Category: Dünya

  • Qəzzə sülhü üçün qarışıq siqnallar

    Qəzzə sülhü üçün qarışıq siqnallar

    ABŞ prezidenti Donald Trampın irəli sürdüyü Qəzza planı, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun ardınca HƏMAS-ın da qismən qəbul etdiyini elan etməsi fonunda bölgədəki gərgin gözləmə davam edir. Bu addım regionda sülhün təmin edilməsi üçün çox mühüm sayılsa da, ABŞ və İsraildən fərqli siqnallar gəlir.

    ABŞ prezidenti Trampın Qəzza planı ilə bağlı mövqeyi

    ABŞ prezidenti Donald Tramp, təklif etdiyi atəşkəs planının irəliləyişi üçün davam edən səylər fonunda bəyanat yayaraq, HƏMAS-ın Qəzzadakı hakimiyyətini və nəzarətini tərk etməkdən imtina edəcəyi təqdirdə “tamamilə məhv ediləcəyini” bildirdi. CNN müxbiri Ceyk Tapperin sualına cavab verən Tramp, HƏMAS-ın sülhə həqiqətən sadiq olub-olmadığı barədə də “tezliklə” aydınlıq gözlədiyini söylədi.

    İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun Qəzzadakı bombardman kampaniyasını dayandırmağa və prezidentin daha geniş vizyonunu dəstəkləməyə tam hazır olub-olmadığı soruşulduqda, Tramp “Bibi hazırdır” deyə cavab verdi. ABŞ prezidenti atəşkəs təklifinin həyata keçəcəyinə ümid etdiyini əlavə etdi və buna nail olmaq üçün çox çalışdığını vurğuladı. Donald Tramp dünən jurnalistlərə Qəzza planı ilə bağlı açıqlama verərək, “Əsirlərinizi geri qaytarmaq istəyirsiniz, elə deyilmi? Bu, İsrail, müsəlman dünyası və dünyanın qalan hissəsi üçün əla bir razılaşmadır” dedi.

    Humanitar yardım və atəşkəs şərtləri

    Rehinlərin azad edilməsi və İsrailin hücumları dayandırması, planın icrası üçün əsas əhəmiyyət kəsb edir. ABŞ Dövlət katibi Marko Rubio, Donald Trampın Qəzza planı istiqamətində həyata keçirilməyə çalışılan mübadilə prosesinin yalnız İsrail hücumları dayandıqda baş verə biləcəyini söylədi. Rubio, CBS kanalına verdiyi açıqlamada “Düşünürəm ki, israillilər daxil olmaqla hamı hücumlar davam edərkən girovların azad edilə bilməyəcəyini qəbul edir. Buna görə də hücumlar dayanmalıdır” dedi.

    ABC kanalında Qəzzadakı girovların azad edilməsi ilə bağlı İsrail-HƏMAS razılaşmasının gələn həftənin əvvəlində əldə olunacağına ümid etdiyini bildirən Rubio, “Sizinlə danışarkən belə bu danışıqlar davam edir. Həftənin əvvəlində yekunlaşacağına ümid edirik” ifadələrini işlətdi. Danışıqların həftələrlə, hətta günlərlə davam edə bilməyəcəyini ifadə edən Rubio, “Bunun çox sürətli şəkildə həyata keçdiyini görmək istəyirik” deyə əlavə etdi.

    Türkiyənin də yer aldığı İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv 8 ölkənin xarici işlər nazirlərinin imzası ilə yayımlanan ortaq bəyanatda, ABŞ prezidenti Donald Trampın təklifi çərçivəsində Qəzza üçün danışıqlara dərhal başlanılması istənildi. Türkiyə, İordaniya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İndoneziya, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər və Misir xarici işlər nazirlərinin ortaq bəyanatında, Trampın “Qəzzadakı müharibənin sona çatdırılması, sağ olan və ya həyatını itirmiş bütün girovların azad edilməsi və tətbiq mexanizmlərinə dair danışıqların dərhal başlanılması təklifi” barədə HƏMAS-ın atdığı addımların məmnuniyyətlə qarşılandığı bildirildi. ABŞ prezidenti Trampın İsrailə yönəlik, bombardmanları dərhal dayandırma və mübadilə razılaşmasının tətbiqinə başlama çağırışını da məmnuniyyətlə qarşılayan xarici işlər nazirləri, “Bu hadisələrin hərtərəfli və davamlı bir atəşkəsə nail olmaq və Qəzza zolağında əhalinin qarşılaşdığı ağır humanitar şəraitin həlli üçün real bir fürsət təşkil etdiyini” vurğuladılar. “Xarici işlər nazirləri, HƏMAS-ın Qəzzanın idarəçiliyini müstəqil texnokratlardan ibarət müvəqqəti Fələstin İnzibati Komitəsinə təhvil verməyə hazır olduğunu açıqlamasını da məmnuniyyətlə qarşılamışlar” ifadəsinə yer verilən bəyanatda, bu təklifin tətbiqi mexanizmlərinə dair danışıqların dərhal başlanmasının vacibliyinə işarə edildi.

    Netanyahunun mövqeyi və strateji nöqtələr

    ABŞ prezidenti Donald Trampın irəli sürdüyü plan çərçivəsində İsrailin hücumlarını dayandırması, Qəzzanın böyük hissəsindən çəkilməsi, yüzlərlə fələstinli məhbusu azad etməsi, insani yardım axınına və bölgənin yenidən qurulmasına icazə verməsi lazım gələrkən, Netanyahu “geri çəkilməmək” üçün yollar axtarır. Nəticədə Netanyahu, İsrail ordusunun Qəzzada nəzarət etdiyi bölgələri əlində saxlamağa davam edəcəyini bildirdi. Əsir mübadiləsi və mərhələli geri çəkilmədən sonra da Qəzzanın 3 kritik nöqtəsində daimi qalmaq istədiklərini vurğulayan Netanyahu, bu planla bağlı “Hələ yekun deyil. Bunun üzərində intensiv şəkildə çalışırıq” ifadəsini işlətdi. İsrailin baş naziri, “Ümid edirəm ki, yaxın günlərdə, həm sağ, həm də həyatını itirmiş bütün girovlarımızın bir anda qayıdışını elan edə biləcəyik. Ordu isə Qəzzanın dərinliklərində və nəzarət zonalarında yerləşmiş vəziyyətdə qalacaq” dedi.

