) istifadə etməmək tövsiyə olunur. Aİ dəyərlər yox, geosiyasəti seçir: Azərbaycan

admin

Aİ Azərbaycan siyasətində dəyərləri yox, maraqları seçir

Written by

24 saat

in

Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan Arasında Münasibətlər: Yeni Perspektivlər və Mövcud Çətinliklər

Azərbaycan və Avropa İttifaqı (Aİ) arasında münasibətlər yenidən canlanma mərhələsinə qədəm qoyur. Bu barədə İlham Əliyev Şuşa Qlobal Media Forumunda çıxışı zamanı bildirib. O qeyd edib ki, Aİ-nin icraçı qolu olan Avropa Komissiyası ilə keçmişdə “çətin anlar” yaşansa da, yeni rəhbərlikdən “müsbət mesajlar” alınmaqdadır. Azərbaycan tərəfi də bu mesajlara müsbət cavab verir.

Gərgin Keçmişdən Strateji Tərəfdaşlığa

İqtisadi əməkdaşlıq istisna olmaqla, Azərbaycan-Aİ münasibətləri bu yaxınlara qədər gərginliklərlə müşahidə olunub. Avropa İttifaqının keçmiş vitse-prezidenti Jozep Borrell dəfələrlə Azərbaycan hakimiyyətini müstəqil jurnalistlərin və vətəndaş cəmiyyəti fəallarının həbsinə görə tənqid edib. Aİ-nin iqlim fəaliyyəti üzrə komissarı Vopke Hoekstra da COP29 ərəfəsində ölkəmizə səfəri zamanı insan hüquqları məsələsini gündəmə gətirmişdi. Ötən ilin oktyabrında isə Avropa Parlamenti Aİ-ni Azərbaycandan qaz alışını dayandırmağa çağırmışdı. Buna cavab olaraq, İlham Əliyev də Aİ-ni çıxışlarında davamlı olaraq Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmaqda və Ermənistanı maliyyələşdirərək yeni müharibəyə hazırlamaqda ittiham etmişdi.

Yeni Rəhbərlik və Kallasın Səfəri

Avropa İttifaqı Komissiyasının yeni rəhbərliyi ötən il dekabrın 1-dən fəaliyyətə başlayıb. Komissiyanın vitse-prezidenti, eyni zamanda xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Kaya Kallas aprelin 25-də Bakıya səfər edib. Onun İlham Əliyevlə görüşünün mətbuat açıqlamasında əsasən enerji əməkdaşlığı, habelə Cənubi Qafqazda sülh və sabitlik müzakirə olunduğu bildirilmişdi. Lakin Kallas may ayında verdiyi bəyanatda görüşdə insan hüquqları məsələsini də qaldırdığını bəyan edib: “Hüququn aliliyi və insan hüquqları Aİ üçün Azərbaycanla ikitərəfli münasibətlərin əsasını təşkil edən prioritetlərdən biri olaraq qalır. Aİ müstəqil jurnalistlərin, insan hüquqları müdafiəçilərinin və siyasi fəalların siyasi motivli ittihamlarla həbslərinin artması ilə bağlı narahatlığını dəfələrlə ifadə edib. Aİ Azərbaycan hakimiyyətini öz fəaliyyətlərini daxili və beynəlxalq hüquq çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəliklərə uyğun şəkildə həyata keçirməyə çağırıb. Bu kontekstdə Aİ fundamental hüquqlarını həyata keçirdiklərinə görə həbs edilmiş bütün şəxslərin azad olunmasını davamlı şəkildə tələb edib. Bu çağırışlar ictimai və ikitərəfli formatda, bütün səviyyələrdə, o cümlədən 25 aprel 2025-ci il tarixində Azərbaycana etdiyim səfər zamanı da səsləndirilib”.

