Author: 24 saat

ABŞ-ın Çin planı: İran yalnız başlanğıc

İran-İsrail gərginliyi sadəcə iki ölkə arasındakı münaqişə kimi deyil, həm də qlobal miqyasda təsirləri olan, ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı və Çin kimi əsas oyunçuların strateji maraqlarının kəsişdiyi mürəkkəb bir tənlik kimi qəbul edilir. Bu qarşıdurma, regional balanslara və qlobal güc münasibətlərinə ciddi təsir göstərmə potensialına malikdir.

ABŞ-ın uzun müddətdir Səudiyyə Ərəbistanı ilə qurduğu əlaqələr bu ölkəni həm İrana qarşı bir tarazlıq ünsürü, həm də İsraillə gizli əməkdaşlıq çərçivəsində mövqeləndirməsinə səbəb olub. Digər tərəfdən, Çin isə İranın ən böyük strateji tərəfdaşlarından biri olaraq müharibənin gedişatına təsir etmə potensialına malikdir. Çinin enerji təhlükəsizliyi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən Hürmüz boğazının bağlanması və ya ABŞ-ın nəzarətinə keçməsi Pekinin iqtisadi sabitliyini təhdid edə bilər. Üstəlik, İran Çinin Orta Şərqə açılan qapısı mövqeyindədir və 25 illik, 400 milyard dollarlıq strateji tərəfdaşlıq sazişi ilə Pekin üçün əvəzedilməzdir. Bu səbəbdən, Çinin İrana birbaşa dəstək verməsi müharibənin balansını köklü şəkildə dəyişə bilər, çünki bu münaqişə eyni zamanda Çinin enerji, ticarət və regional hakimiyyət strategiyasını təhdid edir.

Geosiyasi Hesablamaların Fonunda

İran-İsrail gərginliyi iki ölkənin sadəcə birbaşa qarşıdurması deyil, həm də qlobal aktorların maraqlarının, strateji rəqabətinin və geosiyasi hesablamaların səhnəsidir. Münaqişənin pərdəarxasını araşdırdığımızda, əsas aktorlar – ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı və Çin arasında həm maraq birliyini, həm də ziddiyyətləri görmək mümkündür. Xəritəni diqqətlə oxuduqda, müharibədə fiziki olaraq iştirak etməyən, lakin nəticəni formalaşdıran iki güclü aktorun ABŞ və Çin olduğu aydın görünür. Digər gizli aktor isə müharibədə birbaşa rol almayan Səudiyyə Ərəbistanıdır. Xüsusilə ABŞ ilə qurduğu strateji tərəfdaşlıq və İsrailə qarşı izlədiyi gizli siyasət, Ər-Riyadı bu münaqişəyə yaxınlaşdırır.

ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanının Strateji Əməkdaşlığı

Yeni Orta Şərqin təməlinin ABŞ prezidenti Donald Tramp vasitəsilə atılması və Şahzadə Məhəmməd bin Salmana verilən rola nəzər salaq. 2017-ci ildə Səudiyyə taxtında balansları dəyişdirən əhəmiyyətli bir hadisə yaşandı. Gənc şahzadə Məhəmməd bin Salman ənənələri pozaraq əsas varis əmisi oğlunu sıradan çıxardı və taxtın varisi oldu. Bu idarəçilik inqilabının arxasında səssiz, lakin təsirli bir qüvvə dayanmaqda idi: ABŞ. Donald Tramp administrasiyası Cozef Kuşner vasitəsilə bin Salmanı birbaşa dəstəklədi və Qərb ictimaiyyətinə “modernləşən şahzadə” kimi yeni bir imiclə təqdim etdi. ABŞ üçün məsələ aydın idi: həm neft bazarında əməkdaşlıq edəcək, İsrailin təhlükəsizliyi ilə uyğunlaşacaq və İrana qarşı duracaq bir tərəfdaş lazım idi. Bu tərəfdaş bölgədə gücləndirilərək dəstəklənəcək və təsirli hala gətiriləcəkdi. Səudiyyə Ərəbistanı dini mərkəz olmağın ağırlığı və bənzərsiz təbii resursları səbəbiylə ideal namizəd idi. Nəticədə, taxt müqabilində bin Salman bu vəzifəyə gətirildi.

Müharibənin Səssiz Qazananları

Vəzifəyə gələn kimi Şahzadə Salman Qətərə embarqo tətbiq etdi və tərəfdaşları BƏƏ, Bəhreyn və Misiri də buna cəlb etdi. Çünki Qətər İsraili təhdid edən Müslüman Qardaşları və Həması dəstəkləyir və İsraillə ortaq düşmənləri olan İranla da əlaqələri var idi. Ardından, 2020-ci ildə yenə Donald Tramp administrasiyası və onu hakimiyyətə gətirən Trampın kürəkəni Cozef Kuşnerlə, İsraillə “sülh, əməkdaşlıq və diplomatiya” sazişlərini ehtiva edən İbrahim Razılaşmalarını tərəfdaşları BƏƏ və Bəhreyn üçün fəaliyyətə keçirdi. Ancaq şəraitə görə özünün imzalamağı mümkün deyildi, İsraillə müharibə etməməyi və normallaşmağı nəzərdə tutan bu razılaşmalar birbaşa özü tərəfindən imzalanmazdı. Lakin dolayısı yolla İsraili İrana qarşı səssiz bir müttəfiq kimi mövqeləndirmək də istəyirdi. Halbuki Kral Salmanın Fələstinə olan həssaslığı və ictimaiyyətin reaksiyası buna mane idi. O isə bu razılaşma xaricində başqa bir formulu işə saldı: İsrail təyyarələrinə Səudiyyə hava sahəsini açdı, BƏƏ ilə kəşfiyyat mübadiləsini təşviq etdi, bu yolla dolayısı ilə BƏƏ üzərindən İsrailə məlumat ötürüldü və ABŞ-ın Donald Tramp dövründəki regional ittifaq vizyonunu dəstəklədi. Nəticədə, şahzadə Salman razılaşmanı imzalamadan imzalayan lider olaraq da önə çıxdı. Daha da əhəmiyyətlisi, diplomatik olaraq görünmədən həm Fələstin həssaslığını qorudu, həm də İsraillə gələcəkdəki mümkün tərəfdaşlığın zəminini hazırladı.

ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı tərəfdaşlığı sonrakı illərdə də davam etdi və qazan-qazan siyasəti tətbiq olundu. Rusiya-Ukrayna müharibəsi ABŞ tərəfindən dəstəkləndi və Rusiyaya embarqo tətbiq edildi, enerji qiymətləri yüksəldi. Müharibə üzündən enerji böhranı yaşayan ölkələr enerji tədarükçüsü olan Səudiyyə Ərəbistanı və ABŞ-dan yüksək qiymətə enerji; neft və mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) aldılar və bu müharibənin səssiz qazananları ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı oldu.

