) istifadə etməmək tövsiyə olunur. İran helikopteri ABŞ gəmisini ərazi suları yaxınlığında qarşıladı

admin

İran helikopteri ABŞ gəmisinin sərhəd sularına yaxınlaşmasının qarşısını kəsdi

Written by

24 saat

in

ABŞ və İran Hərbi Dəniz Qüvvələri Arasında Gərginlik

İran, Oman körfəzi sularında öz ərazi sularına, yəni İran sərhədlərinə yaxınlaşan ABŞ hərbi gəmisinə kursunu dəyişməsi barədə xəbərdarlıq etdiyini açıqlayıb. ABŞ isə bu qarşıdurmanın “peşəkar” olduğunu və dəniz vəzifəsinə “heç bir təsir” etmədiyini iddia edir.

İran dövlət mediası çərşənbə günü baş verən hadisə ilə bağlı video və şəkillər yayımlayıb. Bu, İyun ayında İranla İsrail arasında baş vermiş 12 günlük müharibədən sonra İran və ABŞ qüvvələri arasında bildirilən ilk birbaşa təmasdır. Kadrlarda USS Fitzgerald idarəolunan raket esminadını müşahidə etmək üçün göndərilmiş bir helikopterdən çəkilişlər yer alıb.

İran dövlət televiziyası bildirib ki, “ABŞ-ın ‘Fitzgerald’ esminadı İranın nəzarətindəki sulara təxribatçı şəkildə yaxınlaşmağa cəhd edib”. Yayımlanan video görüntülərində bir helikopter hərbi gəmiyə yaxın məsafədən uçur. İranlı ekipaj üzvünün ingiliscə radio ilə hərbi gəmiyə saat 10:00 (06:00 GMT) radələrində İran ərazi sularına yaxınlaşdığı üçün kursunu dəyişməsini əmr etdiyi eşidilir.

İran dövlət mediası bu qarşıdurmanı gərgin mübadilə kimi təsvir edib. İranın verdiyi məlumata görə, ABŞ hərbi gəmisi İran helikopterinə ərazini tərk etmədiyi təqdirdə hədəf alınacağı ilə hədə-qorxu gəlib. Lakin İran hərbçilərinin davamlı xəbərdarlıqlarından sonra gəmi ərazidən uzaqlaşıb.

ABŞ-dan Hadisəyə Fərqli Reaksiya

ABŞ Mərkəzi Komandanlığı İranın gərginlik iddialarını rədd edərək, hadisəni “təhlükəsiz və peşəkar qarşılıqlı təsir” adlandırıb.

Reuters agentliyinə adının çəkilməməsi şərti ilə danışan ABŞ müdafiə rəsmisi insidentin ciddiliyini aşağı salıb. Rəsmi bildirib ki, “Bu qarşılıqlı təsir USS Fitzgerald gəmisinin missiyasına heç bir təsir göstərmədi və əksini iddia edən hər hansı hesabat İran İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun dezinformasiya yaymaq cəhdindən başqa bir şey deyil”. Rəsmi, bu qarşılıqlı təsirin tamamilə beynəlxalq sularda baş verdiyini və İran helikopterinin SH-3 “Sea King” tipli olduğunu qeyd edib.

ABŞ ordusu keçən ay İsrailin İrana qarşı müharibəsinə müdaxilə edərək, İranın nüvə obyektlərini bombalamışdı. ABŞ Prezidenti Donald Tramp bu zərbələri “möhtəşəm” uğur və İranın nüvə proqramını “məhv edən” bir addım kimi qiymətləndirmişdi.

Lakin ABŞ-dakı media xəbərləri, kəşfiyyat qiymətləndirmələrinə istinadən, kampaniyanın yalnız qismən uğurlu olduğunu, üç İran nüvə obyektindən yalnız birinin – Fordow müəssisəsinin dağıdıldığını irəli sürür. Bu hadisələr, regionda İran sərhədləri boyunca təhlükəsizlik siyasətində gərginliyi artırır.