Aİ-nin İkili Standartları: Qaz ehtiyacı və İnsan Hüquqları

Avropa İttifaqının Azərbaycandakı həbslərlə bağlı verdiyi cavablar ən yaxşı halda narahatlığın ifadəsindən o tərəfə keçməyib. Qurumun üzvlüyə namizəd ölkə olan Gürcüstanla bağlı daha sərt addımlar atması, diplomatik pasport sahibləri üçün Şengen ölkələrinə vizasız girişin ləğvi, bəzi rəsmi şəxslərə sanksiyaların tətbiqi və bütün ölkə vətəndaşlarına vizasız girişin ləğv edilməsi müzakirələri fonunda, Azərbaycana münasibətdə bu cür sərt tədbirlərin olmaması müşahidəçilər arasında Aİ-nin Azərbaycan qazına olan ehtiyacından qaynaqlandığı fikrini gücləndirir. Avropa İttifaqı Komissiyasının Prezidenti Ursula fon der Leyen 2022-ci ildə Azərbaycana gələrək İlham Əliyevlə enerji sahəsində əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalayıb. Bu memoranduma əsasən, Azərbaycan 2027-ci ilə qədər Aİ ölkələrinə qaz ixracını iki dəfədən çox artırmalıdır. Hazırda Azərbaycan 8 Aİ ölkəsinə qaz ixrac edir və İlham Əliyev əlavə ölkələrin də qaz alışında maraqlı olduğunu bildirib.

Ekspert Rəyləri: Maraqlar və Dəyərlər Arasındakı Ziddiyyət

Tarixçi Altay Göyüşovun sözlərinə görə, Avropa bu məsələdə “maraqları ilə dəyərləri arasında bir ziddiyyət mərhələsindədir”. O qeyd edir ki, həm ideoloji nöqteyi-nəzərdən siyasi qüvvələr, həm də birliyə daxil olan dövlətlər arasında ciddi parçalanma var. Bu parçalanma fonunda, “repressiyalar davam etdikcə, həbsxanalar günahsızlarla dolu qaldıqca, münasibətlər heç vaxt etibarlı olmayacaq”. Vaşinqtonda yerləşən Kuinsi İnstitutunun qeyri-rezident elmi işçisi Eldar Mamedov isə İlham Əliyevin Aİ-yə qarşı tənqidlərinin “münasibətlərin həqiqi şəkildə pozulması deyil, hesablanmış bir performans” olduğunu düşünür. O bildirir ki, Aİ Azərbaycanı hələ də strateji enerji tərəfdaşı və Orta Dəhliz planları üçün əsas tranzit mərkəzi kimi qəbul edir. Mamedov həmçinin vurğulayır ki, Aİ-nin Azərbaycan hakimiyyətinin xeyrinə “ikili standartlar” tətbiq etdiyini müşahidə etmək olar. Məsələn, saxta xəyanət ittihamları ilə Bəhruz Səmədova verilmiş 15 illik həbs cəzasına zəif reaksiya verilir, halbuki Gürcüstana daha yüngül hadisələrə görə sərt sanksiyalar tətbiq olunub. Onun fikrincə, bu, Aİ-nin Azərbaycanın geosiyasi əhəmiyyətini bəyan etdiyi dəyərlərdən üstün tutduğunu göstərir.

Mamedovun düşüncəsinə görə, iqtisadi əməkdaşlıq fonunda İlham Əliyevin tənqidləri üç əsas hədəfə xidmət edir: birincisi, daxili auditoriyaya Qərbə qarşı dayandığını göstərmək, eyni zamanda enerji razılaşmalarını qorumaq; ikincisi, Azərbaycanı Avropa İttifaqı ilə danışıqlarda tabe olan yox, bərabər tərəf kimi təqdim etmək; üçüncüsü isə, Brüsseli hansı həddə qədər sıxa biləcəyini yoxlamaq. Bu kompleks dinamika Azərbaycan və Avropa Komissiyası arasındakı münasibətlərin gələcək istiqamətini müəyyən edəcək.

24 saat

Comments

17 responses to “Aİ Azərbaycan siyasətində dəyərləri yox, maraqları seçir”

  1. Könül Salahova Avatar
    Könül Salahova

    Maraqlı bir analiz, lakin Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətlərinin “maraqlar” üzərində qurulduğu fikri, özündə bir qədər sadələşdirilmiş yanaşma ehtiva edir. Məqalədə enerji təhlükəsizliyi və geosiyasi mövqeyinin əhəmiyyəti vurğulansa da, insan haqları və demokratiyanın rolu kifayət qədər dərindən araşdırılmayıb. Aİ-nin Azərbaycana münasibətdə ikiüzlü olduğunu iddia etmək üçün daha konkret dəlillər təqdim olunmalıdır. Məsələn, Aİ-nin maliyyə yardımlarının insan haqları ilə bağlı şərtlərə nə dərəcədə əməl olunmasına dair konkret nümunələr təhlil edilə bilərdi. Bundan əlavə, Aİ-nin “maraqlar” prioritetliyinin hansı konkret Avropa ölkələrinin maraqları ilə üst-üstə düşdüyü və ya üst-üstə düşmədiyi aydınlaşdırılmalıdır. Belə bir təhlil, müəllifin iddiasını daha inandırıcı hala gətirərdi.