İran-İsrail müharibəsinə gəldikdə, Səudiyyə Ərəbistanı və ABŞ münasibətlərində yenidən qazan-qazan tərəfdaşlığı davam etdi. Səudiyyə Ərəbistanı və İsrail, tarixi olaraq, geosiyasi istila səbəbindən düşmənlərdir. Digər tərəfdən, İran isə Səudiyyə Ərəbistanı ilə məzhəbsəl olaraq düşməndir, üstəlik bir çox ölkə üzərində vəkalət müharibəsi aparırlar. Yəni İsrail və İran Səudiyyə Ərəbistanının iki əsas düşmənidir. İsrailin Fələstindən sonra İranı istila etmə prosesi, Səudiyyə Ərəbistanının bölgədəki rəqiblərinin/düşmənlərinin bir-birlərini yıpratma və çökərtmə prosesidir. Müharibəyə hava sahəsini açaraq dəstək verməsi; həm bölgədə onu qoruyan güclü ABŞ dəstəyini itirməmək, həm də düşmənlərinin bir-birlərini zəiflətməsini təmin etmək üçün əhəmiyyətlidir. Bundan əlavə, bu müharibənin uzanması Rusiya-Ukrayna müharibəsində olduğu kimi, dünyada enerji böhranına və qiymətlərin yüksəlməsinə səbəb olacaq ki, bu da zəngin neft yataqlarına sahib olan Səudiyyə Ərəbistanının ixrac portfelini genişləndirəcək və onu daha da zənginləşdirəcək.

Buna görə də, İsrailin ABŞ dəstəyi ilə İrana qarşı hərbi əməliyyatından əvvəl ABŞ prezidenti ilə bir araya gələrək strateji və iqtisadi tərəfdaşlığını bir daha təsdiq etməsi və böyük miqdarda sazişlər imzalaması təsadüfi deyil. İran-İsrail müharibəsinin böyüməsi vəziyyətində müharibədə iştirak etmədən qazananlardan biri yenə, iki düşməninin bir-birini zəiflətməsi və İrandan açılan enerji boşluğunu doldurması ilə zənginləşəcək olan Səudiyyə Ərəbistanı olacaq.

Çinin İran Dəstəyinin Potensial Təsirləri

Bəs müharibəni bitirə biləcək və ya İran üçün zəfərə gedən yolu aça biləcək aktor Çinə gələk. Çin dünyanın ikinci ən böyük hərbi gücüdür və bəzi sahələrdə (insan gücü, donanma ölçüsü, raket texnologiyası) ABŞ-ı keçmişdir. Çinin İrana hərbi və texnoloji dəstək verməsi müharibənin balansını dəyişdirər və İran əhəmiyyətli nəticələr əldə edə bilər. Bəs Çin nə üçün İrana dəstək verərək müharibənin taleyini dəyişdirsin? Bu sualın cavabı: bu müharibə Çinin “strateji və maliyyə varlığına təhdid” təşkil etdiyi üçün tərəfləri uzlaşdırması və ya İranın yanında yer alaraq əldə etdiyi status-kvonu qoruması zəruridir.

Hədəf Tək İran Deyil: Çin üçün Nəzərdə Tutulan Təhdidlər

İranın nəzarətində olan Hürmüz boğazı Çin üçün enerji təhlükəsizliyinin “olmazsa olmaz” nöqtəsidir. Çünki Çinin xaricdən asılı olduğu neft və təbii qazın çox böyük hissəsi Hürmüz boğazından keçir. Hürmüzün bağlanması halında Çinin neft ehtiyatları yalnız 90-100 gün dayana bilər. Bu isə iqtisadi böhran deməkdir. Hürmüz boğazı Çin üçün yalnız enerji deyil, həm də geosiyasi olaraq varlıq məsələsidir. Bu boğazda yaşanacaq bir böhran Çinin sənayesini, inkişafını, daxili sabitliyini və “Bir Kəmər, Bir Yol” strategiyasını birbaşa təhdid edir. Müharibə müddətində Hürmüz boğazının bağlanması və ya ABŞ-ın əlinə keçməsi hər iki halda Çin üçün böyük təhdiddir.

Digər bir məsələ isə İranın geosiyasi əhəmiyyəti və Orta Asiyaya açılan qapı olmasıdır. Çox zəngin neft və təbii qaz yataqlarına və ucuz işçi qüvvəsinə sahib bu coğrafiyanın ən böyük tərəfdaşı Çin, daha sonra isə Rusiyadır. İran üzərindən bölgəyə qonşu olan ABŞ, Çinin bu bölgədəki strateji və iqtisadi varlığını təhdid edəcək. Beləliklə, hədəf tək İran deyil; İran vasitəsilə açılan qapı ilə Orta Asiya üzərində kimin söz sahibi olacağıdır. Bütün bunlarla yanaşı, Çinin İran üzərindən Orta Şərqlə apardığı ticarət sazişləri də bu vəziyyətdə risk altındadır. Və son olaraq 2021-ci ildə 25 illik İran-Çin 400 milyard dollarlıq strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalandı. Saziş; Çinin İrandan stabil və endirimli qiymətlərlə neft, təbii qaz və neft-kimya məhsulları alma zəmanəti, enerji, nəqliyyat, infrastruktur, maliyyə, müdafiə, kibertəhlükəsizlik kimi məsələləri əhatə edir. Çin bütün bu sərmayə və imkanların pozulmasını istəməyəcək. Nəticə olaraq, Çin əslində İsrailin İrana hücum etməsi prosesi ilə, ABŞ ilə İran üzərindən bir vəkalət müharibəsinə girə bilər.