    İsrailin dövlət televiziyası KAN-ın adları açıqlanmayan mənbələrə istinadən verdiyi xəbərə görə, Təl-Əviv, Qəzza və ətrafındakı üç strateji nöqtədə uzun müddət ərzində hərbi varlığını davam etdirməyi planlaşdırır. İsrailli rəsmilər, ordunun Qəzza zolağı sərhədləri daxilində bir bufer zonasında (sahəsi göstərilməyib), Misir-Qəzza zolağı sərhədindəki Filadelfiya dəhlizində və Qəzza şəhərinin şərqində yerləşən “70-ci Təpə” (Mintar Təpəsi) bölgəsində qalmasını nəzərdə tutan planın təfərrüatlarını Vaşinqton rəhbərliyinə çatdırdılar. “Bu nöqtələrin İsrail üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi, ona sahədə üstünlük və izləmə-nəzarət gücü verdiyi” iddia edilən xəbərdə, ABŞ rəhbərliyinin, İsrailin, geri çəkilmənin ilk mərhələsi tətbiq edildikdən sonra bu nöqtələrdə qalması lazım olduğu məsələsinə anlayışla yanaşdığı irəli sürüldü.

    Trampın Netanyahuya etirazları və danışıqlar

    ABŞ prezidenti Donald Trampın, HƏMAS-ın əsir mübadiləsini qəbul edərkən bəzi digər maddələrin müzakirə olunmalı olduğunu açıqlamasından sonra, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya zəng edərək, arqo ifadələrlə “Lənət olsun, niyə hər zaman bu qədər neqativsən?” deyə çıxışdığı iddia edildi. Amerikan “Axios” internet saytının ABŞ rəsmilərinə istinadən verdiyi xəbərə görə, Netanyahu Trampa HƏMAS-ın cavabının heç bir məna kəsb etmədiyini söyləyincə, ABŞ prezidenti əsəbiləşərək onu danlayıb. Netanyahu, Trampa HƏMAS-ın cavabının “qeyd olunası bir şey olmadığını və heç bir məna kəsb etmədiyini” söyləyəndə, Trampdan arqo ifadələrlə “Lənət olsun, niyə hər zaman bu qədər neqativsən?” cavabını aldı. Xəbərdə, bu cavabın Donald Trampın HƏMAS-ın razılığa gəlməsi halında Netanyahunu hücumları sona çatdırmağa inandırmaqda qərarlı olduğunun göstəricisi kimi şərh edildi.

    Səudiyyə mediası, İsrailin sui-qəsd cəhdində hədəf aldığı HƏMAS lideri Xəlil əl-Hayyənin, Misirdə başlanılması planlaşdırılan Qəzza müharibəsini sona çatdırma danışıqlarında HƏMAS heyətinə rəhbərlik edəcəyini bildirdi. Əl-Hayyə, 9 sentyabrda Dohada HƏMAS liderlərinə qarşı uğursuz bir İsrail hücumunda hədəf alınmışdı. Bununla birlikdə HƏMAS, sözügedən cəhddən sonra əl-Hayyənin ilk dəfə video görüntülərini yayımladı. Digər tərəfdən, İsrailin, ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzza planını HƏMAS ilə vasitəçilər vasitəsilə müzakirə edəcək heyətinin Misirə getməsi barədə təlimat verdiyi bildirildi.

    Qəzzada uşaq ölümləri və siyasi reaksiyalar

    İsrail ordusunun təxminən iki ildir davam etdirdiyi hücumlarda 20 mindən çox uşağın öldüyü bildirilir. Qəzzadakı hökumətin media ofisindən verilən açıqlamada, 7 oktyabrda 2 ili tamam olacaq soyqırımla bağlı yenilənmiş rəqəmlər bölüşüldü. Buna görə, 19 min 450-si xəstəxanalara çatanlar olmaqla, həyatını itirən uşaqların sayı 20 mini ötdü. Həyatını itirən qadınların sayı da 12 min 500-ü keçdi. 154-ü uşaq olmaqla, 460 nəfər də aclıq və qida çatışmazlığı səbəbindən həyatını itirdi. 14-ü uşaq olmaqla, 17 nəfər soyuqdan donaraq öldü. Ümumilikdə həyatını itirən fələstinlilərin sayı 67 min 139 olsa da, itkin düşənlərlə birlikdə bu rəqəm 76 min 639-a çatdı.

    ABŞ prezidenti Donald Tramp, New York Times qəzetinin yazdığı “İsrailin Dohada HƏMAS liderlərinə qarşı uğursuz hücumundan sonra hiss etdiyi qəzəbin, Baş nazir Benyamin Netanyahuya Qəzzadakı müharibəni dayandırması üçün təzyiq etməsinə necə səbəb olduğu” barədə məqaləni paylaşdı. ABŞ prezidenti Donald Tramp xəbəri şərhsiz paylaşsa da, onun Netanyahuya qarşı səbrinin tükəndiyi barədə iddialar daha da gücləndi.

