Çin və Rusiya: Beynəlxalq nizama nümunə olacağıq

Written by

Pekin və Moskva arasında güclənən strateji tərəfdaşlıq dünya gündəmini zəbt edir. Hər iki ölkənin yüksək səviyyəli rəsmiləri bir araya gələrək, mövcud beynəlxalq nizam üçün alternativ bir model təklif etmək niyyətində olduqlarını bəyan ediblər. Bu, qlobal siyasətdə yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir və dünya dövlətləri tərəfindən yaxından izlənilir.

Çin-Rusiya Əməkdaşlığının Strateji Dərinliyi

Çin-Rusiya əməkdaşlığı təkcə iqtisadi müstəvidə deyil, həm də siyasi və hərbi sahələri əhatə edir. Ölkələr arasında enerji təchizatı, müdafiə sənayesi və yüksək texnologiyalar kimi strateji sektorlarda sıx əlaqələr qurulmuşdur. Tərəflər Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) və BRİKS kimi çoxtərəfli platformalarda mövqelərini uzlaşdıraraq qlobal məsələlərdə birgə çıxış edirlər. Bu, onların beynəlxalq arenada təsir imkanlarını daha da artırır və regionlararası əməkdaşlığın inkişafına töhfə verir.

Yeni Beynəlxalq Nizamın Konturları

Pekin və Moskva, təkqütblü dünya modelindən imtina edərək, beynəlxalq nizamda çoxqütblüyün təşəkkülünü müdafiə edirlər. Onların təklif etdiyi model, suveren dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq, beynəlxalq hüququn aliliyi və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan əməkdaşlığı əsas götürür. Bu yanaşma, Qərb dövlətlərinin bəzən “demokratiyanın ixracı” kimi qələmə verdikləri siyasətə qarşı bir alternativ kimi irəli sürülür. Rəsmi şəxslərin bəyanatlarına görə, onlar birgə səylərlə bütün ölkələrin maraqlarının nəzərə alındığı, daha balanslı və ədalətli bir dünya quruluşunun tərəfdarıdırlar.

Qlobal Arenada Meydan Oxuma və Perspektivlər

Bu birgə bəyanat Qərb ölkələrində müəyyən narahatlıqla qarşılanıb, çünki o, mövcud dünya nizamına ciddi bir alternativ təklif edir. Qərb mətbuatı və analitikləri, Çin-Rusiya əməkdaşlığının qlobal sabitliyə və geosiyasi tarazlığa potensial təsirlərini geniş şəkildə müzakirə edirlər. Hər iki ölkə, gələcəkdə həm regional, həm də qlobal səviyyədə bir sıra çətinliklərlə üzləşə biləcəklərini etiraf etsələr də, bu birliyin onlara yeni imkanlar açacağını düşünürlər. Bu yeni vizyon, müasir dünyanın gələcək inkişaf istiqamətləri barədə vacib suallar doğurur.

24 saat

Comments

6 responses to “Çin və Rusiya: Beynəlxalq nizama nümunə olacağıq”

September 2, 2025

Zöhrə Rəhimova

Məqalədə qeyd olunan “Çin və Rusiya: Beynəlxalq nizama nümunə olacağıq” fikri ilə razı deyiləm. Rusiya tarixən öz qonşularına qarşı aqressiv siyasət yürütmüşdür. Belə bir ölkənin təklif etdiyi “alternativ model”in ədalətli və balanslı olacağına inanmaq çətindir. Hər iki ölkənin çoxtərəfli platformalarda mövqelərini uzlaşdırması, əslində, mövcud beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini pozmaq cəhdi kimi görünür.

Reply
September 2, 2025

Arif Turalov

Məqalədə təqdim olunan Çin və Rusiya arasındakı genişlənən strateji tərəfdaşlıq, beynəlxalq münasibətlər baxımından çox maraqlı bir mövzudur. Ən əsası isə, Rusiya və Çinin birlikdə beynəlxalq nizam üçün yeni bir model təklif etmələri, dünya siyasətində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyi ehtimalını yaradır. Bu iki ölkənin iqtisadi, siyasi və hərbi sahələrdəki əməkdaşlığının dərinliyi, həmçinin “təkqütblü dünya modelindən” imtina edərək “çoxqütblülüyü” müdafiə etmələri, mövcud qlobal strukturla razılaşmayan dövlətlər üçün bir yol göstərici ola bilər. Həqiqətən də, Rusiya kimi böyük bir dövlətin bu cür birliyin mərkəzində olması, beynəlxalq münasibətlərin gələcək gedişatını şəkilləndirə bilər.