Avropanın Qənimət Hesabları

Bəs Avropa bu işin harasındadır? Avropanı bu mövzuda ayrı-ayrı nəzərdən keçirmək lazımdır. Fransa, Almaniya kimi ölkələr İsrailin müdafiə haqqı olduğunu bəhanə edərək, həm işğal sonrası İrandan, həm də gələcəkdə mümkün Orta Asiya dövlətləri açılımından pay ala bilmək üçün İsrailə dəstək olmağa və bu prosesə müdaxilə etməyə çalışırlar. Müharibənin başladığı gün İsrailin yanında olduqlarını bildirən Almaniya və Fransanın bir həftə ərzində mövqelərini dəyişərək, Cenevrədə İran ilə vasitəçilik üçün görüşdüklərini bilirik. Yəni, ya İsrail tərəfində rol almağa çalışan, əgər bu olmazsa, vasitəçiliklə bir şəkildə masaya daxil olmağa çalışan müstəmləkəçi Fransa, Almaniya kimi dövlətləri görürük. Bu baxımdan, İran rejiminin demokratik olub-olmaması, ya da uranın hansı məqsədlə emal edildiyi o qədər də əhəmiyyətli görünmür. Əgər bu əhəmiyyətli olsaydı, Qərbin müttəfiqi Səudiyyə Ərəbistanının qadın hüquqları və nə dərəcədə demokratik olduğu, ya da digər ölkələrin nüvə fəaliyyətləri və uran zənginləşdirmələri də müzakirə mövzusu olardı. İran-İsrail gərginliyi fonunda oynanılan bu oyun, daha çox geosiyasi üstünlük, iqtisadi qazanc və regional hakimiyyət uğrunda aparılan böyük bir siyasi şahmatı xatırladır.

24saat

İyun 22, 2025
İran: ABŞ-ın vurduğu nüvə obyektlərində sızıntı yox

İranın Nüvə Obyektlərində Radiasiya Sızması Aşkarlanmadı

İranın Milli Nüvə Təhlükəsizliyi Sisteminin Mərkəzi tərəfindən verilən açıqlamada, ABŞ-ın beynəlxalq hüquqa zidd olaraq İranın Fordo, Natanz və İsfahan şəhərlərində yerləşən üç əsas nüvə təsislərinə iddia edilən hücumundan sonra, ətraf ərazilərdə radioaktiv sızma ehtimalına qarşı genişmiqyaslı yoxlamaların aparıldığı bildirilib.

Yoxlamalar Nəticəsində Təhlükəsizlik Təsdiqləndi

Açıqlamada, həyata keçirilən hərtərəfli yoxlamaların yekununda nüvə obyektlərində heç bir radioaktiv sızmanın baş vermədiyi qeyd edilib. Mərkəz vurğulayıb ki, “alınan qabaqlayıcı tədbirlər və əvvəlcədən hazırlanmış planlaşdırma, eləcə də radioaktiv maddə aşkaretmə sistemləri tərəfindən qeydə alınan məlumatlar nəzərə alındıqda, heç bir çirklənmə əlaməti qeydə alınmamışdır. Buna görə də, sözügedən təsislərin ətrafında yaşayan sakinlər üçün heç bir təhlükə mövcud deyil.” Bu bəyanat bölgə sakinlərini sakitləşdirməyə və yayılan narahatlıqları aradan qaldırmağa xidmət edir.

ABŞ-ın İddia Edilən Hava Zərbələri

Xatırladaq ki, ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp daha əvvəl İranın Fordo, Natanz və İsfahan şəhərlərindəki üç nüvə obyektinə hava zərbələri endirdiklərini elan etmişdi. Bu bəyanat beynəlxalq aləmdə ciddi rezonans doğurmuşdu.

İranlı Rəsmilərdən Gələn Təsdiqlər

İranın ən kritik nüvə təsisi olan Fordonun yerləşdiyi Qum şəhərindən bir valilik rəsmisi, bu obyektə hücum edildiyini təsdiqləmişdi. Eyni zamanda, İsfahan vali müavini Əkbər Salehi də İsfahan və Natanz nüvə mərkəzlərinin yaxınlığında zərbələrin olduğunu bildirmişdi. Salehi, hadisə ilə bağlı daha ətraflı məlumatların sonradan açıqlanacağını qeyd etmişdi.

Nüvə Materiallarının Boşaldılması İddiası

Digər tərəfdən, İranın dövlət televiziyası hücum xəbərlərini birbaşa təsdiqləmədən, sözügedən nüvə təsislərinin daha əvvəldən boşaldıldığını və nüvə materiallarının başqa bir yerə köçürüldüyünü yaymışdı. Bu iddia, hadisənin potensial fəsadlarının qarşısının alınması üçün qabaqlayıcı tədbirlər görüldüyü mesajını vermişdi.

24saat

İyun 22, 2025
Hello world!

Welcome to WordPress. This is your first post. Edit or delete it, then start writing!

İyun 22, 2025
Təcili: Şumer: Tramp bu gecə Amerika xalqına cavab verməli

ABŞ Konqresində Hərbi Addımlara Sərt Tənqid: Demokrat Lider Hesabat Tələb Edir

ABŞ Senatının nüfuzlu simalarından, Nyu-York ştatının təmsilçisi Çak Şumer, Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) prezidenti Donald Trampın Konqresi əvvəlcədən xəbərdar etmədən icra etdiyi hərbi addımı kəskin şəkildə pisləyib. Senatdakı Demokratların lideri bu cür böyük nəticələrə malik bir addımın birtərəfli atılmaması gərəkdiyini vurğulayaraq, “Donald Tramp bu gecəki qərarlar barədə Amerika xalqına hesabat verməlidir” ifadəsini işlədib.

Şumer öz yazılı bəyanatında bildirib: “Prezident Donald Tramp Amerika xalqına və Konqresə bu gecə alınan qərarlar və onların ABŞ vətəndaşlarının təhlükəsizliyi üçün nəticələri barədə tam və aydın cavablar təqdim etməlidir.”

Geniş Miqyaslı Müharibə Təhlükəsi Əhəmiyyətli Dərəcədə Artır

Senator Şumer İranın mövcud təhdidlərini qəbul etdiyini, lakin bu təhdidlərə qarşı strateji, koordinasiyalı və konstitusion prinsiplər çərçivəsində hərəkət edilməsinin vacibliyini xüsusi olaraq qeyd edib. O, bəyanatını bu sözlərlə yekunlaşdırıb: “İranın qəddar terror fəaliyyətləri, nüvə ambisiyaları və regiondakı təcavüzkar siyasəti ilə mübarizə güc, qətiyyət və strateji aydınlıq tələb edir. İndi daha geniş, daha uzunmüddətli və dağıdıcı bir müharibə ehtimalı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.”

Ölkə Birtərəfli Qərarlarla Konfliktə Sürüklənməməlidir

Demokrat lider Ağ Evin hücum barədə Konqresi əvvəlcədən məlumatlandırmamasına sərt etirazını bildirib. O vurğulayıb ki, “Heç bir prezidentin, qeyri-sabit təhdidlər və konkret strategiya olmadan, bu ölkəni müharibə kimi ciddi nəticələrə aparacaq bir vəziyyətə birtərəfli olaraq sürükləməsinə icazə verilməməlidir.”

