Marsha P. Consonun 1992-ci ildə vəfatından əvvəl verdiyi son müsahibədə, sonralar ABŞ-da LGBTQ hüquqları hərəkatının simvolu kimi tanınan bu aktivist, niyə özünün transgender qadın olmasına baxmayaraq, çox vaxt onu kənarda qoyan bir məqsədi dəstəklədiyini izah etmişdi.
2012-ci ildə həyatı haqqında çəkilmiş bir sənədli filmdə yer alan söhbətdə Conson erkən Qürur yürüşlərinə istinad edərək demişdi: “Bütün bu illər ərzində gey hüquqları uğrunda mübarizə aparmışam. Çünki hamının hüquqları tam təmin olunmayınca, tək bir şəxsin hüquqları heç vaxt tam olmaz.”
O vaxtdan bəri, zaman keçdikcə qazanılan sosial və siyasi nailiyyətlər lezbiyan, gey, biseksual, transgender və qeyri-ənənəvi cinsiyyətə aid insanları təmsil edən LGBTQ qısaltması altında birləşən hər kəsi əhatə etməyə başladı. Lakin son illərdə bu vəziyyət dəyişməkdədir. Belə ki, Tennessi, Texas və bir sıra digər ştatlarda qanunvericilər transgender insanlar üçün cinsiyyətin təsdiqlənməsi xidmətlərinə, hamam otaqlarına və idman komandalarına çıxışı məhdudlaşdıran qanun layihələrini dəfələrlə irəli sürdülər.
Translara qarşı mövqe ABŞ prezidenti Donald Trampın 2024-cü il kampaniyasının əsasını təşkil etdiyini LGBTQ müdafiəçiləri qeyd edirlər və bu mövqe onun vəzifəyə gəlməsi ilə davam etdi. Onun bu səlahiyyət müddətindəki bir çox sərəncamları, “Project 2025″ə yaxından bənzəyir. Bu mühafizəkar siyasət proqramı LGBTQ hüquqlarını aşındırmağı açıq şəkildə prioritetləşdirir.
“Böl və hökm sür” yanaşması
ABŞ prezidenti Donald Trampın LGBTQ hüquqlarına ən aşkar təhdidləri, xüsusilə trans insanları hədəf alır. Bura səhiyyə, idman və hamam qadağaları, habelə hərbi qadağa və qeyri-binar gender əvəzliklərini federal sistemdən silmək cəhdləri daxildir. Tənqidçiləri bunu günah keçisi axtarmaq kimi qiymətləndirirlər, çünki ABŞ əhalisinin təxminən 1%-ni və ya daha azını transgender insanlar təşkil edir.
LGBTQ müdafiəçiləri bunu icmada parçalanma yaratmaq taktikası hesab edirlər.
“Human Rights Campaign” LGBTQ müdafiə təşkilatının milli mətbuat katibi Brandon Wolf qeyd edib ki, Donald Tramp qədim “böl və hökm sür” platforması ilə prezidentliyə namizəd olub. “LGBTQ+ icması daxilində Donald Tramp kampaniyasını belə aparırdı: Mən bütün bu insanları yox, yalnız transları hədəf alıram və əgər siz bu icmanı qurban versəniz, bəlkə də sizə toxunulmaz.”
Sorğu məlumatları LGBTQ seçicilərinin əksəriyyətinin Trampı seçmədiyini göstərsə də, o, “radikal LGBTQ solunu” rədd edən və siyasətinin onların şəxsi azadlıqları ilə ziddiyyət təşkil etmədiyini iddia edən mühafizəkar geylərin getdikcə güclənən dəstəyini qazanıb.
Federal Narkotik Asılılığı və Psixi Sağlamlıq Xidmətləri Administrasiyası LGBTQ gənclərə yardım edən 988 İntihar və Böhran Xəttinin bir hissəsinin ləğv ediləcəyini elan etdikdə, mühafizəkar gey qrupu “Log Cabin Republicans” əlaqədar media işıqlandırmasını “yalan xəbər” adlandırdı.