    Donald Trampın sülh planına dair son cəhdləri və İsraillə bağlı açıqlamaları, İsraildə dərin çatlara səbəb oldu. Milli Təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir və Maliyyə naziri Betsalel Smotriç, Donald Trampı “İsraili Nobel mükafatı üçün satmaqda” günahlandırdı və planı “böyük bir fürsətin əldən verilməsi” kimi dəyərləndirdi. Müxalifət lideri Yair Lapid isə, Trampın planını müsbət qarşıladığını bildirdi. Digər tərəfdən, İsrail mətbuatında da mövzu ilə bağlı etirazlar və xəbərlər davam edir. Kanal 12, Trampın çağırışını “dəlilik” adlandırarkən, Kanal 14 isə Donald Trampı “HƏMAS-ın tələsinə düşməkdə” tənqid etdi və “Hər zaman tək idik” ifadələrini işlətdi. “Ma’ariv” qəzeti isə hökumətin sükutuna diqqət çəkərək, “Liderlik Trampın cavabından sonra susqundur” başlığını verdi.

    24 saat

  • Everestdə min nəfər darda: Genişmiqyaslı xilasetmə

    Everestdə min nəfər darda: Genişmiqyaslı xilasetmə

    Everestdə Minlərlə İnsan Qar Fırtınasının Tələsində: Böyük Qurtarma Əməliyyatı

    Çinin Tibet Muxtar Bölgəsində yerləşən Everest Dağının şərq yamacında başlayan şiddətli qar fırtınası minə yaxın insanın tələyə düşməsinə səbəb olub. Oktyabrın 3-ü axşam saatlarından etibarən bölgəni cənginə alan fırtına, dağ gəzintisi edən şəxslərin düşərgələrdə mahsur qalmasına gətirib çıxarıb. Hadisə Çin mediasında geniş əks-səda doğurub və dərhal miqyaslı xilasetmə işlərinə başlanılıb.

    Qurtarma İşləri Tam Sürətlə: Yüzlərlə İnsan Təhlükəsizliyə Çatdırıldı

    Dondurucu soyuq və çətin relyef şəraitində davam edən xilasetmə əməliyyatları nəticəsində tələyə düşən minlərlə şəxsin təxminən yarısına çatmaq mümkün olub. Çin mətbuatının verdiyi məlumata görə, ilkin mərhələdə 350 nəfər yerli kəndlilər və peşəkar xilasetmə qruplarının səyləri ilə Qudanq adlı qəsəbəyə təxliyə edilib. Həmçinin, 200-dən çox şəxslə əlaqə yaradılıb və onların vəziyyətləri qiymətləndirilir. Xilasedicilər geri qalan şəxslərin də mərhələli şəkildə Qudanq qəsəbəsinə çatdırılacağını gözləyirlər.

    Bölgəyə Giriş Məhdudlaşdırıldı, Yüzlərlə Qrup Səfərbər Oldu

    Çindəki Everest bölgəsində davam edən xilasetmə əməliyyatlarına yüzlərlə yerli kəndli və peşəkar qrup cəlb olunub. Bölgəyə giriş müvəqqəti olaraq dayandırılıb və bütün diqqət qar altında qalan yolların təmizlənməsinə, habelə təhlükədə olan insanların xilas edilməsinə yönəldilib. Qar fırtınası səbəbindən yaranan çətinliklərə baxmayaraq, xilasedicilər fasiləsiz olaraq işlərini davam etdirir, hər kəsin təhlükəsiz şəkildə çıxarılması üçün mübarizə aparırlar.

    24 saat

  • İsrail Baş Qərargah Rəisi: Başqa müharibə hədəflərimiz var

    İsrail Baş Qərargah Rəisi: Başqa müharibə hədəflərimiz var

    İsrail ordusunun Əməliyyat Strategiyası

    Ölkə ordusu sözçülüyü tərəfindən verilən məlumata görə, Baş Qərargah rəisi Zamir, hərbi qüvvələrin işğal hücumları apardığı Netzarim Dəhlizinin qərb hissəsinə səfər edib. Bu dəhliz Qəzzə bölgəsində kritik bir mövqeyə malikdir.

    Atəşkəs Təşəbbüsləri və Hərbi Fəaliyyət

    Zamir əsgərlər qarşısında çıxışı zamanı ABŞ prezidenti Donald Trampın bölgə üçün elan etdiyi atəşkəs planı barədə danışaraq qeyd edib ki, “Atəşkəs yoxdur, lakin əməliyyat vəziyyətində dəyişiklik müşahidə olunur. Siyasi hakimiyyət sizin hərbi addımlarınızla əldə etdiyiniz vasitələri və nailiyyətləri götürərək onları siyasi uğura çevirir.”

    “Əgər siyasi səylər uğursuz olarsa, biz müharibəyə qayıdacağıq,” deyən Zamir, atəşkəs planına baxmayaraq bu əraziyə qarşı hücumların davam edə biləcəyinə dair açıqlama verib. Bu, ordunun münaqişədəki mövqeyini bir daha vurğulayıb.

    Həmasla Bağlı Kəskin Xəbərdarlıq

    Baş Qərargah rəisi Zamir, İsrail ordusunun “başqa müharibə hədəfləri olduğunu” ifadə edərək bildirib ki, “Həmasın orada həm hökumət, həm də hərbi səviyyədə mövcudluğunu davam etdirməsinə icazə verməyəcəyik. Lazım gələrsə, buna nail olmaq üçün müharibə aparacağıq.”

    Beynəlxalq Reaksiyalar və Əsirlərin Mübadiləsi Planı

    Həmas 3 oktyabr tarixində ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzə planında əsirlərin mübadiləsi hissəsini qəbul etdiyini və bəzi digər müddəaların müzakirə edilməli olduğunu açıqlamışdı. ABŞ prezidenti Donald Tramp öz növbəsində “Həmasın verdiyi açıqlamaya əsaslanaraq, onların davamlı sülhə hazır olduqlarına inanıram. Ölkənin hərbi qüvvələri əsirləri tez və təhlükəsiz şəkildə çıxara bilmək üçün bölgəyə qarşı bombardmanı dərhal dayandırmalıdır,” şəklində bəyanat vermişdi.

    Baş Nazir Ofisindən verilən məlumatda isə Təl-Əviv rəhbərliyinin əsirlərin azad edilməsi üçün planın ilk mərhələsini həyata keçirməyə hazırlaşdığı vurğulanmışdı.

