İranın Nüvə Obyektlərinə Ağır Zərbələr
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nüvə başçısı Rafael Qrossi, İsrail və ABŞ-ın hərbi hücumları nəticəsində İranın nüvə obyektlərinə xeyli ziyan dəydiyini qiymətləndirib. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (MAQATE) təcili idarə heyəti iclasında çıxış edən Qrossi, İranın nüvə zənginləşdirmə proqramının əsası sayılan Fordouda ABŞ-ın yerə nüfuz edən bombalarının yaratdığı kraterlərin göründüyünü bildirib.
İsrail iyunun 13-də İrana hücum edərkən Tehranın nüvə silahı hazırlamağa yaxın olduğunu iddia etmişdi. ABŞ da şənbə günü münaqişəyə birbaşa qoşularkən eyni iddianı səsləndirərək İranın üç əsas nüvə obyektini – Fordou, Natanz və İsfahanı hədəf alıb. ABŞ prezidenti Donald Tramp bu zərbələrin hər üç obyekti “tamamilə məhv etdiyini” bəyan edib.
Qrossi qeyd edib ki, “heç kim, o cümlədən MAQATE də Fordoudakı yeraltı zərərin tam həcmini qiymətləndirə bilmir”, lakin istifadə olunan partlayıcı maddənin gücü və sentrifuqaların həddindən artıq vibrasiyaya həssas təbiəti səbəbindən zərərin “çox əhəmiyyətli” olacağı gözlənilir. MAQATE rəhbəri əlavə edib ki, Natanz və İsfahan obyektləri də ABŞ hərbi təyyarələri və “Tomahawk” qanadlı raketləri ilə vurularaq ziyan görüb. O, Natanzda ABŞ-ın yanacaq zənginləşdirmə zavodunu, İsfahanda isə uran çevrilmə prosesi ilə əlaqəli binaları və zənginləşdirilmiş materialları saxlamaq üçün istifadə olunan tunellərin girişlərini məhv etdiyini bildirib.
Gərginlik, Danışıqlar Çağırışları və MAQATE ilə Əməkdaşlıq
İsrail ordusu bazar ertəsi gün ərzində İrana qarşı zərbələrini davam etdirib, Tehran və digər ərazilərdə böyük partlayışlar qeydə alınıb. İsrail və İran rəsmiləri Fordouya daha bir hücumun olduğunu da bildiriblər. İran İsrailə qarşı raket və dron dalğaları göndərməyə davam edib və ABŞ-a cavab verəcəyini vəd edib.
Tehran Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsindən (NPT) çıxmaqla hədələyib və qanunvericilər MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq səylərini dəstəkləyiblər. İran Qrossi və MAQATE-ni münaqişədə əli olmaqda ittiham edərək, təşkilatın İranın nüvə fəaliyyətləri ilə bağlı “qərəzli” hesabatlarının İsrail tərəfindən hücum üçün “bəhanə” kimi istifadə edildiyini iddia edib.
MAQATE idarə heyəti iclası zamanı Qrossi bir daha vurğulayıb ki, “nüvə obyektlərinə silahlı hücumlar heç vaxt baş verməməlidir”, lakin hücumlara görə İsrail və ya ABŞ-ı birbaşa qınamayıb. O, İran və ABŞ-ı İsrail zərbələri səbəbindən ləğv edilən danışıqlar seriyasına qayıtmağa çağırıb və münaqişə davam edərsə, “zorakılıq və dağıntının ağlasığmaz səviyyələrə çata biləcəyi” barədə xəbərdarlıq edib. O, MAQATE müfəttişlərinin nüvə obyektlərinə dəyən ziyanı qiymətləndirmək üçün buraxılmalı olduğunu təkrarlayıb. Hazırda radiasiya səviyyəsində artım barədə məlumat verilməyib.
Qrossi deyib ki, “mən dərhal İrana səfər etməyə hazıram. Mövcud fərqlərə baxmayaraq, birlikdə işləməyə davam etməliyik”. İran hakimiyyəti MAQATE rəhbərinə səfər dəvəti verib-verməyəcəyini hələ bildirməyib. MAQATE-nin keçmiş rəsmisi Tariq Raufun “Əl-Cəzirə”yə verdiyi məlumata görə, İranın qısamüddətli nüvə zənginləşdirmə qabiliyyəti ziyan görüb və ya məhv edilib, lakin ölkənin hələ də təxminən 9000 kq (19.800 funt) zənginləşdirilmiş uranı var ki, onun harada olduğu məlum deyil. Rauf deyib: “MAQATE müəyyən nöqtədə bütün materialın yerində olduğundan əmin olmaq üçün yenidən material balansı qurmalı olacaq.”
Bir cavab yazın