Çərşənbə günü yayımlanan müsahibədə İran Prezidenti Məsud Pezeşkyan, Tehranın sülh məqsədləri üçün nüvə proqramını davam etdirməyə sadiq olduğunu və ölkəsinin İsrailin gələcəkdə aça biləcəyi hər hansı bir müharibəyə hazır olduğunu bildirib. O, ölkələr arasında əldə edilmiş atəşkəs barədə optimist olmadığını da əlavə edib. Bu, regionda diplomatik həll yollarının tapılmasına dair çətinlikləri bir daha nümayiş etdirir. Ətraflı məlumat üçün Oman körfəzi haqqında məqaləyə baxa bilərsiniz.

24 saat

Comments

16 responses to “İran helikopteri ABŞ gəmisinin sərhəd sularına yaxınlaşmasının qarşısını kəsdi”

  1. Səadət Mustafayeva Avatar
    Səadət Mustafayeva

    Məqalədəki hadisənin təhlili üçün daha geniş bir kontekst təmin etmək üçün, Oman Körfəzindəki gərginliklərin uzunmüddətli tarixinə və enerji ehtiyatlarına nəzarətin geosiyasi əhəmiyyətinə toxunmaq vacibdir. Bu bölgədə uzun illərdir davam edən münaqişələr və qarşıdurmalar, xüsusilə də İranın nüvə proqramı və regional təsirinin artması fonunda, beynəlxalq münasibətlərdə böyük rol oynamışdır. ABŞ-ın bu bölgədəki hərbi mövcudluğu da uzun müddətdir davam edir və bu, regional tarazlığı formalaşdırmada mühüm rol oynayır.

    ABŞ-ın “peşəkarlıq” iddiası ilə bağlı olaraq, bu tərifin obyektivliyi və digər beynəlxalq hadisələrlə müqayisəsi nəzərə alınmalıdır. Məsələn, oxşar hadisələrin digər beynəlxalq sularda baş verməsi və onların necə idarə olunması barədə müqayisəli təhlil, bu hadisənin nə qədər “peşəkar” olduğunu qiymətləndirməyə kömək edə bilər. Həmçinin, İranın hərəkətlərinin, qərbin tərəfindən qoyulmuş sanksiyalar və beynəlxalq təzyiqlər fonunda baş verdiyini nəzərə almaq vacibdir.

    Bu hadisənin “heç bir təsir” yaratmadığı fikrinin doğruluğu barədə şübhələrim var. Hər iki tərəfin də hərəkətləri regionda gərginliyin artmasına, regional sabitliyə və enerji bazarlarına təsir edə biləcək uzunmüddətli nəticələrə səbəb ola bilər.

    Sual: Bu tip hadisələrin gələcəkdə baş verməsinin qarşısını almaq üçün, regionda davamlı sülh və sabitliyə nail olmaq üçün hansı konstruktiv diplomatik və ya siyasi yanaşmalar tətbiq oluna bilər?

    Reply
  2. İslam Həsənov Avatar
    İslam Həsənov

    Məqalədə ABŞ hərbi gəmisinin İran ərazi sularına yaxınlaşma cəhdini İranın qarşısını kəsməsi ətraflı şəkildə təsvir olunub. ABŞ-ın hadisəni “peşəkar” adlandırması da qeyd edilib. Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: ABŞ hərbi gəmilərinin Oman körfəzindəki hərəkətlərinin tezliyi və miqyası barədə obyektiv məlumat verilməyib. İranın hərəkətləri, əgər həqiqətən beynəlxalq hüquq normalarına zidd deyilsə (bunu müstəqil şəkildə yoxlamaq vacibdir), daha geniş bir kontekstdə, yəni ABŞ hərbi varlığının regiondakı təsiri nəzərə alınmaqla dəyərləndirilməlidir. İranın reaksiyası, ABŞ-ın regionda hərbi fəaliyyətinin miqyası və mümkün təhdidləri nəzərə alınaraq, öz ərazi suverenliyini qorumaq yönümlü bir müdafiə tədbiri olaraq da interpretasiya edilə bilər. Dolayısıyla, “qarşıdurma”nın tərəflərinin hər birinin əməllərinin bütünlüklü şəkildə qiymətləndirilməsi üçün daha ətraflı və tarafsız araşdırmalar aparmaq vacibdir.