TikTok-da kiçik, lakin məşhur bir qrup mühafizəkar gey influencer ABŞ prezidenti Donald Trampın fəaliyyətini müdafiə edən videolar yerləşdirir. Onlardan birinin başlığında “Trampın Amerikasında gey kişi kimi itirdiyim hüquqlar” yazılıb, ardınca isə 1-dən 5-ə qədər nömrələnmiş boş bir siyahı verilib. Digərinin şərhlər bölməsində bir TikTok istifadəçisi indiki administrasiyanın bu qrupa qarşı hərəkətlərini təsvir edən bir müzakirəyə cavab olaraq, “Bunların heç birinin bizim gey olmağımızla əlaqəsi yoxdur” deyib.
ABŞ prezidenti Donald Trampın sərəncamları
ABŞ prezidenti Donald Tramp andiçmə mərasimində Amerika ictimaiyyətinə televiziya vasitəsilə müraciətində bildirdi ki, federal hökumət bundan sonra “yalnız iki cinsi”, yəni kişi və qadın cinsiyyətini tanıyacaq. O, andiçməkdən bir neçə saat sonra bunu tətbiq etmək üçün icraedici sərəncam imzaladı.
“Qadınları Gender İdeologiyası Ekstremizmindən Müdafiə Etmək və Federal Hökumətdə Bioloji Həqiqəti Bərpa Etmək” başlığı altında, geniş əhatəli sərəncam Dövlət Departamentinə trans şəxslərə pasport kimi rəsmi sənədlərdə öz kimliklərini əks etdirən gender nişanələrindən istifadə etməyi qadağan etmək, əvəzinə bu nişanələrin sənəd sahiblərinin “konsepsiya zamanı” reproduktiv orqanları ilə uyğunlaşdırılmasını tələb etmək göstərişini ehtiva edirdi.
Massaçusetsdəki Amerika Vətəndaş Azadlıqları Birliyinin (ACLU) hüquq direktoru Cessi Rossman yeni qaydanı ləğv etmək məqsədi daşıyan məhkəmə prosesində irəliləyiş əldə edildiyini bildirərək deyib: “Tramp administrasiyasının pasport siyasəti məxfiliyin və hər kəsin həyatını təhlükəsiz və ləyaqətlə yaşamaq azadlığının təməllərinə hücum edir. Biz bu qanunsuz siyasəti birdəfəlik dayandırmaq üçün mübarizəni davam etdirəcəyik.”
ABŞ prezidenti Donald Trampın bir çox icraedici sərəncamları kimi, bu sərəncam da məhkəmələrdə ciddi çətinliklərlə üzləşib. Hüquq ekspertləri hesab edirlər ki, onun uzunmüddətli tətbiqi qeyri-müəyyəndir, çünki bəzi elementləri “Bostock v. Clayton County” işində ABŞ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu qərar “Vətəndaş Hüquqları Qanunu”nun VII Maddəsinə əsasən bütün LGBTQ işçiləri üçün diskriminasiyadan müdafiəni kodifikasiya edib. Eyni ziddiyyət ABŞ prezidenti Donald Trampın “müxtəliflik, bərabərlik və inklüzivlik” təşəbbüslərini ləğv etmək barədə verdiyi sərəncamlarda da mövcuddur. Həmin sərəncamlarda o, federal departamentlərə “Bostock” qərarının siyasətlərindəki “səhv tətbiqini” “düzəltməyi” tapşırıb.
Gələcəkləri qeyri-müəyyən olsa da, LGBTQ müdafiə və hüquq qrupları bu siyasətlərin və digərlərinin cəmiyyətə bütövlükdə mənfi nəticələr verdiyini düşünürlər — Wolf bunu “böl və hökm sür kampaniyasının” “gözlənilən nəticəsi” adlandırıb.
ABŞ prezidenti Donald Trampın “K-12 məktəblərində radikal beyin yumağa son qoymaq” barədə göstərişinə cavab olaraq, Müdafiə Nazirliyi federal maliyyə alan hərbi ailələrin uşaqları üçün məktəblərində gender kimliyi, cinsi oriyentasiya və irq mövzularını əhatə edən kitabları qadağan etdi. ACLU tərəfindən qaldırılan ayrıca bir məhkəmə işinə görə, Amerika tarixindəki LGBTQ fiqurlarına həsr olunmuş bir dərslik bu qadağa çərçivəsində rədd edildi.
