Category: Texnologiya xəbərləri

Tramp Administrasiyasının İqlim Siyasətində Dönüş Cəhdi

ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən Tramp administrasiyası iqlim dəyişikliyi ilə bağlı mühüm elmi tapıntını ləğv etməyə hazırlaşır. Bu addım, atmosferə buraxılan istixana qazı tullantılarının əsas tənzimləyici rolunu şübhə altına almaq cəhdi kimi qiymətləndirilir və geniş elmi konsensusla ziddiyyət təşkil edir.

Elmi Tapıntının Əhəmiyyəti və Rədd Cəhdi

Sözügedən tapıntı, insan fəaliyyətləri nəticəsində yaranan istixana qazlarının iqlim dəyişikliyinə əsas səbəb olduğunu təsdiqləyir. Bu, ABŞ-ın uzun illər boyu davam edən ekoloji siyasətinin və beynəlxalq iqlim öhdəliklərinin təməlini təşkil edir. Administrasiyanın bu nəticəni ləğv etmək istəyi, federal agentliklərin gələcək layihələrini ekoloji təsir qiymətləndirməsindən azad edə bilər ki, bu da ətraf mühit üçün ciddi fəsadlar vəd edir.

Siyasi Motirlər və Potensial Nəticələr

Analitiklər, administrasiyanın bu addımının əsasən iqtisadi və siyasi maraqlarla bağlı olduğunu qeyd edirlər. Xüsusilə, neft və qaz sənayesinin tələbləri, tənzimləyici yükün azaldılması və sənaye fəaliyyətinin genişləndirilməsi hədəflənir. Bu qərarın reallaşması, ABŞ-ın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədəki mövqeyini zəiflədə, beynəlxalq aləmdə etibarına xələl gətirə və qlobal istiləşməyə qarşı müştərək səylərə mane ola bilər.

Gələcək Perspektivlər və İctimai Reaksiyalar

Hökumətin bu qərarına qarşı ekoloqlar, elm adamları və bir çox siyasi xadimlər tərəfindən sərt reaksiyalar verilməsi gözlənilir. Məsələ məhkəmə müstəvisinə də daşınaraq uzunmüddətli hüquqi mübarizələrə səbəb ola bilər. ABŞ-ın iqlim siyasətindəki bu dönüş cəhdi, ölkənin gələcək ekoloji istiqamətini və qlobal ekoloji təhlükəsizlikdəki rolunu ciddi şəkildə dəyişdirmək potensialına malikdir.

24 saat

Nipah Virusu Nədir?

Nipah virusu yarasa populyasiyalarında təbii şəkildə yayılan, insanlarda və heyvanlarda ağır xəstəliklərə səbəb olan təhlükəli bir Nipah virusu infeksiyasıdır. İlk dəfə 1998-ci ildə Malayziyada donuzçuluqla məşğul olan fermerlər arasında aşkarlanan bu virus, sonradan digər regionlarda da vaxtaşırı epidemiyalara yol açıb. Virus əsasən meyvə yarasaları vasitəsilə yayılır və yoluxmuş heyvanlarla, xüsusən donuzlarla birbaşa təmasda olmaqla və ya virusla çirklənmiş qidaların qəbulu ilə insanlara keçə bilər. Onun yüksək ölüm nisbəti qlobal səhiyyə üçün ciddi narahatlıq mənbəyidir.

Hindistanın Cənubunda Vəziyyət

Hindistanın cənubundakı Kerala ştatı Nipah virusunun təkrarlanan ocaqlarından biri olaraq qalır. Son zamanlar bölgədə virusla bağlı narahatlıqlar yenidən gündəmə gəlib, lakin yerli səhiyyə orqanları dərhal və effektiv tədbirlər görərək vəziyyəti nəzarət altında saxlamağı bacarıblar. Xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün təmasda olan şəxslərin izlənməsi, karantin tədbirləri və ictimai məlumatlandırma kampaniyaları aparılır. Bu cür infeksiyalar zoonoz xəstəliklər kateqoriyasına aiddir və onların yayılmasının qarşısını almaq üçün vahid səhiyyə yanaşması böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Yoluxma Yolları və Simptomlar

Nipah virusu insandan insana, xüsusilə də xəstə insanlara qulluq edən tibb işçiləri və ya ailə üzvləri arasında yaxın təmas yolu ilə də ötürülə bilər. Virus bədənə daxil olduqdan sonra simptomlar adətən 4-14 gün ərzində özünü büruzə verir. Bunlara qızdırma, baş ağrısı, əzələ ağrıları, ürəkbulanma və qusma daxildir. Daha ağır hallarda, xəstəlik pnevmoniya, ensefalit (beyin iltihabı) və hətta komaya qədər inkişaf edə bilər ki, bu da ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər.

