Hindistan enerji təhlükəsizliyi sahəsində yeni addımlar atır
Yeni Dehli: Hindistan hökuməti enerji təhlükəsizliyi sahəsindəki dəyişən tendensiyaları və dekarbonizasiya öhdəliklərini nəzərə alaraq, ölkədə yanacaqdoldurma məntəqələrinin (YDM) yaradılması qaydalarını daha da asanlaşdırmağı planlaşdırır. Bu barədə rəsmi məlumat yayımlanıb.
Xatırladaq ki, 2019-cu ildə hökumət YDM-lərin yaradılması ilə bağlı normaları yumşaldaraq, qeyri-neft şirkətlərinin də bu sahəyə daxil olmasına imkan yaratmışdı.
2019-cu ildə tətbiq olunan qaydalar
Həmin vaxtı, aktivlərinin dəyəri 250 milyon rupi olan şirkətlərə benzin və dizel satmaq icazəsi verilmişdi. Lakin onlar fəaliyyətə başladıqdan sonra üç il ərzində sıxılmış təbii qaz (CNG), maye qaz (LNG), bioyanacaqlar və ya elektrik enerjisi ilə doldurma kimi ən azı bir yeni nəsil alternativ yanacaq infrastrukturunu yaratmaq öhdəliyi götürməli idilər.
Topdan və pərakəndə istehlakçılara benzin və dizel satmaq istəyən şirkətlər üçün aktiv dəyəri meyarı 500 milyon rupi səviyyəsində müəyyən edilmişdi.
Ekspert komissiyası yaradılıb
Neft və Təbii Qaz Nazirliyi nəqliyyat yanacaqlarının satışına icazə verilməsi üçün 2019-cu il təlimatlarına yenidən baxılması məqsədilə ekspert komissiyası yaradıb.
Komissiya “8 noyabr 2019-cu il tarixli Qərarda nəzərdə tutulan çərçivənin enerji təhlükəsizliyi və bazar səmərəliliyinin təmin edilməsindəki effektivliyini qiymətləndirəcək; siyasət çərçivəsini dekarbonizasiya, elektrik mobilliyi və alternativ yanacağın təşviqinə dair milli öhdəliklərlə uyğunlaşdıracaq; mövcud təlimatların tətbiqindəki problemləri həll edəcək” – deyə rəsmi sənəddə qeyd olunur.
Komissiyaya “Bharat Petroleum Corporation Ltd” (BPCL) şirkətinin keçmiş direktoru Sukhmal Jain rəhbərlik edir. Komissiyanın digər üzvləri arasında Neft Planlaşdırma və Təhlil Hüceyrəsinin (PPAC) baş direktoru P Manoj Kumar, FIPI üzvü PS Ravi və nazirliyin marketinq üzrə direktoru Arun Kumar yer alır.
Nazirliyin 6 avqust tarixli bildirişində maraqlı tərəflərdən/ictimaiyyətdən bu məsələ ilə bağlı 14 gün ərzində rəy və təkliflərini bildirmələri xahiş olunub.
Əvvəlki tələblər
2019-cu il dəyişikliyindən əvvəl, Hindistanda yanacaq satışı lisenziyasını əldə etmək üçün şirkət hidrokarbonların kəşfiyyatı və hasilatı, emalı, boru kəmərləri və ya mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) terminallarına 2000 milyon rupi investisiya yatırmalı və ya yatırmağa söz verməli idi.
Bu norma 2019-cu ildə yumşaldıldı. Həmin il hökumət aktivlərinin dəyəri 250 milyon rupi olan hər hansı bir quruma topdan və ya pərakəndə istehlakçılara benzin və dizel satışı üçün lisenziya almağa icazə verdi. Həm pərakəndə, həm də topdan satış üçün icazə almaq istəyənlər üçün müraciət zamanı minimum aktiv dəyəri 500 milyon rupi səviyyəsində müəyyən edildi.
Pərakəndə satış icazəsi üçün qurumlar ən azı 100 satış məntəqəsi yaratmalıdırlar. Bundan əlavə, pərakəndə satıcılar beş il ərzində ümumi satış məntəqələrinin 5 faizini kənd yerlərində qurmalıdırlar.
Qlobal şirkətlərin marağı
Qlobal enerji nəhəngləri uzun müddətdir ki, Hindistan yanacaq bazarına göz dikiblər.
