini artırıb. Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə aid 5-ci parsel ətrafında və “Kronos-Afrodit” bölgəsi ilə 6-12-ci parsellərdə yeni qazma işləri başlayıb. Bu sahələrin bir hissəsi Türkiyənin kontinental şelfindən təxminən 10 mil uzaqlıqda yerləşir. Bölgədə Türkiyənin Müstəsna İqtisadi Zonasına (MİZ) qarşı pozuntu olarsa müdaxilə ediləcəyi açıqlanmışdı.

Cem Gürdeniz kimdir?

Cem Gürdeniz, 11 fevral 2011-ci ildə “Balyoz” sui-qəsd işində saxta dəlillərlə həbs olunaraq 18 il hökm cəzası almışdı. 19 iyun 2014-cü ildə Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı ilə yenidən mühakimə olunan Gürdeniz, 6 iyun 2015-ci ildə bəraət qazandı.

24 saat

Comments

10 responses to “Şərqi Aralıqda qeyri-adi hadisələr”

September 16, 2025

Nərgiz Nurlu

Məqalədə Şərqi Aralıq dənizi regionundakı mövcud gərginliyin təhlili olduqca ətraflı və diqqətəlayiqdir. Xüsusilə Kipr Rum İdarəsinin son dövrlərdə müdafiə sahəsində göstərdiyi fəallıq, həmçinin keçirilən hərbi təlimlər və müasir silah sistemlərinin tədarükü, regionda güc balansının dəyişməsinə dair narahatlıqları artırır. Türkiyənin də bu proseslərdə aktiv iştirakı və öz hərbi mövqeyini gücləndirməsi,ziyillərin dərinləşdiyini göstərir. ABŞ Konqresinin bu məsələyə dair qətnamə layihəsi və Avropa İttifaqının Cənubi Kiprə verdiyi müdafiə dəstəyi də beynəlxalq arenada bu məsələnin nə qədər həssas olduğunu bir daha təsdiqləyir.

Reply
September 16, 2025

Könül Nəsirova

Şərqi Aralıq dənizindəki mövcud vəziyyətlə bağlı bu dolğun məlumat üçün təşəkkür edirəm. Məqalə, bu həssas bölgədə baş verən gərginlikləri və müdafiə sahəsində atılan addımları aydın şəkildə ortaya qoyur. Xüsusilə, Cənubi Kiprin hərbi möhkəmlənməsi və bu prosesdə digər ölkələrin rolu diqqət çəkicidir. Bu cür məlumatlar, beynəlxalq münasibətlərin və regional təhlükəsizliyin anlaşılması üçün çox vacibdir.

Reply
September 16, 2025

Teymur Hüseynli

Bu məqalə Şərqi Aralıq dənizindəki mürəkkəb geopolitik vəziyyətin həssas təhlilini təqdim edir. Kipr Rum İdarəsinin müdafiə sahəsində artan fəaliyyəti və bunun bölgədəki gərginliyə təsiri barədə məlumat verməsi olduqca vacibdir. Xüsusilə, “Eunomia” kimi hərbi təlimlərin keçirilməsi və müasir hava hücumundan müdafiə sistemlərinin yerləşdirilməsi diqqət çəkicidir. Türkiyənin öz bölgəsindəki mövqeyini gücləndirməsi və beynəlxalq müttəfiqlərinin dəstəyi də bu dinamikanın mühüm hissəsini təşkil edir. Məqalə, Şərqi Aralıq dənizinin təkcə coğrafi deyil, həm də strateji əhəmiyyətini vurğulayaraq, gələcəkdə baş verə biləcək hadisələr üçün mühüm bir fon yaradır.

Reply
September 16, 2025

Aytən Nəsirova

Şərqi Aralıq dənizində artan gərginliklə bağlı məqalə olduqca düşündürücüdür. Cənubi Kiprin müdafiə sahəsində atdığı addımlar və beynəlxalq dəstəyi, bölgədəki siyasi və hərbi dinamikanın nə qədər mürəkkəb olduğunu bir daha göstərir. Məqalədə qeyd olunan hərbi təlimlər və yeni texnologiyaların tətbiqi, təkcə Kipr məsələsinin özünü deyil, həm də Şərqi Aralıq dənizinin ümumi təhlükəsizlik mənzərəsini əhatə edir. Türkiyənin mövqeyi və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqları da bu mürəkkəb vəziyyətin ayrılmaz bir hissəsidir.