Mübarizə və Qarşısının Alınması

Hal-hazırda Nipah virusuna qarşı xüsusi bir müalicə üsulu və ya peyvənd mövcud deyil. Müalicə əsasən simptomların yüngülləşdirilməsi və xəstənin vəziyyətini sabitləşdirməyə yönəlmiş dəstəkləyici terapiyadan ibarətdir. Xəstəliyin qarşısının alınmasında isə yoluxmuş heyvanlarla təmasdan qaçmaq, xüsusən də donuzçuluq fermalarında biosahə təhlükəsizliyi tədbirlərinə riayət etmək və xəstəlik hallarında dərhal səhiyyə orqanlarını məlumatlandırmaq böyük əhəmiyyət daşıyır. Kerala və digər riskli bölgələrdə daimi monitorinq və erkən xəbərdarlıq sistemləri virusun yayılmasını məhdudlaşdırmaqda mühüm rol oynayır.

24 saat

Avropa Qanunvericiliyinin Tələbləri Və Metanın Qərarı

Rəqəmsal kommunikasiya sahəsinin nəhənglərindən biri olan Meta, Avropa İttifaqı ərazisində öz platformalarında siyasi elanların yayımını dayandırmaq qərarına gəlib. Bu mühüm addım, 2024-cü ilin sonundan etibarən qüvvəyə minəcək Avropa İttifaqının siyasi reklamların şəffaflığına dair yeni və sərt qanunvericiliyinə bir cavabdır. Şirkət bu qərarı, sözügedən yeni qaydalara tam uyğunlaşmağın tələb etdiyi mürəkkəb texniki və inzibati dəyişikliklərin miqyası ilə izah edir. Metanın bu mövqeyi, Avropada yaxınlaşan önəmli seçki dövrləri fonunda xüsusilə diqqətəlayiqdir.

Demokratiya, Rəqəmsal Mühit Və Şəffaflıq Prinsipləri

Avropa İttifaqının yeni qanunları rəqəmsal platformalardan siyasi elanların kim tərəfindən maliyyələşdirildiyi, onların hansı məzmunu daşıdığı və hansı hədəf auditoriyaya yönəldildiyi barədə daha ətraflı və şəffaf məlumatların açıqlanmasını tələb edir. Bu tələblər, əsasən, cəmiyyətdə dezinformasiyanın yayılmasının qarşısını almaq və demokratik seçki proseslərində daha yüksək şəffaflıq səviyyəsini təmin etmək məqsədi güdür. Siyasi reklamların müvəqqəti dayandırılması, böyük texnologiya şirkətlərinin seçki dövrlərində üzərinə düşən məsuliyyəti bir daha vurğulayır. Bu addım, digər nəhəng rəqəmsal platformaları da öz siyasətlərinə yenidən baxmağa və Avropa qanunvericiliyi ilə tam uyğunlaşmağa təşviq edə bilər ki, bu da rəqəmsal mühitdə siyasi proseslərin tənzimlənməsində yeni bir mərhələnin başlanğıcı hesab edilə bilər.

24 saat

ABŞ prezidenti Donald Trampın Rəhbərliyi Süni İntellekt Siyasətində Genişmiqyaslı Fəaliyyət Planını Açıqladı

ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi ölkənin texnoloji gələcəyini şəkilləndirmək məqsədilə, Süni İntellekt (Sİ) sahəsində genişmiqyaslı bir fəaliyyət planını ictimaiyyətə təqdim edib. Bu strategiya, Vaşinqtonun gələcəyin aparıcı texnologiyalarına verdiyi önəmin bariz göstəricisidir və ölkənin qlobal rəqabət qabiliyyətini artırmağı hədəfləyir.