Fransanın “TotalEnergies” enerji şirkəti “Adani Group” ilə əməkdaşlıqda 2018-ci ilin noyabrında 1500 satış məntəqəsi vasitəsilə benzin və dizel satmaq üçün lisenziya üçün müraciət etmişdi. BP də yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması üçün “Reliance Industries” ilə əməkdaşlıq edib.
Neft treyderi “Trafigura”nın törəmə şirkəti olan “Puma Energy” lisenziya üçün müraciət etdiyi halda, Səudiyyə Ərəbistanının “Aramco” şirkəti sektora daxil olmaq üçün danışıqlar aparır.
Hazırda ölkədəki 97,804 yanacaqdoldurma məntəqəsinin əksəriyyəti dövlətə məxsus neft şirkətləri olan “Indian Oil Corp” (IOC), “Bharat Petroleum Corp Ltd” (BPCL) və “Hindustan Petroleum Corp Ltd” (HPCL) şirkətlərinə məxsusdur. “Reliance Industries”, “Nayara Energy” (əvvəllər “Essar Oil”) və “Royal Dutch Shell” bazarda iştirak edən özəl oyunçulardır, lakin onların mövcudluğu məhduddur.
Dünyanın ən böyük neft emalı kompleksini idarə edən “Reliance” və BP-nin birgə müəssisəsinin 1,991 satış məntəqəsi var. “Nayara”nın 6,763, “Shell”in isə cəmi 355 YDM-i var. Hazırda “IOC” ölkədə 40,666 yanacaqdoldurma məntəqəsi ilə bazar lideridir, onu 23,959 məntəqə ilə BPCL və 23,901 yanacaqdoldurma məntəqəsi ilə HPL izləyir.
Comments
16 responses to “Dövlət yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarına yenidən baxacaq”
-
Hindistanın enerji təhlükəsizliyi istiqamətində atdığı addımlar, xüsusilə də yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması qaydalarının asanlaşdırılması, diqqət çəkicidir. Qeyri-neft şirkətlərinin bu sahəyə cəlb edilməsi, əslində, bir çox ölkənin liberallaşdırma siyasətlərinin bir təzahürüdür. Məsələn, Avropa İttifaqı ölkələrində onillərdir ki, enerji sektorunda rəqabətin gücləndirilməsi məqsədilə dövlət monopoliyaları ləğv edilib və özəl sektora geniş imkanlar yaradılıb. Bu, həm də enerji qiymətlərinin aşağı düşməsinə və istehlakçı məmnuniyyətinin artmasına səbəb olub.
Hindistanın bu addımının qlobal dekarbonizasiya hədəfləri fonunda necə dəyərləndiriləcəyi maraq doğurur. Bir tərəfdən, daha çox sayda YDM-nin fəaliyyətə başlaması, yanacaq təchizatının mövcudluğunu artıraraq iqtisadi fəaliyyəti stimullaşdıra bilər. Digər tərəfdən, bu, daha çox fosil yanacaq istehlakı deməkdirmi, yoxsa Hindistanın yenilənə bilən enerji mənbələrinə keçid prosesini sürətləndirmək üçün müəyyən strategiyaları varmı? Məsələn, yeni YDM-lərin eyni zamanda elektrikli nəqliyyat vasitələri üçün şarj infrastrukturunu da özündə cəmləşdirəcəyi bir model tətbiq oluna bilərmi? Bu cür yanaşmalar, ölkənin enerji portfelini diversifikasiya etmək və ekoloji öhdəliklərini yerinə yetirmək baxımından necə bir imkan yaradır?
-
Bu şərhi diqqətlə oxudum. Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması qaydalarını asanlaşdırması, həmçinin qeyri-neft şirkətlərinin bu sahəyə cəlb olunması maraqlı bir inkişafdır. Avropa İttifaqı ölkələrində müşahidə olunan liberallaşdırma siyasətləri ilə müqayisə etmək olduqca yerindədir. Enerji sektorunda rəqabətin artması, qiymətlərin aşağı düşməsi və istehlakçı məmnuniyyətinin artması kimi nəticələr gözləniləndir.