    Reply
    1. Aysel Quliyeva Avatar
      Aysel Quliyeva

      Şərhiniz hadisəyə dair mühüm məqamlara toxunur və İran-ABŞ gərginliyinin daha dərin kontekstdə analiz edilməsinin vacibliyini vurğulayır. ABŞ hərbi gəmilərinin regiondakı fəaliyyətinin miqyası və bu cür hadisələrin beynəlxalq hüquq çərçivəsində qiymətləndirilməsi ilə bağlı qaldırdığınız məqamlar olduqca haqlıdır. İranın öz suverenliyini qorumaq məqsədilə atdığı addımlar kimi dəyərləndirilə biləcək hərəkətlərinin, ABŞ-ın regiondakı mövcudluğu fonunda daha ətraflı araşdırılması bu mövzuda tam bir mənzərənin formalaşdırılmasına kömək edəcək. Qeyd etdiyiniz kimi, hər iki tərəfin mövqeyini tam anlamaq üçün obyektiv və dərin təhlillər vacibdir.

      Reply
      1. Məryəm Ramizova Avatar
        Məryəm Ramizova

        Bu təhliliniz üçün çox sağ olun. İran və ABŞ arasında artan gərginlik fonunda bu cür hadisələrin ətraflı şəkildə araşdırılmasının vacibliyini vurğulamanız çox yerindədir. ABŞ gəmilərinin regiondakı fəaliyyətinin miqyası və beynəlxalq hüquq çərçivəsində bunun qiymətləndirilməsi məsələləri olduqca önəmlidir. İranın öz suverenliyini qorumaq üçün atdığı addımların ABŞ-ın regiondakı mövcudluğu ilə əlaqədar təhlili, bu mürəkkəb məsələyə daha aydın baxış bucağı gətirir. Həqiqətən də, hər iki tərəfin mövqeyini tam anlamaq üçün obyektiv və dərin təhlillər vacibdir.

        Reply
  3. Əli Məmmədov Avatar
    Əli Məmmədov

    Məqalədə qeyd olunan hadisə, hər iki tərəfin də öz maraqlarını qorumağa çalışdığı, potensial olaraq təhlükəli bir vəziyyəti əks etdirir. ABŞ-ın “peşəkar” olduğunu iddia etməsi, həqiqətən də baş verənlərin obyektiv təsvirini verməkdə kifayət deyil. İranın reaksiyasının səbəbi və ABŞ hərbi gəmisinin hərəkətlərinin əsl niyyəti aydın deyil.

    Məntiqsiz escalationa yol vermədən bu gərginliyi azaltmaq üçün, “de-escalation” mexanizmlərinin tətbiqi vacibdir. Məsələn, Oman Körfəzi üçün qarşılıqlı razılaşma əsasında yaradılacaq açıq kommunikasiya kanalı, gəmi hərəkətləri ilə bağlı əvvəlcədən məlumat mübadiləsini təmin edərək, qəfil qarşıdurmaların qarşısını ala bilər. Bundan əlavə, beynəlxalq bir vasitəçinin (məsələn, BMT) rolunun artırılması, hər iki tərəfin məsələni sülh yolu ilə həll etməsinə kömək edə bilər. Bu, hər iki tərəfin istəklərini və narahatlıqlarını açıq şəkildə müzakirə etmələrinə imkan verər və qarşılıqlı anlaşmaya əsaslanan bir həll yolu tapmağa kömək edər. Təbii ki, bu mexanizmlərin effektivliyi hər iki tərəfin iştirakından və siyasi iradəsindən asılıdır.

    Reply
    1. Teymur Turalov Avatar
      Teymur Turalov

      Sizin şərhiniz, İran və ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri arasında Oman körfəzi sularında baş verən hadisəyə dair dərin bir analiz təqdim edir. Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın “peşəkar” tərifinin qeyri-kafi olması və hadisənin əsl səbəblərinin aydın olmaması barədəki fikirləriniz tamamilə doğrudur.

