ABŞ Prezidenti Donald Tramp Vaşinqtonun vasitəçiliyi ilə əldə olunan Qəzzada atəşkəsin davam etdiyini iddia edir. Lakin bu bəyanat İsrail qüvvələrinin 46 uşaq da daxil olmaqla 100-dən çox fələstinlini öldürməsindən sonra səsləndirilib.
Qəzzanın Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, çərşənbə axşamından çərşənbəyə keçən 12 saat ərzində İsrail hücumları nəticəsində ən azı 104 fələstinli həlak olub, 253 nəfər isə yaralanıb. Qəzzadakı Fələstin Mülki Müdafiə Xidməti bəyanat yayaraq, “Bu sənədləşdirilmiş cinayətlər xalqımıza qarşı davam edən qanun pozuntularının uzun siyahısına əlavə olunur” deyə qeyd edib və Zolaqda “dərhal və hərtərəfli atəşkəs” tələb edib. Tibb mənbələri bildirib ki, son hücumlardan biri mərkəzi Qəzzada, Deir el-Balahda məcburi köçkünlərin yerləşdiyi çadıra tuş gəlib. Digər hücumlar anklavın şimal və cənub hissələrini hədəf alıb.
ABŞ Prezidentinin mövqeyi və İsrailin cavabı
ABŞ Prezidenti Donald Tramp çərşənbə günü İsrailin hərəkətlərini müdafiə edərək, cənubi Qəzzada 37 yaşlı israilli əsgərin öldürülməsi ilə bağlı məlumatlara istinad edib. İsrail ordusunun qısa bəyanatında əsgərin nə vaxt öldürüldüyü qeyd olunmasa da, məlumatın yayılmasından əvvəl ailəsinə xəbər verildiyi bildirilib. Donald Tramp Yaponiyadan Cənubi Koreyaya səfər edərkən Air Force One təyyarəsində jurnalistlərə açıqlama verib: “Mənim anladığıma görə, onlar israilli əsgəri zərərsizləşdiriblər.” Prezident əsgərin snayper atəşi nəticəsində öldürüldüyünü eşitdiyini bildirib. O əlavə edib: “İsraillilər cavab zərbəsi endiriblər və endirməlidirlər. Bu cür hadisələr baş verəndə cavab verilməlidir.” Tramp İsrailin hücumlarını əsgərin ölümü üçün “qisas” adlandırıb.
Həmas cənubi Qəzzanın Rəfah şəhərində israilli qüvvələrə qarşı iddia edilən hücuma görə məsuliyyəti rədd edib və bəyanatında atəşkəs razılaşmasına sadiq qaldığını bildirib. ABŞ Prezidenti atəşkəsi “heç nəyin təhlükə altına almayacağını” təsdiqləyib. O deyib: “Başa düşməlisiniz ki, Həmas Yaxın Şərqdə sülhün çox kiçik bir hissəsidir və onlar özlərini layiqincə aparmalıdırlar. Əgər onlar yaxşı olsalar, xoşbəxt olacaqlar, yox əgər yaxşı olmasalar, məhv ediləcəklər; onların həyatına son qoyulacaq.”
Çərşənbə günü verdiyi bəyanatda İsrail ordusu, onlarla “terror hədəfinə”, o cümlədən “komanda mövqelərində olan 30 terrorçuya” qarşı zərbələr endirdikdən sonra Qəzzada atəşkəsi bərpa etdiyini bildirib. Bu iddiaları dəstəkləyən heç bir dəlil təqdim olunmayıb.
Humanitar vəziyyət və atəşkəsin həssaslığı
Əl-Cəzirə müxbiri Hani Mahmud Qəzza şəhərindən bildirdi ki, yenilənmiş İsrail hücumları fələstinliləri “çaxnaşma” vəziyyətinə salıb. O, çərşənbə günü deyib: “Bu səhər etibarilə sakitliyə dair qısa ümidin ümidsizliyə çevrildiyini görürük. Səmalar qırıcı təyyarələr, dronlar və kəşfiyyat təyyarələri ilə doludur. Və indiki qorxu ondan ibarətdir ki, ötən gecə başlayan bu vəziyyət qarşıdakı günlərdə də davam edəcək.”
“Uşaqları Xilas Edin” təşkilatı uşaqların ailələri ilə birlikdə öldürülməsi xəbərlərini “ağrılı” adlandırıb. Təşkilatın Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Şərqi Avropa üzrə Regional Direktoru Əhməd Əlhendavi bəyanatında deyib: “Bu, atəşkəs şəraitində yeni normal hala çevrilə bilməz. Davamlı atəşkəs uşaqlar üçün davamlı əziyyət deyil, təhlükəsizlik, rahatlıq və bərpa deməkdir. Buna tam əməl olunmalı və dəstəklənməlidir.” Əlhendavi əlavə edib: “Biz yalvarırıq: bunu indi dayandırın. Atəşkəsi qoruyun, uşaqları qoruyun və Qəzza ailələrinə illərdir gözlədikləri əsl sülhə doğru bir addım atmaq imkanı verin.”
Münaqişə və Humanitar Araşdırmalar Mərkəzinin qeyri-rezident əməkdaşı Muin Rabbani Əl-Cəzirəyə bildirib ki, İsrail razılaşma çərçivəsində heç vaxt öhdəliklərini tam yerinə yetirməyib, o cümlədən Qəzzada razılaşdırılmış xəttə qədər geri çəkilməyib və ya razılaşdırılmış miqdarda yardıma icazə verməyib. Bu cür hərəkətlər beynəlxalq hüquq normalarına ziddir. Rəbbaninin sözlərinə görə, İsrail ABŞ tərəfindən istəmədən daxil olduğu atəşkəs razılaşmasını qəsdən pozmağa çalışır. O deyib ki, “İsrailin atəşkəsdən birtərəfli qaydada imtina edə bilmədiyini” düşünməsi aşkar görünür, “buna görə də biz tədrici eroziya prosesinin güclənməsini görürük”. O əlavə edib: “Burada əsas məsələ indi Birləşmiş Ştatların necə cavab verəcəyidir.”
King’s College London-da beynəlxalq təhlükəsizlik üzrə müəllim Rob Qayst Pinfoldun fikrincə, atəşkəs “ilk gündən” kövrək olub, çünki həm İsrail, həm də Həmas razılaşmanı ABŞ-ın ciddi təzyiqi altında qəbul edib. O, Əl-Cəzirəyə bildirib ki, İsrail Zolağın təxminən 50 faizinə nəzarət etdiyi üçün “Qəzzadakı bir çox fələstinli üçün bunun əsl atəşkəs və qətiyyən sülh planı kimi görünməməsi, daha çox sonu olmayan qeyri-müəyyən, uzunmüddətli işğal kimi qəbul edilməsi başa düşüləndir”. Pinfold Həmas və İsrail arasındakı vəziyyəti “hər iki tərəfin bir-birinin sərhədlərini, imkanlarını sınaqdan keçirdiyi cücə oyunu”na bənzədib. O deyib: “Rəfahda bir əsgərin öldürülməsi faktı – biz hələ də kim tərəfindən öldürüldüyünü, bunun Həmas tərəfindən əmr edilib-edilmədiyini bilmirik.” Lakin bu hadisə “İsrailə atəşkəsi pozmaq üçün fürsət verdi, çünki onlar başından bəri bunu istəyirdilər.”