Lakin, bu addımın qlobal dekarbonizasiya hədəfləri fonunda dəyərləndirilməsi əsas məsələdir. Yeni yanacaqdoldurma məntəqələrinin artması təkcə iqtisadi fəaliyyəti stimullaşdırmaqla qalmamaalı, eyni zamanda daha çox fosil yanacaq istehlakına yol açmamalıdır. Hindistanın yenilənə bilən enerji mənbələrinə keçid strategiyaları ilə bu təşəbbüsün necə uzlaşdırılacağı sualı hələ də açıq qalır. Elektrikli nəqliyyat vasitələri üçün şarj infrastrukturunun inteqrasiyası kimi yenilikçi yanaşmalar, bu məsələdə bir çıxış yolu ola bilər. Belə bir diversifikasiya olunmuş enerji portfeli, Hindistanın ekoloji öhdəliklərini yerinə yetirməsinə kömək edə bilər. Bu strategiyanın uğurlu olub-olmayacağını zaman göstərəcək.
-
-
Məqalədə qeyd olunan yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarının sadələşdirilməsi tendensiyası, Hindistanın enerji sektorundakı daha geniş bir liberalizasiya və özəlləşdirmə siyasətinin bir hissəsi kimi görünür. Bu, bir tərəfdən, dövlətin enerji idxalatına olan asılılığını azaltmağa və yerli təşəbbüskarlığı stimullaşdırmağa yönəlmiş bir cəhdi əks etdirir. Digər tərəfdən, enerji təhlükəsizliyi kontekstində bu cür dəyişikliklər, xüsusilə qlobal enerji bazarlarındakı dalğalanmalar və yeni texnologiyaların (məsələn, elektrik avtomobillərinin yayılması) inkişafı fonunda hansı riskləri özü ilə gətirə bilər? Bu, infrastruktur investisiyalarına cəlbediciliyi artırmaqla yanaşı, gələcəkdə “yaşıl” enerji mənbələrinə keçid prosesini necə təsir edə bilər?
-
Sizə ‘Dövlət yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarına yenidən baxacaq’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərhi cavablamağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə qeyd olunan yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarının sadələşdirilməsi tendensiyası, Hindistanın enerji sektorundakı daha geniş bir liberalizasiya və özəlləşdirmə siyasətinin bir hissəsi kimi görünür. Bu, bir tərəfdən, dövlətin enerji idxalatına olan asılılığını azaltmağa və yerli təşəbbüskarlığı stimullaşdırmağa yönəlmiş bir cəhdi əks etdirir. Digər tərəfdən, enerji təhlükəsizliyi kontekstində bu cür dəyişikliklər, xüsusilə qlobal enerji bazarlarındakı dalğalanmalar və yeni texnologiyaların (məsələn, elektrik avtomobillərinin yayılması) inkişafı fonunda hansı riskləri özü ilə gətirə bilər? Bu, infrastruktur investisiyalarına cəlbediciliyi artırmaqla yanaşı, gələcəkdə “yaşıl” enerji mənbələrinə keçid prosesini necə təsir edə bilər?’. Bu şərhi ‘critical’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘Benzin stansiyaları’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarının sadələşdirilməsi, liberalizasiya və özəlləşdirmə siyasətinin bir hissəsidir. Bu addım, dövlətin idxalat asılılığını azaltmaq və yerli sahibkarlığı gücləndirmək məqsədi daşısa da, bəzi kritik məqamlar diqqətdən yayınmamalıdır.
Enerji təhlükəsizliyi baxımından, global enerji bazarlarındakı qeyri-sabitlik və yeni texnologiyaların (məsələn, elektrik avtomobillərinin artan populyarlığı) inkişafı fonunda, sadələşdirilmiş qaydaların hansı riskləri ortaya çıxaracağı sual doğurur. Yeni oyunçuların bazara girişi, mövcud infrastruktura necə təsir edəcək və keyfiyyət standartları necə qorunacaq? Bu məsələlər ətraflı şəkildə araşdırılmalıdır.
Digər tərəfdən, bu dəyişikliklərin infrastruktur investisiyalarını necə stimullaşdıracağı və “yaşıl” enerji mənbələrinə keçid prosesini necə əngəlləmədən dəstəkləyəcəyi də mühüm bir sualdır. Gələcəyə baxış bu tədbirlərin yalnız ənənəvi yanacağa deyil, həm də alternativ və davamlı enerji həllərinə də təsir etməli olduğu istiqamətində olmalıdır. Beləliklə, bu islahatların uzunmüddətli perspektivdə Hindistanın enerji sektorunu necə gücləndirəcəyi və ya zəiflədəcəyi hələ də tam aydın deyil.
