) istifadə etməmək tövsiyə olunur. Texnologiya xəbərləri - admin

admin

Category: Texnologiya xəbərləri

  • Pakistan ilk hiperspektral peykini buraxdı

    Pakistan ilk hiperspektral peykini buraxdı

    Pakistanın Kosmik Ambisiyaları Yeni Mərhələdə

    Pakistan son illər regional kosmik yarışda öz mövqeyini gücləndirməyə çalışır. Ölkə bu ambisiyaları çərçivəsində ilk hiperspektral peykini uğurla orbitə göndərərək mühüm bir nailiyyətə imza atdı. Bu addım İslam Respublikasının kosmik texnologiya sahəsindəki potensialının artdığını nümayiş etdirir və gələcək inkişaf üçün zəmin yaradır.

    Yeni nəsil peykin istifadəyə verilməsi Pakistanın uzaqdan zondlama imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirəcək. Bu layihə uzun illərin tədqiqat və inkişaf səylərinin məntiqi nəticəsidir. Belə bir kompleks sistemin uğurlu şəkildə fəaliyyətə başlaması ölkənin elmi-texniki qüdrətini bir daha sübut edir.

    Yeni Peykin Əhəmiyyəti və Tətbiqləri

    Orbitə çıxarılan bu hiperspektral peyk təbii ehtiyatların idarə edilməsi, ətraf mühitin monitorinqi və iqlim dəyişikliklərinin təsirlərinin öyrənilməsi kimi sahələrdə geniş tətbiqlərə malikdir. O, Yer səthindən dəqiq və ətraflı məlumatlar toplayaraq, kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın artırılmasına, su resurslarının daha effektiv idarə olunmasına və müxtəlif sənaye sahələri üçün strateji məlumatların əldə edilməsinə kömək edəcəkdir. Xüsusilə kənd təsərrüfatı sektorunda bitki sağlamlığı, torpağın tərkibi və suvarma ehtiyacları barədə kritik məlumatlar əldə olunacaq.

    Bu inkişaf həmçinin təbii fəlakətlərin proqnozlaşdırılması və nəticələrinin qiymətləndirilməsində də mühüm rol oynayacaq. Pakistan bu peykin vasitəsilə regional və qlobal səviyyədə elmi tədqiqatlara öz töhfəsini verə biləcək. Yeni peyk ölkənin uzunmüddətli inkişaf strategiyalarının bir parçası olaraq qəbul edilir.

    24 saat

  • AWS fasiləsi: Minlərlə tətbiqi sıradan çıxaran səbəb nədir

    AWS fasiləsi: Minlərlə tətbiqi sıradan çıxaran səbəb nədir

    Amazon AWS kəsilməsi: Qlobal İnternetin Qaranlıq Dəqiqələri

    Son zamanlar texnoloji dünyanı silkələyən hadisələrdən biri, Amazon-un AWS kəsilməsi nəticəsində onlarla nəhəng tətbiqin və veb saytın fəaliyyətini dayandırması oldu. Bu hadisə, müasir rəqəmsal dünyanın nə qədər həssas olduğunu, böyük şirkətlərin belə kiçik bir texniki qüsurdan nə dərəcədə təsirlənə biləcəyini bir daha gözlər önünə sərdi. Milyonlarla istifadəçi üçün gündəlik iş və əyləncə, texnologiya nəhənginin bir regionunda yaranan nasazlıq üzündən anidən dayandı.

    Kəsilməyə Səbəb Olan Amillər

    Amazon Veb Xidmətlərinin (AWS) fəaliyyətini iflic edən əsas səbəb, şirkətin strateji önəmə sahib bir regionundakı texniki problem idi. Məlumatlara görə, bu kəsilmə, şəbəkə infrastrukturunda yaranan, lakin ilkin olaraq asanlıqla aradan qaldırıla bilməyən bir konfiqurasiya xətası ilə əlaqəli idi. Bu cür xətalar, ümumiyyətlə, sistemlərdə gözlənilməz zəncirvari reaksiyalara səbəb ola bilir. Nəticədə, kritik bulud xidmətləri əlçatan olmadı və bu, AWS-dən asılı olan sayısız proqram və platformanın işini dayandırmasına yol açdı. Bu hadisə, şirkətin böyük həcmdə verilənləri idarə edən infrastrukturunun nə qədər mürəkkəb olduğunu bir daha sübut etdi.

