UNUDULMAZ AKTYOR CÜNEYT ARKININ HƏYAT YOLU
Əsl adı Fahrettin Cüreklibatır olan sənətçi, Hacı Yaqub və Halise Cüreklibatır cütlüyünün övladı olaraq 8 sentyabr 1937-ci ildə Əskişəhərin Qaraçay kəndində dünyaya gəlib. Sırasıyla Necatibəy İbtidai Məktəbi, Əskişəhər Orta Məktəbi və Əskişəhər Atatürk Liseyini bitirən sənətçi, 1962-ci ildə İstanbul Tibb Fakültəsindən məzun olub. Universitetdə oxuduğu illərdə müxtəlif jurnallarda şeir və hekayə sınaqları dərc olunub. Hərbi xidmətini Əskişəhərdə ehtiyat zabit olaraq edən Cüneyt Arkın, vətəni borcunu yerinə yetirdikdən sonra bir müddət Adana və ətrafında həkimlik edib.
ARTİST JURNALININ YARIŞMASINDA BİRİNCİ OLDU
Cüneyt Arkın, Göksel Arsoyun baş rolda çəkildiyi 1963-cü il istehsalı “Şəfəq Keşikçiləri” filminin çəkilişləri zamanı rejissor Halit Refiğin diqqətini cəlb edib. Elə həmin il Artist jurnalının müsabiqəsində birinci yeri tutan sənətçi, Halit Refiğin təklifi ilə 1964-cü ildə “Qürbət Quşları” adlı bədii filmi ilə aktyorluğa başlayıb. Refiğ, İKSV-nin internet səhifəsində yer alan bir yazıya görə, Cüneyt Arkın haqqındakı fikirlərini belə ifadə etmişdi: “1963-cü ildə Əskişəhər Hərbi Hava Qüvvələri Bazasında “Şəfəq Keşikçiləri” adlı filmi çəkərkən, zabitlər arasında mundirində son dərəcə yaraşıqlı görünən gənc bir leytenant diqqətimi çəkdi. Adı Fahrettin Cüreklibatır idi və ehtiyat zabit idi. Filmdəki zabit rollarından birini oynamaq təklifimi qəbul etdi, lakin vəzifəsi səbəbilə işimiz mümkün olmadı. “Qürbət Quşları”nın çəkiliş hazırlıqlarına başlamışkən Fahrettin Cüreklibatır, hərbi xidmətinin başa çatdığını, artıq filmimdə oynaya biləcəyini söylədi.” “Qürbət Quşları”ndan sonra Cüneyt Arkına əsasən qadın tamaşaçılara xitab edən, romantik gənc aşiq rolları verildi. Etiraf etməliyəm ki, bir gün onu əvvəlcə Türkiyə, sonra dünya miqyasında məşhur edəcək olan “Malkoçoğlu” ya da “Dünyanı Xilas Edən Adam” kimi şəxsiyyətlər ağlımın ucundan belə keçməmişdi. O, Cüneyt Arkını şəxsən özü yaratmışdır və dünya kino tarixində başqa bənzəri yoxdur. Çox kəslər onun Türkiyədə qalmağı dünya ulduzu olmağa üstünlük verməsinə ağıl verə bilməyə bilər. Amma o, ilk növbədə özünü Türkiyənin təhlükəsizliyinə və rifahına həsr edən “Vətəndaş Rza”dır. “Dünyanı Xilas Edən Adam” isə işin zarafatı, əyləncəmizi tapmaq üçün bir bəhanədir.”
