2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri İsrail işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində zorakılığı artıraraq 1000 fələstinlini qətlə yetirib. Dünya İsrailin Qəzzada törətdiyi soyqırım müharibəsi ilə məşğul olarkən – bu müharibə 56,331-dən çox insanın ölümünə səbəb olub və 2,3 milyon əhalinin demək olar ki, hamısını köçkün edib – İsrail İordan çayının qərb sahilinə qarşı zorakı basqınlarını gücləndirib, eyni zamanda israilli məskunlaşanların fələstinli kəndlilərə hücum edib öldürməsinə susqunluqla cavab verib.
Ən son qurban iyulun 1-də İsrail əsgərləri tərəfindən güllələnən gənc Samer Bəssam əl-Zəğarnə olub. Fələstin xəbər agentliyinin məlumatına görə, əl-Zəğarnə İsrailin 2002-ci ildə Qüdsü İordan çayının qərb sahilinin qalan hissəsindən ayırmaq üçün inşa etməyə başladığı və fələstin icmalarını, kənd təsərrüfatı sahələrini kəsən ayrılma səddinin yaxınlığında öldürülüb. Hadisələrin bu səviyyəyə necə çatdığı barədə bilmək lazım olan hər şey budur.
Fələstinlilərə kimlər hücum edir?
İşğal olunmuş İordan çayının qərb sahilini boğan qanunsuz məskunlaşma yerlərindən olan İsrail qüvvələri və məskunlaşanlar fələstinlilərə hücum edirlər. Məskunlaşanlar şəhərlərə qəfil, zorakı basqınlar təşkil edir, əmlakı yandırır, insanlara hücum edir və onları evlərindən çıxarmağa çalışırlar. Eyni zamanda, təhlükəsizlik qüvvələri qaçqın düşərgələrini mühasirəyə alıb və amansızcasına basqınlar keçirib, daha çox insanı evlərindən qovub və geri qayıtmağa icazə verməyiblər.
Qəzzaya qarşı müharibəni aparmaq üçün yerləşdirilən bütün personalı əvəz etmək məqsədilə bir çox məskunlaşana yarımavtomat silahlar verilib və onlar İordan çayının qərb sahilindəki İsrail qüvvələrinə “inteqrasiya ediliblər”. Bu vəziyyət təhlükəsizlik qüvvələri ilə məskunlaşanlar arasındakı sərhədləri qeyri-müəyyənləşdirib, sonuncuya fələstinlilərə qarşı zorakılığı artırmaq səlahiyyəti verib.
İsrail bunu niyə edir?
Sakinlər, ekspertlər, hüquq müdafiəçiləri və müşahidəçilərə görə, bunun məqsədi fələstinliləri öz torpaqlarından didərgin salmaq və ərazilərini ilhaq etməkdir. Torpaq oğurluğunu izləyən bir İsrail qeyri-kommersiya təşkilatının məlumatına görə, 2024-cü ildə İsrail işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində əvvəlki 20 ildə birlikdə müsadirə ediləndən daha çox fələstin torpağını ələ keçirib.
İsrailin ifrat sağçı maliyyə naziri Bezalel Smotriç 2023-cü ilin fevralında yeni yaradılmış “Məskunlaşmalar İdarəsi”nin nəzarətini ələ aldıqdan sonra bu prosesə rəhbərlik edib. Bu vəzifə Smotriçə beynəlxalq hüququ birbaşa pozaraq İsrailin mülki qanunlarını əraziyə şamil etməklə, işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin de-fakto ilhaqını irəlilətməyə imkan verir. Smotriç yeni forpostları – nəinki beynəlxalq hüquqa, hətta İsrail qanunlarına görə də qanunsuz olan tikililəri təsdiqləyib, torpaqları müsadirə edib və “məskunlaşma və tikinti qaydalarını” tətbiq edib. Reallıqda, Smotriç fələstinliləri köçürmək üçün işğala və məskunlaşan zorakılığına arxalanır ki, yeni qanunsuz İsrail məskunlaşmalarını genişləndirə və təsdiqləyə bilsin.
Zorakılıq artırmı?