    Niyə Bu Qədər Çox Tətbiq Ofllayn Oldu?

    AWS, internetdə fəaliyyət göstərən tətbiqlərin, veb saytların və xidmətlərin əksəriyyəti üçün onurğa sütunu rolunu oynayır. Bir çox məşhur striminq platformaları, sosial media şəbəkələri, onlayn oyunlar və elektron ticarət saytları məhz AWS-in təmin etdiyi bulud infrastrukturundan istifadə edir. Məsələn, Netflix, Disney+, Reddit və ya Slack kimi nəhəng platformalar AWS üzərində qurulub. Təklif olunan bu xidmətlərin kəsilməsi, avtomatik olaraq onlardan asılı olan bütün bulud xidmətləri təminatçılarının da fəaliyyətini dayandırmasına səbəb oldu. Bu, müasir dövrdə rəqəmsal ekosistemin nə qədər bir-birinə bağlı olduğunu və bir mərkəzi nöqtədə baş verən problemin qlobal miqyasda nəticələr doğura biləcəyini göstərən bariz nümunədir.

    Gələcək Üçün Dərslər

    Bu AWS kəsilməsi rəqəmsal infrastrukturun etibarlılığına dair ciddi müzakirələrə yol açdı. Şirkətlər, tək bir bulud provayderinə aşırı dərəcədə bağlı olmanın risklərini yenidən qiymətləndirməyə başladılar. Gələcəkdə bu cür kəsilmələrin qarşısını almaq üçün təşkilatlar, çoxlu bulud strategiyaları tətbiq etməyi, ehtiyat sistemlərini gücləndirməyi və müxtəlif regionlarda verilənlərin surətlərini saxlamağı prioritet hesab edirlər. Bu hadisə, həmçinin, Amazon üçün də öz bulud xidmətlərinin davamlılığını və dayanıqlığını daha da artırmaq üçün bir təkan oldu.

    24 saat

  • Niderland hökuməti Çinə məxsus Nexperia çip şirkətini nəzarətə götürdü

    Niderland hökuməti Çinə məxsus Nexperia çip şirkətini nəzarətə götürdü

    Hollandiyanın Nexperia üzərində Nəzarəti: Milli Təhlükəsizlik Narahatlıqları

    Hollandiya hökuməti Çinə məxsus Nexperia şirkətinin Hollandiya bölməsi üzərində nəzarəti ələ keçirməklə qlobal texnologiya sənayesində yeni bir səhifə açdı. Bu qərarın əsasında milli təhlükəsizliklə bağlı ciddi narahatlıqlar dayanır. Amsterdam hökuməti ölkənin kritik infrastrukturu və yüksək texnoloji biliklərinin xarici dövlətlərin, xüsusən də rəqiblərin əlinə keçməsinin potensial risklərini nəzərə alaraq bu addımı atıb. Hökumət, Nexperia-nın strateji əhəmiyyətini və onun Avropanın rəqəmsal suverenliyi üçün daşıdığı mənfi təsirləri qiymətləndirərək, bu müdaxiləni labüd hesab edib.

    Yarımkeçiricilər Sənayesinin Strateji Əhəmiyyəti

    Müasir iqtisadiyyatın və texnoloji inkişafın əsasını təşkil edən yarımkeçiricilər sənayesi hazırda qlobal güc mübarizəsinin mərkəzindədir. Elektronikadan avtomobil sənayesinə, müdafiə sistemlərindən məişət cihazlarına qədər hər bir sahədə çiplərə olan tələbat artmaqdadır. Hollandiya kimi ölkələr bu kritik komponentlərin istehsalında əsas rol oynayır və bu sahədəki bilik və texnologiyalar strateji dəyər kəsb edir. Hökumətin Nexperia kimi bir şirkətə müdaxiləsi, məhz bu texnoloji biliklərin qorunmasına yönəlmiş bir siyasətin tərkib hissəsidir.