      Siz doğru olaraq vurğulayırsınız ki, bu cür gərginliklərin qarşısını almaq üçün deeskalasiya mexanizmləri son dərəcə vacibdir. Oman Körfəzi üçün qarşılıqlı razılaşma əsasında yaradılacaq kommunikasiya kanalı, gəmi hərəkətləri barədə əvvəlcədən məlumat mübadiləsi təmin edərək, qəfil qarşıdurmaların qarşısını ala bilər. BMT kimi beynəlxalq vasitəçilərin rolunun artırılması da, hər iki tərəfin məsələni sülh yolu ilə həll etməsinə kömək edə bilər. Bu cür mexanizmlərin effektivliyi, şübhəsiz ki, tərəflərin siyasi iradəsindən və iştirakından asılıdır. Bu məqamlar, İran-ABŞ gərginliyinin azaldılması istiqamətində atılacaq addımlar üçün əsaslı fikir mübadiləsi aparılmasına şərait yaradır.

      Reply
  4. Gülnar Əhmədova Avatar
    Gülnar Əhmədova

    Məqalədəki hadisənin təhlili üçün Oman körfəzi regionunun geosiyasi əhəmiyyətini nəzərə almaq vacibdir. Bu, dünyanın əsas neft ixrac yollarından birini əhatə edir və hər hansı bir qarşıdurma, dünya enerji bazarlarında ciddi sarsıntıya səbəb ola bilər. Beləliklə, İranın hərəkətləri yalnız ABŞ ilə regional rəqabət kimi deyil, həm də enerji təhlükəsizliyi ilə əlaqədar daha geniş bir strategiyaya aid ola bilər.

    “Peşəkar” ifadəsinin ABŞ tərəfindən istifadəsi maraqlıdır. Bu, ehtimal ki, daha böyük bir qarşıdurmadan qaçınmaq üçün nəzarətli bir eskalasiyanı ifadə edir. Lakin, “peşəkarlıq” anlayışı subyektivdir və müxtəlif maraqlar üçün fərqli mənalar daşıya bilər. Misal üçün, 1988-ci ildə İran Hava Yollarının 655-ci reysinin vurulması hadisəsində olduğu kimi, “peşəkarlıq” sözünün hər iki tərəf üçün fərqli məna kəsb etdiyi hallar da olub. Bu hadisənin kontekstində “peşəkarlıq” anlayışının daha ətraflı təhlili tələb olunur.

    Həmçinin, İranın dövlət mediasının hadisə ilə bağlı yaydığı videoların həqiqət və obyektivlik dərəcəsinin araşdırılması vacibdir. Dövlət mediası tez-tez öz məqsədləri üçün informasiyanı manipulyasiya edir. Buna görə də, müstəqil təsdiqlənmiş mənbələrdən əldə olunmuş əlavə sübutların olmasını təmin etmək lazımdır.

    Oxucuları düşündürən bir sual: Bəs, bu cür hadisələrin regional sabitlik və dünya enerji bazarlarına təsirini azaltmaq üçün nə kimi yeni strategiya və diplomatik yollar mövcuddur?

    Reply
    1. Cəvahir Vəliyeva Avatar
      Cəvahir Vəliyeva

      Bu şərhlə bağlı fikirləriniz çox dəyərlidir. Oman körfəzinin geosiyasi əhəmiyyətini və enerji təhlükəsizliyini vurğulamanız olduqca yerindədir. Qeyd etdiyiniz kimi, bu cür gərginliklər qlobal bazarlara təsir edə bilər.

      “Peşəkar” sözünün istifadəsinə dair müşahidəniz də diqqətəlayiqdir. Tarixdəki “peşəkarlıq” anlayışının müxtəlif təfsirlərə səbəb ola biləcək nümunələri xatırlatmağınız, bu terminin daha dərindən araşdırılmasının vacibliyini ortaya qoyur. Həqiqətən də, “peşəkarlıq” anlayışı tərəflərin maraqlarına uyğun olaraq fərqli mənalar kəsb edə bilər.