Bu arada, anti-DEI sərəncamlarına riayət etməyə çalışan korporasiyalar, ABŞ prezidenti Donald Trampın fevral ayında Kennedi Mərkəzini ələ keçirməsindən sonra ölkə daxilində Qürur bayramı tədbirləri ilə tərəfdaşlıqlarını ləğv etdilər və ya azaltdılar. Bu hadisə Dünya Qürur təşkilatçılarını yenidən qruplaşmağa məcbur etdi, çünki tədbirlər ya ləğv edildi, ya da məkanlarından köçürüldü. May ayında isə “Human Rights Campaign” ABŞ prezidenti Donald Trampın qarşıdan gələn maliyyə ili üçün hazırladığı “böyük, gözəl qanun layihəsi” adlandırdığı “nazik” büdcə təklifinin LGBTQ insanları dəstəkləyən proqramlardan 2,67 milyard dollar federal maliyyəni kəsəcəyi barədə xəbərdarlıq edən bir memorandum yaydı.
Ən təcili narahatlıqlardan biri administrasiyanın HİV/QİÇS-in qarşısının alınması üzrə ictimai sağlamlıq proqramlarını, habelə LGBTQ-ə qarşı nifrət cinayətlərini araşdıran Ədliyyə Nazirliyi proqramlarını əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq planları, habelə trans icması üçün resurslara kəskin kəsintilər idi.
ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasında LGBTQ hüquqlarının vəziyyəti barədə suala Ağ Evin sözçüsü Harrison Filds, Trampın açıq gey hakimləri və məmurları, məsələn Xəzinədarlıq naziri Skott Bessentin təyin edilməsini, habelə ilk səlahiyyət müddətində homoseksuallığı qlobal miqyasda dekriminallaşdırmaq və 2030-cu ilə qədər HİV epidemiyasına son qoymaq üçün iki təşəbbüsü qeyd etdi. Lakin onun 2026-cı il büdcə təklifi bu təşəbbüslərə mane olacaq.
Harrison Filds bəyanatında dedi: “Prezident Trampın tarixi yenidən seçilməsi və ümumi MAGA hərəkatı hər kəs üçün açıq bir çadırdır və Amerika xalqının böyük bir hissəsinin evidir. Prezident hər gün qeyd edilməli olan milli qüruru inkişaf etdirməyə davam edir və o, bütün amerikalılara xidmət etməkdən qürur duyur. Amerika xalqı sağlam düşüncəyə qayıtmaq üçün səs verdi və Prezident 77 milyon seçicinin dəstəklədiyi hər bir seçki vədinə əməl edir və bizim Qızıl Dövrümüzü başlayır.”
“Anti-LGBTQ administrasiya”
Müdafiəçilər bildirirlər ki, konkret siyasətlərlə yanaşı, ölkənin ən yüksək ofisindən LGBTQ şəxslərə münasibət onlara qarşı zorakılıq hallarının artmasına səbəb olur və gələcəkdə baş verə biləcək zərərləri xəbər verir.
LGBTQ media təşkilatı GLAAD-ın prezidenti və baş əməliyyat direktoru Sara-Keyt Ellis dedi: “Ümumilikdə, bu, açıq şəkildə anti-LGBTQ administrasiyadır. Və düşünürəm ki, onlar qazanılmış bütün hüquqlarımızı geri almaq istədiklərinə dair ardıcıl siqnallar verirlər.”
ABŞ prezidenti Donald Tramp və onun ətrafındakılar LGBTQ şəxsləri və fəaliyyətlərini dəfələrlə mənfi şəkildə təqdim ediblər. Fevral ayında Kennedi Mərkəzində liderlik dəyişikliklərini elan edərkən, prezident sosial media paylaşımında incəsənət forumunun artıq draq şouları “və ya digər anti-Amerika təbliğatına” ev sahibliyi etməyəcəyini böyük hərflərlə vəd etdi. Onun mətbuat katibi Karolin Livitt daha sonra Fox News-a verdiyi müsahibədə Harvard Universitetini tənqid edərkən ölkənin “daha az LGBTQ məzunu”na ehtiyacı olduğunu bildirdi.