    Qlobal Ticarət Müharibəsi və Tənzimləyici Müdaxilələr

    Hollandiyanın bu addımı, ABŞ və Çin arasında davam edən texnoloji müharibə və qlobal təchizat zəncirlərindəki gərginliyin fonunda baş verir. Bir çox Qərb ölkəsi Çin investisiyalarının milli təhlükəsizliyə potensial təhdidlərini qiymətləndirərək, müəyyən şirkətlərə və sektorlara müdaxilə etməkdədir. Avropa İttifaqı da öz üzv ölkələrini kritik infrastrukturlarını və texnoloji üstünlüklərini qorumağa təşviq edir. Bu müdaxilələr, bir tərəfdən ölkələrin öz daxili maraqlarını müdafiə etmək istəyindən irəli gəlirsə, digər tərəfdən beynəlxalq ticarət münasibətlərinə yeni gərginliklər gətirir.

    Gələcək Perspektivlər və İqtisadi Təsirlər

    Nexperia hadisəsi gələcəkdə oxşar tənzimləyici addımlara dair presedent yaradır. Bu qərar həm Çinin xarici investisiya strategiyasına, həm də Qərb ölkələrinin milli təhlükəsizlik siyasətinə təsir göstərəcək. Şirkətin Hollandiya bölməsinin idarəetməsi ilə bağlı bu qərar, texnologiya sektorunda xarici investisiyaların daha sərt nəzarət altına alınacağını göstərir. Bu cür müdaxilələr qlobal iqtisadiyyatda güc balansının dəyişməsinə və ölkələrin strateji sektorlarda müstəqilliklərini təmin etmək üçün daha qətiyyətli addımlar atmasına gətirib çıxaracaq.

    24 saat

  • BVF: Süni intellekt köpüyü dot-com kimi partlaya bilər

    BVF: Süni intellekt köpüyü dot-com kimi partlaya bilər

    Beynəlxalq Valyuta Fondundan Süni İntellektə Dair Xəbərdarlıq

    Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) son hesabatında sürətlə inkişaf edən süni intellekt (Sİ) sektorundakı mövcud vəziyyətlə bağlı ciddi xəbərdarlıq edib. Fond, hazırkı süni intellekt sərmayələrinin miqyasının və tempinin 2000-ci illərin əvvəlində baş verən dot-kom qabarcığına bənzədiyini bildirir. Bu müqayisə, bazarın həddindən artıq qiymətləndirilməsi və potensial investisiya qabarcığı riskləri barədə narahatlıqları artırır.

    Tarixi Təkrarlar: Dot-kom Təcrübəsi

    Dot-kom dövrü internetlə əlaqəli şirkətlərə həddindən artıq və spekulyativ sərmayələrin yatırıldığı bir vaxt idi. O zaman bir çox şirkət real gəlir mənbəyi və ya dayanıqlı biznes modeli olmadan yüksək dəyərlərə sahib olmuşdu. Nəticədə, bu qabarcıq partladı və bir çox şirkətin iflasına, investorların isə milyardlarla dollar itirməsinə səbəb oldu. BVF-nin analitikləri, iqtisadiyyatın bu döngədən dərs çıxarmasının vacibliyini vurğulayır.

    Hazırkı Süni İntellekt Bazarının Real Qiymətləndirilməsi

    Bu gün süni intellekt sərmayələri sürətlə artır, yeni startaplar böyük investor marağına səbəb olur və şirkətlərin dəyəri fantastik rəqəmlərə çatır. Lakin, BVF, bir çox Sİ şirkətinin gələcək potensialına görə indidən yüksək qiymətləndirildiyini, lakin real gəlirlilik və uzunmüddətli dayanıqlılıq baxımından hələ də sual işarələri olduğunu qeyd edir. Bu vəziyyət, bazarda növbəti bir qabarcığın yaranma ehtimalını gücləndirir.

    Qlobal İqtisadiyyat Üçün Potensial Risk Fəsadları

    BVF ekspertləri, əgər bu həddindən artıq qiymətləndirmə davam edərsə, bunun qlobal iqtisadiyyat üçün ciddi fəsadlar yarada biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir. Belə bir investisiya qabarcığının partlaması, maliyyə bazarlarında geniş miqyaslı silkələnmələrə, investor etimadının itirilməsinə və bəzi ölkələrdə iqtisadi durğunluğa səbəb ola bilər. Fond, hökumətləri və tənzimləyici orqanları bazarın sağlam inkişafını təmin etmək üçün proaktiv addımlar atmağa çağırır.