KİNO ALƏMİNDƏKİ İLK İKİ İLİNDƏ 30 FİLMƏ ÇƏKİLDİ
Ülkü Əraqalının rejissorluğu ilə çəkilən 1964-cü il istehsalı “Gözləri Ömrə Bərabər” filminin finalındakı dava səhnəsi, sənətçinin karyerasında dönüş nöqtəsi olub. Cüneyt Arkın, kino aləmindəki ilk iki ilində 30-a qədər filmdə rol alıb. Bir müddət emosional-romantik cazibədar personajları canlandıran sənətçi, Refiğin təklifi ilə ekşn filmlərinə yönəlib. İstanbulda atçılıq və karate təlimləri ilə yanaşı, Medrano Sirkində bir müddət akrobatika təhsili də alan Arkın, öyrəndiklərini “Malkoçoğlu” və “Battalqazi” seriyalarında ağ pərdəyə köçürüb və Türk kinosunda daha əvvəl bənzəri görünməmiş bir üslub inkişaf etdirib. Ustad sənətçi, 1964-cü ildə ilk evliliyini özü kimi həkim, sinif yoldaşı Gülər Mocan ilə edib. Cütün qızı Filiz, 1966-cı ildə doğulub. Cütlük, 1968-ci ildə ayrılıb. Elə həmin il, Fahrettin Cüreklibatır olan adının yerinə Cüneyt Arkın səhnə adını istifadə etməyə başlayıb. Cüneyt Arkın, 1969-cu ildə Betül İşılla nişanlanıb. İkili 1970-ci ildə evlənib, lakin 1971-ci ildə boşanıb. Qısa müddət sonra yenidən evlənən cütün, Kaan və Murat adını verdiyi iki övladı olub.
“İNSANLAR YAŞADIQCA” FİLMİ İLƏ ƏN YAXŞI KİŞİ AKTYOR SEÇİLDİ
Sənətçi, 1969-cu il istehsalı “İnsanlar Yaşadıqca” filmi ilə 6-cı Antalya Qızıl Portağal Film Festivalında, “Ən Yaxşı Kişi Aktyor” seçildi. “4-cü Qızıl Koza Film Festivalı” münsiflər heyəti, 1972-ci ildə “Ata” filmindəki rolu ilə Yılmaz Günayı “Ən yaxşı kişi aktyor” seçib. Lakin münsiflər heyəti, siyasi təzyiqlər nəticəsində, “Yaralı Qurd” filmindəki performansı ilə ikinci olan Arkını “Ən yaxşı kişi aktyor” olaraq müəyyən edib. Münsiflər heyətinin qərarına reaksiya verən Arkın, mükafatı rədd etdi. Unudulmaz aktyor Arkın, 1976-cı ildə “Məğlub Edilə Bilməyənlər” filmi ilə 13-cü Antalya Qızıl Portağal Film Festivalında “Ən Yaxşı Kişi Aktyor” mükafatı, 36-cı Antalya Qızıl Portağal Festivalı və 18-ci Sadri Alışık Teatr və Kino Aktyor Mükafatlarında “Ömür Boyu Şərəf Mükafatı” aldı, 2013-cü ildə isə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi “Mədəniyyət və Sənət Böyük Mükafatı”na layiq görüldü. Qısa müddətdə “Yeşilçam”ın axtarılan baş rol aktyorlarından biri olan sənətçi, romantik filmlərlə başladığı kino həyatını hərəkətli filmlərlə davam etdirib. Karyerası boyunca vesternlərdən komediyaya, macəradan ictimai filmlərə qədər bir çox fərqli janrda film çəkib. Xüsusilə 1978-ci il istehsalı “Mədən” və 1979-cu il istehsalı “Vətəndaş Rza” filmləri, sənətçinin karyerasında böyük əhəmiyyətə malik olub. Sənətçi, aktyorluqla yanaşı televiziya proqramları hazırlayıb təqdim edib, qısa bir müddət jurnal və qəzetlərdə sağlamlıqla bağlı yazılar yazıb. Türk milliyətçisi kimliyi ilə tanınan sənətçi, bir dövr siyasətlə maraqlanıb. 20 oktyabr 1991-ci ildəki ümumi seçkilərdə Anavatan Partiyasından Əskişəhərdə 4-cü sıradan millət vəkili namizədi olub, lakin seçilə bilmədi. Bir dövr İşçi Partiyası adına təşkil edilən tədbirlərdə iştirak edib. Cüneyt Arkın, 28 iyun 2022-ci ildə ürəyinin dayanması səbəbilə İstanbulda qaldırıldığı xəstəxanada 85 yaşında həyatını itirib.