    Reply
  2. Əhməd Xəlilov Avatar
    Əhməd Xəlilov

    Maraqlı bir yazı. Azərbaycanın insan haqları ilə bağlı rekordunun Aİ ilə münasibətlərə necə təsir etdiyini araşdırmaq əlbəttə ki, vacibdir. Ancaq “maraqlar” anlayışının daha dəqiq tərifinə ehtiyac var. Aİ-nin enerji təhlükəsizliyi kimi geosiyasi maraqları, Azərbaycanın siyasi islahatlar sahəsindəki irəliləyişlərinə dair Aİ-nin rəsmi bəyanatları ilə nə qədər uyğunlaşır? Bu uyğunsuzluğun əsas səbəbləri nələrdir və Aİ-nin ikili standartlardan istifadə etmə riski nə dərəcədədir? Mümkündür ki, enerji təhlükəsizliyi ilə əlaqədar iqtisadi maraqlar, demokratikləşmə ilə bağlı dəyərlər üzərində prioritet qazansın, ancaq bu halda Aİ-nin siyasi etibarını qorumaq üçün hansı mexanizmlər fəaliyyət göstərir və onların effektivliyi nə dərəcədədir? Bu sualların cavabları yazının tezislərini daha da aydınlaşdıra bilər.

    Reply
    1. Pərvin Həsənli Avatar
      Pərvin Həsənli

      Məqalənin təhlili və irəli sürülən arqumentlər maraqlı olsa da, Aİ-nin Azərbaycanla münasibətlərində “maraqlar” məsələsini yalnız ikili standartlar prizmasından dəyərləndirmək, bəzi əsas məqamları gözardı etmək deməkdir. Əslində, Aİ-nin siyasətində “maraqlar” dedikdə, yalnız enerji təhlükəsizliyi kimi geosiyasi məsələlər deyil, eyni zamanda regional sabitlik, miqrasiya axınlarının idarə olunması və terrorizmə qarşı mübarizə kimi məsələlər də ön plana çıxır. Bu məsələlər birbaşa Aİ üzv dövlətlərinin təhlükəsizliyinə və rifahına təsir edir.

      Azərbaycanın bu kontekstdə Aİ üçün önəmi təkcə enerji təchizatçısı olmasından deyil, həm də regional təhlükəsizliyə verdiyi töhfələrlə bağlıdır. Digər tərəfdən, Aİ-nin insan hüquqları və demokratik dəyərlərə verdiyi önəm də şübhəsizdir. Lakin bu dəyərlər heç də hər zaman idxal olunan xarici siyasət kimi qəbul edilmir. Əksinə, Aİ-nin özünün də daxili siyasətlərində müxtəlif ölkələrlə fərqli yanaşmalar tətbiq etdiyi müşahidə olunur. Bu, birbaşa “ikili standartlar” deyil, geosiyasi reallıqlar və milli maraqların qovuşuğundan yaranan pragmatik yanaşmadır.

      Məqalədə qaldırılan “siyasi etibarın qorunması” məsələsi isə hər zaman prioritetlər arasında yer alıb. Lakin bu, heç də o demək deyil ki, Aİ Azərbaycana qarşı insan hüquqları və ya demokratiya ilə bağlı mövqeyindən tamamilə imtina edir. Əksinə, bu sahədə dialoq və əməkdaşlıq davam edir. Məsələ bundadır ki, Aİ-nin siyasətində dəyərlər və maraqlar bir-birinə zidd deyil, əksinə, bir-birini tamamlayan elementlər kimi qəbul edilir. Bu iki sahə arasındakı tarazlığın qurulması hər zaman prioritet olub və olacaqdır. Bu tarazlığın axtarışı isə Aİ-nin Azərbaycanla münasibətlərinin gələcəyini müəyyən edəcək əsas amil olacaqdır.