    24 saat

  • Dağılmayan Kimyəvi Maddələr: Zəhərli Miras

    Dağılmayan Kimyəvi Maddələr: Zəhərli Miras

    Əbədi Kimyəvi Maddələr – Görünməz Təhlükə

    Bütün dünyanı narahat edən ciddi ekoloji və sağlamlıq problemlərindən biri Per- və Polifluoroalkil Maddələr (PFAS) kimi tanınan kimyəvi birləşmələrin yayılmasıdır. Bu maddələr gündəlik həyatımızda geniş istifadə olunan saysız-hesabsız məhsulların tərkibində mövcuddur. Onların “əbədi kimyəvi maddələr” adlandırılmasının əsas səbəbi isə təbiətdə və insan orqanizmində min illərlə parçalanmadan qalma qabiliyyətidir.

    Geniş Yayılma və Ətraf Mühitə Təsiri

    Bu kimyəvi birləşmələrin istifadə sahəsi olduqca genişdir: yapışmayan qab-qacaqdan suya davamlı geyimlərə, yanğınsöndürmə köpüklərinə, qida qablaşdırmalarına və hətta kosmetik məhsullara qədər. Sənaye tullantıları və istehlakçı məhsullarının utilizasiyası nəticəsində bu maddələr torpağa, suya və havaya yayılır. Onlar çaylar, göllər və okeanlar vasitəsilə qlobal miqyasda hərəkət edərək dünyanın ən ucqar nöqtələrinə, o cümlədən Arktika buzlaqlarına belə çatmışdır. Belə maddələr canlı orqanizmlərdə, o cümlədən balıqlarda və insanlarda bioloji yolla toplanaraq qida zəncirində yuxarı qalxır.

    İnsan Sağlamlığına Zəhərli Miras

    PFAS maddələrinin insan sağlamlığına təsirləri barədə aparılan araşdırmalar getdikcə daha narahatedici nəticələr ortaya qoyur. Uzunmüddətli məruz qalma xərçəngin müxtəlif növləri (böyrək, xayalıq), qalxanabənzər vəzin funksiyalarının pozulması, immunitet sisteminin zəifləməsi, reproduktiv problemlər və inkişaf qüsurları ilə əlaqələndirilir. Hamilə qadınlarda və körpələrdə bu maddələrin aşkarlanması gələcək nəsillər üçün potensial riskləri daha da artırır. Bu kimyəvi maddələrin insan orqanizmindəki yarıömrü bəzən illərlə ölçülür, bu da onların xaric edilməsini son dərəcə çətinləşdirir.

    Qlobal Reaksiya və Tənzimləmə Çağırışları

    Dünyanın bir çox ölkələri, o cümlədən Avropa İttifaqı və ABŞ, bu kimyəvi maddələrin istehsalını və istifadəsini məhdudlaşdırmaq üçün addımlar atır. Bəzi şirkətlər PFAS tərkibli məhsulların alternativlərini inkişaf etdirməyə çalışsa da, problemin miqyası və mürəkkəbliyi tam həllin tapılmasını çətinləşdirir. Tənzimləyici orqanlar istehsalçılardan məsuliyyət tələb edir və ictimaiyyəti bu təhlükələrlə bağlı maarifləndirməyə çalışır. Lakin, mövcud qanunvericilik hələ də problemin həcmi ilə mübarizə aparmaq üçün kifayət deyil. Bu məsələdə beynəlxalq əməkdaşlıq və daimi monitorinq son dərəcə vacibdir.

    Gələcəyə Baxış: Məsuliyyət və Həll Yolları

    Bu maddələrin yaratdığı zəhərli miras yalnız mövcud nəsillər üçün deyil, gələcək nəsillər üçün də ciddi bir problemdir. Bu məsələnin həlli təkcə hökumətlərin və sənayenin deyil, hər bir fərdin üzərinə düşən məsuliyyəti əhatə edir. Daha təhlükəsiz alternativlərin inkişafı, istehsal proseslərindəki dəyişikliklər və istehlakçıların məlumatlı seçimləri bu qlobal çətinliyin öhdəsindən gəlmək üçün vacib elementlərdir. Tədqiqatçılar PFAS tərkibli çirkləndiricilərin ətraf mühitdən təmizlənməsi üçün yeni metodlar üzərində çalışır, lakin bu, uzun və xərcli bir proses olaraq qalır. Ekoloji problemlər sahəsindəki bu cür təhlükələr bəşəriyyətin gələcəyini ciddi sual altına qoyur.