Çak Şumer bəyanatında Senatın Çoğunluq Lideri Con Tuniyə də müraciət edərək, Konqresin nəzarət səlahiyyətlərini işə salması gərəkdiyini bildirib. O deyib: “Biz “Müharibə Səlahiyyətləri Qanunu”nu icra etməliyik və mən Senatın Çoğunluq Lideri Tuneyə bunu dərhal Senatın müzakirəsinə çıxarmağa çağırıram. Mən buna səs verəcəyəm və siyasi spektrin hər iki tərəfindən olan bütün senatorlardan da buna səs vermələrini xahiş edirəm.”

Şumer bu addımın təkcə prezidentin qərarına qarşı deyil, həm də konstitusiya balansının qorunması baxımından zəruri olduğunu müdafiə edib. ABŞ Konqresinin bu məsələdəki mövqeyi ölkənin gələcək xarici siyasətində mühüm rol oynayacaq.

24saat

İyun 22, 2025
Pentaqon: ABŞ İsraillə döyüşə girdi, İran Hörmüzü bağladı

İran Nüvə Obyektlərinə Hücumdan Sonra ABŞ və İsrailə Sərt Xəbərdarlıq Etdi

İran dövlət televiziyası İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (İKK) ABŞ və İsrailin ölkənin nüvə obyektlərinə hücumlarına dair bəyanatını yayımlayıb. Bu bəyanatda vurğulanıb ki, Birləşmiş Ştatların İranın nüvə təsisatlarına qarşı həyata keçirdiyi əməliyyat faktiki olaraq onu müharibənin ön cəbhəsinə çıxarıb. İKK xəbərdarlıq edib ki, İran ərazisinə təcavüz edənlər peşman olacaqları cavablara hazır olmalıdırlar.

Hücumda İştirak Edən Təyyarələrin Yerləri Müəyyənləşdirildi

Açıqlamada həmçinin, bu gün nüvə obyektlərinə endirilən zərbədə iştirak edən təyyarələrin uçuş marşrutlarının dəqiq müəyyən edildiyi bildirilib. Qeyd olunub ki, regiondakı ABŞ hərbi bazalarının sayı, coğrafi yayılımı və ölçüsü onların gücü deyil, əksinə, zəifliyini ikiqat artırır. Məlumat üçün bildirək ki, İrandakı üç nüvə obyektinə 6 ədəd B-2 bombardmançı təyyarəsi tərəfindən bombalar atılmışdı. Hər bir B-2 bombardmançı təyyarəsinin dəyəri 2.1 milyard dollardır.

İsraildə Vəziyyət: Minlərlə Köçkün, Onlarla Yaralı

İranın bu səhər yerli vaxtla 07:30-da İsrailə qarşı başlatdığı raket zərbələri nəticəsində İsrail mətbuatının məlumatına görə, yaralıların sayı 86 nəfərə çatıb. “Times of Israel” qəzetinin yazdığına görə, İranın ötən həftədən bəri davam edən cavab hücumları nəticəsində 9 min nəfər evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb.

24saat

İyun 22, 2025
Trampdan İran zərbəsi açıqlaması: Əsas obyektlər vuruldu

ABŞ prezidenti Tramp: İranın Əsas Nüvə Təsisləri Tamamilə Məhv Edildi!

ABŞ prezidenti Donald Tramp bəyan edib ki, bu hücumlar nəticəsində İranın əsas nüvə zənginləşdirmə müəssisələri “tamamilə məhv edilib”. Bu açıqlama, İranın üç ayrı nüvə obyektinə endirilən zərbələrdən sonra keçirdiyi mətbuat konfransında səsləndirilib. Tramp, “İranın əsas nüvə zənginləşdirmə təsisləri darmadağın edildi,” deyə vurğulayıb.

İrana Sülh Çağırışı: “Ya Sülh, Ya da Daha Ağır Hücumlar Olacaq”

ABŞ prezidenti Donald Tramp İran üzərinə endirilən hücumda İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu ilə komanda şəklində çalışdıqlarını bildirib. O, çıxışında İrana sərt mesaj ünvanlayaraq, “İran sülh bağlamaq məcburiyyətindədir. Əgər bu baş verməzsə, növbəti hücumlar daha ağır olacaq,” deyə xəbərdarlıq edib.

Donald Tramp bu gecəki zərbələri “möhtəşəm bir uğur” kimi qiymətləndirib. O, əsas məqsədlərinin İranın nüvə zənginləşdirmə qabiliyyətini yox etmək və dünyanın bir nömrəli terroru dəstəkləyən dövlətinin yaratdığı nüvə təhdidini aradan qaldırmaq olduğunu bildirib.

ABŞ-İsrail Əməkdaşlığı və Nüvə Təhdidinin Aradan Qaldırılması

Tramp Binyamin Netanyahu və İsrail ordusuna verdikləri dəstəyə görə təşəkkürünü bildirib. “Bu gecəki hücumların hamısından daha çətin, açıq şəkildə daha ölümcül idi. Lakin əgər sülh dərhal gəlməzsə, digər hədəfləri də dəqiqliklə, sürətlə və ustalıqla vuracağıq,” deyə Tramp əlavə edib.

ABŞ prezidenti Donald Tramp qeyd edib ki, İran üzərinə endirilən bu cür hücumu dünyada başqa heç bir ordu icra edə bilməzdi. O, çıxışını “Tanrını sevdiyimizi və böyük ordumuzun onları qoruduğunu söyləmək istəyirəm. Tanrı Yaxın Şərqi qorusun. Tanrı İsraili qorusun və Tanrı Amerikanı qorusun,” sözləri ilə tamamlayıb.

Trampdan İrana Sərt Xəbərdarlıq: “Daha Böyük Qüvvə ilə Qarşılaşacaqlar”

Daha sonra “Truth Social” hesabından sonuncu açıqlamasını verən ABŞ prezidenti Donald Tramp, İranı yeni təhdidlərlə üz-üzə qoyub. Böyük hərflərlə yazılmış bu son dəqiqə bəyanatında deyilir: “İran tərəfindən Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı hər hansı cavab tədbiri, bu gecə şahid olunanlardan qat-qat böyük bir qüvvə ilə qarşılanacaq. Təşəkkürlər! Donald J. Tramp, Amerika Birləşmiş Ştatları Prezidenti.”

24saat

İyun 22, 2025
Təcili: Toy üçün adanı bağladı

Jeff Bezosun Lüks Toyu Venesiyada Baş Tutacaq: Detallar Açıqlandı

Amazonun təsisçisi, dünyanın ən zəngin şəxslərindən biri olan Jeff Bezosun gələcək toy mərasimi beynəlxalq medianın diqqət mərkəzindədir. Xərclərinin təxminən 20 milyon dollar olacağı deyilən bu möhtəşəm hadisənin İtaliyanın tarixi və romantik şəhəri Venesiyada baş tutacağı gözlənilir. Bu hadisə həm lüksün, həm də eksklüzivliyin ən yüksək səviyyədə təqdimatı olaraq qeyd edilir.