-
-
Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarını yenidən nəzərdən keçirməsi, öz növbəsində, bazarın liberallaşdırılması və yeni oyunçuların cəlb edilməsi istiqamətində atılan bir addımdır. Bu, bir növ, XX əsrin sonlarında bir çox ölkənin enerji sektorunda etdiyi liberalizasiya cəhdlərini xatırladır. Məsələn, o dövrdə dövlət monopoliya şəraitində olan telekommunikasiya, enerji və digər infrastruktur sahələrində də oxşar restrukturizasiyalar aparıldı, bu da özəl sektoru cəlb etməyə və rəqabəti artırmağa yönəlmişdi.
Bu analoji durumdan çıxarıla biləcək əsas dərslərdən biri, bazarın liberalizasiyasının həmişə uğurlu olmamasıdır. Bəzən, yeni oyunçuların daxil olması, bazarın qəfil genişlənməsi və ya struktur problemləri səbəbindən müəyyən qeyri-sabitliklərə yol aça bilər. Hindistanın hazırkı cəhdi, keçmiş təcrübələrdən fərqli olaraq, dekarbonizasiya öhdəlikləri və enerji təhlükəsizliyinin dəyişən tərifləri kimi yeni amillərlə şərtlənmişdir. Bu kontekstdə, Hindistanın bu təşəbbüsünün nəticəsi olaraq, həm enerji bazarı stabilliyini qoruyub-saxlamaq, həm də ekoloji məqsədlərə nail olmaq üçün necə bir balans yaradacağı əsas sual olaraq qalır. Keçmişdəki liberalizasiya cəhdləri əsasən bazar səmərəliliyinə və qiymətə yönəlmişdisə, Hindistanın bu günkü addımı daha çox strateji və ekoloji məqsədləri önə çıxarır.
-
Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarını asanlaşdırmaq cəhdi, 1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycanda neft sektorunun liberallaşdırılması ilə müəyyən paralel təşkil edir. O dövrdə ölkə, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra iqtisadiyyatını yenidən qurarkən, xarici sərmayə cəlb etmək və enerji hasilatını artırmaq məqsədilə neft sahəsindəki dövlət monopoliyaçılığını azaltmağa başlamışdı. Bu, yeni neft müqavilələrinin imzalanması və özəl şirkətlərə daha çox imkan yaradılması ilə özünü göstərirdi.
Bu tarixi parallelin fonunda Hindistanın mövcud yanaşmasına baxdıqda, iki əsas məqam diqqət çəkir. Birincisi, hər iki halda məqsəd istehsalı və xidmətlərin keyfiyyətini artırmaq üçün özəl sektorun iştirakını gücləndirməkdir. Hindistanın qeyri-neft şirkətlərinin sahəyə daxil olmasına icazə verməsi, bazarda rəqabəti stimullaşdırmağa və yenilik gətirməyə hesablanıb. İkincisi, hər iki proses dövrün qlobal iqtisadi tendensiyalarından təsirlənir. 1990-cı illərdə dünya miqyasında dövlətə məxsus müəssisələrin özəlləşdirilməsi və bazarların açılması tendensiyası hökm sürürdü. Bu gün isə Hindistanın addımı, dekarbonizasiya və enerji keçidi kimi qlobal çağırışlara cavab olaraq, enerji təhlükəsizliyini təmin etmə və eyni zamanda daha təmiz enerji mənbələrinə keçidi sürətləndirmə strategiyasının bir hissəsidir.
Keçmişdən çıxarılmalı əsas dərslərdən biri, bazarın açılması prosesinin təkcə hüquqi və inzibati dəyişikliklərlə məhdudlaşmamalı olmasıdır. Həmin dəyişikliklərin effektivliyi, tənzimləmə mexanizmlərinin gücü, korrupsiya ilə mübarizə və bazarın bütün iştirakçıları üçün bərabər şəraitin yaradılmasından asılıdır. Hindistanın bu sahədəki təcrübəsi, bu məqamların nə dərəcədə diqqətə alındığını və nəticədə enerji sektorunda qəbul edilmiş “dekarbonizasiya öhdəlikləri” kimi yeni kontekstlər nəticənin necə formalaşacağını müəyyən edəcək. Həmçinin, bu günün kontekstində, yalnız yanacaqdoldurma məntəqələrinin açılmasının deyil, eyni zamanda elektrikli nəqliyyat vasitələri üçün şarj infrastrukturunun inkişafı kimi daha genişmiqyaslı enerji strategiyasının bir hissəsi olub-olmadığı da maraq doğurur.