    24 saat

  • ABŞ EV vergi güzəştinin sona çatması GM-ə 1.6 milyard dollar zərbə vurdu

    ABŞ EV vergi güzəştinin sona çatması GM-ə 1.6 milyard dollar zərbə vurdu

    General Motors-a Dəyən 1.6 Milyard Dollarlıq Zərbə

    ABŞ-da elektrikli avtomobillər üçün tətbiq edilən dövlət dəstəyi olan vergi kreditinin müddətinin başa çatması General Motors (GM) şirkətinə 1.6 milyard dollarlıq ciddi maliyyə zərbəsi vurub. Bu hadisə, hökumət subsidiyalarının avtomobil sənayesi, xüsusilə də yeni texnologiyaların inkişafı üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu bir daha ortaya qoyur.

    Bazar Reaksiyaları və Gələcək Stratejiyalar

    İllərdir istehlakçıları bu növ nəqliyyat vasitələrini almağa təşviq edən dəstəyin sonu, onların satışlarına birbaşa təsir edəcək. Artıq alıcılar üçün bu avtomobillər əvvəlki kimi cəlbedici qiymətlərlə təklif olunmayacaq. GM kimi böyük istehsalçılar, yaranmış yeni bazar reallıqlarında öz istehsal və qiymət strategiyalarına yenidən baxmaq məcburiyyətində qalacaqlar. Bu vəziyyət, ABŞ avtomobil bazarında mühüm dəyişikliklərə səbəb ola bilər, belə ki, həm istehsalçılar, həm də istehlakçılar üçün yeni bir dövr başlayır.

    24 saat

  • Qiymət Təqibçiliyi: Qonşunuzdan Niyə Baha Ödəyə Bilərsiniz

    Qiymət Təqibçiliyi: Qonşunuzdan Niyə Baha Ödəyə Bilərsiniz

    Rəqəmsal Dövrün Sirri: Nə Üçün Qonşunuzdan Daha Çox Ödəyirsiniz?

    Müasir rəqəmsal dünyada alış-veriş vərdişlərimiz və onlayn davranışlarımız görünməz bir qiymət etiketinin formalaşmasına səbəb olur. Bu sistem nəzarət qiymətləndirməsi adlanır və bəzən eyni məhsul və ya xidmət üçün fərqli şəxslərin fərqli məbləğlər ödəməsinə yol açır. Bu o deməkdir ki, şirkətlər sizin haqqınızdakı məlumatlardan istifadə edərək qiymətləri fərdiləşdirir.

    Rəqəmsal İzləmə və Fərdi Qiymətləndirmə

    Texnoloji irəliləyişlər firmalara müştəri davranışlarını hərtərəfli izləməyə imkan verir. İnternetdəki fəaliyyətiniz, hansı brauzerdən istifadə etdiyiniz, coğrafi mövqeyiniz, hətta cihazınızın növü kimi detallar toplanır. Bu geniş məlumat toplusu süni intellekt alqoritmləri tərəfindən analiz edilir və nəticədə hər bir istehlakçı üçün fərqli bir dinamik qiymət siyasəti tətbiq olunur. Məsələn, bir şəxs eyni aviareysə başqa birindən daha yüksək qiymət görə bilər, çünki onun keçmiş səyahət vərdişləri və ya gəlir səviyyəsi haqqında toplanmış məlumatlar belə bir qərarı stimullaşdırır.

    Fərdi Qiymət Mexanizminin İşləyişi

    Nəzarət qiymətləndirməsi sistemi əsasən tələb və təklif prinsiplərini fərdiləşdirir. Alqoritmlər müştərinin ödəmə qabiliyyətini, alışa olan təcili ehtiyacını və hətta rəqiblərin qiymətlərini də nəzərə alır. Səyahət portalları, onlayn pərakəndə satıcılar və sığorta şirkətləri bu cür strategiyalardan aktiv şəkildə istifadə edir. Onlar hesab edir ki, bu, gəlirləri optimallaşdırmaq üçün effektiv yoldur, lakin istehlakçılar üçün ədalətsiz görünə bilər.