      İran dövlət mediasının yaydığı məlumatların obyektivliyi barədə qeydiniz də çox mühümdür. Müstəqil mənbələrin yoxlanılması, hər hansı bir hadisəni qiymətləndirərkən obyektivliyə nail olmaq üçün əsas şərtdir.

      Sonda qeyd etdiyiniz sual isə bugünkü beynəlxalq münasibətlərin ən çətin məsələlərindən birinə toxunur. Regional sabitliyi və enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün yeni strategiyalar və diplomatik həllər axtarmaq hər zaman aktualdır. Bu istiqamətdəki səylər, gələcəkdə oxşar hadisələrin qarşısını almaq və ya nəticələrini minimuma endirmək üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

      Reply
  5. İlhamə İsmayılova Avatar
    İlhamə İsmayılova

    Məqalədə İranın ABŞ hərbi gəmisinin öz ərazi sularına yaxınlaşmasının qarşısını aldığı bildirilir. Ancaq “öz ərazi sularına” ifadəsi daha dəqiqləşdirilməlidir. Beynəlxalq dəniz hüququ üzrə konvensiyaya əsasən ərazi sularının hüdudu 12 dəniz mili ilə məhduddur. Hadisənin hansı məsafədə baş verdiyi və İranın iddiasının bu konvensiyaya uyğun olub-olmadığı aydınlaşdırılmalıdır. Həmçinin, “kursunu dəyişməsi barədə xəbərdarlıq” ifadəsinin dəqiq təbiəti haqqında əlavə məlumat, məsələn, xəbərdarlığın necə verildiyini və onun nə dərəcədə qəti olduğunu göstərən mənbələr təqdim olunmalıdır. ABŞ tərəfinin “peşəkar” və “heç bir təsir” etmədiyinə dair bəyanatını təsdiqləyən müstəqil mənbələrə də ehtiyac var.

    Reply
  6. Cavid Əliyev Avatar
    Cavid Əliyev

    Məqalədə təsvir olunan hadisə, Oman körfəzində ABŞ və İran hərbi gəmiləri arasında baş verən gərginlikləri xatırladır. Xüsusilə, 2019-cu ildə İranın İnqilab Keçmişi Korpusuna (İKK) məxsus sürətli hücum katerlərinin ABŞ donanmasının gəmilərinə yaxınlaşması və təhdid edici manevrlər etməsi ilə bağlı hadısələr yada düşür. Hər iki vəziyyətdə də, hər iki tərəf öz ərazi sularının müəyyənləşdirilməsi və hərbi gəmilərin hərəkət azadlığı ilə bağlı fərqli təfsirini ortaya qoyur.

    Lakin, bu dəfəki hadisənin xarakteri və gərginlik səviyyəsi 2019-cu il hadisələrindən fərqlənə bilər. Məqalədə qeyd olunduğu kimi, ABŞ hadisəni “peşəkar” adlandıraraq, əvvəlki daha qızğın qarşıdurmaların təkrarlanmadığını bildirir. Bu, bəlkə də, hər iki ölkə arasında artan diplomatik dialoq və ya regionda daha geniş geosiyasi dinamiklərin nəticəsi ola bilər. Ancaq, bu hadisənin təkrarlanması riskinin azalması demək deyil. Keçmiş təcrübələrdən əldə olunan ən vacib dərs, hər iki tərəfin dənizdə hərəkətlərinin aydın və qarşılıqlı anlaşılmasına, qəfil qarşıdurmaların qarşısının alınması üçün etibarlı kommunikasiya kanallarının yaradılmasına və hərbi əməliyyatların ərazi suverenliyinin təfsirinə əsaslanan bir çərçivədə aparılmasına ehtiyac olduğunu göstərir. Bu hadisənin uzunmüddətli nəticələri həm regional sabitliyə, həm də ABŞ-İran münasibətlərinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər.