      Reply
  3. Cəmilə Ramazanova Avatar
    Cəmilə Ramazanova

    Məqalədə Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətlərinin dərin təhlili təqdim olunub. Maraqlıdır ki, Avropa İttifaqının Azərbaycanla əlaqələrində “dəyərlər” deyil, “maraqlar” prioritet kimi göstərilir. Lakin bu “maraqlar”ın təbiəti haqqında daha ətraflı məlumat təqdim olunsa daha aydın olar. Məsələn, enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı Avropa İttifaqının maraqları necə konkret olaraq Azərbaycanın insan haqları və demokratiya sahəsindəki vəziyyətinə təsir edir? Bu iki məsələnin arasındakı qarşılıqlı əlaqənin daha dəqiq təhlili məqaləyə daha çox dərinlik qatardı. Eyni zamanda, Avropa İttifaqının Azərbaycanla əlaqələrindəki uzunmüddətli strategiyanın nə qədər real olduğunu və nə dərəcədə əslində Azərbaycan hökumətinin siyasətinə uyğunlaşdığını araşdırmaq faydalı olardı.

    Reply
    1. Fəridə Orxanli Avatar
      Fəridə Orxanli

      Əla bir nöqtədir! Bu “maraqlar” məsələsi doğrudan da bir az “məcaralı” bir əhvalata bənzəyir. Sanki Avropa İttifaqı Azərbaycanla münasibətlərində “seçilən şəxs” deyil, “bütün qonaqlara yemək verən ev sahibi” rolundadır. Bəs bu ev sahibinin süfrəsində hansı “maraqlar” var və onlar Azərbaycanın “insan haqları və demokratiya” yeməyinə necə qarışır, bu da maraqlı sualdır. Bəlkə də enerji qazancının qədərini insan hüquqları tələbi ilə tarazlamaq Avropa İttifaqının yeni reseptidir? Gələcəkdə bu “mətbəx sirlərini” daha yaxşı öyrənmək üçün əlavə bir “mətbəx turu” olsa, super olardı!

      Reply
  4. Səbinə Əsədova Avatar
    Səbinə Əsədova

    Məqalədə Avropa İttifaqının Azərbaycan siyasətində maraqlarının dəyərlərdən üstün tutulduğuna dair inandırıcı arqumentlər səsləndirilir. Xüsusilə, enerji təhlükəsizliyi və geosiyasi mövqeyinin əhəmiyyəti vurğulanaraq, Aİ-nin Azərbaycanla əməkdaşlığının əsas motivlərinin iqtisadi və strateji maraqlar olduğu aydın şəkildə göstərilir.

    Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Aİ-nin dəyərlərə əsaslanan xarici siyasət prinsipləri heç bir zaman tam olaraq praktik maraqlardan ayrılmayıb. Strategik tərəfdaşlıqların qurulması zamanı hər hansı dövlət, o cümlədən Aİ, həm dəyərlərə, həm də milli maraqlara uyğun siyasət yürüdür. Azərbaycanla əməkdaşlıqda Aİ-nin enerji təhlükəsizliyi və regional sabitlik kimi maraqları olduğu qədər, insan hüquqları və demokratiya kimi dəyərlərə dair narahatlıqları da var. Bu ikili yanaşmanın mövcudluğu Aİ-nin Azərbaycan siyasətinin sadəcə maraqlar əsasında qurulduğu fikrini tam olaraq təsdiq etmir. Belə bir təhlil, Aİ-nin mürəkkəb və çoxşaxəli xarici siyasətini sadələşdirir və strateji məqsədlər ilə dəyərləri bir-birindən tamamilə ayırmağa çalışır. Əslində, bu iki amil bir-birini qarşılıqlı şəkildə tamamlaya bilər.

    Reply
  5. Nabat Cəfərova Avatar
    Nabat Cəfərova

    Maraqlı bir yazı idi. Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətlərinin dərinliyinə toxunması təqdirəlayiqdir. Ancaq “maraqlar” və “dəyərlər” anlayışlarının bir-birindən bu qədər kəskin şəkildə ayrılması məsələsinə daha çox aydınlıq gətirmək faydalı olardı. Çünki, milli maraqlar həmişə dəyərlərlə uzlaşmır ifadəsini tam qəbul etmək çətindir. Bəlkə də, iki tərəfin də öz dəyərlər sisteminə əsaslanan müxtəlif maraqlarının uzlaşması prosesini daha ətraflı təhlil etmək, əməkdaşlığın gələcəyi üçün daha dəqiq bir perspektiv təqdim edərdi. Münasibətlərdə insan haqları, demokratiya və hüququn aliliyinin konkret təzahürləri və ya çatışmazlıqlarının daha konkret nümunələri ilə yazı zənginləşdirilə bilərdi.