    24 saat

  • Netanyahu-dan göstəriş: İsrail Trampın Qəzza Planı ilə bağlı masaya oturur

    Netanyahu-dan göstəriş: İsrail Trampın Qəzza Planı ilə bağlı masaya oturur

    Netanyahudan Misirə Danışıqlar Təlimatı

    İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu, Strateji İşlər naziri Ron Dermerin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinə ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Trampın Qəzza planını müzakirə etmək üçün Misirə yola düşməyi tapşırıb. İsrail nümayəndə heyətinin bazar ertəsi səhər Həmas ilə dolayı danışıqlarda iştirak etmək məqsədilə Şarm əş-Şeyx şəhərinə gedəcəyi bildirilir. Keçmişdə İsrailin Vaşinqton səfiri olmuş və hazırda Strateji İşlər Naziri vəzifəsini icra edən Ron Dermer İsrail-ABŞ münasibətlərində əhəmiyyətli fiqurdur və bu heyətə rəhbərlik edir.

    Həmasın Əsir Mübadiləsi Təklifinə Cavabı

    Həmas daha əvvəl ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Trampın Qəzza planındakı əsir mübadiləsi təklifini qəbul etdiyini, lakin planın digər müddəalarının müzakirə edilməsinin zəruri olduğunu bəyan etmişdi.

    Sabiq Prezident Trampın Açıqlamaları

    Donald Tramp isə verdiyi açıqlamada demişdi: “Həmas tərəfindən indicə edilən bəyanata əsaslanaraq, onların davamlı sülhə hazır olduğuna inanıram. İsrail Qəzzaya qarşı bombardmanı dərhal dayandırmalıdır ki, əsirləri sürətli və təhlükəsiz şəkildə çıxara bilək.” İsrail Baş nazirinin Ofisindən verilən məlumata görə, Təl-Əviv rəhbərliyi Qəzzadakı əsirlərin azad edilməsi planının ilk mərhələsini həyata keçirməyə hazırlaşır.

    24 saat

  • Hindistanın şimalında avtobus sürüşmə altında qalıb: 15 ölü, xilasetmə davam edir

    Hindistanın şimalında avtobus sürüşmə altında qalıb: 15 ölü, xilasetmə davam edir

    Himaçal Pradeşdə Dəhşətli Torpaq Sürüşməsi: 15 Nəfər Həlak Oldu

    Hindistanın şimalındakı Himaçal Pradeş ştatında baş verən güclü torpaq sürüşməsi nəticəsində avtobusun altında qalması ilə azı 15 nəfər həyatını itirib. Yerli hakimiyyət orqanlarının verdiyi məlumata görə, hadisə günlərdir davam edən leysan yağışlardan sonra baş verib.

    Təpəlik ərazidə, Bilaspur rayonu yaxınlığında hərəkət edən avtobus cümə axşamı gecə saatlarında torpaq sürüşməsinə məruz qalıb. Faciə zamanı avtobusda təxminən 20-25 sərnişin olub. Polis 9 kişi, 4 qadın və 2 uşağın öldüyünü təsdiqləyib.

    Üç yaralı uşaq xilas edilərək yerli xəstəxanaya yerləşdirilib. Ştatın ən yüksək seçilmiş rəsmisi Sukhvinder Singh Sukhu-nun ofisindən verilən açıqlamaya görə, müalicələri davam edir. Polis bildirib ki, itkin düşdüyü güman edilən digər sərnişinlərin tapılması üçün çərşənbə günü xilasetmə əməliyyatları davam etdirilib.

    Dağıntıların Şahidləri və Davam Edən Xilasetmə

    ANI-nin yayımladığı görüntülərdə avtobusun deformasiyaya uğramış qalıqlarının dağ yolunda qaldığı, xilasedicilərin isə sürüşmə zamanı altında qalan insanları tapmaq üçün dağıntılar arasında işlədiyi görünürdü. Hadisə yerindən yayımlanan digər televiziya görüntülərində bəzi xilasetmə işçilərinin ağır texnika ilə torpaq yığınlarını təmizlədiyi, digərlərinin isə palçıqlı əşyaları araşdırdığı əks olunub.

    Bazar ertəsindən bəri bölgəni qeyri-müntəzəm yağışlar yuyub, bu da kövrək dağ yamaclarını dayanıqsız hala gətirib. Himaçal Pradeşdə baş verən bu faciə ilə əlaqədar prezident Droupadi Murmu və baş nazir Narendra Modi başsağlığı veriblər.

    İqlim Dəyişikliyi və Regional Fəlakətlər

    Bu il həddindən artıq yağışlar bütün Cənubi Asiya bölgəsində, o cümlədən Hindistan, Pakistan, Banqladeş, Butan, Şri Lanka, Əfqanıstan, Maldiv adaları və Nepalda daşqınlara və torpaq sürüşməsinə səbəb olub.

    Avqust ayında Hindistanın şimalındakı Uttarakhand ştatında sel bütün bir kəndi yuyub aparmış, qonşu Nepalda isə həftəsonu güclü yağışların yaratdığı palçıq sürüşmələri və daşqınlar nəticəsində azı 44 nəfər həlak olmuşdu. Nepaldakı bu şiddətli yağışlar musson mövsümünün sonunda, yəni iyun ayından sentyabrın ortalarına qədər davam edən dövrün bitdiyi vaxta təsadüf etmişdi. Həmçinin, paytaxt Katmandunun bəzi hissələrini su altında qoymuş və şənbə günü bütün daxili uçuşların ləğvinə səbəb olmuşdu.

    Ekspertlər bildirirlər ki, insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan iqlim dəyişikliyi Cənubi Asiyanın iyun-sentyabr və oktyabr-dekabr aylarında müşahidə olunan mussonlarını gücləndirir. Əvvəllər proqnozlaşdırıla bilən yağışlar indi qeyri-müntəzəm sel şəklində, qısa müddət ərzində həddindən artıq miqdarda su boşaltmaqla gəlir, ardınca isə quraq dövrlər yaşanır.