Zorakılıq hər gün artmaqdadır. Yerli bir müşahidə mərkəzinin məlumatına görə, 2025-ci ilin ilk ayında İsrail qüvvələri İordan çayının qərb sahilində 70 fələstinlini öldürüb. Son iki ayda isə 34 nəfər həlak olub. Qurbanların çoxu İsrailin davam edən basqınlarının nəticəsi idi. İsrail bildirir ki, basqınlar 2021-ci ildə İsrailin ağırlaşan zorakılığına və möhkəmlənən işğalına müqavimət göstərmək üçün işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilindəki qaçqın düşərgələrində yaranan fələstinli silahlı qrupları təmizləmək məqsədi daşıyır. Lakin, İsrailin yerlərdə silahsız mülki vətəndaşları öldürmək, ailələrin öldürülmüş yaxınlarını dəfn etməsinə mane olmaq və kütləvi köçkünlüyə səbəb olmaq üçün bütün məhəllələri yerlə-yeksan etmək kimi çoxsaylı insan hüquqları pozuntuları törətdiyi bildirilir.
İsrail haralara hücum edir?
İsrail Cenin, Tulkərm, Nur Şams, Far’a və Nablusdakı qaçqın düşərgələrinə hücum edərək kütləvi köçkünlüyə səbəb olur. İsrail Qəzzada tətbiq etdiyi bəzi taktikaları – düşərgələri tamamilə mühasirəyə almaq və sakinlərin əksəriyyətini köçürmək kimi – bu ərazilərdə də istifadə edib. İsrail həmçinin tibb müəssisələrinə hücum edib və Tulkərm, Cenin düşərgələrini bombalayaraq mülki vətəndaşları qəddarcasına öldürüb.
Məskunlaşan hücumları necədir?
2023-cü il oktyabrın 7-dən 2024-cü il dekabrın 16-dək işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində təxminən 1800 məskunlaşan hücumu baş verib. Bundan əlavə, İsrail ordusu 2025-ci ilin birinci yarısında fələstinlilərə qarşı ən azı 414 məskunlaşan hücumu qeydə alındığını bildirib. Lakin real rəqəmin daha yüksək olması ehtimal olunur. Hücumların bir çoxu C ərazisində baş verib.
1993-cü ildə İsrail və Fələstin liderləri arasında sülh prosesini başlatmaq üçün imzalanan
Oslo sazişləri
işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilini üç zonaya bölüb: A, B və C. A ərazisi tamamilə Fələstin Muxtariyyətinin (PA) inzibati və təhlükəsizlik nəzarəti altındadır – bu qurum Oslo Sazişləri nəticəsində yaranıb – B ərazisi isə PA-nın inzibati idarəçiliyi və İsrailin təhlükəsizlik nəzarəti altındadır. C ərazisi işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin 60 faizindən çoxunu təşkil edir və İsrailin inzibati və təhlükəsizlik nəzarəti altındadır.
Bir son görünür?
Gələcəkdə vəziyyətin yaxşılaşacağına dair hər hansı bir əlamət görünmür. İsrail qüvvələri və məskunlaşanlar son günlər fələstinlilərə qarşı hücumları gücləndiriblər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ordunun C ərazisində, Hebron təpələrinin cənubundakı Masafer Yattada 12 icmanı köçürməyə cəhd etdiyi barədə xəbərdarlıq edib. İsrail bu köçürməyə ərazinin “hərbi zona” olduğunu və buna görə də hərbi təlimlər üçün lazım olduğunu əsas gətirərək haqq qazandırmağa çalışır – bu bəhanə fələstinliləri onillər boyu torpaqlarından qovmaq üçün istifadə olunub.
İyunun 25-də təxminən 100 ağır silahlı israilli məskunlaşan Kfar Malik kəndində fələstinlilərə zorakı hücum edərək üç nəfəri öldürdü. Məskunlaşanların evləri yandırmağa çalışdığı zaman fələstinlilər onları dayandırmaq üçün kəndə çıxıblar. Qonşu Taybe kəndində isə məskunlaşanlar bir avtomobili külə döndəriblər. Bir neçə fələstinli daha çox hücuma hazırlaşdıqlarını bildirir. Onlar tez-tez müdafiəsiz olduqlarını və hər hansı müqavimətin İsrail qüvvələri və məskunlaşanlar tərəfindən daha böyük güclə qarşılanmasından qorxduqlarını söyləyirlər.
24 saat
Since October 7, 2023, Israel has escalated its violence in the occupied West Bank, killing 1,000 Palestinians.
As the world was distracted by Israel’s genocidal war on Gaza, which has killed more than 56,331 people and uprooted nearly the entire population of 2.3 million, Israel ramped up its violent raids on the West Bank, as well as its silence as Israeli settlers attack and kill Palestinian villagers.
The most recent casualty was Samer Bassam al-Zagharneh, a young man who was shot by Israeli soldiers on July 1.
According to the Wafa Palestinian news agency, al-Zagharneh was killed near the separation barrier, which Israel began building in 2002 to divide Jerusalem from the rest of the West Bank and which cuts through Palestinian communities and agricultural fields.