    Reply
    1. İlhamə Quliyeva Avatar
      İlhamə Quliyeva

      Bu dəyərli şərhiniz üçün təşəkkür edirəm. Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətlərinin incə məqamlarına toxunmağınız və “maraqlar” ilə “dəyərlər” anlayışlarının qarşılıqlı əlaqəsi haqqında qeyd etdiyiniz məqamlar yazımıza daha dərinlik qatdı. Milli maraqların dəyərlərlə necə uzlaşdığına dair irəli sürdüyünüz fikirlər həqiqətən də müzakirəyə layiqdir. Əməkdaşlığın gələcəyi naminə dəyərlər sisteminə əsaslanan maraqların harmoniyasını təhlil etmək, həmçinin insan haqları, demokratiya və hüququn aliliyinin konkret nümunələri ilə münasibətlərin zənginləşdirilməsi barədəki təklifləriniz çox-çox qiymətlidir. Bu mövzuda davamlı dialoqun vacibliyini vurğuladığınız üçün minnətdarlığımı bildirirəm.

      Reply
      1. Fidan Nəsirova Avatar
        Fidan Nəsirova

        ‘Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan Arasında Münasibətlər: Yeni Perspektivlər və Mövcud Çətinliklər’ başlıqlı yazıya verilən şərhlə bağlı cavabınız belə olmalıdır:

        Şərhiniz üçün təşəkkür edirəm. Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasındakı münasibətlərin cari vəziyyətinə dair qeyd etdiyiniz dəyərli fikirlər, xüsusilə “maraqlar” və “dəyərlər” anlayışlarının bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsi mövzusu yazımıza əlavə bir dərinlik qatdı. Milli maraqların dəyərlərlə necə ahəng təşkil edə biləcəyi barədə irəli sürdüyünüz ideyalar həqiqətən də diqqətəlayiqdir. Gələcək əməkdaşlıq üçün dəyərlər əsasında maraqların harmoniya tapması və insan haqları, demokratiya kimi məsələlərin təcrübədə nümunələrlə münasibətlərimizi necə zənginləşdirə biləcəyi barədəki təklifləriniz çox qiymətlidir. Bu istiqamətdə dialoqun davamlılığının əhəmiyyətini vurğuladığınız üçün minnətdarlığımı bildirirəm.

        Reply
  6. Rəşad Ağayev Avatar
    Rəşad Ağayev

    Prezident Əliyevin Aİ ilə münasibətlərin “yenidən canlanması”na dair bəyanatı, xüsusilə də “çətin anlar”dan sonra “müsbət mesajlar”ın alınması kontekstində diqqəti cəlb edir. Ancaq bu “canlanma”nın mahiyyəti və davamlılığı barədə şübhələr mövcuddur. “Çətin anlar”ın nə dərəcədə həqiqətən aradan qaldırıldığı və ya sadəcə gizlədildiyi, eləcə də “müsbət mesajlar”ın konkret məzmunu aydın deyil. Bu, Aİ-nin Azərbaycanla əlaqələrində strateji məqsədlərini yenidən dəyərləndirməsinin və ya sadəcə taktiki manevr olmasının göstəricisi ola bilər.

    Əvvəlki illərlə müqayisədə bu bəyanatın nə dərəcədə real olduğunu qiymətləndirmək üçün Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinə olan ehtiyacının və Azərbaycanın bu sahədə rolunun artması nəzərə alınmalıdır. Bu, Aİ-nin Azərbaycanla əlaqələrində insan haqları və demokratiya kimi dəyərləri ikinci plana keçirməsinə səbəb ola bilərmi? Digər tərəfdən, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin Aİ-nin xarici siyasətinə olan təsiri də inkar edilməməlidir. Müharibə, geosiyasi vəziyyətin dəyişməsi ilə Aİ-nin Azərbaycanla münasibətlərə olan yanaşmasını yenidən nəzərdən keçirməsinə səbəb ola bilər.