“Koru” Superyaxtası Və Eksklüziv Məkan

Mərasim üçün əsas məkan, milyarderə məxsus 500 milyon dollar dəyərindəki “Koru” adlı nəhəng superyaxtası olacaq. Bu lüks gəmi, izdivac mərasimi üçün İtaliyanın bu füsunkar şəhərinin suları ilə əhatə olunmuş, San Giorgio Maggiore kilsəsinin yerləşdiyi tarixi adanın açıqlarında lövbər salacaq. Məlumatlara görə, nikahın baş tutacağı tarixlərdə adanın digər ziyarətçilər üçün tamamilə qapalı olacağı, beləliklə də qonaqlar üçün tam məxfiliyin və təhlükəsizliyin təmin ediləcəyi bildirilir. Bu tədbir, Amazonun təsisçisinin şəxsi həyatına dair məhdud giriş imkanı yaradaraq, mərasimin yalnız seçilmiş şəxslərin iştirakı ilə keçiriləcəyinə dair siqnal verir.

Tarixi San Giorgio Maggiore Adasının Rolu

San Giorgio Maggiore, Venesiyada yerləşən, özünəməxsus memarlıq abidələri və zəngin tarixi ilə tanınan kiçik bir adadır. Bu adanın nikah mərasimi zamanı tamamilə ictimaiyyətə qapalı olacağı xəbəri, hadisənin nə dərəcə eksklüziv təşkil edildiyini bir daha vurğulayır. Qonaqlar, yalnız milyarderin yaxtası vasitəsilə adaya yaxınlaşaraq mərasimdə iştirak edə biləcəklər. Bu, sadəcə bir toy deyil, həm də dünya səviyyəli bir hadisənin təşkili baxımından yeni bir standart müəyyən edir.

24saat

İyun 22, 2025
Hücumlar davam edərkən masaya oturmarıq

İsrailin Tehranın nüvə proqramı səbəbindən İrana hücum etməsindən sonra başlayan qarşılıqlı bombardmanlar davam edərkən, diplomatiya sahəsində də bəzi addımlar atılıb. Avropa Birliyinin Xarici Siyasət üzrə Ali Nümayəndəsi Kaja Kallasın iştirakı ilə, Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya xarici işlər nazirləri (E3 ölkələri) ilə iranlı həmkarı Abbas Araqçi arasında Cenevrədə keçirilən görüş, hücumlar başlayandan bəri Qərb və İran rəsmiləri arasında ilk üzbəüz təmas olaraq qeydə alınıb.

Dörd saat davam edən bu toplantıda təcili və ya konkret bir irəliləyiş qeydə alınmasa da, danışıqların davam etməsi üçün ümidlər ifadə edilib. Ortak açıqlamada üç Avropa ölkəsi və Aİ-nin “İranın nüvə proqramına dair danışıqlar yolu ilə həll yollarını araşdırdığı” bildirilib. Ölkələr nüvə proqramının “genişlənməsindən” narahatlıqlarını təkrarlayaraq, bunun “etibarlı mülki məqsədinin olmadığını” da əlavə ediblər. Aİ-nin xarici siyasət rəhbəri Kallas isə deyib ki, “Nüvə məsələləri ilə yanaşı, daha geniş mövzuları da müzakirə edəcəyimiz və danışıqları açıq saxlayacağımız barədə razılığa gəldik”. İranın xarici işlər naziri Abbas Araqçi Cenevrədən sonra verdiyi açıqlamada “İranın müdafiə qabiliyyətlərinin müzakirə oluna bilməyəcəyini açıq şəkildə ifadə edirəm” deyib.

Araqçidən Sərt Bəyanatlar

Araqçinin NBC televiziyasına verdiyi müsahibə diqqət çəkib. Araqçi bildirib ki, ABŞ ilə danışıqlara bir neçə gün qalmış İsrailin hava hücumu həyata keçirməsindən sonra diplomatik görüşlərdə Vaşinqtona etibar edib-etməyəcəklərini bilmirlər. “Diplomatiya İranın nüvə məsələsini iki həftə ərzində həll edə bilərmi?” sualına cavab verən Araqçi deyib: “Bu, ABŞ rəsmilərinin mövqeyindən asılıdır. Onlar həqiqətənmi danışıqlar yolu ilə həll yolu istəyirlər, yoxsa İrana hücum kimi başqa planları var? Bəlkə də ağıllarında bu plan vardı və bunu ört-basdır etmək üçün müzakirələrə ehtiyac duyurdular. Artıq onlara necə etibar edəcəyimizi bilmirik. Etdikləri əslində diplomatiyaya xəyanət idi”.

İranın uranyum zənginləşdirməsini tamamilə dayandırmağı heç vaxt qəbul etməyəcəyini vurğulayan Araqçi, ABŞ ilə hər hansı bir danışığın başlaması üçün İsrailin hücumlarını dayandırmasının vacib olduğunu bildirərək, “Hücumlar davam etdikcə müzakirə olmayacaq” deyib. Araqçi əlavə edib: “Düşünürəm ki, ABŞ rəsmiləri diplomatiyaya qayıtmaqda ciddidirlərsə, Vaşinqtondan Təl-Əvivə edilən bir zəng hər şeyi dayandırmaq üçün kifayət edər. Onlar bu prosesi çox sürətlə dayandıra bilərlər, o zaman biz də diplomatiyanı yenidən nəzərdən keçirərik”.

Araqçi, keçmiş ABŞ prezidenti Donald Trampın ABŞ-ın İrana hücum etməsi barədə qərar verməsi halında, İsrailə qarşı etdikləri kimi cavab tədbirləri görmə haqqını özlərində saxladıqlarını da vurğulayıb. Araqçi qeyd edib: “Müharibə olanda hər iki tərəf bir-birinə hücum edir. Bu, olduqca anlaşılan bir vəziyyətdir. Özünü müdafiə hər ölkənin qanuni haqqıdır. ABŞ, İsrailə bu hücumlarda qoşulsa, biz də eynisini edərik”.

İsrail Hücumları Dayandırmayacaq!