    Etik Narahatlıqlar və Şəffaflıq Çağırışları

    Bu tip qiymətləndirmə metodu ciddi etik dilemmaları gündəmə gətirir. Müəyyən sosial-iqtisadi qruplara aid olan şəxslərin ardıcıl olaraq daha yüksək qiymətlərlə qarşılaşması, dinamik qiymət siyasətinin diskriminativ xarakter daşıdığına dair narahatlıqları artırır. Şəffaflığın olmaması istehlakçılar arasında güvənsizliyə səbəb olur, çünki onlar niyə qonşularından daha çox ödədiklərini bilmirlər. Bir çox ölkədə tənzimləyici orqanlar bu məsələləri araşdırır və istehlakçı hüquqlarını qorumaq üçün yeni qaydalar tətbiq etməyi nəzərdən keçirir.

    İstehlakçılar Nə Edə Bilər?

    Bu yeni reallıq fonunda istehlakçılar üçün bilincli yanaşma vacibdir. Müxtəlif cihazlardan, brauzerlərdən və ya “gizli rejim”dən istifadə edərək qiymətləri müqayisə etmək, potensial qiymət fərqlərini aşkarlamağa kömək edə bilər. Virtual Şəxsi Şəbəkə (VPN) tətbiqləri də coğrafi mövqeyə əsaslanan qiymətləndirmənin qarşısını almaqda faydalı ola bilər. Rəqəmsal dünyada hər bir alış-veriş qərarımızı vermədən əvvəl bu cür strategiyaların mövcudluğunu nəzərə almaq, ağıllı seçim etmək üçün əhəmiyyətlidir.

    24 saat

  • Litva Rusiya narahatlığı fonunda hərbi və mülki təlimlərə başladı

    Litva Rusiya narahatlığı fonunda hərbi və mülki təlimlərə başladı

    Baltikyanı Regionda Artan Gərginlik: Litva Hərbi və Mülki Təlimləri Gücləndirir

    Son dövrlər Şərqi Avropada cərəyan edən geosiyasi vəziyyət fonunda Litva Rusiyanın yaratdığı potensial təhdidlərə cavab olaraq həm hərbi, həm də mülki təlimlərin miqyasını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirib. Bu addım, ölkənin müdafiə qabiliyyətini artırmaq və cəmiyyəti mümkün böhran vəziyyətlərinə hazırlamaq məqsədi daşıyır. Vilnüs, Moskvadan gələn təzyiqlərin artdığı bir dövrdə, özünü və regiondakı müttəfiqlərini qorumaq üçün qətiyyət nümayiş etdirir.

    Genişmiqyaslı Hərbi Təlimlər və Hazırlıq Ssenariləri

    Keçirilən hərbi təlimlər yalnız silahlı qüvvələrin deyil, həm də mülki idarəetmə orqanlarının, səhiyyə sisteminin və yerli icmaların fövqəladə vəziyyətlərdə effektiv fəaliyyət göstərməsini sınaqdan keçirir. Təlim ssenariləri kiberhücumlar, hibrid müharibə elementləri və adi hərbi təcavüz daxil olmaqla geniş spektrli təhdidləri əhatə edir. Bu, Litvanın kompleks müdafiə strategiyası çərçivəsində düşmənin müxtəlif üsullarına qarşı hazırlıqlı olduğunu göstərir. NATO üzvü kimi, Litva bu təlimlər vasitəsilə ittifaqın kollektiv müdafiə prinsipini də gücləndirməyə çalışır.

    Mülki Müdafiənin Əhəmiyyəti və Cəmiyyətin Rolu

    Litva hökuməti müasir müharibə şəraitində mülki əhalinin müdafiəsinin həlledici əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayır. Bu səbəbdən mülki təlimlər zamanı əhali arasında fövqəladə hallarda davranış qaydaları, ilkin yardım bacarıqları və sığınacaqlardan istifadə kimi mövzular üzrə maarifləndirmə işləri aparılır. Bu genişmiqyaslı hərbi təlimlər, sadəcə hərbi gücün nümayişi deyil, eyni zamanda ölkənin hər kəsin iştirakı ilə milli müdafiə sistemini qurmaq əzminin göstəricisidir. Litvanın bu addımları, regionda sabitliyin qorunması və potensial təcavüzkarın çəkindirilməsi istiqamətində vacib siqnal kimi qiymətləndirilir.