Müdafiəçilərə və akademiklərə görə, administrasiya trans şəxsləri marjinallaşdırmaq üçün keçmişdə digər qruplara qarşı istifadə edilmiş siyasi strategiyalara tez-tez əsaslanır. Məsələn, “groomer” termini tarixi anti-gey tropudur və “gender ideologiyası” əvvəlcə feminizmi şeytanlaşdırırdı.
ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasından diqqətəlayiq sükut anları da oldu, belə ki, may və iyun ayları arasında Vaşinqtonda bir neçə həftə ərzində qlobal Qürur festivalı keçirilsə də, administrasiya Qürur Ayını qeyd etmədi. LGBTQ şəxslər deyirlər ki, bu il milli forumlarda onların görünürlüyünün azalmasını müşahidə etdikdən sonra bu, heç də təəccüblü deyil. Bu, Trampın ilk səlahiyyət müddətini xatırladan şəkildə, onun andiçmə mərasimindən bir gün sonra Ağ Evin veb-saytından “lezbiyan”, “biseksual”, “gey”, “transgender”, “cinsi oriyentasiya” və “gender kimliyi” sözlərinin silinməsi ilə başladı.
Trans şəxslərə istinadlar eyni vaxtda gey azadlığının doğulduğu yer sayılan Stonewall Milli Abidəsinin veb-saytından da yoxa çıxdı. Bu hərəkət xüsusi narazılığa səbəb oldu. Marsha P. Conson bu dəyişikliyə baxmayaraq saytda adı çəkilən qabaqcıl transgender aktivistlər arasında idi.
Amerikada LGBTQ hüquqları hansı vəziyyətdədir?
LGBTQ hüquqları müdafiəçiləri və icmanın digər üzvləri bundan sonra nə olacağından ehtiyat edirlər. ABŞ prezidenti Donald Trampın kampaniyasından bəri onlayn mühitdə davam edən diskursu əks etdirərək, Ellis, Ali Məhkəmənin eynicinsli evliliyi qanuniləşdirən tarixi “Obergefell v. Hodges” qərarını ləğv etmək üçün sağçı bir təzyiqin yaxınlaşdığını gözlədiyini bildirdi.
O, Trampı hərəkətə gətirən sağçı qüvvələr haqqında dedi: “Bizim buna dair baxışımız odur ki, onlar icmamıza daim hücum edəcək və onu dağıtmaq üçün hər hansı bir yol tapacaqlar. Onlar yalnız trans insanlara diqqət yetiriblər, çünki onlar çox kiçik bir populyasiyadır və marjinallaşdırılmış vəziyyətdədirlər. Lakin onlar evliliklərimizin, ailələrimizin ardınca gedəcəklər. Bunun mərkəzində həmişə anti-LGBTQ hərəkatı olmuşdur.”
ABŞ prezidenti Donald Trampın Vaşinqtona qayıtmasından bəri ən az doqquz ştat qanunverici orqanı Ali Məhkəmənin gey evliliyi ilə bağlı qərarını geri qaytarmaq üçün qanun layihələri təqdim edib. Bu ayın əvvəlində, Cənubi Baptist Konvensiyası bunu tələb edən bir qətnaməni böyük əksəriyyətlə qəbul etdi. LGBTQ müdafiəçiləri evlilik bərabərliyinin qərarlaşdırılmış bir qanun olduğunu vurğulayırlar və Gallup və GLAAD-ın araşdırmaları göstərir ki, amerikalıların böyük əksəriyyəti bunu dəstəkləməyə davam edir. Lakin bəziləri hələ də “Obergefell” qərarının ləğv edilməsinə gedən yolun, abortu 50 il qanuni saxlayan “Roe v. Wade” qərarının ləğvinə səbəb olan Tramp tərəfindən təyin olunmuş hakimlərin Ali Məhkəmənin tərkibini dəyişdirərək onu ləğv etməsinə bənzəyə biləcəyindən narahatdırlar.
24 saat