Planın Əsas İstiqamətləri və Prioritetləri

Açıqlanan fəaliyyət proqramı bir neçə əsas sütun üzərində qurulub. Bunlara Sİ tədqiqat və inkişafına ayrılan dövlət investisiyalarının artırılması, Sİ mütəxəssislərinin hazırlanması üçün təhsil proqramlarının gücləndirilməsi, həmçinin xüsusi sektorla əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi daxildir. Proqram həmçinin, bu texnologiyaların etik və məsuliyyətli şəkildə inkişaf etdirilməsi üçün norma və standartların müəyyən edilməsini nəzərdə tutur. Hökumətin bu addımı, qabaqcıl texnologiyaların təhlükəsiz və cəmiyyətə faydalı şəkildə tətbiqini təmin etmək məqsədi daşıyır.

Milli Təhlükəsizlik və İqtisadi İnkişaf Perspektivləri

Bu strategiya həm milli təhlükəsizlik, həm də iqtisadi inkişaf baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Süni intellekt sahəsində liderliyin qorunması, müdafiə qabiliyyətini gücləndirməklə yanaşı, yeni iqtisadi sahələrin yaranmasına və mövcud sektorların transformasiyasına təkan verəcək. Plana görə, dövlət qurumları, elmi tədqiqat mərkəzləri və özəl şirkətlər arasında sinerjinin yaradılması əsas prioritetlərdən biridir. ABŞ hökuməti qeyd edir ki, bu hərtərəfli yanaşma ölkənin uzunmüddətli dövrdə Süni İntellekt innovasiyalarının mərkəzi olaraq qalmasını təmin edəcək. Bu proqram gələcək inkişafların sələfi ola bilər.

24 saat

Genişmiqyaslı Kiberhücum: Microsoft Yüzlərlə Təşkilatın Hədəfində

Kiber-təhlükəsizlik sahəsində fəaliyyət göstərən aparıcı firmaların məlumatına görə, texnologiya nəhəngi Microsoft-a qarşı həyata keçirilən irimiqyaslı kiberhücum nəticəsində 100-dən çox təşkilat zərər görüb. Bu hadisə rəqəmsal dünyanın həssaslığını bir daha ortaya qoyaraq, korporativ müəssisələrin və dövlət qurumlarının üzləşdiyi cari təhlükələrin miqyasını göstərir.

Zərər Çəkmiş Təşkilatlar və Zərərin Miqyası

Kiber-təhlükəsizlik mütəxəssisləri bu hücumun miqyasının olduqca geniş olduğunu bildirirlər. İlkin qiymətləndirmələrə əsasən, fərqli sektorlardan olan yüzdən artıq təşkilat kibercinayətkarların hədəfinə çevrilib. Hücumun dəqiq təbiəti və səbəbləri ilə bağlı araşdırmalar davam etsə də, bəzi ehtimallara görə, məlumat sızması və ya sistemlərin iflic edilməsi əsas məqsəd olub. Bu cür insidentlər şirkətlərə və dövlət qurumlarına həm maliyyə, həm də reputasiya baxımından ciddi zərbə vurur.

Qlobal Təhlükəsizlikdə Yeni Çağırışlar

Bu sonuncu kibertəhlükəsizlik insidenti qlobal miqyasda rəqəmsal təhlükələrə qarşı mübarizənin davamlılığını və mürəkkəbliyini vurğulayır. Təhlükəsizlik firmaları, hökumətlər və özəl sektor arasındakı əməkdaşlığın vacibliyini qeyd edir. Onlar kiberhücumların qarşısını almaq üçün daimi sistem təkmilləşdirmələri, təhlükəsizlik protokollarının gücləndirilməsi və işçilərin məlumatlılığının artırılmasının vacibliyini xüsusi vurğulayırlar. Ümumilikdə, informasiya texnologiyaları sahəsindəki bu gərginliklər daim yeni yanaşmalar tələb edir.

24 saat

Elmi Yenilik: Böyük Britaniyada Üç DNT-li Körpələr Dünyaya Gəldi

Böyük Britaniyada genetik xəstəliklərin nəsildən-nəslə keçməsinin qarşısını almaq məqsədilə üç fərqli insandan DNT istifadə edilməklə dünyaya gələn körpələrin olduğu açıqlanıb. Bu elmi nailiyyət, tibb dünyasında yeni bir səhifə açaraq, ciddi genetik patologiyalarla mübarizədə ümidləri artırıb. İlk dəfə bu cür müalicə üsulu ilə doğulmuş körpələrin mövcudluğu, illərdir davam edən tədqiqat və müzakirələrin zirvəsi hesab olunur.