    24 saat

  • Trampın 100% tarif təhdidi: ABŞ-Çin ticarət mübarizəsinin kökləri

    Trampın 100% tarif təhdidi: ABŞ-Çin ticarət mübarizəsinin kökləri

    Donald Trampın Yeni Tarif Təhdidi

    ABŞ prezidenti Donald Trampın Çindən idxal olunan bütün məhsullara 100% gömrük rüsumu tətbiq etmək barədə səsləndirdiyi təhdidlər qlobal bazarlarda ciddi narahatlıqlar yaratmışdır. Bu bəyanat, dünyanın iki ən böyük iqtisadiyyatı arasında potensial olaraq daha genişmiqyaslı bir ticarət müharibəsi riskini aktuallaşdırır. Keçmişdə tətbiq edilmiş oxşar iqtisadi tədbirlər beynəlxalq ticarət əlaqələrinə mənfi təsir göstərmişdi, bu dəfə isə təsirlərin daha ciddi olacağı proqnozlaşdırılır.

    ABŞ-Çin Ticarət Tədbirlərinin Tarixi

    Amerika Birləşmiş Ştatları və Çin arasındakı ticarət gərginliyi uzun illərdir ki, dünya gündəmindən düşmür. Vaşinqton dəfələrlə Pekini intellektual mülkiyyətin oğurlanması, dövlət subsidiyaları və valyuta manipulyasiyası kimi ədalətsiz ticarət praktikalarında ittiham edib. Donald Trampın ilk prezidentliyi dövründə, 2018-ci ildən etibarən Çin məhsullarına qarşı genişmiqyash rüsumlar tətbiq edilmişdi. Bu addımlar ticarət müharibəsi adlandırılan dövrün başlanğıcını qoymuşdu. Pekin də öz növbəsində ABŞ mallarına qarşı cavab rüsumları tətbiq edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi. Həmin dövrdə iqtisadiyyat ciddi sarsıntılar yaşamış, bir çox beynəlxalq şirkət öz təchizat zəncirlərini yenidən qurmağa məcbur olmuşdu.

    100% Tarif Təhdidinin Potensial Nəticələri

    Əgər Donald Trampın bu 100% tarif təhdidi reallığa çevrilərsə, bu həm Amerika, həm də Çin iqtisadiyyatı üçün olduqca ağır nəticələr doğura bilər. ABŞ-da istehlakçılar Çin istehsalı mallar üçün kəskin şəkildə daha yüksək qiymətlər ödəmək məcburiyyətində qalacaqlar ki, bu da inflyasiyanın artmasına və gündəlik yaşayış xərclərinin yüksəlməsinə gətirib çıxaracaq. Kiçik və orta biznes müəssisələri də bahalaşan xammal və komponentlər səbəbindən çətinliklərlə üzləşəcəklər. Çin üçün isə bu, ixracat sənayesinə böyük zərbə vuraraq milyonlarla iş yerinin itirilməsinə səbəb ola bilər, daxili istehlaka əsaslanan iqtisadiyyat modelinə keçidi sürətləndirsə də, qısa müddətdə böyük iqtisadi ağrılara yol açacaq. Qlobal təchizat zəncirlərində yaranacaq ciddi pozulmalar, dünya ticarətini və beynəlxalq əməkdaşlığı daha da çətinləşdirəcək, qeyri-müəyyənlik mühitini gücləndirəcək. Bu cür hərəkətlər qlobal iqtisadiyyatda uzunmüddətli təlatümlərə səbəb ola bilər.

    Gələcək Siyasət və Ticarət Əlaqələri

    ABŞ-ın Çinə qarşı yeni tarif təhdidi yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi mənzərəni dəyişdirmə potensialına malikdir. Bu addım Pekinə qarşı diplomatik və siyasi təzyiqi artırmaq məqsədi daşısa da, eyni zamanda beynəlxalq münasibətlərdə yeni gərginliklərə, hətta potensial müttəfiqlər arasında fikir ayrılıqlarına yol aça bilər. Analitiklər, belə radikal tariflərin qlobal ticarət müharibəsi spiralını daha da gücləndirərək, yalnız iki ölkəyə deyil, bütün qlobal bazarlara, o cümlədən inkişaf etməkdə olan ölkələrə mənfi təsir göstərəcəyini proqnozlaşdırırlar. Gələcək ticarət siyasətlərinin necə formalaşacağı, beynəlxalq əməkdaşlığın və qlobal iqtisadi sabitliyin gedişatını müəyyən edən əsas amil olacaq. Bu vəziyyət dünya ticarət sisteminin əsas prinsiplərini sarsıdan və yeni qlobal ticarət qaydalarının yaranmasına səbəb ola biləcək bir presedent yarada bilər.