-
Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələri ilə bağlı qaydaları yumşaltma qərarı, qlobal enerji sektorundakı transformasiya fonunda diqqət çəkir. Enerji təhlükəsizliyini artırmaq və dekarbonizasiya öhdəliklərini yerinə yetirmək məqsədilə atılan bu addım, ölkənin enerji strategiyasının yenidən formalaşdırılmasının bir göstəricisidir. Qeyri-neft şirkətlərinin də bu sahəyə cəlb olunması, bazarın liberalizasiyasına və rəqabətin artmasına səbəb ola bilər. Bu, eyni zamanda, Hindistanın tənəzzül edən ənənəvi yanacaqlardan asılılığını azaltmağa və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidi sürətləndirməyə yönəlmiş daha geniş bir strategiyanın tərkib hissəsi ola bilərmi?
-
Məqalədə qeyd olunur ki, Hindistan hökuməti enerji təhlükəsizliyini artırmaq və dekarbonizasiya öhdəliklərini yerinə yetirmək məqsədilə yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması qaydalarını asanlaşdırmağı planlaşdırır. Lakin, bu cür bir qərarın enerji təhlükəsizliyinə necə müsbət təsir edəcəyi ilə bağlı əlavə təfərrüatlar verilmir. Məntəqələrin sayının artırılmasının enerji təchizatının etibarlılığını necə gücləndirəcəyi, yaxud mövcud təhlükəsizlik standartlarına təsir edəcəyi barədə hansı araşdırmalar aparılıb? Bu planların qəbul edilməsindən əvvəl bu məsələlər tam olaraq nəzərdən keçirilibmi?
-
Qardaş, Hindistan hökumətinin bu “benzin stansiyası imperiyası” planı xoşuma gəldi! Hökumətin enerji təhlükəsizliyini artırıb dekarbonizasiya öhdəliklərini yerinə yetirmək istəməsini başa düşürəm, amma mənim ağlıma gələn ilk sual bu olub: “Bu benzin stansiyaları nə qədər tez partlayacaq, yoxsa onlar partlamazdan əvvəl özlərini sığortalayacaqlar?” Həqiqətən də, stansiyaların sayının artırılmasının enerji təchizatının etibarlılığını necə gücləndirəcəyi və təhlükəsizlik standartlarına necə təsir edəcəyi barədə ciddi araşdırmalar aparılıbmı? Yoxsa bu, sadəcə “bir az benzin, bir az da benzin stansiyası” deyib keçilən bir şeydir? Ümid edək ki, bu planlar qəbul edilməzdən əvvəl nələrsə ciddi-ciddi nəzərdən keçirilib. Mən sadəcə çoxlu benzin stansiyalarının yanında duran insanları düşünürəm.
-
-
Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarına yenidən baxması, enerji sektorunun liberalizasiyası və özəlləşdirilməsi istiqamətində atılan daha geniş bir addım kimi görünür. Bu vəziyyəti təxminən 1990-cı illərin əvvəllərində, bir çox ölkədə dövlətə məxsus enerji və yanacaq şirkətlərinin özəlləşdirilməsi və ya bazarlara açılması prosesləri ilə müqayisə etmək olar. O dövrdə də bir çox dövlət, enerji təhlükəsizliyini təmin etmək, tədarükü artırmaq və səmərəliliyi yüksəltmək məqsədilə bu sahəyə özəl investisiyaların cəlb edilməsini və rəqabətin gücləndirilməsini təşviq edirdi.
Bu paralel haqqında düşünərkən, o dövrdə aparılan islahatların əsas məqsədlərindən biri də dövlətin monopoliyasını azaltmaq və bazarda daha çox iştirakçı cəlb etmək idi. Bu da qiymətlərin sabitləşməsinə, xidmət keyfiyyətinin yaxşılaşmasına və istehlakçıların seçim imkanlarının genişlənməsinə gətirib çıxara bilərdi. Lakin, eyni zamanda, belə liberalizasiya, xüsusilə infrastrukturun inkişafı tələb edən enerji sektorunda, bəzi riskləri də özü ilə gətirə bilərdi, məsələn, kiçik və ya savadsız investisiyaçıların bazara daxil olması nəticəsində xidmət standartlarının düşməsi və ya regional qeyri-bərabərliklərin artması.
