ABŞ Ali Məhkəməsinin hakimi Emi Koni Barrett deyib ki, Ali Məhkəmə “öz dəyərlərini Amerika xalqına qəbul etdirməməlidir“. Bu bəyanat, məhkəmənin eynicinsli nikahların leqallaşdırılması ilə bağlı on il əvvəlki qərarına yenidən baxılması tələbi ilə üzləşdiyi bir vaxtda səslənib.
## Məhkəmənin rolu və dəyərlərin qəbul etdirilməsi
Oktyabr 2020-ci ildə Ali Məhkəməyə qoşulduqdan sonra ilk televiziya müsahibəsində Barrett CBS News-un yüksək vəzifəli müxbiri Nora O’Donnellə bildirib ki, amerikalılar “qanunu anlamalıdırlar”. Onun sözlərinə görə, qanun “sadəcə məhkəmənin doqquz hakiminin fikirlərinə əsaslanan rəy sorğusu” deyil.
“Bilirsiniz, məhkəmənin etməyə çalışdığı şey, Amerika xalqının nə qərara gəldiyini görməkdir. Bəzən Amerika xalqı öz fikirlərini Konstitusiyada ifadə edib, bu bizim əsas qanunumuzdur. Bəzən də qanunlarda,” – deyə o bildirib. “Amma məhkəmə öz dəyərlərini Amerika xalqına qəbul etdirməməlidir. Bu, demokratik prosesin işidir.”
## Barrettin yeni kitabı və məhkəmənin gələcəyi
Barrett bu açıqlamaları “Qanuna qulaq asmaq: Məhkəmə və Konstitusiya haqqında düşüncələr” adlı kitabının çıxışından əvvəl verib. 53 yaşı olan Barrett, Ali Məhkəmənin ən gənc üzvüdür və uzun illər bu vəzifədə xidmət edə bilər. O, Ali Məhkəməyə ABŞ prezidenti Donald Tramp tərəfindən təyin edilib. Bu təyinat, hakim Rut Bader Ginsburgun 2020-ci ilin sentyabrında, prezident seçkilərindən bir neçə həftə əvvəl vəfat etməsi ilə boşalan yerə baş tutub.
Barrettin Senat tərəfindən təsdiqlənib hakim kimi and içməsindən bir neçə ay sonra, Ali Məhkəmə 1973-cü ildə aborta konstitusion hüququ təsdiq edən “Roe v. Wade” qərarını ləğv etmək qərarına gəlib. Nəticədə, Ali Məhkəmə 2022-ci ilin iyun ayında bu qərarı ləğv edərək, abort məsələsi ilə bağlı qərarları ştatların öhdəsinə buraxıb. O vaxtdan bəri, 20-dən çox ştat bu prosedura çıxışı məhdudlaşdırıb.
## Eynicinsli nikahlar və Ali Məhkəmənin mövqeyi
Barrett “Roe”nin ləğvinə səs verən beş hakimdən biri idi. Bu qərar, 14-cü Düzəlişin Due Process Bəndinə əsaslanan digər presedentlərin – xüsusilə eynicinsli nikahları leqallaşdıran və kontrasepsiyaya hüququ təsdiq edən qərarların da risk altında olacağına dair narahatlıqları artırıb.
Bu qorxuları artıran amillərdən biri də hakim Klarens Tomasın heç bir hakimin qoşulmadığı rəyi olub. Tomas bildirib ki, Ali Məhkəmə bu qərarlara yenidən baxmalıdır. Hakim Brett Kavanaugh isə özünün ayrıca rəyində kontrasepsiya və gey evliliyi ilə bağlı presedentlərə toxunub və “Roe”ni ləğv etməyin bu presedentlərin ləğvi anlamına gəlmədiyini yazıb.
Barrett kitabında qeyd edib ki, “Məhkəmə nikah bağlamaq, cinsi yaxınlıq etmək, doğum nəzarətindən istifadə etmək və uşaq böyütmək hüquqlarının fundamental olduğunu, lakin bizneslə məşğul olmaq, intihar etmək və abort etdirmək hüquqlarının fundamental olmadığını qəbul edib.”
## Kim Devisin işi və siyasi reaksiyalar
Ali Məhkəmədən 2015-ci ildə eynicinsli nikahlara konstitusion hüququ tanıyan “Obergefell v. Hodges” qərarını ləğv etməsi tələb olunur. Bu tələb, Kentukki ştatında yerləşən Kim Devis adlı keçmiş məmur tərəfindən irəli sürülüb. O, 10 il əvvəl qəbul edilən qərardan sonra nikah lisenziyaları verməyi dayandırmışdı.
Davisin müraciəti məhkəmədə böyük çətinliklərlə üzləşir. Obergefell qərarının ləğvi, Davisin ərizəsində qaldırdığı üç sualdan biridir. Məhkəmənin bu qərara yenidən baxılması üçün dörd, onu ləğv etmək üçün isə beş səsə ehtiyacı var.
Bəzi Demokratlar, 6-3 konservativ çoxluğa sahib olan Ali Məhkəmənin eynicinsli nikahlara konstitusion hüququ ləğv edə biləcəyini iddia edirlər. ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Hillari Klinton bir podkast müsahibəsində deyib: “Mənim proqnozum budur ki, onlar gey evliliyi ilə bağlı da abortla etdiklərini edəcəklər – onu ştatlara qaytaracaqlar.”
Barrett isə Klintonun proqnozunu rədd edib. O qeyd edib ki, məhkəməni tənqid edənlər və ya kənarda olanlar çox şey deyirlər, lakin kitabda vurğuladığı əsas məqam onlara qulaq asmaq lazım olmadığıdır.
Leave a Reply