    24 saat

  • Cənubi Koreya araşdırması: COVID-19 peyvəndləri xərçəngə səbəbmi olur

    Cənubi Koreya araşdırması: COVID-19 peyvəndləri xərçəngə səbəbmi olur

    Cənubi Koreyada COVID-19 peyvəndlərinin xərçəngə səbəb olduğu barədə yayılan iddialar son vaxtlar geniş müzakirələrə yol açmışdır. Sosial mediada sürətlə yayılan bu xəbər peyvəndlərin təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqları yenidən gündəmə gətirmişdir. Lakin belə ciddi iddiaların əsaslı olub-olmadığını dəqiqliklə araşdırmaq son dərəcə vacibdir.

    Elmi Konsensus Nə Deyir?

    Məsələnin mahiyyətinə vararkən, qlobal səhiyyə təşkilatlarının mövqeyini nəzərdən keçirmək lazımdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və ABŞ-ın Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) kimi nüfuzlu qurumlar COVID-19 peyvəndlərinin təhlükəsiz və effektiv olduğunu dəfələrlə təsdiqləmişlər. Bu təşkilatlar genişmiqyaslı klinik sınaqlar və milyonlarla insanın peyvəndlənməsindən sonra aparılan çoxsaylı tədqiqatlara əsaslanırlar.

    Bu araşdırmalar zamanı peyvəndlərin inkişafına səbəb olduğuna dair heç bir əsaslı elmi sübut tapılmamışdır. Əksinə, tibb elmində mövcud konsensus COVID-19 peyvəndlərinin ağır xəstəliklərdən, xəstəxanaya yerləşdirilmə hallarından və ölüm riskindən qorumaq üçün mühüm bir vasitə olduğunu göstərir. Elmi icma bu məsələdə yekdil mövqedədir.

    İddiaların Kökü və Məlumatların Təhrifi

    Bənzər iddialar adətən məlumatların yanlış şərh edilməsi, tədqiqatların orijinal kontekstindən çıxarılması, ilkin nəticələrə əsaslanaraq irəli sürülən mülahizələr və ya hətta dezinformasiya kampaniyaları nəticəsində ortaya çıxır. Cənubi Koreya ilə bağlı yayılan “tədqiqat” barədə konkret və təsdiqlənmiş məlumatlar olduqca məhduddur. Mütəxəssislər güman edirlər ki, bu iddialar elmi rəy prosesindən keçməmiş məqalələrə və ya yanlış oxunan məlumatlara əsaslanır.

    Elmi tədqiqat prosesi, hər hansı bir nəticənin dəqiq və etibarlı sayılması üçün ciddi peer-review (həmkarlar tərəfindən yoxlama) mərhələsini və nəticələrin müstəqil şəkildə təsdiqlənməsini tələb edir. Bu prosesdən keçməyən ilkin və ya tək araşdırmalar ümumi elmi konsensusa çevrilmir. Əsaslı elmi qurumlar tərəfindən aparılan uzunmüddətli monitorinqlər və genişmiqyaslı tədqiqatlar COVID-19 peyvəndləri ilə xərçəng arasında hər hansı bir əlaqəni aşkar etməmişdir.

    Güvənli Məlumat Mənbələrinə Çağırış

    Səhiyyə mütəxəssisləri ictimaiyyəti bu cür həssas məsələlərdə məlumatları yalnız etibarlı və rəsmi mənbələrdən, məsələn, ölkənin səhiyyə nazirliyi, ÜST və ya digər beynəlxalq səhiyyə təşkilatlarından almağa çağırır. Onlar qeyd edirlər ki, COVID-19 peyvəndləri koronavirusa qarşı mübarizədə effektiv vasitə olaraq qalır və xəstəliyin ağırlaşmalarının qarşısını alır.

    Onkoloqlar və immunoloqlar arasında geniş yayılmış konsensus, bu peyvəndlərin xərçəngə səbəb olmadığı və ümumi əhali üçün təhlükəsiz olduğudur. Peyvəndlənmənin sübut olunmuş faydaları, elmi dəlillərlə dəstəklənməyən iddialardan irəli gələn hipotetik risklərdən qat-qat üstündür.

    24 saat