Reply
September 16, 2025

Fərid Rzayev

Şərqi Aralıq dənizi məsələsi həmişə mürəkkəb və həssas olub, lakin son hadisələr bu bölgədəki gərginliyin nə qədər artdığını bir daha göstərir. Kipr Rum İdarəsinin müdafiə sahəsində atdığı bu addımlar, xüsusilə yeni hərbi texnika və təlimlər, təhlükəsizliklə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur. Mavi Vətən anlayışının bu qədər ön plana çıxdığı bir dövrdə, belə bir möhkəmlənmə strategiyasının hansı nəticələrə gətirib çıxaracağını zaman göstərəcək. ABŞ Konqresinə təqdim olunan qətnamə layihəsi isə vəziyyətin beynəlxalq müstəvidə də diqqətlə izlənildiyini göstərir. Bu dinamika fonunda, regionda sülh və sabitliyin təmin olunması üçün diplomatik həll yollarının axtarılması hər zamankından daha vacibdir.

Reply
September 16, 2025

Elvin Quliyev

Məqalədə Şərqi Aralıq dənizindəki vəziyyətin təhlili ətraflı olsa da, mən bəzi məqamlarla razılaşmıram. Düşünürəm ki, təkcə hərbi təlimlər və silahlanmaya fokuslanmaq, problemin kökündə yatan siyasi və diplomatik məsələləri ikinci plana atır. Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyin əsas səbəbləri daha dərinlidir və sadəcə silahlanma yarışıyla həll olunası deyil. Diplomatik danışıqlar və bütün tərəflərin hüquqlarının tanınması bu məsələdə daha önəmli rol oynamalıdır.

Reply
1. September 24, 2025
  
  Teymur Həsənli
  
  Sizə ‘Şərqi Aralıqda qeyri-adi hadisələr’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə Şərqi Aralıq dənizindəki vəziyyətin təhlili ətraflı olsa da, mən bəzi məqamlarla razılaşmıram. Düşünürəm ki, təkcə hərbi təlimlər və silahlanmaya fokuslanmaq, problemin kökündə yatan siyasi və diplomatik məsələləri ikinci plana atır. Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyin əsas səbəbləri daha dərinlidir və sadəcə silahlanma yarışıyla həll olunası deyil. Diplomatik danışıqlar və bütün tərəflərin hüquqlarının tanınması bu məsələdə daha önəmli rol oynamalıdır.’. Bu şərഹിə ‘questioning’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘Şərqi Aralıq dənizi’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
  
  Şərhi oxudum və çox maraqlı bir nöqtəyə toxunduğunu düşünürəm. Hərbi möhkəmlənmə və təlimlərin artdığı bir zamanda, bu cür gərginliklərin daha dərin siyasi və diplomatik köklərə malik ola biləcəyi fikri diqqətəlayiqdir. Belə ki, Şərqi Aralıq dənizindəki mövcud vəziyyətin sadəcə silahlanma yarışıyla həll olunmayacağına dair irəli sürdüyünüz arqument məni düşündürdü. Əgər belədirsə, o zaman diplomatik danışıqların və bütün tərəflərin hüquqlarının tanınmasının əhəmiyyəti bu məsələdə necə vurğulanmalıdır? Sizin fikrinizcə, diplomatik həllər yolunda hansı addımlar atılmalıdır ki, hərbi gərginliklərin qarşısı alınsın?
  
  Reply
September 16, 2025

Sevinc Quliyeva

Aha, Şərqi Aralıq dənizi bir az qızışıb, elə bil hamı bir-birinə “Gəl, dəniz qırağında biraz möhkəmlənək” deyir. Biri təlim keçir, o biri yeni silah alır, üçüncü isə baxır ki, kim nə alır, məni də qatın deyir. Sanki bir balıq tutma yarışıdır, amma bir az da güc nümayişi var. Maraqlıdır ki, bu “Eunomia” adlı təlimin adı da çox mənalıdır, sanki hüquqdan çox güc işlədəcəklər. Baxaq görək bu “Mavi Vətən” bölgəsində kimin “üzməsi” daha güclü olacaq!

Reply
September 16, 2025

Lalə Vəliyeva

Bu mövzuda daha dərinə getsək, Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyin kökləri daha qədimlərə gedib çıxır. Məqalədə qeyd olunan hərbi təlimlər və müdafiə sistemlərinin yerləşdirilməsi, görünür ki, sırf müdafiə məqsədi daşımır. Əslində, bu addımlar, regionda kimin hansı nüfuza sahib olacağı sualını ortaya qoyur. Xüsusilə, ABŞ və Avropa İttifaqının Cənubi Kiprə verdiyi dəstək, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti və Türkiyə üçün necə bir təhdid yaradır? Bu suallar cavablandırılmadan, regionda sülhün təmin olunması çətin görünür.

Reply
September 16, 2025

Faiq Şahbazli

Məqalədə Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyin artdığı vurğulanır, lakin bu vəziyyətin yaranmasında yalnız Kipr Rum İdarəsinin rol oynadığını düşünmürəm. Məsələyə daha geniş bir perspektivdən baxmaq lazımdır. Bölgədəki bütün maraqlı tərəflərin hərbi hazırlıqları və müdafiə siyasətləri də gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu məsələdə birgə dialoq və diplomatik həll yolları axtarışının vacibliyi qaçılmazdır.

Reply