“Üç Valideynli” Texnologiyanın Mahiyyəti

Bu unikal prosedur, üç valideynli körpə adlandırılan yeni nəsil körpələrin doğulmasına imkan verən mitoxondrial əvəzetmə terapiyasına əsaslanır. Proses zamanı körpənin DNT-sinin böyük hissəsi ana və atadan alınır. Lakin anada mövcud olan və genetik xəstəliklərə səbəb ola biləcək zədəli mitoxondrial DNT-nin qarşısını almaq üçün üçüncü bir qadından sağlam mitoxondrial DNT istifadə olunur. Beləliklə, körpənin genetik kodu üç fərqli mənbədən formalaşır: ana və atadan əsas DNT, donor qadından isə sağlam mitoxondri DNT-si.

Genetik Xəstəliklərlə Mübarizədə Yeni Üfüqlər

Bu inqilabi metod, xüsusilə mitoxondrial xəstəliklər kimi ağır və irsi genetik xəstəliklərdən əziyyət çəkən ailələr üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mitoxondrial xəstəliklər əzələ zəifliyi, ürək problemləri, beyin funksiyasının pozulması kimi ciddi fəsadlara yol aça bilər və hazırda onların tam müalicəsi yoxdur. Bu texnologiya sayəsində, həmin xəstəliklərin növbəti nəsillərə ötürülməsinin qarşısı alınır, gələcək nəsillərə sağlam bir başlanğıc verilir.

Elmi və Etik Müzakirələr

Baxmayaraq ki, bu texnologiya ağır genetik xəstəliklərlə mübarizədə böyük irəliləyişdir, o, elmi və etik dairələrdə geniş müzakirələrə səbəb olub. Bəzi mütəxəssislər, insan embrionuna bu cür müdaxilələrin gələcəkdə “dizaynlı körpələr” konsepsiyasına yol aça biləcəyindən narahatlıqlarını dilə gətirirlər. Lakin Böyük Britaniya hökuməti və tənzimləyici orqanlar, bu metodun yalnız ciddi tibbi səbəblərlə məhdudlaşdırılması üçün sərt qaydalar müəyyən ediblər. Bu, texnologiyanın yalnız valideynlərdən övladlarına keçə biləcək həyati təhlükəli irsi patologiyaların qarşısını almaq üçün istifadə olunmasını təmin edir. Gələcəkdə bu üç valideynli körpə texnologiyasının daha geniş tətbiqi, əlavə elmi tədqiqatlar və etik çərçivələr tələb edəcək.

24 saat

Avropanı Bürüyən Rekord İstilik Dalğaları

Son illərdə Avropada müşahidə edilən anomal yüksək temperaturlar bu yay da özünü qeydə alınan ən sərt istilik dalğalarından biri ilə göstərir. Qitənin bir çox bölgəsində termometrlər əlçatmaz zirvələrə yüksələrək, sakinlərə böyük çətinliklər yaşadır və infrastruktur üçün ciddi sınaqlar yaradır. Bu hadisələr təkcə müvəqqəti meteoroloji anormallıq deyil, daha böyük və narahatedici bir tendensiyanın əlamətidir.

Qısa Müddətli Meteoroloji Səbəblər

Hazırkı şiddətli istilərin əsas səbəbi yüksək təzyiq sistemlərinin, yəni antisiklonların Avropa üzərində stabilləşməsidir. Bu hava sistemləri hava kütlələrini aşağıya doğru sıxaraq onları isidir və bulud əmələ gəlməsinin qarşısını alır. Nəticədə, günəş şüaları maneəsiz yer səthinə düşərək havanı həddindən artıq qızdırır. Belə “istilik qübbəsi” effektləri bir neçə gün, hətta həftələr boyu davam edərək, yerli temperaturu xeyli yüksəldə bilər. Quraq torpaqlar da istiliyi daha çox udur, bu da vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.

