Cənubi Koreyada COVID-19 peyvəndlərinin xərçəngə səbəb olduğu barədə yayılan iddialar son vaxtlar geniş müzakirələrə yol açmışdır. Sosial mediada sürətlə yayılan bu xəbər peyvəndlərin təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqları yenidən gündəmə gətirmişdir. Lakin belə ciddi iddiaların əsaslı olub-olmadığını dəqiqliklə araşdırmaq son dərəcə vacibdir.
Elmi Konsensus Nə Deyir?
Məsələnin mahiyyətinə vararkən, qlobal səhiyyə təşkilatlarının mövqeyini nəzərdən keçirmək lazımdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və ABŞ-ın Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) kimi nüfuzlu qurumlar COVID-19 peyvəndlərinin təhlükəsiz və effektiv olduğunu dəfələrlə təsdiqləmişlər. Bu təşkilatlar genişmiqyaslı klinik sınaqlar və milyonlarla insanın peyvəndlənməsindən sonra aparılan çoxsaylı tədqiqatlara əsaslanırlar.
Bu araşdırmalar zamanı peyvəndlərin inkişafına səbəb olduğuna dair heç bir əsaslı elmi sübut tapılmamışdır. Əksinə, tibb elmində mövcud konsensus COVID-19 peyvəndlərinin ağır xəstəliklərdən, xəstəxanaya yerləşdirilmə hallarından və ölüm riskindən qorumaq üçün mühüm bir vasitə olduğunu göstərir. Elmi icma bu məsələdə yekdil mövqedədir.
İddiaların Kökü və Məlumatların Təhrifi
Bənzər iddialar adətən məlumatların yanlış şərh edilməsi, tədqiqatların orijinal kontekstindən çıxarılması, ilkin nəticələrə əsaslanaraq irəli sürülən mülahizələr və ya hətta dezinformasiya kampaniyaları nəticəsində ortaya çıxır. Cənubi Koreya ilə bağlı yayılan “tədqiqat” barədə konkret və təsdiqlənmiş məlumatlar olduqca məhduddur. Mütəxəssislər güman edirlər ki, bu iddialar elmi rəy prosesindən keçməmiş məqalələrə və ya yanlış oxunan məlumatlara əsaslanır.
Elmi tədqiqat prosesi, hər hansı bir nəticənin dəqiq və etibarlı sayılması üçün ciddi peer-review (həmkarlar tərəfindən yoxlama) mərhələsini və nəticələrin müstəqil şəkildə təsdiqlənməsini tələb edir. Bu prosesdən keçməyən ilkin və ya tək araşdırmalar ümumi elmi konsensusa çevrilmir. Əsaslı elmi qurumlar tərəfindən aparılan uzunmüddətli monitorinqlər və genişmiqyaslı tədqiqatlar COVID-19 peyvəndləri ilə xərçəng arasında hər hansı bir əlaqəni aşkar etməmişdir.
Güvənli Məlumat Mənbələrinə Çağırış
Səhiyyə mütəxəssisləri ictimaiyyəti bu cür həssas məsələlərdə məlumatları yalnız etibarlı və rəsmi mənbələrdən, məsələn, ölkənin səhiyyə nazirliyi, ÜST və ya digər beynəlxalq səhiyyə təşkilatlarından almağa çağırır. Onlar qeyd edirlər ki, COVID-19 peyvəndləri koronavirusa qarşı mübarizədə effektiv vasitə olaraq qalır və xəstəliyin ağırlaşmalarının qarşısını alır.
Onkoloqlar və immunoloqlar arasında geniş yayılmış konsensus, bu peyvəndlərin xərçəngə səbəb olmadığı və ümumi əhali üçün təhlükəsiz olduğudur. Peyvəndlənmənin sübut olunmuş faydaları, elmi dəlillərlə dəstəklənməyən iddialardan irəli gələn hipotetik risklərdən qat-qat üstündür.