İsrailin Birləşmiş Millətlər Təşkilatındakı (BMT) səfiri Danny Danon bildirib ki, ölkəsi İranın nüvə təhdidi tamamilə aradan qaldırılana qədər hücumlarını dayandırmayacaq. Danon deyib: “Dayanmayacağıq, İranın nüvə təhdidi aradan qaldırılana qədər dayanmayacağıq, müharibə maşını silahsızlaşdırılana qədər dayanmayacağıq və xalqımız, sizin xalqınız təhlükəsiz olana qədər dayanmayacağıq”. Bu arada Danon İrana qarşı ağır ittihamlar irəli sürərək, Tehranı terrora dəstək verməkdə günahlandırıb və İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu və keçmiş ABŞ prezidenti Donald Trampa sui-qəsd cəhdi ilə bağlı iddialar səsləndirib. Digər tərəfdən, İsrail Baş Qərargah rəisi Eyal Zamirdən etiraf xarakterli bir açıqlama gəlib. Zamir qeyd edib: “İrana qarşı uzunmüddətli müharibəyə hazır olmalıyıq. Müharibə bitməyib. Əhəmiyyətli nəticələr əldə etsək də, qarşımızda hələ çətin günlər var”.

B-2 Bombardman Təyyarələrinə Əlavə Sevkiyyat

ABŞ tərəfindən B-2 bombardman təyyarələrinə əlavə sevkiyyat həyata keçirilib. Təyyarələrin Qvam adasına doğru havaya qalxdığı, daha sonra isə Hind Okeanındakı Dieqo Qarsiya adasına köçürüləcəyi barədə hava hərəkətliliyi müşahidə olunub. ABŞ mediasında yayılan xəbərlərdə, Missuri ştatındakı Whiteman Hərbi Hava Bazasından qalxan 6 ədəd B-2 bombardman təyyarəsinin Qvamdakı ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri bazasına doğru istiqamət aldığı bildirilib. Fox News-un xəbərində qeyd olunub ki, “Bombardman təyyarələri Missuridən havaya qalxdıqdan sonra yanacaq doldurublar ki, bu da ağır yüklər daşıdıqları üçün yanacaq çənlərinin tam dolu olmadan qaldırıldığı anlamına gəlir. Bu yüklərin sığınacaq dağıdıcı bombalar ola biləcəyi düşünülür”. Xəbərdə əlavə edilib ki, B-2 yalnız ABŞ-ın sahib olduğu 15 tonluq 2 sığınacaq bombası daşıya bilir və bu bombaların İranın ən ağır şəkildə möhkəmləndirilmiş nüvə sahəsi olan Fordonu hədəf almaq üçün kritik əhəmiyyət kəsb edə biləcəyi iddia olunub.

Nüvə Proqramı Müzakirələri

Daha əvvəl İranın “həftələr ərzində” nüvə silahı yarada biləcəyini iddia edən İsrail, davam edən hücumları nəticəsində bu müddəti ən az iki il gecikdirdiklərini irəli sürüb. Almaniyanın “Bild” qəzetinə danışan İsrailin xarici işlər naziri Qideon Saar deyib: “Qiymətləndirmələrimizə görə, onların nüvə bombasına sahib olma ehtimalını ən az iki və ya üç il gecikdirdik”. Saar hücumların davam edəcəyini də vurğulayaraq, “Bu təhdidi aradan qaldırmaq üçün əlimizdən gələni edəcəyik” ifadəsini işlədib. İsrail rəhbərliyi münaqişələrin başlamazdan əvvəl İranın yalnız bir neçə həftə içində nüvə silahı inkişaf etdirmək qabiliyyətinə çatdığını iddia edirdi. Tehran rəhbərliyi isə nüvə silahı istehsal etmək istədikləri iddiasını rədd edir.

İsrail döyüş təyyarələri dünən səhər erkən saatlarda paytaxt Tehranın təxminən 400 kilometr cənubunda yerləşən İsfahandakı bir nüvə obyektini bombalayıb. İranın “Fars” xəbər agentliyi bildirib ki, hücumdan sonra hər hansı təhlükəli maddə sızması baş verməyib və bölgə əhalisi üçün təhlükə yoxdur. İsrail ordusu hədəf aldığı İsfahan nüvə obyektinin görüntülərini də paylaşıb.

İranın iki vətəndaşı həlak olub. İsrailin müdafiə naziri İsrael Kats İran İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələrinin Fələstin Kolordusuna rəhbərlik edən Səid İzadi’nin öldürüldüyünü deyib. Kats, İzadi’nin 2023-cü il 7 oktyabr İsrail hücumundan əvvəl HƏMAS-ı maliyyələşdirdiyini və silahlandırdığını iddia edib. Bu arada, İranın “Mehr” xəbər agentliyi, iranlı nüvə alimi Seyyid Esaarın və həyat yoldaşının Tehranda bir mənzilə edilən pilotsuz uçuş aparatı hücumu nəticəsində həlak olduğunu bildirib.

Sübut tapılmayıb. Amerikanın CNN televiziyasına danışan Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (BAEA) sədri Rafael Qrossi isə İranın nə qədər müddətdə nüvə bombası yarada biləcəyinə dair proqnozların “tamamilə fərziyyə” olduğunu bildirib. BAEA həmçinin vurğulayır ki, İranın nüvə döyüş başlığı istehsal etmək üçün bütün zəruri komponentlərə malik olduğuna dair heç bir sübut tapılmayıb.

24saat

İyun 22, 2025
Pikassonun 7 keramikası 13.2 milyon TL-yə

Pikassonun Unikal Keramika Kolleksiyası Müzayidəyə Çıxarılır

Piguet Müzayidə Evi direktoru Bernard Piguet, dünya sənət ictimaiyyətinin diqqətini çəkən vacib bir xəbəri açıqlayıb. O, Pablo Pikassonun 1947-1964-cü illər arasında yaratdığı nadir keramika əsərlərinin satışa çıxarılacağını bəyan edib. Bu kolleksiya, dahi rəssamın yaradıcılığının az bilinən, lakin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir.

Nadir Əsərlərin Mənşəyi və Taleyi

Bernard Piguet-nin sözlərinə görə, bu möhtəşəm sənət parçaları birbaşa Pikassonun şəxsi mirasına aid idi. Onlar uzun illər rəssamın ailəsinin yadigarı kimi qorunub saxlanılıb. Lakin 1980-ci illərin əvvəllərində, Pikassonun varisləri bu dəyərli kolleksiyanı yaxın bir dostlarına hədiyyə etmək qərarına gəliblər. İndi isə illər sonra, bu unikal kolleksiya sənət bazarına çıxarılır və yeni sahibini gözləyir. Bu hadisə sənət dünyasında böyük marağa səbəb olub.

