Aylardır, verdikləri ifadələrə görə, El Salvadorun Terrorizmlə Mübarizə Mərkəzi olan Cecot həbsxanasında həbsxana gözətçiləri tərəfindən döyülüb, güllələrlə vurulub, lazımi tibbi xidmətdən məhrum edilib və heç bir hüquqi prosedura riayət olunmayıb.
ABŞ tərəfindən deportasiya edildikdən sonra adı dillərdə gəzən Cecot meqa-həbsxanasında saxlanılan 252 Venesuelalı miqrantlardan biri olan Xose Mora bildirdi ki, “(Gözətçilər) bizə fiziki və psixoloji işgəncə verdilər.”
Digər məhbus Rafael Martinez əlavə etdi: “Bu, dəhşətli bir kabus idi. Bir çox qardaşımın kömək istədiyini, “Ana, kömək et!” qışqırdığını eşitdim.”
Bu dörd aylıq “kabus” cümə günü sona çatdı. Həmin gün El Salvador ABŞ və Venesuela arasında əldə edilmiş məhbus mübadiləsi sazişi çərçivəsində bütün 252 Venesuelalı miqrantların azad edilməsinə razılıq verdi.
Hazırda Venesueladakı ailələri ilə birlikdə olan Mora və Martinez, özlərinin insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir etdikləri təcrübələri barədə açıqlamalar verirlər.
CNN Salvador prezidentliyi ilə təmasda olaraq işgəncə iddialarına dair şərh istəsə də, hələlik cavab almayıb. Keçmişdə hökumət, həbsdə olanların “milliyyətindən asılı olmayaraq” insan hüquqlarına hörmət etdiyini və həbsxana sisteminin təhlükəsizlik və nizam standartlarına uyğun olduğunu bildirmişdi.
Rəsmi qeydlərə əsasən, Martinez ABŞ-da soyğunçuluq ittihamı ilə üzləşib, təqsirini etiraf edib və zaminə buraxıldıqdan sonra həbs olunaraq Salvador həbsxanasına göndərilib. Mora isə Venesuelada narkotik maddə ilə bağlı cinayətlərə görə həbs olunmuş və cəzasını çəkmişdi. Birləşmiş Ştatlarda rəsmi qeydlərə görə, o, yol hərəkəti qaydalarını pozduğu üçün cərimələnmişdi.
Birləşmiş Ştatlardan El Salvadora göndərilən bir çox digər Venesuelalı miqrantlar kimi, Mora və Martinez də ABŞ rəsmilərinin onları Venesuela cinayətkar qrupu “Tren de Aragua”ya mənsub olmaqda yanlışlıqla ittiham etdiyini bildirirlər. Onların təkziblərinə baxmayaraq, mart ayında Birləşmiş Ştatlardan deportasiya edildilər.
Başlanğıcda, onlar Venesuelaya geri göndəriləcəklərini düşünürdülər, lakin deportasiya təyyarələri enən kimi başqa bir ölkəyə göndərildiklərini anladılar.
Onların sözlərinə görə, Salvador rəsmiləri təyyarəyə minərək onlara enmələrini əmr ediblər.
Martinez bildirir ki, “Həmin andan etibarən pis rəftar başladı.” Onun sözlərinə görə, rəsmilər onları döyərək təyyarədən çıxarıb və avtobuslara mindirərkən başlarını aşağı əyməyə məcbur ediblər.
Daha sonra onları Cecot həbsxanasına apardılar və burada işgəncələr davam etdi, onlar CNN-ə danışdılar. İçəriyə daxil olduqdan sonra məmurlar başlarını qırxarkən və zinyət əşyaları, eləcə də ABŞ dolları da daxil olmaqla əşyalarını müsadirə edərkən diz çökməyə məcbur edildiklərini söylədilər.
Mora bildirdi ki, yüksək rütbəli həbsxana işçilərindən biri ona deyib: “Cəhənnəmə xoş gəldiniz. Buradan heç vaxt çıxa bilməyəcəksiniz. Gün işığı görməyəcəksiniz.”