Reply
1. October 6, 2025
  
  Vüsal Nurlu
  
  Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Pekin və Moskva arasındakı strateji tərəfdaşlıq həqiqətən də beynəlxalq münasibətlərin gələcəyini formalaşdırmaq potensialına malikdir. Ancaq, bu “yeni model” təklifinin nə dərəcədə həyata keçirilə biləcəyi və nəticələrinin nə olacağı barədə daha tənqidi yanaşmaq vacibdir. Məqalədə “Çin-Rusiya əməkdaşlığının strateji dərinliyi” vurğulanır. Lakin, iki ölkənin maraqlarının tamamilə üst-üstə düşdüyünü düşünmək sadəlövhlük olardı. Tarix göstərir ki, belə güclü ittifaqlar belə, zamanla daxili fikir ayrılıqları və tərəflərin öz milli maraqlarını önə çəkməsi ilə üzləşə bilər. Rusiya, xüsusilə Ukraynadakı müharibə səbəbindən beynəlxalq təcridlə qarşı-qarşıya qalmış bir vəziyyətdədir. Bu şəraitdə Çinlə strateji tərəfdaşlığı Moskva üçün əhəmiyyətli bir xilas halqası olsa da, bu tərəfdaşlığın Rusiyanı real qurtuluşa aparıb aparmayacağı hələ sual altındadır. Çinin bu əməkdaşlıqdan əsas məqsədi öz iqtisadi və geosiyasi təsirini artırmaqdır. Rusiya isə getdikcə Çindən asılı vəziyyətə düşür. Belə bir “bərabər” tərəfdaşlıqda, uzun müddətdə güclü tərəfin zəif tərəf üzərindəki təsiri artacaqdır. “Çoxqütblülük” ideyası nə qədər cəlbedici səslənsə də, Rusiyanın mövcud qlobal strukturla razılaşmaması daha çox fərqli bir iqtisadi və siyasi model axtarışından deyil, mövcud nizamın özünə qarşı etirazından qaynaqlanır. Bu, təqdim olunan modelin hər zaman “ədalətli” və “balanslı” olacağı mənasına gəlməz. Əksinə, bu, mövcud beynəlxalq hüquq normalarına və institutlarına qarşı bir meydan oxuma ola bilər. Hər iki ölkənin birgə səylərlə dünya nizamını dəyişməsi haqqında danışması bir tərəfdən qlobal siyasətdə yeni bir dialoq başlatsa da, digər tərəfdən də mövcud geosiyasi gərginliyi daha da artıra bilər. Rusiyanın lider rolunda olduğu belə bir ittifaqın beynəlxalq sabitliyə töhfə verəcəyinə inanmaq üçün hələ kifayət qədər səbəb yoxdur.
  
  Reply
September 2, 2025

Zöhrə Ramizova

Bu məqalə Çin və Rusiya arasındakı strateji əməkdaşlığın miqyasını və bunun mövcud beynəlxalq nizam üçün nə anlama gəldiyini diqqətə çatdırır. Rusiya, xüsusilə beynəlxalq arenada öz mövqeyini gücləndirmək üçün Çinin artan qlobal təsirindən faydalanır. Məqalədə vurğulandığı kimi, bu əməkdaşlıq təkcə iqtisadi deyil, siyasi və hərbi sahələri də əhatə edir, bu da Rusiya üçün Qərbə qarşı yeni bir güc mərkəzi yaratmaq imkanı verir. Vahid mövqe nümayiş etdirərək, onlar beynəlxalq hüquq və suverenliyə əsaslanan alternativ bir nizam təklif edirlər. Bu, Rusiyanın beynəlxalq siyasətdə daha aktiv rol oynama istəyinin bir göstəricisidir.

Reply
1. September 3, 2025
  
  Könül İsmayılova
  
  Məqalədə təqdim olunan Çin-Rusiya əməkdaşlığı və onun beynəlxalq nizam üçün təsirləri barədəki şərhinizə dair düşüncələrimi paylaşmaq istərdim. Lakin sizin fikirlərinizlə tam razılaşmıram.
  
  Məqalədə vurğulandığı kimi, Çin və Rusiya arasındakı strateji tərəfdaşlıq mövcud beynəlxalq nizam üçün yeni bir alternativ təklif edir. Bu, Rusiya üçün beynəlxalq arenada öz mövqeyini gücləndirmək üçün əlverişli bir fürsətdir. Lakin bu əməkdaşlığın yalnız Qərbə qarşı bir güc mərkəzi yaratmaq məqsədi daşıdığı fikri ilə razılaşmaq çətindir. Əslində, bu cür tərəfdaşlıqlar qlobal siyasətdə çoxqütblülüyü təşviq edir və beynəlxalq hüquq və suverenliyə əsaslanan daha balanslı bir dünya nizamının yaranmasına xidmət edə bilər. Rusiya, bu əməkdaşlıq sayəsində beynəlxalq siyasətdə daha aktiv rol oynamaq istəyini reallaşdırır, ancaq bu, təkcə Qərbə qarşı deyil, həm də digər beynəlxalq aktyorlarla daha konstruktiv münasibətlər qurmaq yolu ilə ola bilər. Bu əməkdaşlığın gələcəkdə necə formalaşacağını zaman göstərəcək, lakin hələlik onu sadəcə “Qərbə qarşı” bir ittifaq kimi qiymətləndirmək məqalənin ümumi təhlilini daraldar.
  
  Reply
September 2, 2025

Cavid Teymurov

Bu məqalə Rusiyanın xarici siyasətindəki son strategiyaları və Çinlə olan əməkdaşlığının qlobal nizam üzərindəki təsirləri haqqında ətraflı məlumat verir. Rusiya və Çin, beynəlxalq münasibətlərdə mövcud təkqütblü modelə qarşı çıxaraq çoxqütblü bir dünya nizamını müdafiə etmələri, diqqət çəkən bir məqamdır. Bu iki ölkənin bu istiqamətdə atdığı addımlar və qlobal siyasətə təsir etmək niyyətləri, gələcəkdə beynəlxalq arenada yeni bir güc mərkəzinin formalaşmasına səbəb ola bilər. Məqalədə həmçinin bu əməkdaşlığın regional və qlobal miqyasda yaradacağı təsirlər də vurğulanır.

Reply