    24 saat

  • İsrail Sumud Filosu aktivistlərinə pis rəftar iddialarını rədd etdi

    İsrail Sumud Filosu aktivistlərinə pis rəftar iddialarını rədd etdi

    İsrail “Sumud Flotiliyası” Aktivistlərinə Qarşı Pis Rəftarı İnkar Edir

    İsrail Xarici İşlər Nazirliyindən verilən açıqlamada, fəallara pis rəftar edildiyi ilə bağlı iddiaların “yalan” olduğu bildirilib. Buna baxmayaraq, İsrailin Milli Təhlükəsizlik Naziri İtamar Ben-Qvirin aktivistləri “terrorçu” adlandıraraq alçaltmağa çalışdığı görüntülər yayılmış və o, şəxsən fəalların “ən pis şəraitdə saxlanılacağını” bəyan etmişdi.

    Nazirlik, saxlanılan bütün şəxslərin qanuni hüquqlarının qorunduğunu iddia edib. Açıqlamada həmçinin, Greta Tunberq və deportasiya edilməyən digər aktivistlərin deportasiya sənədini imzalamaqdan imtina edərək, özlərinin “həbs müddətlərini” uzatdıqları irəli sürülüb. İsrail, fəallardan “ölkəyə qanunsuz yollarla daxil olduqlarını və nəticədə deportasiya edilmələrini qəbul etdiklərini” təsdiq edən bir sənəd imzalamalarını tələb edir.

    Ötən günlərdə İsrail Həbsxana İdarəsi, Anadolu Agentliyinin müxbirinin aktivistlərə pis rəftar edildiyinə dair suallarını cavabsız qoymuşdu.

    Aktivistlərin Ağır İddiaları və Evakuasiya Prosesi

    Oktyabrın 1-də Türkiyə tərəfindən ayrılan Türk Hava Yolları təyyarəsi ilə 36-sı türk olmaqla 137 aktivist İsraildən təxliyə edilmişdi. Təyyarə İstanbul-a çatdıqdan sonra açıqlamalar verən aktivistlər, İsrailin onlara qarşı pis rəftar etdiyini və xüsusilə də aktivist Greta Tunberqin alçaldılmaq istənildiyini qeyd etmişdilər.

    Fəallar, İsrail təhlükəsizlik qüvvələrinin Tunberqi İsrail bayrağına bürünməyə və bayrağı öpməyə məcbur etdiyini bildirmişdilər.

    “Küresel Sumud Flotiliyası” Hadisəsi

    İsrailin Qəzzaya qarşı blokadasını yarmaq və regiona humanitar yardım çatdırmaq məqsədilə yola çıxan “Küresel Sumud Flotiliyası”, oktyabrın 1-i axşamı Qəzza zolağı sularına yaxınlaşdı.

    Flotiliyaya hücum edən İsrail ordusu, onlarla qayıq və gəmini qanunsuz şəkildə ələ keçirərək yüzlərlə sərnişini saxladı. “Küresel Sumud Flotiliyası” indiyə qədər Qəzzaya humanitar yardım çatdırmaq üçün kütləvi şəkildə yola çıxan ən böyük flotiliya olma xüsusiyyətini daşıyır.

    24 saat

  • İsrailin ələ keçirdiyi Sumud Flotiliyasından bəzi İtalyanlar vətənlərinə qayıtdı

    İsrailin ələ keçirdiyi Sumud Flotiliyasından bəzi İtalyanlar vətənlərinə qayıtdı

    Gəmi karvanında sayı 40-ı aşan İtalyan fəallardan 26-sı Türk Hava Yolları (THY) tərəfindən həyata keçirilən xüsusi reyslə İsraildən İstanbula gətirildikdən sonra, ilkin mərhələdə 18 nəfəri dünən gecə Romaya çatıb. Milli mətbuatda yer alan xəbərlərə görə, İsrailin saxladığı və hələ də könüllü təxliyə blankını imzalamayan 15 İtalyan fəalının gələn həftə keçiriləcək məhkəmə prosesi sonunda deportasiya ediləcəyi gözlənilir. Bu hadisə İsrailin fəallara rəftarı ilə bağlı beynəlxalq diqqəti cəlb edir.

    İtalyan fəalları İsrailin pis rəftarı barədə danışdılar

    Fanpage adlı internet xəbər saytı üçün çalışan və gəmi karvanındakı hadisələri saxlanıldıqları ana qədər işıqlandıran İtalyan jurnalist Saverio Tommasi, Roma Fiumicino Hava Limanına gəlişində verdiyi açıqlamada pis rəftara məruz qaldıqlarını bildirərək, onlara “meymun” kimi davranıldığını qeyd etdi. Tommasi, hücum zamanı 15-20 ağır silahlı və üzləri bağlı əsgərdən bəzilərinin onları tüfəng qundağı ilə itələdiyini vurğulayaraq dedi: “Aşdod limanına çatanda ən pis hissə o zaman başladı. Qarşılama dəhşətli idi, tam bir insan haqları pozuntusu idi. Bizi gəmidən endirdilər, əyilməyə məcbur etdilər. Sıra ilə oturan hər kəs yerə baxmalı idi. Aşağı baxmayanlar başlarına zərbələrlə cəzalandırılırdı. Bir neçə dəfə tualetə getmək istədim, amma heç kimi buraxmadılar və arabir bizi başqa yerə köçürdülər.”

    Boynunda kəfiyyə ilə Romaya gələn İtalyan fəalı Cesare Tofani də “Bizə dəhşətli rəftar edildi. İşgəncə var idi” dedi. Başqa bir jurnalist Lorenzo D’Agostino isə onlara avtomat silahların tuşlandığını, daim təhqir edildiklərini, 4 saat soyuqda saxlanıldıqlarını bildirdi. O, həmçinin İsveçli fəal Greta Thunberqin İsrail əsgərlərinin önündən parad keçidi şəklində aparılmasını müşahidə etdiklərini də əlavə etdi. Bu hadisələr İsrailin rəftarına dair ciddi narahatlıqlar doğurur.