This is all you need to know about how we got here.
Who is attacking Palestinians in the West Bank?
Israeli forces and Israeli settlers from illegal settlements that are choking the West Bank.
Settlers launch sudden, violent raids on towns, burning property, attacking people, and trying to drive them out of their homes.
At the same time, the security forces have surrounded refugee camps and raided them relentlessly, driving yet more people from their homes and not allowing them to return.
Many settlers have also been handed semi-automatic weapons and “integrated” into Israeli forces in the West Bank, to compensate for all the personnel deployed to carry out the war on Gaza.
This has blurred the lines between the security forces and settlers, empowering the latter to escalate violence against Palestinians.
Why is Israel doing this?
To displace Palestinians and annexe their land, according to residents, experts, rights groups, and observers.
In 2024, Israel confiscated more Palestinian land in the West Bank than in the previous 20 years combined, according to Peace Now, an Israeli nonprofit tracking land theft in Palestine.
Israel’s far-right Finance Minister Bezalel Smotrich has led the charge after assuming control of the newly established “Settlements Administration” in February 2023.
The position allows Smotrich to advance Israel’s de facto annexation of the occupied West Bank by working to extend Israeli civil law over the area, in direct contravention of international law.
Smotrich has approved new outposts – illegal not only under international law but also under Israeli law – confiscated land, and enforced “settlement and construction regulations”.
In reality, Smotrich is relying on the occupation and settler violence to uproot Palestinians so that he can extend and approve new illegal Israeli settlements, Al Jazeera previously reported.
Is violence escalating?
Every day.
Israeli forces killed 70 Palestinians in the West Bank in the first month of 2025. Over the last two months, they have killed 34 people, according to the Shireen Monitor, a local observatory named after the murdered Palestinian Al Jazeera journalist Shireen Abu Akleh.
Many of the casualties were the result of Israel’s ongoing raids.
Israel says the raids are to root out Palestinian armed groups, which sprang up in 2021 to resist Israel’s worsening violence and entrenching occupation, in refugee camps across the West Bank.
However, Israel has reportedly committed myriad human rights abuses on the ground, such as killing unarmed civilians, preventing families from burying their murdered loved ones and razing entire neighbourhoods to the ground to trigger mass displacement.
Where is Israel attacking?
Israel is attacking the refugee camps in Jenin, Tulkarem, Nur Shams, Far’a and Nablus, generating mass displacement.
Israel has used some of the same tactics it has deployed in Gaza – such as laying complete siege to the camps and uprooting most of the inhabitants, according to Forensic Architecture, a research group that investigates and monitors human rights abuses.
Israel has also attacked medical facilities and bombed Tulkarem and Jenin camps, indiscriminately killing civilians.
What about the settler attacks?
There were about 1,800 settler attacks across the occupied West Bank between October 7, 2023, and December 16, 2024, according to data collected by Tech for Palestine, a collective of tech volunteers that monitor rights abuses and advocates for the liberation of Palestinians.
What’s more, the Israeli army reported that there were at least 414 settler attacks against Palestinians during the first half of 2025. Yet the real figure is likely higher.
Many of the attacks have taken place in Area C.
The 1993 Oslo Accords, which were signed between Israeli and Palestinian then-leaders to initiate a peace process, carved up the occupied West Bank into three zones: A, B and C.
Area A is ostensibly under the full administrative and security control of the Palestinian Authority (PA) – an entity born out of the Oslo Accords – while Area B is under the PA’s administrative governance and Israeli security.
Area C makes up more than 60 percent of the occupied West Bank and is under Israeli administrative and security control.
Is there an end in sight?
It doesn’t look like it.
The Israeli army and settlers have stepped up attacks against Palestinians in recent days. The United Nations has warned that the army is trying to evict 12 communities in Masafer Yatta, in the southern Hebron hills in Area C.
Israel is trying to justify this expulsion as the area being a “military zone”, and, therefore, needed for military training – a pretext used to uproot Palestinians from their lands for decades.
On June 25, about 100 heavily armed Israeli settlers violently attacked Palestinians in the village of Kfar Malik, killing three people. The settlers were reportedly trying to burn homes to the ground when Palestinians came out to try and stop them.
In the neighbouring village of Taybeh, settlers burned a car to ashes, as seen in a video obtained by B’Tselem, an Israeli human rights group monitoring abuses against Palestinians.
Al Jazeera has spoken to several Palestinians who say they are bracing for more attacks.
They often say they are defenceless and fear any resistance will be met with greater force from Israeli troops and settlers.