Pikassonun Keramika Yaradıcılığının Özəllikləri

Satışa çıxarılan rəngarəng keramika nümunələrində Pablo Pikassonun bədii dünyasına xas olan, onun yaradıcılığında tez-tez rast gəlinən tanış motivlər əks olunub. Bu əsərlər balıq, quş, keçi və xüsusilə də buğa kimi simvolları özündə birləşdirir. Keramika, rəssamın kətan üzərindəki rəsmlərindən fərqli olaraq, ona üçölçülü forma və tekstura ilə eksperiment aparmaq imkanı vermişdir. Onun bu əsərləri, rəngləri və formaları ilə heyrətamiz bir vizual təsir bağışlayır, sənətkarın hər materialda öz dəst-xəttini necə ustalıqla ortaya qoyduğunu nümayiş etdirir. Bu dövr əsərləri Pikassonun yaradıcılığının müxtəlifliyinin və daim yeniliklər axtarışında olmasının bariz nümunəsidir.

Piguet Müzayidə Evinin bu satışla bağlı anonsu, dünyanın hər yerindən kolleksiyaçıların və sənətsevərlərin diqqət mərkəzindədir. Rəssamın belə bir şəxsi kolleksiyasının bazara çıxması nadir hallarda baş verir və bu, onun əsərlərinə sahib olmaq istəyənlər üçün əla fürsət sayılır. Ekspertlər, bu əsərlərin həm bədii, həm də tarixi baxımdan böyük dəyərə malik olduğunu vurğulayırlar.

24saat

İyun 22, 2025
İrandan mükəmməl zərbə: Bənzərsiz çoxbaşlıqlı raket

İranın İsrailin hücumlarına cavab olaraq başlatdığı raket zərbələri, ilkin günə nisbətən fırladılan raketlərin sayı azalsa da, davam edir. İyunun 13-dən bəri İran İsrailə müxtəlif tipli 400-dən çox raket atıb. Raketlərin əhəmiyyətli hissəsi İsrailin hava müdafiə sistemləri tərəfindən havada məhv edilsə də, bəzi raketlər Xayfa və Təl-Əviv də daxil olmaqla İsrailin müəyyən bölgələrində ciddi dağıntılara səbəb olub. İran Səhiyyə Nazirinin müavini Əbdürrəhman Rüstəmiyan, İsrailin İrana hücumlarında həyatını itirən mülki şəxslərin sayının 430-a, yaralıların sayının isə 3 min 500-ə yüksəldiyini bildirib. İsrailə düşən İran raketləri də azı 25 nəfərin ölümünə və çox sayda insanın yaralanmasına səbəb olub.

İsrail Müdafiə Qüvvələrinin (IDF) Daxili Cəbhə Komandanlığından verilən açıqlamada, sözügedən raketin hərb başlığının təxminən 7 kilometr yüksəklikdə açıldığı və ən azı 20 alt sursat buraxdığı qeyd olunub. İsrail mediasına görə, hər biri təxminən 2,5 kiloqram partlayıcı maddə ehtiva edən alt sursatlar, təxminən 16 kilometr diametrində bir əraziyə yayılaraq böyük ziyan vurub.

Klaster Başlıqlı Raket Növü Nədir?

İsrailə atılan klaster başlıqlı raketin növü əvvəlcə dəqiq müəyyən edilmədi, lakin iyunun 19-da İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu Komandanlığı tərəfindən yayımlanan və İsrailə yönələn raket atışlarını əks etdirən videoda Xürrəmşəhr-4 raketlərinin olduğu görüldü. Xürrəmşəhr-4 raketi İranın əlindəki ən inkişaf etmiş raketlərdən biri hesab edilir. Xürrəmşəhr raketinin ilk dəfə 2017-ci ildə ictimaiyyətə açıqlandığı, təxminən 2 min kilometr mənzilli, maye yanacaqlı orta mənzilli bir ballistik raket olduğu təxmin edilir. Raketin, BM-25 Musudan olaraq da bilinən Şimali Koreyanın Hwasong-10 raketinin bir variantı olduğu güman olunur.

İran 2017-ci ildən bəri Xürrəmşəhr raketlərinin müxtəlif variantlarını inkişaf etdirir. Bu çərçivədə təqdim edilən son raket, 2023-cü ildə ictimaiyyətə tanıdılan Xürrəmşəhr-4 raketi oldu. Son təqdim edilən raketin daha ağır hərb başlığı daşıya bildiyi və birdən çox, daha kiçik hərb başlığı daşıya biləcəyi iddia edildi. İranın daha əvvəl Şahab-3 raketlərində də klaster başlıqlardan istifadə etdiyinə dair görüntülər mövcud idi. İsrailə fırladılan raketlər arasında Şahab-3 raketinin variantları olan Emad və Qədr raketlərinin olduğu da açıqlanmışdı.

Daha Geniş Əraziyə Təsir və Zərbə Dəqiqliyinin Artırılması

Atılan raketlərdə klaster başlıqların olması, İran ballistik raketlərinin ərazi hədəflərinə dəqiqliklə zərbə endirmə potensialını artırdı və tək bir raketin eyni anda hədəf ala biləcəyi ümumi ərazini böyütdü. Bu tip hərb başlığının istifadəsi, İsrailin hava müdafiə elementlərinin də atılan raketlərə qarşı durmasını çətinləşdirdi. İran indiyə qədər İsrailə qarşı qisas hücumlarında Siccil, Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 də daxil olmaqla bir çox raket növündən istifadə edib.

Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 tipli raketlərin bərk yanacaqlı olduğu məlumdur. Bərk yanacaqlı raketlər, maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha sürətli atıla bilir və daha təhlükəsiz hesab olunur. Bərk yanacaqlı raketlər, atəşdən əvvəl yanacaq doldurulmadığı üçün daha qısa müddətdə atışa hazır vəziyyətə gələ bilir və bu səbəbdən əvvəlcədən aşkar edilməsi maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha çətin olur. İranlı rəsmilər bu üç raketin raketdən müdafiə tədbirlərinə qarşı xüsusi olaraq dizayn edildiyini, raketlərin eniş mərhələsində yüksək manevr qabiliyyətinə malik olduğunu açıqlamışdılar. 2023-cü ildə təqdim edilən Fəttah-1 hipersonik raket kimi təqdim edilmiş və İran bu raketin təqdimatı ilə diqqəti öz üzərinə çəkmişdi.

“Dəmir Qübbə”nin Effektivliyi 90%-dən 65%-ə Düşdü

İranın son günlərdə həyata keçirdiyi raket hücumlarında İsrailin hava müdafiə sistemi olan Dəmir Qübbənin effektivliyi diqqətəçəkən şəkildə azaldı. NBC News-ə danışan yüksək səviyyəli keçmiş İsrail kəşfiyyat rəsmisinə görə, sistem raketlərin yalnız 65%-ni dayandıra bilib. Bu nisbət, əvvəlki gün 90% idi. Rəsmi, İranın istifadə etdiyi yeni nəsil raketlərin həm daha sürətli olduğunu, həm də inkişaf etmiş istiqamətləndirmə sistemləri ilə hədəflərə daha dəqiq çatdığını qeyd etdi.