Cecot Həbsxanasında iddia edilən döyülmələr və aclıq aksiyası
Venesuelalı miqrantların sözlərinə görə, meqa-həbsxanadakı şərait çox sərt idi.
Onlar döşəksiz metal çarpayılarda yatır, doqquz digər insanla bir kameranı bölüşür, hər gün eyni ətsiz yeməkləri yeyir və yalnız gündə bir dəfə səhər saat 4-də duş qəbul etməyə icazə verilirdi.
Keçmiş məhbuslar CNN-ə bildirdilər ki, itaətsizlik edən hər kəs ya döyülür, ya da yeməyindən məhrum edilirdi.
Martinez iddia etdi ki, bir dəfə özünü pis hiss etdiyi üçün başını kamera qəfəsinin dəmir barmaqlıqlarından keçirdiyi üçün cəzalandırılıb. O, təxminən səkkiz gözətçinin onu döyərək sağ qolunu sındırdığı başqa bir kameraya aparıldığını söylədi.
Müəyyən bir məqamda məhbuslar vəziyyətə dözmədiklərinə qərar verdilər və əsas insan hüquqları, eləcə də vəkillərə və mətbuata çıxış tələb edərək aclıq aksiyasına başladılar.
Lakin Moranın sözlərinə görə, bu itaətsizlik hərəkəti sərt cavabla qarşılanıb.
Mora dedi: “Biz etiraz edəndə, kameranın içərisində birbaşa rezin güllələrlə atəş açırdılar. Biz qapalı toyuqlar və ya siçanlar kimi idik… və bizi rezin güllələrlə vurdular.”
Bəziləri ümidlərini itirməyə başlamışdı – təxminən bir həftə əvvələ qədər, o zaman ki, dedilər, onlara qarşı rəftar birdən dəyişdi.
Gözətçilər onlara yeni saç düzümləri verdilər, burger və pizza kimi “yaxşı” yeməklərlə qidalandırdılar və yeni paltarlar təqdim etdilər.
“Yaxşı bir şeyin gələ biləcəyini düşünürdük,” Martinez dedi.
Həqiqətən də, onlar həbsdən azad edilirdilər. Cümə günü, onları kameralarından çıxarıb avtobuslara mindirdilər və bir neçə təyyarənin Venesuelaya geri uçmaq üçün gözlədiyi aeroporta apardılar.
Karakas və Vaşinqton, El Salvadordan 252 Venesuelalı miqrantların hamısının azad edilməsi qarşılığında, Venesuelada saxlanılan 10 ABŞ vətəndaşı və onlarla siyasi məhbusun sərbəst buraxılmasını təmin edən bir razılaşma əldə etmişdilər.
Mora, həmvətənlərindən birinin “Biz gedirik” dediyini xatırladı.
Venesuelalı miqrantlar cümə gecəsi Venesuelaya endilər və bir neçə gün sağlamlıq, immiqrasiya və cinayət keçmişi yoxlamalarından, eləcə də digər prosedurlardan keçdilər – bu, ölkəyə qayıdan deportasiya olunanlar üçün rutin bir prosesdir.
Bazar ertəsi gecəsinə qədər bəzi miqrantlara ölkənin müxtəlif yerlərində ailələri ilə tədricən birləşməyə icazə verildi.
Hazırda evlərində olan Mora və Martinez, öz ölkələrinə qayıtdıqları üçün xoşbəxt olduqlarını və həyatlarını, karyeralarını yenidən qurmaq üçün orada qalmağı planlaşdırdıqlarını bildirirlər.
ABŞ-a qayıdıb-qayıtmayacağı soruşulduqda, Martinez dedi: “Xeyr, məni terrorçu olmaqda ittiham etməsinlər deyə.”
“Allah mənə başqa bir fürsət verdi,” o davam etdi. “İnsan bundan istifadə etməli… və irəliləməlidir.”
Leave a Reply