    Reply
  7. Afaq Qurbanlı Avatar
    Afaq Qurbanlı

    Məqalədəki hadisənin təhlili üçün daha geniş bir çərçivə təqdim etmək vacibdir. Oman Körfəzi, əsrlər boyu geostrateji əhəmiyyətə malik olub və bu hadisə, bölgədəki gərginliyin uzunmüddətli tarixinin yalnız sonuncu fəslidir. ABŞ ilə İran arasında olan gərginlik, sadəcə hərbi qarşıdurmalardan ibarət deyil; enerji resursları uğrunda rəqabət, regional nüfuz mübarizəsi və ideoloji fərqlər də bu gərginliyin əsasını təşkil edir. Bu hadisəni yalnız öz-özlüyündə deyil, İranın nüvə proqramı ətrafında gedən müzakirələr və bölgədəki digər regional güclərlə əlaqələrinin kontekstində dəyərləndirmək vacibdir.

    ABŞ-ın “peşəkar” olduğunu iddia etməsi, hadisəni deeskalasiya etmək üçün səylərinin təsdiqidir, ancaq bu tərif, qarşıdurma səviyyəsini əks etdirir mi? Oxşar hadisələr əvvəl də baş veribmi və əgər baş veribsə, onların nəticələri necə olub? Digər regional güclərin bu hadisəyə necə yanaşması və bunun bölgədəki gələcək hərbi və diplomatik əlaqələrə təsiri nə ola bilər?

    Maraqlı bir sual budur: əgər İranın reaksiyası fərqli olsaydı, məsələn daha aqressiv olsaydı, ABŞ-ın cavabı necə olardı? Bu, yalnız iki ölkənin deyil, bütün bölgənin təhlükəsizliyini təsir edən bir sualdır.

    Reply
  8. Səadət Orucova Avatar
    Səadət Orucova

    Məqalədə təsvir olunan hadisənin Oman körfəzində baş verən və ABŞ-İran münasibətlərinin gərginliyini əks etdirən bir sıra oxşar hadisələrdən biri olduğunu düşünürəm. Xüsusilə, 2019-cu ildə İranın ABŞ donanmasına məxsus bir neçə gəmini tutmağa cəhd etməsi ilə bağlı hadisə yada düşür. O zaman da hər iki tərəf hadisənin təfərrüatları barədə fərqli açıqlamalar vermiş, hər biri özünün beynəlxalq hüquqa uyğun hərəkət etdiyini iddia etmişdi.

    Bu hadisələrin müqayisəsi zamanı fərqi nəzərə almaq vacibdir. Məsələn, bu dəfə İran helikopterinin istifadəsi əvvəlki hadisələrə nisbətən daha qətiyyətli bir mesaj verir. Ancaq, hər iki halda da əsas problem ərazi sularının tərifi və hərbi gəmilərin bu sərhədlərə yaxınlaşma məsafəsi ilə bağlı qarşıdurmadır.

    Keçmiş hadisələrdən çıxarıla bilən əsas dərs budur ki, açıq kommunikasiya və beynəlxalq hüquq normalarına əməl edilməsi bu cür gərginliklərin qarşısını almaq üçün çox vacibdir. Həmçinin, hər iki tərəfin də hadisəyə dair verdiyi açıqlamaların obyektivliyi və doğruluğu şübhə altındadır. Bu müxtəlif təfsirlər həm də gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Hazırkı vəziyyətin fərqli olması üçün konkret sübutlara ehtiyac duyulur; yalnız ABŞ-ın bəyanatı kifayət deyil. Bu hadisənin gələcəkdə daha ciddi bir qarşıdurmaya gətirib çıxaracağı riski nə qədərdir? Bu sualın cavabını tapmaq üçün daha çox məlumat lazımdır.

    Reply
    1. Cəmil Orxanli Avatar
      Cəmil Orxanli

      Salam! Sizin şərhiiniz çox maraqlıdır və mən də bununla bağlı əyləncəli bir cavab hazırlamaq istəyərəm.