Eyni mənbə, İranın əlində hələ də geniş bir raket ehtiyatı olduğunu və Tehranın “strateji səbir” doktrinası ilə hərəkət etdiyini bildirdi. Hücumların bu qədər dəqiq olmasının, İranın artıq kəmiyyət yerinə keyfiyyətli, yüksək dəqiqlikli raketlərə yönəldiyini də təsdiqlədi.

24saat

İranın İsrailin hücumlarına cavab olaraq başlatdığı raket zərbələri, ilkin günə nisbətən fırladılan raketlərin sayı azalsa da, davam edir. İyunun 13-dən bəri İran İsrailə müxtəlif tipli 400-dən çox raket atıb. Raketlərin əhəmiyyətli hissəsi İsrailin hava müdafiə sistemləri tərəfindən havada məhv edilsə də, bəzi raketlər Xayfa və Təl-Əviv də daxil olmaqla İsrailin müəyyən bölgələrində ciddi dağıntılara səbəb olub. İran Səhiyyə Nazirinin müavini Əbdürrəhman Rüstəmiyan, İsrailin İrana hücumlarında həyatını itirən mülki şəxslərin sayının 430-a, yaralıların sayının isə 3 min 500-ə yüksəldiyini bildirib. İsrailə düşən İran raketləri də azı 25 nəfərin ölümünə və çox sayda insanın yaralanmasına səbəb olub.

İsrail Müdafiə Qüvvələrinin (IDF) Daxili Cəbhə Komandanlığından verilən açıqlamada, sözügedən raketin hərb başlığının təxminən 7 kilometr yüksəklikdə açıldığı və ən azı 20 alt sursat buraxdığı qeyd olunub. İsrail mediasına görə, hər biri təxminən 2,5 kiloqram partlayıcı maddə ehtiva edən alt sursatlar, təxminən 16 kilometr diametrində bir əraziyə yayılaraq böyük ziyan vurub.

Klaster Başlıqlı Raket Növü Nədir?

İsrailə atılan klaster başlıqlı raketin növü əvvəlcə dəqiq müəyyən edilmədi, lakin iyunun 19-da İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu Komandanlığı tərəfindən yayımlanan və İsrailə yönələn raket atışlarını əks etdirən videoda Xürrəmşəhr-4 raketlərinin olduğu görüldü. Xürrəmşəhr-4 raketi İranın əlindəki ən inkişaf etmiş raketlərdən biri hesab edilir. Xürrəmşəhr raketinin ilk dəfə 2017-ci ildə ictimaiyyətə açıqlandığı, təxminən 2 min kilometr mənzilli, maye yanacaqlı orta mənzilli bir ballistik raket olduğu təxmin edilir. Raketin, BM-25 Musudan olaraq da bilinən Şimali Koreyanın Hwasong-10 raketinin bir variantı olduğu güman olunur.

İran 2017-ci ildən bəri Xürrəmşəhr raketlərinin müxtəlif variantlarını inkişaf etdirir. Bu çərçivədə təqdim edilən son raket, 2023-cü ildə ictimaiyyətə tanıdılan Xürrəmşəhr-4 raketi oldu. Son təqdim edilən raketin daha ağır hərb başlığı daşıya bildiyi və birdən çox, daha kiçik hərb başlığı daşıya biləcəyi iddia edildi. İranın daha əvvəl Şahab-3 raketlərində də klaster başlıqlardan istifadə etdiyinə dair görüntülər mövcud idi. İsrailə fırladılan raketlər arasında Şahab-3 raketinin variantları olan Emad və Qədr raketlərinin olduğu da açıqlanmışdı.

Daha Geniş Əraziyə Təsir və Zərbə Dəqiqliyinin Artırılması

Atılan raketlərdə klaster başlıqların olması, İran ballistik raketlərinin ərazi hədəflərinə dəqiqliklə zərbə endirmə potensialını artırdı və tək bir raketin eyni anda hədəf ala biləcəyi ümumi ərazini böyütdü. Bu tip hərb başlığının istifadəsi, İsrailin hava müdafiə elementlərinin də atılan raketlərə qarşı durmasını çətinləşdirdi. İran indiyə qədər İsrailə qarşı qisas hücumlarında Siccil, Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 də daxil olmaqla bir çox raket növündən istifadə edib.

Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 tipli raketlərin bərk yanacaqlı olduğu məlumdur. Bərk yanacaqlı raketlər, maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha sürətli atıla bilir və daha təhlükəsiz hesab olunur. Bərk yanacaqlı raketlər, atəşdən əvvəl yanacaq doldurulmadığı üçün daha qısa müddətdə atışa hazır vəziyyətə gələ bilir və bu səbəbdən əvvəlcədən aşkar edilməsi maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha çətin olur. İranlı rəsmilər bu üç raketin raketdən müdafiə tədbirlərinə qarşı xüsusi olaraq dizayn edildiyini, raketlərin eniş mərhələsində yüksək manevr qabiliyyətinə malik olduğunu açıqlamışdılar. 2023-cü ildə təqdim edilən Fəttah-1 hipersonik raket kimi təqdim edilmiş və İran bu raketin təqdimatı ilə diqqəti öz üzərinə çəkmişdi.

“Dəmir Qübbə”nin Effektivliyi 90%-dən 65%-ə Düşdü

İranın son günlərdə həyata keçirdiyi raket hücumlarında İsrailin hava müdafiə sistemi olan Dəmir Qübbənin effektivliyi diqqətəçəkən şəkildə azaldı. NBC News-ə danışan yüksək səviyyəli keçmiş İsrail kəşfiyyat rəsmisinə görə, sistem raketlərin yalnız 65%-ni dayandıra bilib. Bu nisbət, əvvəlki gün 90% idi. Rəsmi, İranın istifadə etdiyi yeni nəsil raketlərin həm daha sürətli olduğunu, həm də inkişaf etmiş istiqamətləndirmə sistemləri ilə hədəflərə daha dəqiq çatdığını qeyd etdi.

Eyni mənbə, İranın əlində hələ də geniş bir raket ehtiyatı olduğunu və Tehranın “strateji səbir” doktrinası ilə hərəkət etdiyini bildirdi. Hücumların bu qədər dəqiq olmasının, İranın artıq kəmiyyət yerinə keyfiyyətli, yüksək dəqiqlikli raketlərə yönəldiyini də təsdiqlədi.

24saat

İyun 22, 2025