REJİSSORLUQ VƏ SSENARİSTLİK DƏ EDİB
“Yeşilçam”ın ustad aktyorlarından Ədiz Hun, Arkının vəfatından sonra verdiyi açıqlamada “1963-cü il, əziz Cüneytlə birlikdə kinoya gəlişimizin ili. 59 il keçdi. Fövqəladə bir insan idi. Hər rolun öhdəsindən gələ biləcək qabiliyyətə malik idi, bənzərsiz idi. Çox çalışqan və çox əzmli idi. O zaman Dolmabahçedə Medrano Sirki var idi. Onların çadırında həftələrlə təhsil alıb. Hər növ rolun öhdəsindən uğurla gələ bilmiş çox böyük bir sənətçi idi” ifadələrini istifadə etmişdi. Teatr sənətçisi Müjdat Gezen isə Arkının son illərində Müjdat Gezen Teatrında üç oyunda səhnəyə çıxdığını bildirərək, “Heç teatrda oynamamışdı. Xəstələnincə əhvalı pozulmuşdu. ‘Mən səni səhnəyə çıxaracağam’ dedim. 62 illik səhnə həyatımda heç bu qədər çox alqış alan birinə rast gəlmədim. İnsanlar onu sevdi. Üç oyunda birdən bərabər oynadıq. Çox gözəl günlərimiz oldu” şəklində danışdı. Karyerası boyunca 300-dən çox filmdə rol alan Arkın, rejissorluq və ssenaristlik də edib. Son olaraq 2014-cü ildə çəkilən “Qulyabani” filmində rol alıb.
Sənətçinin çəkildiyi filmlərdən bəziləri belədir:
“Eşq və Kin”, “Gözləri Ömrə Bərabər”, “Hamımız Qardaşıq”, “Küçələrin Qanunu”, “Şofer Nəbahat və Qızı”, “Qürbət Quşları”, “Qırıq Həyatlar”, “Dodaqdan Qəlbə”, “Sərsəri Aşiq”, “İnadkar Gəlin”, “Xorasanın Üç Atlısı”, “Kasıb Bir Qız Sevdim”, “İntiqam Uğruna”, “Malkoçoğlu”, “Göylərdəki Sevgili”, “Cibali Polis İdarəsi”, “Yüzbaşı Kamal”, “Hacı Murad”, “Namus Borcu”, “Artıq Sevməyəcəyəm”, “Malkoçoğlu Qara Quldur”, “Göy Bayraq”, “Koroğlu”, “Yüzbaşının Qızı”, “Vətən və Namık Kamal”, “Osmanlı Qartalı”, “Məlikşah”, “Eşq Məbudəsi”, “Arım, Balım, Peteğim”, “Səlahəddin Əyyubi”, “Fərhad ilə Şirin”, “Yarımçıq Qalan Səadət”, “Yusuf ilə Züleyxa-Həzrəti Yusuf”, “Yumurcaq Körpüaltı Uşağı”, “Vəhşi Çiçək”, “Hər Şey Oğlum Üçün”, “Battal Qazi”, “Malkoçoğlu Ölüm Fədailəri”, “Sevərək Ayrılaq”, “Nazlı ilə Murat”, “Çöl Qartalı”, “Yaralı Qurd”, “Qara Murad: Fateh’in Fədaisi”, “Yumurcaq Kiçik Kovboy”, “Çarəsizlər”, “Acı Həyat”, “Qara Murad Fateh’in Fərmanı”, “Oğul”, “Dayı”, “Kin”, “Atalıq”, “Polis Brankola Nel Buio, La”, “Cəmil”, “Dəli Yusuf”, “Babacan”, “Tək Başına”, “Çe Karambole Raqazzi”, “Mədən”
24 saat