    24 saat

  • İran valyutasından dörd sıfır silir

    İran valyutasından dörd sıfır silir

    İran Parlamentində Tarixi Qərar: Pul İslahatı Başlayır

    İran parlamenti ölkənin milli valyutasından dörd sıfırın atılmasını nəzərdə tutan əhəmiyyətli bir qanun layihəsini təsdiqləyib. Bu qərar, ölkə iqtisadiyyatında mühüm dəyişikliklərə yol açacaq. Növbəti iclasda keçirilən səsvermədə 263 millət vəkili iştirak edib. Səsvermənin nəticələrinə əsasən, 144 deputat qanun layihəsinin lehinə, 108 deputat əleyhinə səs verib, 3 deputat isə bitərəf qalıb.

    Yeni “Riyal”ın Təfərrüatları və Keçid Dövrü

    Qəbul edilən qanuna əsasən, ölkənin milli valyutası “riyaldan” dörd sıfır atıldıqdan sonra yenidən “riyal” adlandırılacaq. Mövcud 10 min riyal yeni pul vahidində 1 riyala bərabər olacaq. Yeni riyalın alt vahidi isə “qıran” (quruş) kimi müəyyən edilib. Bu pul islahatı ilə əlaqədar keçid dövrünün maksimum üç il davam edəcəyi gözlənilir. Bu müddət ərzində köhnə banknotlar və metal pullar tədricən dövriyyədən yığışdırılacaq və yeniləri ilə əvəz olunacaq.

    24 saat

  • Zelenski: Rusiya 500 PUA və 50 raketlə hücum etdi

    Zelenski: Rusiya 500 PUA və 50 raketlə hücum etdi

    Rusiya Hücumlarının Miqyası və Ukraynanın Çağırışı

    Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ölkəsinin qarşılaşdığı genişmiqyaslı hava hücumları ilə bağlı ciddi bəyanat yayıb. Onun sözlərinə görə, Rusiya qüvvələri Ukrayna ərazisinə 500-ə yaxın pilotsuz uçuş aparatı (PUA) və 50 raketlə hücum edib. Bu rəqəmlər davam edən müharibənin gərginliyini və Rusiyanın Ukraynanın kritik infrastrukturunu hədəf almaq niyyətini bir daha nümayiş etdirir.

    Zelenski bildirib ki, bu cür Rusiya hücumları Ukraynanın hava hücumundan müdafiə sistemlərinin fasiləsiz işləməsi üçün böyük təzyiq yaradır. Hədəf alınan ərazilər arasında yaşayış məntəqələri və mülki obyektlər də var ki, bu da beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması deməkdir. Ukrayna rəhbərliyi müttəfiqlərdən daha güclü hava müdafiə sistemləri, xüsusilə də əlavə PUA və raket əleyhinə vasitələr tələb edir.

    Müdafiə Ehtiyacları və Beynəlxalq Həmrəylik

    Davam edən bu şiddətli Rusiya hücumları Ukraynanın hərbi və mülki müdafiə qabiliyyətlərinin gücləndirilməsinin vacibliyini önə çıxarır. Zelenski, ölkəsinin düşmən pilotsuz uçuş aparatları və raketlərinə qarşı mübarizədə effektivliyini artırmaq üçün xarici dəstəyin kritik əhəmiyyətini vurğulayıb. Onun çıxışında beynəlxalq ictimaiyyətin Ukraynaya göstərdiyi yardımı davam etdirməsinin və hətta genişləndirməsinin zəruriliyi qeyd olunub.

    Ukrayna lideri qeyd edib ki, bu cür irimiqyaslı müharibə cinayətləri cavabsız qalmamalı və hücumların qarşısının alınması üçün qlobal səylər artırılmalıdır. O, Ukraynanın azadlığı və suverenliyi uğrunda apardığı mübarizədə yalnız müdafiə xarakterli silah sistemlərinə ehtiyac duyduğunu, bu vasitələrin mülki əhalinin həyatını qorumaq üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyini ifadə edib.

    24 saat

  • Nepalda dağıdıcı sel: Səbəblər və idarəetmə

    Nepalda dağıdıcı sel: Səbəblər və idarəetmə

    Ağır yağışlar son günlər Nepalda və Hindistanın şərqi Himalaydakı Darjiling şəhərində ciddi daşqınlara və sürüşmələrə səbəb olub. Hindistanla sərhəddə yerləşən Nepalın İlam rayonunun şərq təpəlik ərazilərində sürüşmələr nəticəsində onlarla insan həlak olub. Yerli medianın məlumatına görə, Nepalda 41 ailə evindən didərgin düşüb. Lakin Nepalın müvəqqəti baş naziri Sushila Karkinin hökuməti, daşqınlara cavab tədbirlərinə görə təriflənib. Ekspertlər hökumətin ölüm və dağıntıları minimuma endirməsini yüksək qiymətləndirib.

    Burada bildiyimiz məlumatlar təqdim olunur.

    Nepalda nə qədər yağışlar yağdı?

    Şiddətli yağışlar oktyabrın 3-də başlayıb. Hidrologiya və Meteorologiya Departamentinin (HMD) məlumatlarına görə, Nepalın bəzi hissələri güclü yağışlarla üzləşib. Ümumi yağıntı səviyyəsi keçən illə müqayisədə bir qədər aşağı olsa da, “ultra-lokallaşdırılmış” güclü yağışlar səbəbindən dağıntılar yenə də ciddi olub.

    Katmanduda yerləşən Tribhuvan Universitetinin mülki mühəndislik şöbəsinin dosenti Pawan Bhattarai Al Jazira-ya bildirib ki, mərkəzi-şərqi Terai düzənliyində və şərq təpələrindəki bəzi rayonlar fırtınanın ən ağır zərbəsini alıb. Rautahat və İlamdakı hava stansiyaları şənbə və bazar günləri müvafiq olaraq 330 mm-dən və 300 mm-dən çox yağış qeydə alıb. Adətən 24 saat ərzində 150 mm-dən çox yağıntı həddindən artıq şiddətli hesab edilir.

    Paytaxt Katmanduda bəzi rayonlarda bazar günü 145 mm-dən bir qədər çox yağış düşüb. Keçən il sentyabrın sonlarında Katmandu Vadisi 2002-ci ildən bəri ən güclü seli yaşamışdı və təxminən 240 mm yağıntı qeydə alınmışdı. Keçən il Katmandunun bəzi hissələrində 322,2 mm-ə qədər yağış düşmüşdü ki, bu da 200-dən çox insanın ölümünə səbəb olmuşdu.

    Bu ilki daşqınlarsürüşmələrə nə səbəb oldu?

    Bu ilki dağıdıcı daşqınlara müxtəlif amillər səbəb olub.

    Musson küləkləri

    Bhattarai izah edib ki, daşqınlarsürüşmələr “fövqəladə dərəcədə intensiv və cəmləşmiş musson yağışı”nın nəticəsi olub. Bu da Benqal körfəzindən Hindistanın Bihar və Uttar Pradeş ştatları vasitəsilə Nepala daxil olan nəm yüklü musson küləkləri səbəbindən baş verib. Nəticədə, ultra-lokallaşdırılmış ərazilərdə qısa müddət ərzində çox yüksək miqdarda yağış düşüb. Bəzi ərazilərdə qısa müddətdə çox yağış düşsə də, digər hissələr əsasən quru qalıb.

    Topoqrafiya

    Bhattarai bildirib ki, buna əlavə olaraq, ölkənin bəzi bölgələrinin topoqrafiyası güclü yağışlar üçün uyğun deyil. “Massiv su həcmi Rautahat, Bara və Parsa kimi rayonların düzənliklərini su altında qoyaraq geniş yayılmış daşqınlara səbəb olub.”

    Bu üç rayon Hindistanla həmsərhəd olan Nepalın cənub-mərkəzindəki Madheş əyalətində yerləşir. Onlar Terai düzənliklərində – düz, əkinə yararlı bir ərazidə yerləşir və bu da onları daşqınlara həssas edir, çünki sel sularını yönləndirmək üçün demək olar ki, heç bir hündürlük yoxdur.

    “Eyni zamanda, eyni intensiv yağışlar İlam kimi təpəlik rayonların sıldırım yamaclarını sabitliyini itirib və ölümcül sürüşmələrə səbəb olub. Bunun əksinə olaraq, Katmandu kimi digər ərazilər əhəmiyyətli dərəcədə az yağış alıb ki, bu da bu ekstremal hava hadisəsinin yerli xarakterini vurğulayır,” o əlavə edib.

    Zəif infrastruktur

    “Yamacları sabitliyini itirən yol genişləndirmələri kimi qeyri-elmi infrastruktur inkişafı və təbii landşaftlara təcavüz zərəri artırıb,” Bhattarai deyib.

    O izah edib ki, Nepalın mərkəzindəki Narayangadh-Mugling şosesində tez-tez baş verən sürüşmələr qeyri-kafi planlaşdırma, pis dizayn edilmiş yol işləri və lazımi təhlükəsizlik tədbirlərinin olmaması səbəbindən daha da kəskinləşib.

    Narayangadh-Mugling şosesində tez-tez sürüşmələr baş verir. Sonuncu dəfə sentyabrın 23-də qeydə alınan sürüşmə nəqliyyatda müntəzəm fasilələrə səbəb olub.

    İqlim dəyişikliyi

    Bhattarai bildirib ki, bu il Nepalda düşən yağışların miqdarı qeyri-adi dərəcədə yüksək olmasa da, ölkədə intensiv hava hadisələrinin artan tezliyi, çox güman ki, iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəlidir.

    “Belə ekstremal musson hadisələri çox qeyri-adidir və ciddi narahatlıq doğurur. Keçən sentyabr və bu il ardıcıl baş verən intensiv daşqınlar nümunəsi iqlim dəyişikliyinin təsirləri ilə uyğundur. Bu da hidroloji dövrü gücləndirir və şiddətli hava hadisələrini daha tez-tez baş verməsinə səbəb olur.”

    Hökumət daşqınlara necə cavab verdi?

    Nepal son həftələrdə çətin siyasi vəziyyətlə mübarizə aparır.

    Sentyabrın 8-də Katmandu və digər şəhərlərdə korrupsiya və nepotizmə qarşı etirazlar baş qaldırıb. Gənclərin rəhbərlik etdiyi bu “Gen Z” etirazları zorakılıq, çoxsaylı ölümlər və nəticədə Baş nazir KP Sharma Olinin istefası ilə nəticələnib. Ordu yerləşdirilib və keçmiş Baş Ədalət Məhkəməsinin sədri 73 yaşlı Sushila Karki müvəqqəti baş nazir seçilib.

    O, müvəqqəti hökumətin daşqınlara qabaqlayıcı reaksiyasına görə təriflənib. Ekspertlər bildirirlər ki, hökumət meteorologiya departamentinin hava proqnozlarına dərhal cavab verərək, daşqınlardan əvvəl erkən xəbərdarlıqlar edib, yolların bağlanmasını əmr edib və əsas yollarda, magistral yollarda nəqliyyatın hərəkətini dayandırıb.

    Xüsusilə yüksək qiymətləndirilən hərəkətlərə daxil idi:
    * Katmanduda polis yüksəksəslilərdən istifadə edərək şəhərdən kənar ərazilərin daşqınlara və sürüşmələrə həssas olduğunu elan edib və insanları şəhəri tərk etməməyə çağırıb.
    * Şəhərsalma Nazirliyinə rəhbərlik edən Enerji Naziri Kulman Qhising, keçən il daşqınlardan ciddi zərər görən magistral yollara baxış keçirib. Qhising bu yollar üzrə nəqliyyat hərəkətini məhdudlaşdırmaq barədə göstəriş verib.
    * Hökumət həssas ərazilərə əvvəlcədən texniki personal və ekskavatorlar yerləşdirib.
    * Ehtiyat tədbiri olaraq bazar və bazar ertəsi iki günlük milli bayram elan edilib.
    * Ordu personalı insanların əşyalarını digər ərazilərə köçürməsinə kömək etmək üçün göndərilib.

    Lakin, Bhattarai bildirib ki, zərər hələ də genişdir. “Bu səylər əhəmiyyətli logistik problemlərlə üzləşməyə davam edir. Kritik infrastruktura dəyən geniş zərər təbiətən bərpa və yardım əməliyyatlarına mane olub. Koordinasiyalı cavab üçün siyasi iradə mövcud olsa da, fiziki dağıntının miqyası bərpa üçün əsas maneə olaraq qalır,” o deyib.

    Fəlakətə cavab necə yaxşılaşdırıla bilər?

    Bhattarai bildirib ki, “vaxtında verilən xəbərdarlıqlar və təxliyə sistemləri daşqınlardan insan tələfatını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilsə də, bu hadisə qəfləti və daha ölümcül olan sürüşmə ölümlərinin azaldılmasında kritik bir boşluğu vurğulayır.”

    “Gələcək fəlakətlərin qarşısını almaq üçün siyasət və praktikada əsaslı dəyişiklik təcili olaraq lazımdır. Bu, yamacların sabitləşdirilməsinə və su axınının idarə edilməsinə yönəlmiş hərtərəfli su hövzəsi idarəçiliyini prioritetləşdirməlidir ki, bu da fəlakət riskinin azaldılmasına cari yanaşmamızda ardıcıl olaraq diqqətdən kənarda qalan bir sahədir.”

    Bu, hökumətin keçən ilki cavabı ilə necə müqayisə edilir?

    Müvəqqəti hökumətin reaksiyası, keçmiş hökumətin naziri Sumana Şreştha da daxil olmaqla, bir çoxları tərəfindən təriflənib. O, The Kathmandu Post-a bildirib ki, müvəqqəti hökumət keçən il Olinin hökumətinin reaksiyasından qat-qat yaxşı performans göstərib.

    Keçən il Nepalda daşqınlar baş verəndə Oli Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasında (BMT BA) iştirak etmək üçün Nyu-Yorkda idi. O, daşqınlarla mübarizə üçün evə qayıtmadığına görə tənqid olunmuşdu.

    O, qayıdandan sonra xilasetmə əməliyyatlarındakı hər hansı gecikməyə görə hökuməti tənqid etməyin mənasız olduğunu bildirərək, hətta hava proqnozçularının belə sürüşmə yerlərini dəqiq proqnozlaşdıra bilmədiyini iddia edib.

    Lakin Milli Fəlakət Riskini Azaltma və İdarəetmə Təşkilatının (NDRRMA) sözçüsü Shanti Mahat, keçən ilki reaksiyalar haqqında tez nəticələr çıxarmaqdan çəkindirib, çünki yağışlar daha çox olmuşdu. O əlavə edib ki, daha az yağış daşqınların qarşısını tamamilə ala bilərdi.

    Bundan əlavə, NDRRMA-nın keçmiş icraçı direktoru Anil Pokhrel bildirib ki, keçən il bəzi tədbirlər görülsə də, yolların bağlanması və nəqliyyatın dayandırılması ilə bağlı hökumət əmrləri tam icra olunmayıb.

    “Keçən il də riski azaltmaq üçün yolları bağlamaq qərarına gəlmişdik, lakin bu qərarlar icra olunmadığı üçün ölkə ağır insan itkilərinə məruz qaldı,” Pokhrel The Kathmandu Post-a deyib.

    Bu il ictimaiyyət keçən ilki daşqınların xatirələrini yaşayaraq hökumət əmrlərini ciddi qəbul edib. “Keçən ilki təzə təcrübələr bu dəfə hökumətin tez qərarlar qəbul etməsini asanlaşdırdı ki, bu da zərərin daha az olmasına kömək etdi,” Pokhrel deyib.

    “Bu dəfə insanlar keçən ilki təcrübədən dərs almış kimi görünürlər ki, bu da vəziyyəti bir qədər asan idarə etməyə imkan verib,” Mahat The Kathmandu Post-a bildirib.

    Nepalda cari vəziyyət nədir?

    Çərşənbə axşamına qədər Nepalda yağışların miqdarı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb.

    Katmandudakı rayonlarda bazar ertəsindən bəri 24 saat ərzində 5 mm-dən az yağış qeydə alınıb. Çərşənbə axşamı qeydə alınan ən yüksək yağıntı 84 mm-dən çox olmaqla, Baqmati əyalətinin cənub-şərq təpələrindəki Sindhuli rayonunda Kusuntardakı Marin Khola stansiyasında qeydə alınıb.

    Hindistanda nə baş verdi?

    Şiddətli yağışlar sərhədin o tayında, Hindistanın şimal-şərqində də ölümlərə və dağıntılara səbəb olub.

    Rəsmilər bildirib ki, fırtınalarda 28 nəfər həlak olub. Qərbi Benqalın Darjiling şəhəri ən çox zərər görüb.

    Qərbi Benqal ştatının polis rəsmisi Praween Prakash AFP xəbər agentliyinə bildirib ki, “Darjilingin təpələrində 35 yerdə sürüşmələr qeydə alınıb və 100-dən çox ev dağılıb.”

    Kolkata regional hava idarəsinin rəisi HR Biswas bildirib ki, keçən həftəsonu Darjilingdəki “həddindən artıq şiddətli” yağışlardan sonra yaxın günlərdə daha çox yağıntı gözlənilir.

    24 saat