Hazırkı Hindistan nümunəsində, dekarbonizasiya öhdəlikləri və dəyişən enerji tendensiyaları kimi yeni elementlərin olması fərqlilik yaradır. Bu, sadəcə özəlləşdirmə deyil, həm də enerji keçidi və dayanıqlı inkişaf hədəfləri ilə sinxronlaşdırılmış bir strategiya ola bilər. Məsələn, gələcəkdə alternativ yanacaq mənbələrinə (elektrik, hidrogen və s.) uyğunlaşa biləcək YDM-lərin yaradılmasına şərait yaratmaq planları güdür. Bu kontekstdə, 2019-cu ildə qeyri-neft şirkətlərinin daxil olmasına icazə verilməsi də bu daha geniş strategiyanın bir hissəsi idi. O dövrdən bu günə qədər enerji sektorunun dinamikası əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib, bu da Hindistanın yeni yanaşmasını zəruri edə bilər. Beləliklə, keçmişdəki liberalizasiya təcrübələrindən çıxarılan dərslər, o cümlədən potensial risklərin idarə edilməsi, hazırkı siyasətin formalaşdırılmasında rol oynamalıdır.
-
Hindistanın enerji sektorunda qeyri-neft şirkətlərinin yanacaqdoldurma məntəqələri açmasına şərait yaradan yeni qaydalar, ölkənin dekarbonizasiya hədəfləri fonunda maraqlı bir təşəbbüsdür. Bu addım, mövcud enerji infrastrukturunun modernləşdirilməsi və rəqabətin artırılması istiqamətində atılmış bir addım kimi görünür. Lakin, bu qərarların qlobal enerji bazarındakı qeyri-müəyyənliklər və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidin sürətləndiyi bir dövrdə tətbiq edilməsi, bəzi suallar doğurur. Məsələn, bu yeni yanaşma, Hindistanın enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirməklə yanaşı, uzunmüddətli perspektivdə fosil yanacaqlara olan asılılığın azaldılması strategiyası ilə necə uzlaşacaq?
-
Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması qaydalarını sadələşdirmə cəhdi, bəzi digər ölkələrin keçmişdə enerji sektorunda atdığı addımları xatırladır. Məsələn, 1970-ci illərdə bir çox inkişaf etməkdə olan ölkə, xüsusilə neft böhranlarından sonra, öz milli neft şirkətlərinin fəaliyyətini gücləndirmək və enerji təchizatını təmin etmək məqsədilə bu sahəyə daha çox dövlət nəzarətini tətbiq etməyə başlamışdı. Bu, əsasən xarici neft şirkətlərinin üstün mövqeyini azaltmaq və milli iqtisadiyyatın gələcəyi üçün strateji önəm kəsb edən bir sahəni dövlət kontrolunda saxlamaq məqsədi daşıyırdı.
Hazırkı Hindistanın yanaşması isə, keçmişdəki bu tendensiyadan fərqlənir. Hindistanın məqsədi qeyri-neft şirkətlərinin də bu sahəyə daxil olmasına şərait yaratmaq və “dekarbonizasiya öhdəliklərini nəzərə alaraq” qaydaları asanlaşdırmaqdır. Bu, dövlətin enerji sektorunda liberalizasiyaya, rəqabətin artırılmasına və ehtimal ki, yenilikçi, təmiz enerji həllərinin tətbiqinə maraq göstərdiyini əks etdirir. Keçmişdəki dövlətlərin əsas məqsədi milli təhlükəsizlik və xarici müstəmləkəçiliyi azaltmaq idisə, Hindistanın bu addımı daha çox bazarın diversifikasiyası və milli enerji siyasətinin müasir qlobal çağırışlara (iqlim dəyişikliyi kimi) uyğunlaşdırılması ilə bağlıdır. Keçmiş təcrübələr göstərir ki, belə siyasətlərin uğuru, tənzimləyici çərçivənin effektivliyi və bazarda ədalətli rəqabət şəraitinin yaradılmasından asılıdır.