İqlim Dəyişikliyi: Əsas Təhrikedici Amil

Meteoroloji amillər cari istilik dalğalarının birbaşa səbəbi olsa da, onların artan intensivliyi və tezliyinin kökündə qlobal iqlim dəyişikliyi dayanır. İnsan fəaliyyətləri, xüsusilə də fosil yanacaqların kütləvi şəkildə yandırılması nəticəsində atmosferə buraxılan istixana qazları Yer kürəsinin orta temperaturunu durmadan artırır. Elm adamları yekdil şəkildə təsdiqləyirlər ki, hər 1 dərəcə Selsi qlobal istiləşmə, rekord dərəcədə istilik hadisələrinin baş vermə ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Bu, təkcə son illərin deyil, həm də gələcək illərin reallığı olaraq qarşımızda durur. Keçmiş illərin istilik dalğaları artıq “yeni normal” halına gəlib, lakin indiki dövrdə qeydə alınanlar göstərir ki, vəziyyət daha da gərginləşəcək. Proqnozlar, tədbir görülmədiyi təqdirdə, gələcəkdə daha şiddətli və uzunmüddətli isti dövrlərin Avropa üçün adi hal olacağını göstərir.

Geniş Təsirlər və Gələcək Çətinliklər

Rekord istilər insan sağlamlığına ciddi təhdid yaradır; istivurma, ürək-damar xəstəliklərinin kəskinləşməsi və ölüm halları artır. Kənd təsərrüfatı sektoru quraqlıqdan zərər görür, meşə yanğınları riski xeyli yüksəlir və su ehtiyatları tükənir. Bütün bunlar iqtisadiyyata və sosial həyata ciddi təsir göstərir.

Avropa ölkələri iqlim dəyişikliyinin fəsadları ilə mübarizədə daha qətiyyətli və koordinasiyalı addımlar atmağa məcburdur. Emissiyaların azaldılması, bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid və istiliyə qarşı davamlı infrastrukturların yaradılması gələcəkdə daha dayanıqlı bir mühit qurmaq üçün vacibdir. Əks halda, bu qeyri-adi istilik dalğaları qitənin yeni və dözülməz reallığına çevriləcək.

24 saat

Jensen Huan: Çinin Texnoloji Tərəqqisi İnkişaf Katalizatorudur

Pekində keçirilən möhtəşəm texnologiya sərgisində dünyanın aparıcı mikrosxem istehsalçılarından biri olan Nvidia şirkətinin baş icraçı direktoru Jensen Huan Çinin süni intellekt (Sİ) sahəsində əldə etdiyi nailiyyətləri yüksək qiymətləndirib. Huan Çinin bu sahədəki tərəqqisini “inkişaf üçün katalizator” adlandıraraq, ölkənin sürətli irəliləyişinə heyranlığını ifadə edib. Onun bu bəyanatı qlobal texnologiya ictimaiyyətində geniş əks-səda doğurub.

Çinin Texnoloji İrəliləyişində Süni İntellektin Strateji Rolu

Jensen Huanın sözlərinə görə, Çin süni intellektin tətbiqi və inkişafında müstəsna potensiala malikdir. O, Çinin təkcə istehsal mərkəzi deyil, həm də innovasiya mənbəyi olduğunu vurğulayıb. Şirkət rəhbəri bu ölkənin böyük məlumat bazalarına, istedadlı mütəxəssislərinə və texnoloji yeniliklərə olan açıq yanaşmasına diqqət çəkib. Bu amillər birgə şəkildə Çini qlobal Sİ xəritəsində əhəmiyyətli bir oyunçuya çevirir. Huan, yerli bazarda şirkət məhsullarına olan tələbatın artdığını və Çinin innovativ startapları ilə əməkdaşlığın strateji əhəmiyyətinə toxunub.

Qlobal Texnoloji Əməkdaşlıq və Gələcək Perspektivlər

Huanın Pekin sərgisindəki çıxışı qlobal texnoloji əməkdaşlığın vacibliyini bir daha önə çəkir. O, müxtəlif ölkələr arasında bilik və təcrübə mübadiləsinin qlobal süni zəka ekosisteminin inkişafı üçün zəruri olduğunu bildirib. Çin bazarı, nəhəng ölçüsü və sürətli innovasiya tempi ilə texnologiya şirkətləri üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Şirkətin baş icraçı direktoru ümid etdiyini bildirib ki, bu texnologiya müxtəlif sektorlarda inkişafa təkan verəcək və bəşəriyyət üçün yeni imkanlar açacaq. Bu isə həm biznes, həm də elmi sahədə əməkdaşlıq üçün geniş yollar açır.

24 saat