AB-nin Yeni Rəqəmsal Sərhəd Sistemi Qüvvəyə Mindi: Pasporta Möhür Yerini Barmaq İzinə Verir
Avropa Birliyinin (AB) on ildən artıqdır üzərində işlədiyi rəqəmsal sərhəd sistemi bu gün qüvvəyə minib. “Giriş-Çıxış Sistemi (EES)” adlanan yeni tətbiqlə pasportlara artıq möhür vurulmayacaq; bunun əvəzinə barmaq izi və üz tanıma sistemi istifadə olunacaq. Lakin mütəxəssislər, yeni sistemin ilk günlərində hava limanları və qatar vağzallarında uzun növbələrin yaranacağı barədə xəbərdarlıq edirlər.
Pasporta Möhür Yox, Üz Skanı Var
Oktyabrın 12-dən etibarən AB ölkələrinə daxil olacaq sərnişinlər üçün tamamilə yeni bir dövr başlayıb. Artıq Avropaya giriş edən hər bir ziyarətçinin biometrik məlumatları – barmaq izi və üz fotosu – xüsusi skanerlər vasitəsilə qeydə alınacaq. Beləliklə, sərhəd keçid məntəqələrində pasport möhürləmə əməliyyatı tamamilə ləğv edilir.
Yeni sistem, AB-yə qısa müddətli giriş edən sərnişinlərin ölkədə nə qədər qaldığını avtomatik izləyəcək. Viza müddətini aşan və ya icazəsiz qalan sərnişinlər dərhal aşkar ediləcək. Qısa müddətli səfər tərifi isə 180 gün ərzində ən çox 90 gün olaraq müəyyən edilib.
Türk Vətəndaşları da Təsirlənəcək
Sistem, Türkiyə də daxil olmaqla, AB xaricindən gələn bütün sərnişinləri əhatə edir. Yəni vizası olan Türk vətəndaşları da Avropaya girişdə barmaq izi və üz tanıma əməliyyatından keçəcəklər. Lakin Kipr Respublikası və İrlandiya, Şengen bölgəsindən kənarda qaldıqları üçün tətbiqdən istisna ediliblər.
Toplanan məlumatlar, İslandiya, Norveç, İsveçrə və Lixtenşteyn kimi Şengen üzvü ölkələrdə də istifadə olunacaq və üç il müddətində saxlanılacaq. AB rəsmilərinə görə, biometrik məlumatların toplanması prosesi ilk qeydiyyat zamanı bir qədər vaxt alacaq; lakin sonrakı səyahətlərdə əməliyyatlar daha sürətli tamamlanacaq.
Növbə Narahatlığı: Hava Limanları Təşvişdədir
Yeni sistemin ən çox müzakirə olunan tərəfi isə sıxlıq riskidir. Avropanın ən işlək hava limanlarında barmaq izi və üz taraması prosesinin uzanması, uzun gözləmə növbələrinə səbəb ola bilər.
Fransa və Almaniya kimi böyük ölkələr, başlanğıcda yalnız məhdud sayda yoxlamalar apararaq sistemi mərhələli şəkildə tətbiq edəcəklər. Estoniya və Lüksemburq isə sistemi ilk gündən etibarən tam gücü ilə tətbiq edəcək. Xorvatiyada məlumat toplama müddəti başlanğıcda gündə 4 saat olacaq, dekabr ayından etibarən 12 saata qədər artırılacaq. Sloveniya da bəzi sərhəd keçid məntəqələrində rəqəmsal sərhəd sistemini tədricən həyata keçirəcək.
“Pasportun Həqiqi Sahibini Təsdiqləyəcək”
Avropa Parlamentinin məruzəçisi Assita Kanko, yeni sistemin saxta pasport istifadəsini önləməyi hədəflədiyini bildirərək, “Bu sistem, pasportu daşıyan şəxsin həqiqətən də o şəxs olduğunu təsdiqləmək imkanı təmin edəcək. Böyük sistemlərdə başlanğıcda bəzi nasazlıqlar ola bilər, lakin mərhələli keçid planı bu riskləri azaldacaq,” deyib. Kanko əlavə edib: “Sıxlıq və ya texniki problem yaşanarsa, yerli sərhəd əməkdaşları sistemi müvəqqəti olaraq dayandıra biləcəklər.”
Qeyri-Qanuni Miqrasiyaya Qarşı Yeni Addım
Avropa Komissiyası, EES sisteminin qeyri-qanuni miqrasiya və viza sui-istifadələrinin qarşısını almağa kömək edəcəyini vurğulayır. Fransa Daxili İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, rəqəmsal sərhəd sistemi sayəsində qısa müddətli turist vizası ilə daxil olub sonradan oturma icazəsi üçün müraciət edən şəxslərin hərəkətləri də izlənilə biləcək. Həmçinin, iltica müraciəti rədd edilən şəxslərin Şengen bölgəsini tərk edib-etmədiyi də bu sistem vasitəsilə təqib oluna biləcək. Bu yeni biometrik məlumatlar bazası sayəsində nəzarət daha effektiv olacaq.
Növbəti Addım: ETIAS Gəlir
EES sistemi, Avropanın növbəti rəqəmsal sərhəd planı olan ETIAS (Avropa Səyahət Məlumatları və Yetkiləndirmə Sistemi) üçün də zəmin hazırlayır. ABŞ-ın ESTA sisteminə bənzəyən bu tətbiq, gələn il qüvvəyə minəcək.
ETIAS çərçivəsində, vizasız səyahət hüququ olan ölkələrin vətəndaşları Avropaya getməzdən əvvəl onlayn forma dolduracaq, 20 avro ödəniş edəcək və təsdiq gözləyəcəklər. ETIAS icazəsi olmayan sərnişinlər, uçuşa buraxılmayacaq və ya Şengen sərhədində geri qaytarılacaqlar. Bu da rəqəmsal sərhəd sisteminin daha bir vacib komponentidir.
10 İllik Gözlənti Sona Çatdı
AB, EES-i təxminən on ildir planlaşdırırdı, lakin sistem pandemiya və texniki problemlər səbəbindən bir neçə dəfə təxirə salındı. Yeni tətbiqlə birlikdə Avropa Birliyi, rəqəmsal sərhəd sistemi təhlükəsizliyi sahəsində tarixi bir dəyişikliyə addım atmış oldu.
Rəsmilər, “Məqsəd, təhlükəsizliyi artırmaqdır; lakin gözləmə müddətləri qısa müddətdə arta bilər,” deyərək səyahət edəcəkləri səbirli olmağa çağırırlar. Biometrik məlumatların qeydə alınması prosesi yeni olsa da, gələcəkdə daha sürətli və təhlükəsiz səyahətlər vəd edir.
Leave a Reply