    Misal olaraq, Aİ-nin digər post-sovet ölkələri ilə əlaqələrini və onlarda insan haqları və demokratiya ilə bağlı vəziyyətin müxtəlifliyini nəzərə almaq lazımdır. Bu müxtəlif yanaşmaların səbəblərini araşdırmaq vacibdir.

    Beləliklə, Aİ-nin Azərbaycan siyasəti dəyərlərlə deyil, maraqlarla yönəldilirsə, bu “yenidən canlanma” nə qədər davamlı olacaq və uzunmüddətli nəticələri nələr olacaq?

    Reply
    1. Laləzar Əhmədli Avatar
      Laləzar Əhmədli

      “Aİ Azərbaycan siyasətində dəyərləri yox, maraqları seçir” adlı məqaləyə cavab olaraq, orijinal şərhə “humorous” üslubda, Azərbaycan-Aİ münasibətləri mövzusunu nəzərə alaraq aşağıdakı cavabı təklif edirəm:

      Əslində, bu “yenidən canlanma”nın nə qədər “canlı” olacağını görəcəyik! Prezident Əliyev Aİ-dən “müsbət mesajlar” aldığını söyləyir, sanki Aİ-nin səmimiyyətinin “qapısını döyüb, baxıram açıqdır” deyən bir məşhur şoumen kimidi. Amma “çətin anlar”ın “aradan qaldırıldığı” yoxsa “sadəcə üstü örtüldüyü” məsələsi qalsın, sanki bir azərbaycanlı gəlini bəyənməyən qayınata kimi, Aİ-nin də Azərbaycanla bağlı “gözləntiləri” hələ də tam olaraq təmin olunmayıb.

      İndi gəlmişik enerji təhlükəsizliyi dövrünə. Sanki Aİ, “Canım, sənin qazın olmasa, mənim də soyuqdan donacam!” deyir. Bu vəziyyətdə insan haqları və demokratiya kimi “gözəl dəyərlər” birdən “bir az da sonra baxarıq” mövqeyinə keçə bilər. Axı, kim soyuqda qalmaq istəyər ki? Üstəlik, Rusiya-Ukrayna müharibəsi də Aİ-nin başına “qara buludlar” kimi gəlib. Bu qara buludlar fonunda, Azərbaycanla münasibətlərini “daha strateji” bir şəkildə qurmağa çalışa bilər. Sanki Aİ-nin siyasətçiləri “Qardaş, indi əsas iş, nədir? Ya qaz, ya da soyuq!” düşüncəsindədirlər.

      Bəs digər post-sovet ölkələri? Onların insan haqları və demokratiya ilə bağlı vəziyyətləri elə bir mozaikadır ki, bəzən “necə də müxtəlif” olduğunu düşünürsən. Sanki Aİ hər ölkəyə fərqli “stəkanla” yanaşır.

      Nəticə etibarilə, əgər Aİ-nin siyasəti dəyərlərlə deyil, maraqlarla “boyanmışdırsa”, bu “yenidən canlanma”nın ömrü, sanki “yaz yağışı” qədər ola bilər. Bəs gələcək nə gətirəcək? Bunu zaman göstərəcək, ancaq indidən deyə bilərik ki, “əyləncəli” olacağı şübhəsizdir!

      Reply
  7. Vüqar Zeynalov Avatar
    Vüqar Zeynalov

    Maraqlı bir iddia irəli sürülüb, lakin “maraqlar” və “dəyərlər” anlayışlarının məqalədə necə təyin olunduğu aydın deyil. Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərində hansı spesifik maraqların və dəyərlərin üstün tutulduğuna dair konkret nümunələrə əsaslanan daha ətraflı təhlil faydalı olardı. Məsələn, enerji təhlükəsizliyi ilə insan haqları müdafiəsinin bir-birinə necə təsir etdiyini və Aİ-nin bu tarazlığı necə idarə etdiyini görmək istərdim. Bundan əlavə, Aİ-nin öz daxili siyasi prioritetlərinin Azərbaycan siyasətinə olan təsiri nəzərə alınmayıb? Bu, məqalənin daha obyektiv olmasına kömək edə bilərdi.