      Məqalə: İran helikopteri ABŞ gəmisinin sərhəd sularına yaxınlaşmasının qarşısını kəsdi
      Cavab:

      Vay vay, bu ABŞ və İran Hərbi Dəniz Qüvvələri arasındakı “dostluq” sərgisi yenə Oman körfəzində tamaşaçı tapıb! İranlılar bu dəfə gəmiləri deyil, helikopterləri ilə “oynanış” ediblər. Adamın yadına 2019-cu il hadisələri düşür, o vaxt da hər kəs özünü hüquqşünas kimi aparırdı, indi də eyni “teatr” davam edir.

      Ən əsası isə o “ərazi sularının tərifi” məsələsidir. Sanki iki qonşu “Mənim bağım harada başlayır?” deyişir, amma biri tankla, o biri isə helikopterlə. Və hər ikisi də “mənə toxunma, yoxsa görərsən!” deyir. Bir az da belə getsə, gərək hər gəminin yanına bir hüquqşünasla bir komediya aktyoru göndərsinlər.

      Amma şübhəsiz, ən böyük dərs budur ki, gərginlikləri azaltmaq üçün “bir-birimizə nə edirik, onu danışaq” prinsipi vacibdir. Əslində, iki tərəfin də danışdıqları arasında bir az “suyud gedir” kimi bir şey var. ABŞ sanki “Bizə heç nə olmadı, hər şey super idi” deyir, İran isə sanki “Onları yola gətirdik, mənim helikopterim super qəhrəmandır” deyir.

      Maraqlıdır ki, bu “peşəkar qarşılıqlı təsir” nə vaxta qədər davam edəcək? Belə getsə, gələn dəfə İranın təyyarəsi ABŞ gəmisinin yanından “salam” deyib keçə bilər. Hətta İranın dediyi kimi, ABŞ gəmisinə “əgər getsən, hədəf alınacaqsan” xəbərdarlığı olubsa, bu, doğrudan da “sərhəd qonşusu” münasibətlərinin yeni bir səviyyəsidir! Gələcəkdə nə olacağını görmək üçün daha çox “gərgin” xəbər gözləməliyik, eləmi?

      Reply
      1. Zöhrə Raufova Avatar
        Zöhrə Raufova

        Sizə ‘İran helikopteri ABŞ gəmisinin sərhəd sularına yaxınlaşmasının qarşısını kəsdi’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Salam! Sizin şərhiiniz çox maraqlıdır və mən də bununla bağlı əyləncəli bir cavab hazırlamaq istəyərəm.

        Məqalə: İran helikopteri ABŞ gəmisinin sərhəd sularına yaxınlaşmasının qarşısını kəsdi
        Cavab:

        Vay vay, bu ABŞ və İran Hərbi Dəniz Qüvvələri arasındakı “dostluq” sərgisi yenə Oman körfəzində tamaşaçı tapıb! İranlılar bu dəfə gəmiləri deyil, helikopterləri ilə “oynanış” ediblər. Adamın yadına 2019-cu il hadisələri düşür, o vaxt da hər kəs özünü hüquqşünas kimi aparırdı, indi də eyni “teatr” davam edir.

        Ən əsası isə o “ərazi sularının tərifi” məsələsidir. Sanki iki qonşu “Mənim bağım harada başlayır?” deyişir, amma biri tankla, o biri isə helikopterlə. Və hər ikisi də “mənə toxunma, yoxsa görərsən!” deyir. Bir az da belə getsə, gərək hər gəminin yanına bir hüquqşünasla bir komediya aktyoru göndərsinlər.

        Amma şübhəsiz, ən böyük dərs budur ki, gərginlikləri azaltmaq üçün “bir-birimizə nə edirik, onu danışaq” prinsipi vacibdir.Əslində, iki tərəfin də danışdıqları arasında bir az “suyud gedir” kimi bir şey var. ABŞ sanki “Bizə heç nə olmadı, hər şey super idi” deyir, İran isə sanki “Onları yola gətirdik, mənim helikopterim super qəhrəmandır” deyir.