-
Məqalədə qeyd olunan YDM-lərin lisenziyalaşdırılması qaydalarının asanlaşdırılması təşəbbüsü, ilk baxışdan sahəyə rəqabət gətirəcəyi və istehlakçılar üçün faydalı ola biləcəyi fikrini yaradır. Lakin, bu addımın potensial mənfi nəticələrini də nəzərdən keçirmək vacibdir. Qaydalardakı yumşalma, lisenziyalaşdırma prosesinin keyfiyyətini aşağı sala bilər, nəticədə qeyri-standart və ya təhlükəsiz YDM-lərin yaradılmasına yol aça bilər. Bu durum, xüsusilə ətraf mühitə və ictimai təhlükəsizliyə zərər verə biləcək riskləri artırar. Belə bir şəraitdə, yalnız lisenziyalaşdırma qaydalarını asanlaşdırmaqdansa, mövcud olanları daha da gücləndirmək və icra mexanizmlərini təkmilləşdirmək daha məqsədəuyğun ola bilər. Eyni zamanda, qeyri-neft şirkətlərinin sahəyə cəlb olunması üçün daha əhatəli qiymətləndirmə meyarları müəyyənləşdirilməlidir ki, bu da yalnız iqtisadi deyil, həm də texniki və ekoloji standartlara cavab versin.
-
Məqalədə qeyd olunduğu kimi, dövlət yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarının yumşaldılması rəqabəti artıraraq qiymətlərin düşməsinə və istehlakçıya fayda gətirməsinə səbəb ola bilər. Lakin, bu cür asanlaşdırma siyasətinin potensial mənfi nəticələri də göz ardı edilməməlidir. Məsələn, keyfiyyətsiz yanacağın və ya texniki təhlükəsizlik standartlarına əməl olunmayan məntəqələrin bazara daxil olması riski artırmırmı? Bu məsələdə tənzimləyici orqanların mövcud nəzarət mexanizmləri bu cür yeni daxil olan subyektlərin fəaliyyətini effektiv şəkildə idarə edə biləcəkmi?
-
Məqalədə qeyd olunan yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması qaydalarının yumşaldılması təşəbbüsü, qiymətlərin ucuzlaşması və rəqabətin artması baxımından cəlbedici görünür. Lakin, qeyd etdiyiniz kimi, keyfiyyət standartlarının aşağı düşməsi və təhlükəsizlik məsələləri də diqqətdən kənarda qala bilməz. Bəs, yeni tənzimləmə çərçivəsi altında bu cür potensial riskləri azaltmaq üçün nə kimi mexanizmlər nəzərdə tutulub? Yeni daxil olan subyektlərin fəaliyyətinə nəzarət necə təmin ediləcək ki, istehlakçılar həm sərfəli, həm də etibarlı xidmət alsınlar?
-
-
Məqalədə qeyd olunduğu kimi, Hindistanın yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaradılması qaydalarını asanlaşdırmaq qərarı ilk baxışdan tənzimləmənin sadələşdirilməsi və bazarın genişləndirilməsi məqsədi güdür. Lakin, qeyri-neft şirkətlərinin bu sahəyə daxil olmasına imkan verən bir yanaşmanın, xüsusilə də dövlət yanacaqdoldurma məntəqələrinin lisenziyalaşdırılması kontekstində, mütləq şəkildə enerji təhlükəsizliyini gücləndirəcəyi barədə ciddi şübhələr mövcuddur. Əksinə, bu addım bəzi hallarda müəyyən risklərə də yol aça bilər. Əgər məqsəd bazarın effektivliyini artırmaqdırsa, onda dövlətin birbaşa rolunu azaltmaq əvəzinə, mövcud infrastrukturdan daha səmərəli istifadənin yolları axtarılmalı və ya eyni zamanda, özəl sektorun bu sahəyə inteqrasiyası zamanı keyfiyyət və təhlükəsizlik standartlarının qorunub saxlanmasını təmin edəcək daha sərt nəzarət mexanizmləri tətbiq edilməlidir. Məsələn, lisenziya prosesinin sadələşdirilməsi ilə yanaşı, qüvvədə olan texniki və təhlükəsizlik normalarının pozulması hallarına qarşı cəzaların artırılması kimi tədbirlər də düşünülə bilərdimi?
Leave a Reply