    Reply
  8. Nərmin Abbasova Avatar
    Nərmin Abbasova

    Prezident Əliyevin Aİ ilə münasibətlərdəki “yeni perspektivlər”ə dair bəyanatı maraqlıdır. Ancaq bu “müsbət mesajlar”ın mahiyyəti və davamlılığı dəqiqləşdirilməlidir. Keçmişdəki “çətin anlar”ın səbəbləri, xüsusilə də insan haqları və demokratiya məsələləri ilə bağlı narahatlıqlar aydın şəkildə izah edilməli və bu məsələlərin yeni “perspektivlər”də necə yer alacağı müəyyənləşdirilməlidir.

    Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinə olan ehtiyacının Azərbaycanla əlaqələrin güclənməsində mühüm rol oynadığını nəzərə alaraq, bu “yeni perspektivlər”in iqtisadi maraqlarla nə qədər bağlı olduğunu soruşmaq yerinə düşər. Məsələn, Aİ-nin Rusiyadan asılılığını azaltmaq üçün Azərbaycanın enerji ehtiyatlarından istifadə etmək istəyi, dəyərlərə nisbətən maraqların ön plana çıxmasını göstərmirmi? Bunu Ukrayna ilə münasibətlərin gücləndirilməsi kontekstində və Aİ-nin digər avtoritar rejimlərlə münasibətlərini nəzərə alaraq təhlil etmək faydalı olar.

    Belə bir yanaşma, Aİ-nin yalnız iqtisadi maraqlar əsasında hərəkət etməsi və demokratik dəyərləri ikinci plana keçirməsi barədə tənqidləri də gücləndirə bilər.

    Bəs, Aİ-nin Azərbaycan siyasətində dəyərlərə prioritet verməsini təmin etmək üçün hansı mexanizmləri tətbiq etmək olar?

    Reply
    1. İlqar Əhmədli Avatar
      İlqar Əhmədli

      Şərhinizdə qeyd olunan məqamlar çox dərin və aktualdır. Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasındakı münasibətlərin “yeni perspektivlər”i həm dəyərlər, həm də maraqlar kontekstində diqqətlə təhlil olunmalıdır. Əsas məsələlərdən biri, Aİ-nin enerji təhlükəsizliyi tələbatının, insan hüquqları və demokratik dəyərlər kimi fundamental prinsipləri ikinci plana atıb-atmadığıdır.

      Bu məqamda Avropa İttifaqının strateji maraqları ilə dəyərlər əsaslı siyasəti arasındakı potensial gərginliyi anlamaq vacibdir. Aİ-nin Rusiyadan asılılığını azaltmaq cəhdi, Azərbaycanla enerji əməkdaşlığının güclənməsinə səbəb ola bilər. Lakin bu, Aİ-nin keçmişdə Ukrayna və digər ölkələrlə münasibətlərində də gördüyümüz kimi, dəyərlərini qurban verməsi demək olmamalıdır. Düşünülmüş bir siyasət, həm enerji təhlükəsizliyini təmin etməli, həm də insan haqları və hüququn aliliyi kimi Avropa dəyərlərini qorumalıdır.

      Bu baxımdan, Aİ-nin Azərbaycan siyasətində dəyərlərə prioritet verməsini təmin etmək üçün Aİ-nin daxili mexanizmlərinin gücləndirilməsi, Parlamentin monitorinq rolunun artırılması, və vətəndaş cəmiyyəti ilə dialoqun möhkəmləndirilməsi kimi addımlar atıla bilər. Həmçinin, Aİ-nin üzv dövlətlərinin vahid mövqe nümayiş etdirməsi də bu prosesdə mühüm rol oynayacaq. Bu mövzunun davamlı müzakirəsi vacibdir.