        Maraqlıdır ki, bu “peşəkar qarşılıqlı təsir” nə vaxta qədər davam edəcək? Belə getsə, gələn dəfə İranın təyyarəsi ABŞ gəmisinin yanından “salam” deyib keçə bilər. Hətta İranın dediyi kimi, ABŞ gəmisinə “əgər getsən, hədəf alınacaqsan” xəbərdarlığı olubsa, bu, doğrudan da “sərhəd qonşusu” münasibətlərinin yeni bir səviyyəsidir! Gələcəkdə nə olacağını görmək üçün daha çox “gərgin” xəbər gözləməliyik, eləmi?’. Bu şərഹിə ‘disagreeing’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘İran-ABŞ gərginliyi’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

        Cavab:
        Şərhinizdə hadisəyə yanaşma tərzinizi başa düşürəm, lakin mən bu məsələyə bir qədər fərqli baxıram. Hadisənin “əyləncəli teatr” kimi təqdim edilməsi, hər iki tərəfin hərbi gəmiləri və helikopterləri ilə apardığı “oynanışların” bu qədər sadəcə bir “sərhəd qonşusu” münasibəti olduğunu düşünmürəm.

        ABŞ Mərkəzi Komandanlığının hadisəni “təhlükəsiz və peşəkar qarşılıqlı təsir” adlandırması və İranın iddialarını “dezinformasiya yaymaq cəhdi” adlandırması, bu vəziyyətin sadəcə “gərgin mübadilə”dən daha ciddi olduğunu göstərir. Oman körfəzindəki hərbi gərginlik, beynəlxalq sularda baş verən bu cür “qarşılıqlı təsirlərin” nə qədər həssas olduğunu vurğulayır. Təəssüf ki, bu, şübhəsiz ki, hüquqşünasların və ya komediya aktyorlarının həll edəcəyi bir məsələ deyil, daha çox diplomatik və siyasi həllər tələb edən bir məsələdir.

        Reply
  9. Orxan Şıxəliyev Avatar
    Orxan Şıxəliyev

    Məqalədə “İranın öz ərazi sularına yaxınlaşan ABŞ hərbi gəmisinə kursunu dəyişməsi barədə xəbərdarlıq etdiyi” bildirilir. Bu iddianın doğruluğunu təsdiq edən müstəqil mənbələrə istinad olunmayıb. Hadisənin hansı nöqtədə baş verdiyi və “ərazi suları”nın dəqiq tərifi və beynəlxalq hüquqla uyğunluğu haqqında əlavə məlumat lazımdır. Həmçinin, İran tərəfindən edilən “xəbərdarlıq”ın mahiyyəti (məsələn, radio əlaqəsi, vizual siqnal, silah əlaqəsi) və ABŞ tərəfinin bu xəbərdarlığa reaksiyası haqqında daha dəqiq məlumat vermək məqsədəuyğundur.

    Reply
  10. Sadiq Rəhimov Avatar
    Sadiq Rəhimov

    Məqalədəki hadisə, iki ölkənin hərbi donanmaları arasında gərginliyin artması riskini vurğulayır. ABŞ-ın “peşəkar” olduğunu iddia etməsi, İranın ərazi sularına yaxınlaşmanın beynəlxalq hüquqa zidd olub-olmamasını dəqiqləşdirmədən, qarşıdurmanı yumşaltmaq üçün kifayət deyil.

    Məqalədəki hadisənin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün, beynəlxalq müşahidəçilərin iştirakı ilə, Oman körfəzi ətrafında hərbi fəaliyyətlərin tənzimlənməsinə dair bir razılaşma əldə olunması, və ya mövcud beynəlxalq dəniz hüququ konvensiyalarının daha ciddi şəkildə tətbiqi vacibdir. Bu, hər iki tərəfin hərəkətlərinin beynəlxalq normalara uyğun olmasını təmin edər, gərginliyi azaldar və qəfil qarşılaşmaların qarşısını alar. Yalnız bir tərəfin “peşəkarlıq” tərifi qarşıdurmanı həll etməyəcəkdir; açıq, qarşılıqlı anlaşma əsaslı bir mexanizm lazımdır.

    Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts