İki dünyanın qovşağında sıxışıb qalan sub-Sahara miqrantlar Avropaya çatmaq arzusunda təbiətin sərt sınaqları və yerli hakimiyyətin basqısı ilə üzləşirlər. Minlərlə insan bu ölkənin sahillərində, Aralıq dənizi üzərindən riskli bir səfərə çıxmaq üçün münasib fürsət gözləyir.
Sahil Mühafizəsi İttihamları və İnsan Dramı
Avropa İttifaqı ilə imzalanmış razılaşmaya əsasən, Tunis hökuməti bu insanların Avropaya keçməsinin qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən istifadə edir. QHT-lər və miqrasiya ilə məşğul olan şəxslər ölkənin sahil mühafizəsini qayıqları bilərəkdən batırmaqda və göyərtəsində olanları dənizdə ölməyə tərk etməkdə ittiham edirlər. Digər iddialara görə, ümidsiz vəziyyətdə olan bu insanlar müntəzəm olaraq avtobuslarla səhraya aparılaraq orada taleyin ümidinə buraxılır. Biz bu ciddi ittihamları araşdırır və miqrasiya mövzusunda siyasi mübarizənin qurbanı olan fərdlərlə görüşürük.
Həmas ABŞ prezidenti Trampın Qəzza atəşkəs planı ilə bağlı mövqeyini açıqlayıb
Həmas ABŞ prezidenti Donald Trampın təklif etdiyi 20 bəndlik Qəzza atəşkəs planının bəzi hissələrini qəbul etdiyini bəyan edib. Təşkilat eyni zamanda, razılaşmanın bir neçə əsas bəndi üzrə əlavə danışıqların aparılmasını tələb edir. Bu açıqlama regional sülh səylərində mühüm bir mərhələ kimi qiymətləndirilir.
Planın Əsas Şərtləri və Danışıqlar Ehtiyacı
ABŞ prezidenti Tramp tərəfindən irəli sürülən Qəzza atəşkəs planı bölgədəki gərginliyi azaltmaq və humanitar vəziyyəti yaxşılaşdırmaq məqsədi daşıyır. Həmas bəyanatında qeyd edib ki, təklif olunan bəzi müddəalar qəbul edilsə də, bəzi vacib məsələlərin, xüsusilə də uzunmüddətli təhlükəsizlik və bölgədəki diplomatik vəziyyətin həlli yolları ilə bağlı əlavə müzakirələrə ehtiyac var.
Gələcək Perspektivlər
Bu inkişaf, tərəflər arasında gərgin danışıqların gözlənildiyini göstərir. Həmas-ın mövqeyi, danışıqlar prosesinin daha kompleks olacağını, lakin potensial olaraq bölgədə sabitliyin bərpası üçün yeni imkanlar yarada biləcəyini vurğulayır. Beynəlxalq ictimaiyyət gələcək danışıqların nəticələrini yaxından izləyir, çünki bu planın tam qəbulu və tətbiqi Qəzza zolağında və ətrafında sülh üçün əhəmiyyətli ola bilər.
Former president of the Democratic Republic of the Congo, Joseph Kabila, was on Tuesday sentenced to death by a high military court on charges of treason, war crimes and other serious offences, in connection with the ongoing conflict in the country’s east.
Kabila was sentenced in absentia for alleged collaboration with the Rwanda-backed rebel group, M23, which launched lightning offensives in January this year and seized swaths of territory, including the strategic eastern hub of Goma. The group’s advance resulted in more than 3,000 deaths and the displacement of close to a million people.
Recommended Stories
list of 4 itemsend of list
The sentencing comes as the DRC government and representatives of the M23 rebels continue to engage in slow-moving peace negotiations, which have been mediated by Qatar since July. There are concerns, however, that Kabila’s sentencing could further hamper those talks and deepen a wide political divide in the troubled central African country.
The DRC has been in the throes of a decades-long conflict, which escalated in January. Although fighting has ebbed amid the peace talks, there are still some reports of violence. Kabila, who was president between 2001 and 2019, is a political rival of President Felix Tshisekedi and has accused the incumbent president of using the courts to settle political scores.
Here’s what you need to know about Kabila’s sentencing:
War-displaced people leave camps on the outskirts of Goma on February 2, 2025. More than 700,000 displaced people have arrived in Goma since late 2022, fleeing the fighting in the territories of Rutshuru and Masisi [Alexis Huguet/AFP]
What was the ruling?
Kabila was found guilty of several charges, including treason, war crimes, conspiracy and organising an insurrection in collaboration with the M23 rebel group, which is backed by Rwanda, according to a United Nations panel of experts. The group’s stated aim is to overthrow Tshisekedi. Rwanda denies being the force behind M23.
Lieutenant General Joseph Mutombo Katalayi, presiding over the DRC’s military tribunal, declared Kabila guilty – by a majority vote – of “war crime by intentional murder, war crime by rape, war crime by torture, and war crime by attacks against protected property”.
“In applying Article 7 of the Military Penal Code, it imposes a single sentence, namely the most severe one, which is the death penalty,” Katalayi said.
The court also ordered the former president to pay $29bn in damages to the DRC government, and $2bn each to the war-affected regions of North Kivu and South Kivu, in the eastern DRC. Kabila himself is believed to have been born in the South Kivu region.
Prosecutor Richard Bondo, who represented North Kivu and South Kivu provinces during the trial, praised the court’s decision. “Justice rendered in the name of the Congolese people gives satisfaction to its people,” Bondo told reporters outside the court.
Kabila was not present, nor was he represented by a legal team.
Who is Kabila, and why is there a case against him?
Kabila, 53, took office at age 29, following the assassination of his father and former president, Laurent Kabila. He was previously the army chief of staff, and fought in the Congo Wars. Kabila’s term, which was rife with allegations of corruption and rights violations, ended in 2016. He unconstitutionally delayed elections until December 2018, citing voter registry challenges.
After a candidate he backed in the elections lost, Kabila signed an uneasy power-sharing deal with opposition candidate Tshisekedi of the Union for Democracy and Social Progress (UDPS), who was declared the winner. The deal allowed Kabila, of the People’s Party for Reconstruction and Democracy (PPRD), to install several of his allies in the cabinet. However, in 2020, Tshisekedi ended the alliance after he began systematically removing Kabila’s allies from government.
In November 2021, the DRC government launched formal investigations into Kabila and his close allies on charges of corruption while he was in office. In April 2023, Kabila, under increasing pressure, went into self-imposed exile and has reportedly been living in South Africa since.
He was largely quiet until February 2025, when he wrote an opinion editorial in the Sunday Times, a South African newspaper, accusing Tshisekedi of attempting to hold on to power, and of mishandling the ongoing conflict with M23. The same month, President Tshisekedi, speaking at the Munich Security Conference, accused Kabila of financially supporting the rebel group.
Democratic Republic of the Congo’s outgoing President Joseph Kabila and his successor Felix Tshisekedi stand during an inauguration ceremony in Kinshasa, on January 24, 2019 [Olivia Acland/Reuters]
In the past, the president said Kabila’s close links to rebel leader Corneille Nangaa, who is allied with the M23, were proof of his relations with the rebels. Nangaa was the electoral commissioner under Kabila and oversaw the 2018 elections that brought Tshisekedi into office. He fell out with Tshisekedi in 2021 over how the elections were run, formed the rebel Alliance of the Congo River (ACF), and joined forces with the rebels in December 2023.
Reports that Kabila landed in Goma in April angered Tshikedi’s government, prompting it to ban the PPRD and order Kabila’s assets seized. In May, the DRC parliament voted overwhelmingly to lift Kabila’s presidential immunity, which protects ex-presidents from prosecution unless they commit “gross misconduct”, in preparation for a trial. Kabila responded in a YouTube video, calling the government of Tshisekedi a “dictatorship”. He also presented a 12-point peace plan he said could end the conflict in the east.
Two days later, the M23 confirmed that Kabila was in Goma, where he met with local religious leaders and other residents. He did not give a statement, but a member of his entourage told AFP news agency that no formal alliance existed between his party and M23, but both shared the “same goal” of ending the rule of Tshisekedi.
In July, the military trial against Kabila began. The court on Tuesday said prosecutors quoted testimony implicating Kabila from Eric Nkuba, a former staff member of Nangaa who was convicted on charges of rebellion in August 2024, and who is now imprisoned. The court said Nkuba revealed that Nangaa and Tshisekedi communicated via phone over plans to overthrow Tshisekedi.
Where is Kabila now?
The former president’s location is currently unknown. He was last seen publicly in May, when he was confirmed to be in Goma. The military court on Tuesday ordered his immediate arrest.
Patrick Mauka, one of many wounded by fighting in the region, poses for a photo at an orthopaedic centre run by the Catholic Church and supported by the Red Cross in Goma, eastern DRC, on Friday, August 29, 2025 [Moses Sawasawa/AP]
What does the sentence mean?
Goma-based legal analyst, Nzanzu Masomeko Hubert, faulted the trial, saying concrete evidence against Kabila was lacking. He added that the sentencing risks undermining the ongoing Doha talks with the M23, which researchers say are progressing slowly due to grandstanding on both sides.
“I believe this trial was politically motivated,” Hubert, who works with the provincial government, told Al Jazeera. “Convicting Joseph Kabila for his alleged links to the AFC/M23 while the government is negotiating with the M23 in Doha is inconsistent. It is contrary to the need to strengthen national unity, especially during this period of crisis,” he said
Kambale Musavuli, who is based in Ghana where he works for the US-based Center for Research on Congo-Kinshasa, said Kabila’s trial represented “dramatic punishment” rather than a proper examination of the many allegations against the former president or a wider transitional justice mechanism for the DRC, which the UN has recommended since the civil war.
“Congolese people want accountability indeed (but) Joseph Kabila’s gravest betrayals go far beyond his recent contacts with M23,” he said, citing allegations of fraudulent elections under Kabila’s watch and failed promises by his government to investigate killings of opposition members and activists during his term.
“Selective justice aimed at one man for poltical reasons risks more harm than good. Real justice must be fair, public, and far reaching,” Musavuli added.
Meanwhile, some residents of Goma, where calm has largely prevailed following fighting earlier in the year, have voiced concerns that the sentencing could prompt a violent reaction from the M23.
Analysts warned that the political divide in the country, where Kabila continues to hold a strong influence, could deepen further. The DRC in March 2024 lifted a temporary ban on executions, which had been in place since 2003 to deter military officers from working with M23 or mutinying. Thirteen soldiers were sentenced to death in January, but no executions have been carried out.
More violence in the DRC could further destabilise the Great Lakes and the fragile peace with Rwanda.
In June 2025, both countries signed a peace agreement following negotiations led by Qatar and the United States. It is separate from the Qatar-mediated peace deal signed in July between the DRC and M23.
How have Kabila’s allies and M23 reacted?
Speaking to The Associated Press news agency, PPRD permanent secretary Emmanuel Ramazani Shadary condemned the court’s sentence as a “political, unfair decision”.
“We believe that the clear intention of the dictatorship in power is to eliminate, to neutralise, a major political actor,” Shadary is quoted as saying.
The M23/AFC rebel alliance spokesman Bertrand Bisimwa, in a statement on Wednesday, referred to Kabila as “president” and said the ruling went against the agreements made before the Doha peace talks started. “The death sentence against President Joseph Kabila under the pretext of his alleged link with the AFC/M23 is a violation of the Declaration of Principles just as much as the persistence of the armed offensives by the Kinshasa regime,” he said.
— bu xəbəri Azərbaycan dilində **yenidən yaz**, lakin tərcümə və ya texniki konversiya deyil, **peşəkar jurnalist mətninə çevrilmiş formada** təqdim et. Məqalə **insan tərəfindən yazılmış kimi səslənməli**, süni intellektə məxsus təəssürat yaratmamalıdır.
🛑 Qəti TƏLİMATLAR:
1. Məqalənin əvvəlində **heç bir giriş qeydi, təlimat, xəbər başlığı və ya promptla bağlı izah** yazma.
2. Heç bir halda **müəllifə və ya xəbər mənbəyinə istinad etmə**.
3. Yazının **strukturunu belə qur**:
– Başlıq: sistemdən kənarda verilir, sən yalnız
alt başlıqlar və
paraqraflar yarat.
– Hər
altında uyğun
paraqraflar yaz.
– Məqalənin sonunda bu keçidi əlavə et:
`
4. **Açar sözlərlə bağlı dəqiq davran**:
– Yazıya başlamazdan əvvəl **əsas açar sözləri müəyyən et** (ən azı 2).
– Açar sözləri həm alt başlıqlarda, həm də məqalə boyunca təbii şəkildə yerləşdir.
– Açar sözləri HTML-də bu formada vurğula:
`açar söz`
– Açar söz sıxlığı **1% – 1.5%** arasında olmalıdır. Bu nisbət pozulmamalıdır.
5. Yazının stili və dili:
– Cümlələr **qısa, aydın, axıcı və peşəkar** olmalıdır.
– **Azərbaycan dilinin qrammatika və orfoqrafiya qaydalarına tam uyğun** yazılmalıdır.
– Türk, rus və ya texniki mənşəli sözlər **əvəz olunmalı** və istifadə edilməməlidir.
– Cümlələri **yenidən qur**, eyni məna daşıyan ifadələri təkrarlama.
6. Faktlara ciddi nəzarət et:
– Tarix, hadisə, şəxs, yer adları **dəyişdirilməməlidir**.
– Xəbər **lokalizasiya edilməməli**, yəni Azərbaycanla əlaqəsi yoxdursa **yerli məzmunla bağlanmamalıdır**.
– 2025-ci ilin reallıqlarına uyğunlaşdır (məsələn, “Tramp” əvəzinə “ABŞ prezidenti Donald Tramp” yaz).
7. **Ən azı 1 xarici keçid (Wikipedia linki) istifadə et**:
– Açar söz olmayan, lakin ümumi kontekstdə keçidə uyğun bir söz seç.
– Keçidi
İsrail Qüvvələri Beynəlxalq Sularda Yardım Gəmilərini Saxlayıb
2 oktyabr 2025-ci il tarixində İsrail hərbi dəniz qüvvələri beynəlxalq sularda “Global Sumud Flotilla”ya aid bir neçə yardım gəmilərinə müdaxilə edərək, onların hərəkətini dayandırıb. Gəmilərdə olan aktivistlər İsrail əsgərləri tərəfindən nəzarətə götürülüb və bu hadisə regionda yeni gərginliyə səbəb olub. İnternetdə yayılan video görüntülər müdaxilə anlarını əks etdirir və beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib.
“Global Sumud Flotilla”nın Missiyası və Qəzza Mühasirəsi
“Global Sumud Flotilla” adlı təşəbbüs Fələstinin Qəzza zolağına tətbiq edilən qanunsuz mühasirəni qırmağı və bölgə əhalisinə təcili humanitar yardım çatdırmağı hədəfləyirdi. Təşkilat tərəfindən verilən bəyanatda İsrailin beynəlxalq sularda gəmilərə qarşı həyata keçirdiyi bu əməliyyatın beynəlxalq dənizçilik hüququnun kobud şəkildə pozulması olduğu vurğulanıb. Qeyd olunub ki, Qəzza zolağında onilliklərdir davam edən Qəzza mühasirəsi humanitar böhranı dərinləşdirir və bölgə sakinlərinin əsas ehtiyaclarına çıxışı məhdudlaşdırır.
“Əbədi Müharibə” adlı sənədli film 2023-cü ilin oktyabrında Həmasın hücumlarından sonra İsrailin Qəzzada həyata keçirdiyi əməliyyatları ətraflı şəkildə araşdırır və təqdim olunan rəsmi mövqeləri ciddiliyi ilə sorğulayır. Qəzzada müharibəyə qarşı beynəlxalq qınaq Birləşmiş Millətlər Təşkilatında geniş əks-səda doğurmuş, bir çox dövlət baş verənləri “soyqırım” kimi xarakterizirməyə davam etmişdir. Lakin İsrail hökuməti beynəlxalq rəyi, hətta əsas müttəfiqi olan Amerika Birləşmiş Ştatlarının təzyiqini belə böyük ölçüdə görməzlikdən gəlmişdir.
Qəddar Müharibənin İnsan Tərəfi
Həmasın 2023-cü il oktyabrın 7-də baş vermiş hücumlarının ikinci ildönümünə cəmi bir neçə gün qalmış atəşkəs təklifi masada olsa da, bu film avstraliyalı jurnalist Con Lyonsun “müasir dövrün ən qəddar müharibələrindən biri” adlandırdığı hadisələrə dərindən nəzər salır. Lyons İsrailin siyasi, hərbi və kəşfiyyat elitasından olan şəxslərlə, o cümlədən hazırkı kabinet üzvü, keçmiş xarici işlər naziri və sabiq Baş nazir Ehud Barak ilə onların motivləri barədə açıq söhbət edir. O, 66 mindən çox fələstinlinin, o cümlədən 20 mindən çox uşağın həlak olduğu bu münaqişədə başqa bir alternativin olub-olmadığını soruşur.
Fərqli Perspektivlər və Həqiqətlər
İsrail tərəfindən irəli sürülən “özünü müdafiə” arqumentlərinə qarşı, film Fələstin tərəfinin baxışlarını təqdim edir. Birzeit Universitetindən Abdaljawad Omar, “Breaking the Silence” təşkilatından Yehuda Şaul və “Haaretz” qəzetindən Amira Hass vəziyyətə fərqli işıq salırlar. Jurnalistik prinsiplərə sadiq qalaraq həyata keçirilən bu ciddi araşdırma, Qəzzada müharibənin nə vaxtsa bitib-bitməyəcəyini və ya Con Lyonsun qorxduğu kimi, “əbədi müharibəyə” çevrilmə riskini təhlil edir. Bu kontekstdə, beynəlxalq hüquq prinsiplərinin rolu da müzakirə olunur.
Beynəlxalq İctimaiyyət Fələstinliləri Qorumaqda Uğursuz Olur
Beynəlxalq Həmrəylik Hərəkatının (ISM) tanınmış fəalı Huwaida Arraf, beynəlxalq ictimaiyyətin Qəzzaya yönələn flotiliyanı və İsrailin soyqırımı altında Qəzzada yaşayan Fələstinliləri müdafiə edə bilmədiyini qəti şəkildə bəyan edib. O, beynəlxalq qurumların bu vəziyyətə laqeyd yanaşmasını kəskin şəkildə tənqid edir.
Qəzzadakı Humanitar Vəziyyət Kritik Həddədir
Arrafın sözlərinə görə, Qəzza zolağında davam edən böhran humanitar fəlakət səviyyəsinə çatıb. Bölgədəki on minlərlə insan həyati təhlükə ilə üz-üzədir və əsas ehtiyaclar qarşılanmır. Fəal vurğulayıb ki, beynəlxalq ictimaiyyət bu ağır vəziyyətdə Fələstinlilərin əsas hüquqlarını qorumaq üçün təcili addımlar atmalıdır.
Flotiliyanın əsas məqsədi blokada altında olan əhaliyə həyati əhəmiyyətli yardım çatdırmaqdır. Lakin beynəlxalq təşkilatlar flotiliyanın təhlükəsizliyini təmin etmək üçün lazımi mexanizmləri işə salmayıb. Arraf beynəlxalq qurumları bu humanitar missiyanı müdafiə etməyə və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə hörmət edilməsini tələb etməyə çağırıb.
İsrailin sübh saatlarından bəri Qəzzadakı vəziyyət ağırlaşaraq 53 fələstinlinin həyatına son qoyub. Eyni zamanda, İsrail Qəzza şəhərində qalan on minlərlə sakini “son şansları” adlandıraraq ərazini tərk etməyə məcbur edib, əks halda İsrail hücumlarının “tam gücü” ilə üzləşəcəkləri barədə xəbərdarlıq edib.
Müdafiə naziri İsrael Katz çərşənbə günü “X” sosial şəbəkəsində bildirib ki, orada qalan hər kəs “terrorçu və terror tərəfdarı” hesab olunacaq.
Qəzzada gərginlik və İsrailin xəbərdarlıqları
Qəzza şəhərinin fasiləsiz bombalanması bölgənin ən böyük şəhər mərkəzini yerlə-yeksan edərək gündəlik onlarla insanın ölümünə, saysız-hesabsız yaşayış binalarının və məktəblərin dağıdılmasına səbəb olub. Bu da on minlərlə fələstinlini bilinməyən taleyə doğru cənuba qaçmağa məcbur edib, üstəlik, qaçqınlar tez-tez yolboyu İsrail hücumlarının hədəfinə alınıblar.
Əl-Rəşid küçəsindən cümə axşamı günü xəbər verən Əl-Cəzirə müxbiri Hani Mahmud qeyd edib ki, İsrail ordusu insanlara ərazini tərk etməyi əmr edir, sonra isə onları hərbi helikopterlər, dronlar və tanklarla cənuba gedən sahil yolu boyunca təqib edərək “xaos və təşviş” yaradır. O əlavə edib ki, insanların Qəzza şəhərini tərk etməmələrinin əsas səbəbi İsrail hücumları və ordusunun yaratdığı qorxu və təhdidlərdir.
İsrail hücumları: Artan itkilər və humanitar böhran
Qəzza şəhərində ən azı 10 nəfər həlak olub. Cümə axşamı cənub Qəzzadakı vəziyyət nəticəsində ərzaq axtarışında olan 13 nəfər də qurbanlar arasındadır. İsrailin səbəb olduğu aclıq zamanı ümidsizcəsinə yemək axtararkən hücuma məruz qalan qurbanların ümumi sayı 2600-ə yaxın ölü və 19 000-ə yaxın yaralı təşkil edir. Əl-Cəzirə mənbələrinin verdiyi məlumata görə, İsrailin soyqırım müharibəsində 7 oktyabr 2023-cü ildən bəri ümumi ölü sayı 66 225-ə, yaralı sayı isə 168 938-ə yüksəlib. İsrailin mart ayında birtərəfli qaydada atəşkəsi pozmasından bəri isə 13 357 nəfər ölüb, 56 897 nəfər yaralanıb. Təcili yardım xidmətlərinin məlumatına görə, cümə axşamı günü Qəzza şəhərinin qərbindəki Ənsar bölgəsində İsrail dron atəşi nəticəsində bir uşaq da həlak olub. Tibbi mənbələr Əl-Cəzirəyə bildirib ki, İsrailin mərkəzi Qəzzadakı didərgin düşmüş insanları hədəfə alması nəticəsində 9 nəfər ölüb, 13 nəfər yaralanıb. Mərkəzi Qəzzadakı Bureyc qaçqın düşərgəsində bir fələstinli və onun həyat yoldaşı İsrail dron zərbəsi nəticəsində həlak olub. Deyr əl-Bəlahın cənubunda baş verən başqa bir İsrail dron hücumunda bir fələstinli ölüb, 10-dan çoxu yaralanıb. Cənub Qəzzadakı vəziyyət Xanyunisdə də gərgin olaraq qalır, belə ki, İsrailin dəfələrlə “təhlükəsiz zona” elan etməsinə baxmayaraq hədəfə aldığı şəhərin qərbindəki Əl-Məvasi bölgəsində yerləşən Əl-Əqsa Universitetinin kampusunda didərgin düşmüşlər üçün qurulmuş çadırı bombalaması nəticəsində səkkiz nəfər yaralanıb.
Beynəlxalq təşkilatların narahatlığı və əməliyyatların dayandırılması
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Fələstinli Qaçqınlar üzrə Agentliyinin (UNRWA) rəhbəri Filipp Lazzarini İsrailin Qəzza şəhərində qalan fələstinlilərə qarşı təhdidini qınayıb. O, bunu ərazini tərk edə bilməyən və ya etmək istəməyən hər kəsin İsrail ordusu tərəfindən hədəfə alınacağına dair bir siqnal kimi qiymətləndirib. Lazzarini deyib ki, İsrail hökumətinin hazırda Qəzza şəhərində və şimalda tələyə düşən 250 minə yaxın insanı “terrorçu və ya terror tərəfdarı” adlandırması kütləvi qırğınların planlaşdırıldığını göstərən bir bəyanatdır: yəni, hərəkət edə bilməyən daha çox qadın, uşaq, yaşlı və həssas insanların öldürülməsi.
Mülki əhalini cənuba qaçmağa məcbur etmək məqsədi daşıyan fasiləsiz İsrail bombalamalarına baxmayaraq, bəziləri təhlükəli olsa da, şimala qayıtmaq qərarına gəlirlər. Minlərlə fələstinli İsrail hücumları səbəbindən şimaldan cənuba bu təhlükəli yolla qaçmağa məcbur olub. Qəzzadakı vəziyyət belə bir köçü zəruri edib. Çərşənbə günü Qəzza Hökumət Media Ofisi İsrail ordusunun Əl-Rəşid küçəsini bağladığını açıqlayıb. Bu küçə, Qəzza qubernatorluqları arasında mülki əhalinin səyahət etməsi üçün “həyati əhəmiyyətli yollardan biri” kimi təsvir edilib. Gərginləşən münaqişə nəticəsində Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) çərşənbə günü Qəzza şəhərindəki əməliyyatlarını müvəqqəti olaraq dayandırdığını bildirib, eynilə keçən həftə Sərhədsiz Həkimlər (MSF) təşkilatı kimi. BQXK bəyanatında deyib ki, “BQXK şərtlər imkan verdikdə Deyr əl-Bəlah və Rəfahdakı tam fəaliyyətdə olan ofislərimizdən Qəzza şəhərindəki mülki əhaliyə dəstək verməyə davam edəcək.”
Atəşkəs planı və qlobal qınama
Bu arada, HƏMAS İsrailin iki illik müharibəsinə son qoymaq üçün Amerika Birləşmiş Ştatlarının atəşkəs planını müzakirə etməyə davam edir. İsrailin ifadə etdiyi məqsədlərə əsasən əlverişli hesab edilən şərtləri qəbul etmələri qeyri-müəyyən olaraq qalır, lakin qrupun siyasi büro üzvü Məhəmməd Nəzzal Əl-Cəzirə Ərəbiyyatındakı həmkarlarına bildirib ki, HƏMAS ABŞ təklifi ilə bağlı mövqeyini tezliklə açıqlayacaq. Nəzzal qeyd edib ki, Fələstin müqavimətinin nümayəndəsi olaraq HƏMAS-ın öz fikirlərini “Fələstin xalqının maraqlarına xidmət edəcək şəkildə” ifadə etmək hüququ var. O əlavə edib ki, qrup ABŞ prezidenti Donald Trampın planını Qəzzada İsrail müharibəsini dayandırmaq məqsədilə müzakirə edir. Nəzzal deyib: “Biz [planla] zamanın boynumuza saplanmış bir qılınc olduğu məntiqi ilə yanaşmırıq.” ABŞ prezidenti Donald Tramp çərşənbə axşamı HƏMAS-ın öz planına cavab vermək üçün “üç-dörd günü” olduğunu bildirmişdi.
Qlobal Həmrəylik Flotiliyasının İsrail tərəfindən “qanunsuz” şəkildə ələ keçirilməsi ilə bağlı beynəlxalq qınama da artıb. Flotiliya mühasirəni yarmaq və aclıq çəkən anklava çox ehtiyac duyulan yardımı çatdırmaq məqsədilə Qəzza zolağına doğru üzürdü. HƏMAS İsrailin aktivistləri həbs etməsini “terrorçu” və “cinayətkar” əməl adlandırıb. İsrail bildirib ki, iyirmi dörd gəmidən demək olar ki, hamısını ələ keçirib və göyərtəsində olan onlarla aktivisti saxlayıb. Lakin flotiliya təşkilatçıları bir gəminin – Marinette-nin hələ də Qəzzaya doğru üzdüyünü bildirirlər. İsrail könüllülərin “qanuni dəniz blokadasını pozmaq” istədiyini iddia etsə də, beynəlxalq hüquq humanitar yardıma təhlükəsiz keçidin təmin edilməsini təsdiq edir. Bu da Qəzzadakı vəziyyət kontekstində beynəlxalq normalara uyğun hərəkətin vacibliyini bir daha vurğulayır.
İsrail Qəzzaya yolda olan Qlobal Sumud Flotillasını (QSF) ələ keçirib. Bu hadisə dünya liderlərinin kəskin tənqidlərinə səbəb olarkən, İstanbul, Afina, Buenos-Ayres, Roma, Berlin və Madrid daxil olmaqla dünyanın bir çox şəhərində aksiyaçılar bu reydi pisləmək üçün toplaşıblar. Flotilla tərkibində ən azı 44 ölkədən 500 nəfər iştirak edirdi ki, onların arasında Amerika Birləşmiş Ştatları, Birləşmiş Krallıq, Belçika, İspaniya, Malayziya, Türkiyə və Kolumbiya vətəndaşları da vardı.
Dünya liderlərinin reaksiyaları açıq şəkildə qınamalardan tutmuş, İsraildən saxlanılan vətəndaşlarına konsulluq xidmətlərinə çıxış təmin etməsini tələb etməyə qədər müxtəlif xarakter daşıyırdı.
Fələstin
Fələstin Xarici İşlər Nazirliyi X sosial şəbəkəsində etdiyi paylaşımda “Qlobal Sumud Flotillasına qarşı İsrailin hücumunu və təcavüzünü pisləyirik” deyə bildirib. Nazirlik əlavə edib ki, “Qlobal Sumud Flotillasının beynəlxalq sularda sərbəst hərəkət etmək hüququ var və İsrail onun beynəlxalq hüquqla tanınan naviqasiya azadlığına müdaxilə etməməlidir.”
Türkiyə
Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi İsrailin müdaxiləsini “terror aktı” adlandıraraq, beynəlxalq hüququ pozduğunu və günahsız mülki vətəndaşların həyatını təhlükəyə atdığını bəyan edib. Nazirlik bildirib ki, İsrailin bu hərəkətləri “Qəzzanı aclığa məhkum edən soyqırımçı Netanyahu hökumətinin izlədiyi faşist və militarist siyasətlərin yalnız fələstinlilərlə məhdudlaşmadığını” nümayiş etdirir. Daha sonra Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan İsrailin flotillaı hədəf almasını “quldurluq” adlandıraraq əlavə edib: “Türkiyə flotilladakı bütün ümid sərnişinlərini dəstəkləyir. Biz aksiyaçıları, flotillada olan vətəndaşlarımızı qorumaq üçün tədbirlər görürük.”
Malayziya
Baş Nazir Ənvər İbrahim Malayziya vətəndaşlarının dərhal azad edilməsini tələb edib. X-də verdiyi bəyanatda o, “İsraili məsuliyyətə cəlb etmək üçün bütün qanuni və hüquqi əsaslı tədbirləri görəcəyini” deyib. O, İsrailin yalnız “Fələstin xalqının əsas hüquqlarına məhəl qoymadığını, həm də qlobal ictimaiyyətin vicdanını tapdadığını” vurğulayıb.
Cənubi Afrika
Cənubi Afrika Prezidenti Siril Ramaphosa flotilla iştirakçılarının dərhal azad edilməsinə çağırıb və saxlanılanlar arasında Nelson Mandelanın nəvəsi Nkosi Zvelivelile “Mandla” Mandelanın da olduğunu təsdiqləyib. Bəyanatda əlavə edilib: “Cənubi Afrika İsraili bu flotilla vasitəsilə daşınan həyati əhəmiyyətli yüklərin Qəzza xalqına çatmasını təmin etməyə çağırır, çünki flotilla Qəzza ilə həmrəyliyi təmsil edir, İsraillə qarşıdurmanı yox.”
Kolumbiya
Prezident Gustavo Petro X-də verdiyi açıqlamada, İsrailin hərəkətləri ilə əlaqədar hökumətinin İsrail diplomatlarını ölkədən çıxardığını və Kolumbiyanın sərbəst ticarət müqaviləsini ləğv etdiyini bildirib. O, Kolumbiyanın öz vətəndaşlarının geri qaytarılmasını təmin etmək üçün “İsrail məhkəmələri də daxil olmaqla, bütün müvafiq tələbləri irəli sürməli olduğunu” deyib.
İtaliya
İtaliyanın Xarici İşlər Naziri Antonio Tacani yerli mediaya İsrailin ona flotillaya qarşı “heç bir zorakı hərəkətin olmayacağına” dair zəmanət verdiyini bildirib. İtaliya həmkarlar ittifaqları isə sentyabr ayında Unione Sindacale di Base tərəfindən keçirilən tətildən və İtaliya limanlarında baş verən digər etirazlardan sonra cümə günü QSF və Qəzza ilə həmrəylik nümayiş etdirmək üçün ümumi tətilə çağırış ediblər. Ölkənin baş naziri Corciya Meloni hökumətinin “bu insanların mümkün qədər tez İtaliyaya qayıtmasını təmin etmək üçün əlimizdən gələni edəcəyini” söyləyib, lakin flotillanı və fəallar ilə həmrəylik üçün İtaliyanın ən böyük həmkarlar ittifaqı tərəfindən təşkil edilən sonrakı etirazları Fələstin xalqına heç bir fayda vermədiyini tənqid edib.
Birləşmiş Krallıq
Birləşmiş Krallıq hökuməti İsrailin flotillaya müdaxiləsindən “çox narahat olduğunu” bildirib və “bir sıra Britaniya vətəndaşlarının ailələri ilə əlaqə saxladığını” əlavə edib. “Flotilla tərəfindən daşınan yardım Qəzzaya təhlükəsiz şəkildə çatdırılmaq üçün sahədəki humanitar yardım təşkilatlarına verilməlidir.”
Almaniya
Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsraili “beynəlxalq hüquq üzrə öhdəliklərinə riayət etməyə və mütənasib hərəkət etməyə” çağırıb. Berlin əlavə edib: “Biz həmçinin bortda olan bütün şəxslərin müdafiəsinin təmin edilməsini tələb etdik, bildiyimizə görə, bu, yerinə yetirilib.”
İspaniya
Madrid çərşənbə günü “İspaniya vətəndaşlarının fiziki toxunulmazlığına və hüquqlarına hörmət edilməsini” tələb edən bir bəyanat yayaraq, konsulluq qruplarının Nikosiya və Qüdsdən vəziyyəti izlədiyini bildirib. İspaniyanın Baş Naziri Pedro Sançes Aİ Sammitinin kənarında jurnalistlərə verdiyi açıqlamada, hökumətinin flotillada olan bütün İspaniya vətəndaşlarına diplomatik müdafiəni genişləndirdiyini deyib.
Yunanıstan
Yunanıstan bu həftənin əvvəlində İtaliya ilə birgə bəyanat yayaraq, İsraili “iştirakçıların təhlükəsizliyini təmin etməyə və bütün konsulluq mühafizə tədbirlərinə icazə verməyə” çağırıb.
İrlandiya
İrlandiya Prezidenti Maykl D. Higgins İsrailin Qəzzaya zəruri yardımı çatdırmağa mane olduğunu bildirib. O, bəyanatında deyib: “Bu humanitar fəaliyyətlə məşğul olanların təhlükəsizliyi və mühafizəsi hamımız və insanların gəldiyi bütün millətlər üçün narahatlıq mövzusudur.”
Pakistan
Baş Nazir Şahbaz Şərif İsrail qüvvələrinin flotillaya qarşı “alçaq hücum” adlandırdığı hərəkətini pisləyib və saxlanılanların təhlükəsiz şəkildə azad edilməsi üçün dua etdiyini deyib. Şərif bildirib: “Bu vəhşilik sona çatmalıdır. Sülhə bir şans verilməli və humanitar yardım ehtiyacı olanlara çatmalıdır.”
Belçika
Belçikanın Xarici İşlər Naziri Maksim Prevot X-də verdiyi açıqlamada İsrail hökumətini beynəlxalq hüquqa riayət etməyə çağırıb. O, əsas prioritetinin “həmvətənlərimizin hüquqlarına hörmət edilməsini, onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsini və mümkün qədər tez evlərinə qayıda bilmələrini” təmin etmək olduğunu deyib.
Fransa
Avropa və Xarici İşlər Nazirliyi İsraili flotillada iştirak edən Fransa vətəndaşlarına konsulluq xidmətlərinə çıxış təmin etməyə və “onların əsassız gecikmədən Fransaya qayıtmasına icazə verməyə” çağırıb. Təxminən yarım on parlamentarisi iştirak edən Fransa Boyun Əyməyən Partiyası İsraili “Qlobal Sumud Flotillasına qarşı dəniz quldurluğu aktı” törətməkdə ittiham edib. Partiya lideri Jan-Lük Melonşon Fransanın xarici işlər naziri Jan-Noel Barrotu “səriştəsiz axmaq” adlandıraraq, onu Netanyahunun tərəfini tutmaqda günahlandırıb. O, X-də “O, ölkəmizi rüsvay edir” deyə yazıb.
Amerika Birləşmiş Ştatları
Bu həftənin əvvəlində 20 Demokrat millət vəkili Ağ Evi flotillanı qorumaq üçün tədbirlər görməyə çağırıb. ABŞ-ın ən böyük müsəlman vəkillik qrupu olan Amerika-İslam Münasibətləri Şurası (CAIR) İsrailin flotillaya qarşı addımının “humanitar fəalları oğurlayacağını və beynəlxalq sularda quldurluqla məşğul olacağını” göstərdiyini bildirib. Təşkilatın icraçı direktor müavini Eduard Əhməd Mitçell deyib: “Beynəlxalq hüquqa qismən dəstək verən hər bir millət Qlobal Sumud Flotillasına qarşı bu qanunsuz hücumu pisləməli və Qəzza mühasirəsini zorla qırmaq üçün öz addımlarını atmalıdır.”
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı
BMT özü fəalların həbslərinə hələ reaksiya verməsə də, BMT-nin Fələstin üzrə xüsusi məruzəçisi Françeska Albanese İsrailin flotillaya müdaxiləsinin Qərbin Baş Nazir Benyamin Netanyahunun hökumətinə qarşı hərəkətsizliyini vurğuladığını bildirib. Albanese X-də yazıb: “Mən İsrailin qanunsuz mühasirəsini qırmaq üçün həyatlarını riskə atmış yeganə insanların İsrail tərəfindən qanunsuz oğurlanmasına baxarkən, İsrailin ölüm sahələrində tələyə düşmüş Qəzza xalqını düşünürəm.” O, əlavə edib: “Ən əvvəl Qərb hökumətlərinə və onların şərikli hərəkətsizliyinə rəzalət!”
İsrail Qlobal Sümud Flotiliyasının Sonuncu Gəmisini Ələ Keçirdi
İsrail qüvvələri Qlobal Sümud Flotiliyasının, yəni Qəzzaya doğru irəliləyən sonuncu gəmisi olan “Marinette”ni göyərtəsinə çıxaraq nəzarətə götürüb. Bu, İsrailin Fələstin anklavına tətbiq etdiyi blokadasını yarmaq cəhdi olan ən böyük humanitar yardım missiyalarından biri idi. Təxminən 500 fəalı daşıyan 44-ə yaxın mülki qayıqdan ibarət flotiliya çərşənbə günü axşam saatlarında ələ keçirilməyə başlandı. Gəmilərə çıxan könüllülər saxlanılaraq İsrailə aparıldı. Cümə səhəri, canlı yayımlanan video görüntülərində İsrail qüvvələrinin altı nəfərlik heyəti olan Polşa bayraqlı “Marinette” gəmisinə daxil olduğu əks olunub.
Flotiliya təşkilatçıları “X” sosial şəbəkəsində açıqlama verərək bildiriblər ki, Qlobal Sümud Flotiliyasının sonuncu gəmisi olan “Marinette” yerli vaxtla 10:29-da Qəzzadan təxminən 42.5 dəniz mili məsafədə saxlanılıb. İsrail 2007-ci ildə Həmas nəzarəti ələ keçirəndən bəri Qəzzaya blokada tətbiq edir. Həmin vaxtdan bəri Qəzza sakinləri Fələstin ərazisində məhdudiyyətlərlə yaşayır, ərzaq, mal və yardımın bölgəyə girişi İsrail tərəfindən ciddi şəkildə nəzarət edilir.
Flotiliya İlə Nə Baş Verdi?
Təşkilatçılar İsrailin Qlobal Sümud Flotiliyasının bütün gəmilərini ələ keçirdiyini açıqlayıb. İsrail könüllülərin “qanuni dəniz blokadasını pozmağa çalışdığını” iddia edərək flotiliyanı dayandıracağına söz vermişdi, lakin təşkilatçılar beynəlxalq hüququn humanitar yardımın keçməsinə icazə verilməli olduğunu açıq şəkildə bildirdiyini qeyd edirlər.
Təşkilatçıların məlumatına görə, dəniz qüvvələri flotiliya anklava yaxınlaşarkən Qəzza sahillərindən təxminən 70 dəniz mili (130 km) məsafədə bir neçə qayıqa çıxmış, rabitə əlaqələrini kəsmiş və siqnalları sıxışdırmışdı. Çərşənbə günü ən azı 13 gəmi ələ keçirilmişdi. Gəmilərdəki fəallar çərşənbə günü işıqsız qayıqlar və dronların konvoyu izləməsi ilə gərgin qarşılaşmalar yaşadığını da bildiriblər. Qrup həmçinin İsrail dəniz gəmilərinin kömək siqnallarını bloklamaq və canlı yayımları pozmaq üçün gəmi rabitəsini qəsdən zədələdiyini söyləyib.
Qlobal Sümud Flotiliyasının sözçüsü Saif Abukeshek bildirib ki, 37 ölkədən, o cümlədən İspaniyadan 30, İtaliyadan 22, Türkiyədən 21 və Malayziyadan 12 nəfər flotiliyada iştirak edirdi. Flotiliyanın səyahəti qlobal diqqəti cəlb edib və fəalların həbsi Roma, Buenos Ayres və İstanbul kimi şəhərlərdə etirazlara səbəb olub. Saxlanılanlar arasında iqlim fəalı Qreta Tunberq, Barselonanın keçmiş meri Ada Kolau və Avropa Parlamentinin üzvü Rima Həsən də var idi. Cümə günü verilən açıqlamada, Qəzza Mühasirəsini Yarmaq üzrə Beynəlxalq Komitə Qlobal Sümud Flotiliyasından saxlanılan bəzi şəxslərin aclıq aksiyasına başladığını bildirib.
Flotiliya yalnız simvolik miqdarda humanitar yardım daşısa da, təşkilatçılar missiyalarının iki illik müharibənin əhalini kəskin humanitar böhranla üz-üzə qoyduğu Qəzzaya dəniz dəhlizi yaratmaq olduğunu söyləyiblər.
İsrail Necə Cavab Verdi?
İsrail Xarici İşlər Nazirliyi çərşənbə günü bir video yayımlayaraq, dəniz zabitinin flotiliyanı məhdud zonaya yaxınlaşmaması barədə xəbərdar etdiyini və hər hansı yardımın “qurulmuş kanallar vasitəsilə” getməli olduğunu bildirdiyini göstərib. İsrailin BMT-dəki səfiri Danny Danon fəalların Yom Kippur bayramı cümə axşamı başa çatdıqdan sonra deportasiya ediləcəyini söyləyib.
Əl-Cəzirənin Dohadan verdiyi məlumata görə, “saxlanılanlar adətən qanuni prosesdən keçəcəkdilər, lakin İsrail hazırda Yom Kippur bayramı səbəbindən demək olar ki, tamamilə bağlıdır. Bu o deməkdir ki, məhkəmələr və həbsxanalar fəaliyyət göstərmir, bu da fəalların saxlanılmaları halında qeyri-müəyyən vəziyyət yaradır.”
Nazirliyin başqa bir videosunda iqlim fəalı Qreta Tunberq gəmi göyərtəsində əsgərlərlə əhatə olunmuş şəkildə göstərilir. Nazirlik “X” sosial şəbəkəsində “Həmas-Sümud flotiliyasının bir neçə gəmisi təhlükəsiz şəkildə dayandırılıb və onların sərnişinləri İsrail limanına köçürülür” deyə bildirib və əlavə edib ki, “Qreta və dostları təhlükəsiz və sağlamdır.”
2009-cu ildən bəri İsrail silah qaçaqmalçılığının qarşısını almaq üçün zəruri olduğunu bildirdiyi dəniz blokadasını rəsmi olaraq tətbiq edir. İsrail səlahiyyətliləri həmçinin bəzi flotiliya təşkilatçılarının Həmasla əlaqəli olduğunu iddia ediblər, lakin fəallar bu iddiaları əsassız olaraq rədd edirlər. İsrail hələ bu iddialarını sübut edəcək heç bir dəlil təqdim etməyib.
Bu Daha Əvvəl Baş Veribmi?
Gəmilər və konvoylar 2010-cu ildən bəri Qəzzanın blokadasını yarmağa cəhd ediblər. Onlardan bəziləri aşağıdakılardır:
2010 – “Mavi Marmara” hadisəsi: İsrail komandoları “Qəzza Azadlığı Flotiliyası”nın bir hissəsi olan Türkiyə gəmisi “Mavi Marmara”ya daxil oldular. Toqquşmalar zamanı 10 fəal həlak oldu ki, bu da qlobal qınağa səbəb oldu və İsrail-Türkiyə münasibətlərini gərginləşdirdi. İsrail 2013-cü ildə reydlə bağlı “əməliyyat səhvlərinə” görə üzr istədi. İki ölkə arasında təzminat müqaviləsi hələ də danışıqlar predmeti olaraq qalır. Hücumda iştirak edən İsrail əsgərləri və rəsmiləri Türkiyədə hərbi cinayətlərə görə qiyabi olaraq mühakimə olunurlar.
2011-18 – Kiçik flotiliyaların dayandırılması: 2011, 2015 və 2018-ci illərdə bir neçə ardıcıl flotiliya dayandırıldı. İsrail adətən gəmiləri Aşdod limanına yönləndirir, fəalları saxlayır və yükləri müsadirə edirdi. 2018-ci ildə fəallar həbs olundu və bəziləri onlara şok tapançası ilə zərbələr endirildiyini və döyüldüyünü bildirdi.
2024 – Flotiliya cəhdləri: Fəal qruplar flotiliyaları təşkil etməyə davam etdilər, lakin İsrail ya onların xarici limanlardan çıxışına mane oldu, ya da Qəzzaya yaxınlaşmadan əvvəl onları ələ keçirdi.
2025 – “Madleen”: İsrailin dəniz blokadasına etiraz etmək üçün bir neçə flotiliya missiyası yola çıxdı. İyun ayında belə missiyalardan birinə İtaliyanın Kataniya limanından qida, tibbi ləvazimatlar, uşaq qidası və digər zəruri mallarla yola düşən “Madleen” gəmisi daxil idi. Gəmidə Tunberq də daxil olmaqla fəallar var idi. İyunun 9-u səhər saatlarında İsrail donanması beynəlxalq sularda “Madleen”i dayandırdı və kimyəvi qıcıqlandırıcı sprey istifadə edərək gəmiyə çıxdı. Gəmi ələ keçirildi və göyərtəsində olan 12 nəfər saxlanıldı. Fəallar İsraildə prosedurdan keçdikdən sonra deportasiya edildilər.
Cari Flotiliya Haqqında Başqa Nə Bilirik?
Qlobal Sümud Flotiliyası 2025-ci ilin avqust ayının sonunda yola çıxmış, Aralıq dənizini keçərkən İspaniya və İtaliya limanlarından ayrılmış, daha sonra Yunanıstan və Tunisdə dayanmışdı. Missiya ən azı 44 ölkəni təmsil edən 50-dən çox gəmi ilə başlamış, yüzlərlə beynəlxalq könüllü, fəal və qanunvericini daşımışdı. Təşkilatçılara görə, onların arasında bir neçə hərbi veteran da daxil olmaqla 24 amerikalı var idi.
Gəmilərdə Qəzzanın aclıq çəkən əhalisi üçün simvolik, lakin əhəmiyyətli miqdarda humanitar yük, o cümlədən ərzaq, tibbi ləvazimatlar və digər zəruri mallar var idi. Fəallar dənizdə bir neçə düşmənçiliklə qarşılaşma barədə məlumat verdilər; Malta və Krit yaxınlığında şübhəli pilotsuz təyyarə hücumları bəzi gəmilərə zərər vuraraq onları geri çəkilməyə məcbur etdi. Flotiliya Aralıq dənizinin şərqinə yaxınlaşanda konvoyda 44 gəmi qalmışdı. Flotiliyanın irəliləyişi ilə beynəlxalq diqqət artdı. İspaniya və İtaliya onun irəliləyişini izləmək və lazım gələrsə kömək təklif etmək üçün dəniz gəmiləri göndərdi, Avropa və digər ölkələrin hökumətləri isə bütün tərəfləri təmkinli olmağa çağırdılar.
Digər Hökumətlər İsrailin Flotiliya Fəallarını Həbs Etməsinə Necə Cavab Verdi?
Bir çox ölkə İsrailin hərəkətlərini pisləyib:
Malayziya Baş Naziri Ənvər İbrahim İsrailin “silahsız mülki vətəndaşları və Qəzza üçün həyati humanitar ləvazimatları daşıyan gəmilərə qarşı “hədə-qorxu və məcburiyyətini” “ən sərt şəkildə” pislədi. O, “X” sosial şəbəkəsində etdiyi paylaşımda İsrailin “yalnız Fələstin xalqının hüquqlarına deyil, həm də dünya vicdanına tam etinasızlıq göstərdiyini” qeyd etdi. Ələ keçirilən gəmilərdə ən azı 12 Malayziya vətəndaşı var idi.
İrlandiyanın Xarici İşlər Naziri Simon Harris İsrail qüvvələrinin reydindən və fəalların saxlanılmasından sonra flotiliyada təmsil olunan Avropa İttifaqına üzv dövlətlərin həmkarları ilə danışdığını bildirdi. O, İsrailin hərəkətini “çox narahatedici” adlandıraraq, flotiliyanı “dəhşətli humanitar fəlakətə işıq salmaq üçün sülh missiyası” kimi təsvir etdi. İrlandiya Xarici İşlər və Ticarət Departamenti Tel-Əvivdəki səfirliyinin İsrail səlahiyyətliləri ilə danışdığını bildirdi. “Bizim diqqətimiz indi birbaşa təsirlənən vətəndaşlara və onların ailələrinə kömək etməyə yönəlib. Bu, növbəti saatlarda komandamız üçün prioritet olacaq” deyə qeyd edilib.
Kolumbiya Prezidenti Qustavo Petro flotiliya fəallarının, o cümlədən iki Kolumbiya vətəndaşının saxlanılmasına cavab olaraq İsrail diplomatlarını Cənubi Amerika ölkəsindən çıxardı. Petro “X” sosial şəbəkəsindəki paylaşımında Kolumbiya ilə İsrail arasında azad ticarət sazişinin “dərhal ləğv edildiyini” də bildirdi. O, ayrı bir paylaşımda əlavə etdi: “Burada Netanyahu özünün dünya miqyasında ikiüzlülüyünü və niyə tutulmalı olan beynəlxalq cinayətkar olduğunu göstərir.”
Venesuela Xarici İşlər Naziri Yvan Gil Telegramda İsrailin gəmilərin Qəzzaya çatmasına mane olmaq addımının “sionist rejimin cinayətkar mahiyyətini bir daha ortaya qoyduğunu” bildirdi. O, əlavə etdi: “Humanitar yardımın blokadası qəsdən müharibə vasitəsidir, əhalinin kütləvi bombalamalarını tamamlayaraq aclıqla məhv etməyə çalışan soyqırımın digər vasitəsidir.”
Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi İsrailin flotiliyanı dənizdə ələ keçirməsini pislədi. Nazirlik İsrailin hərəkətlərini “terror” aktı adlandırdı.
Almaniya, İsrailin əsas müttəfiqi, İsraili flotiliyadakı hər kəsin təhlükəsizliyini təmin etməyə çağırdı. Bir sözçü dedi: “Biz İsrail hökuməti ilə əlaqə saxladıq və onları beynəlxalq hüquq üzrə öhdəliklərinə əməl etməyə və mütənasib şəkildə hərəkət etməyə çağırdıq. Biz həmçinin göyərtədə olan hər kəsin müdafiəsinin təmin edilməsini tələb etdik; bildiyimizə görə, bu, yerinə yetirilib.” İsrailin Almaniya səfirliyi, hər hansı Almaniya vətəndaşı ilə əlaqə saxlamağa çalışdığını bildirdi.
Küveyt Xarici İşlər Naziri Abdullah Əli əl-Yahya ölkəsinin İsrail donanması tərəfindən ələ keçirilən Qlobal Sümud Flotiliyasının “Spektr” gəmisində saxlanılan vətəndaşları barədə xəbərləri yaxından izlədiyini və nazirliyinin “vətəndaşların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bütün mümkün səyləri göstərdiyini və onların dərhal azad edilməsi üçün çalışdığını” bildirdi. Flotiliya izləyicisinə görə, üç Küveyt vətəndaşı yardım konvoyunda iştirak edirdi.
İtaliya Baş Naziri Giorgia Meloni flotiliyaya qarşı əvvəlki tənqidləri təkrarladı, lakin ölkəsinin saxlanılan 22 italyanın evə qaytarılması üçün çalışdığını bildirdi. Danimarkadakı Avropa İttifaqı iclasında jurnalistlərə danışan Meloni: “Təbii ki, bu insanların mümkün qədər tez İtaliyaya qayıda bilməsi üçün əlimizdən gələni edəcəyik” dedi. “Bütün bunların Fələstin xalqına heç bir fayda gətirmədiyinə inanmağa davam edirəm.”
Jurnalist Yahia Barzaq İsrail Hava Zərbəsində Həyatını İtirib
Al-Jazeera-nin NewsFeed proqramının məlumatına görə, 2025-ci il oktyabrın 1-də İsrailin Qəzza zolağına endirdiyi hava zərbəsi nəticəsində tanınmış jurnalist həlak olub. Bu faciəvi hadisə bölgədə media mənsublarının üzləşdiyi amansız təhlükələri bir daha gündəmə gətirib. Hərbi əməliyyatların davam etdiyi bu ərazidə xəbərçilərin təhlükəsizliyi ciddi narahatlıq doğurur. BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar jurnalistlərin qorunmasının vacibliyini dəfələrlə vurğulayıblar.
Uşaq Portretləri ilə Tanınan İstedadlı Fotoqraf
Həyatını itirən Yahia Barzaq müharibə başlamazdan əvvəl yenidoğulmuş körpələrin unikal və yaradıcı portretləri ilə geniş tanınmışdı. Onun şəkilləri uşaqların məsumluğunu, həyatın başlanğıcını və gələcəyə ümidləri əks etdirən dərin mənalı sənət əsərləri idi. Barzaqın bu sənət sahəsindəki fəaliyyəti, münaqişənin kölgəsində yaşayan insanların həyatına müsbət təsir edən və insanlara bir anlıq da olsa xoş anlar yaşadan nadir sənət sahələrindən biri idi. Onun əsərləri ailələr üçün qiymətli xatirələr yaradırdı. Onun ölümü sənət aləmi üçün böyük itki hesab edilir.
Münaqişə Bölgələrində Jurnalistlərin Riskli Fəaliyyəti
Bu hadisə müharibə bölgələrində jurnalistika peşəsinin nə qədər böyük risklər daşıdığını bir daha göstərir. Jurnalistlər cəbhə xəttində və gərgin ərazilərdə gerçəkləri işıqlandırmaq naminə öz həyatlarını təhlükəyə atırlar. Onların fəaliyyəti beynəlxalq ictimaiyyətin məlumatlandırılması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Qəzza kimi münaqişə zonalarında çalışan media işçilərinin təhlükəsizliyi daim beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində qorunmalıdır. Jurnalistlərin hədəf alınması və ya təsadüfən zərər görməsi müharibənin ən ağrılı nəticələrindən biridir və münaqişənin insanlara vurduğu zərərin daha bir təzahürüdür.