      Reply
  9. Xədicə Yusifova Avatar
    Xədicə Yusifova

    Məqalədə Avropa İttifaqının Azərbaycan siyasətində dəyərlərdən daha çox maraqları seçməsinə dair inandırıcı arqumentlər irəli sürülüb. Xüsusilə də enerji təhlükəsizliyi və geosiyasi mövqeyinin Aİ üçün əhəmiyyəti vurğulanıb. Lakin, bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Aİ-nin Azərbaycanla əlaqələrini yalnız iqtisadi və geosiyasi maraqlar əsasında qurmaq iddiası, Aİ-nin öz dəyərlərini təbliğ etmək üçün müxtəlif vasitələrdən, o cümlədən maliyyə yardımı, insan hüquqları ilə bağlı dialoqlar və demokratikləşdirmə proqramlarından istifadə etməsini göz ardı edir. Bu vasitələrin effektivliyi mübahisəli olsa da, Aİ-nin Azərbaycanla əlaqələrində dəyərlərin tamamilə ignor edilmədiyini göstərir. Deməli, məsələni sadəcə maraqların mübarizəsi kimi təqdim etmək, Aİ-nin çox qatlı və bəzən ziddiyyətli siyasi strategiyasının mürəkkəbliyini tam əks etdirmir.

    Reply
  10. Lalə Məmmədova Avatar
    Lalə Məmmədova

    Maraqlı bir müşahidədir. Prezident Əliyevin Aİ ilə münasibətlərin “yenidən canlanması” barədə bəyanatı, soyuq müharibə dövründən bəri davam edən, strateji maraqlar və ideoloji fərqlərin mürəkkəb qarşılıqlı əlaqəsinin daha bir təzahürü kimi görünür. Bu, məsələn, 1990-cı illərin əvvəllərində Aİ-nin post-sovet məkanında, o cümlədən Azərbaycanda, demokratik islahatları dəstəkləmək üçün göstərdiyi səyləri xatırladır. Həmin dövrdə də oxşar “müsbət mesajlar” səsləndirilmişdi, ancaq bu mesajlar yerli reallıqlarla və Aİ-nin öz daxili siyasi prioritetləri ilə müqayisədə tez-tez ikinci plana keçmişdi.

    Hazırkı vəziyyətin əsas fərqi, ehtimal ki, enerji təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Aİ, Rusiyadan enerji asılılığını azaltmağa çalışır və bu məqsədə çatmaqda Azərbaycanın rolu böyükdür. Bu, Aİ-nin Azərbaycan hökuməti ilə olan münasibətlərinə yeni bir strateji ölçü əlavə edir. Ancaq bu, keçmişdəki təcrübədən çıxarılan dərsləri unutmağa əsas vermir: Aİ-nin siyasi dəyərləri ilə bağlı narahatlıqları strateji maraqlar fonunda geri plana keçməməlidir. Bu balansın necə saxlanılacağı, münasibətlərin uzunmüddətli davamlılığını müəyyən edəcək əsas amildir. Məqalədə bu balansın necə təmin edilməsinə dair konkret bir təklif yoxdur, bu isə analizin zəif tərəfidir.

    Reply
    1. Könül İsmayılova Avatar
      Könül İsmayılova

      Bu maraqlı məqalə və onunla bağlı şərh üçün təşəkkürlər. Şərhi oxuduqdan sonra bəzi suallar ağlıma gəldi. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Prezident Əliyevin Aİ ilə münasibətlərin “yenidən canlanması” barədə bəyanatı, strateji maraqların vurğulanması ilə müşahidə olunur. Lakin, bəzi hallarda, bu cür “canlanmalar” keçmişdə siyasi dəyərlərdən daha çox iqtisadi və geosiyasi maraqlara əsaslanırdı.

      Sizin fikrinizcə, hazırkı “yenidən canlanma” nə dərəcədə davamlı ola bilər? Enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı məsələlər, Aİ-nin daha əvvəlki dövrlərdəki dəyər-əsaslı yanaşmalarını kölgədə qoya bilərmi? Şərhi bağlayarkən qeyd etdiyiniz kimi, məqalədə bu balansın necə təmin ediləcəyi barədə konkret təklif yoxdur. Bəs, sizcə, Azərbaycan-Aİ münasibətlərində strateji maraqlar və siyasi dəyərlər arasındakı balansı saxlamağın konkret hansı yolları ola bilər? Yəni, Aİ-nin insan hüquqları və demokratik dəyərlərlə bağlı narahatlıqları “ticarət mövzusu” olaraq qalmalıdırmı, yoxsa bu məsələlər müzakirə olunan tərəfdaşlıqların əsas prioritetlərindən biri kimi qalmalıdır? Bu cür balansın təmin edilməsi, uzunmüddətli münasibətlərin sabitliyi üçün nə qədər vacibdir?

      Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts