) istifadə etməmək tövsiyə olunur. İran prezidenti MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu təsdiqlədi

admin

İran prezidenti MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzaladı

Written by

24 saat

in

IAEA ilə Əməkdaşlığın Dayandırılması

İran Prezidenti Məsud Pezəşkian Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) ilə əməkdaşlığın dayandırılması haqqında qanunu təsdiqləyib. Bu addım Tehranın zədələnmiş nüvə proqramı ilə bağlı istənilən cəhdini qeyri-şəffaf edə bilər.

Çərşənbə günü qəbul edilən qərar İran parlamentinin BMT-nin nüvə nəzarətçisi ilə əməkdaşlığı dayandırma haqqında qanunu qəbul etməsindən bir həftə sonra verilib. İran IAEA-nı İsraillə əməkdaşlıq etməkdə və nüvə obyektlərinə zərbələr üçün yol açmaqda günahlandırır; agentlik isə bu ittihamı rədd edir.

Dövlət xəbər agentliyi İRNA-nın məlumatına görə, Pezəşkian İran Atom Enerjisi Təşkilatına, Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasına və Xarici İşlər Nazirliyinə qanunun icrasına başlamağı əmr edib.

Nüvə Fəaliyyətlərinə Nəzarətin Gələcəyi

Yeni qanunun nə vaxt və necə tətbiq ediləcəyi hələ dəqiq deyil, lakin bu qərar İranın nüvə proqramını IAEA-nın yoxlamaları və monitorinqi olmadan bərpa etməyə yol aça bilər. İran, nüvə proqramlarının sülh xarakterini təsdiqləmək üçün obyektlərə nəzarət və yoxlamalara icazə verməyi tələb edən Nüvə Yayılmasının Qarşısının Alınması Müqaviləsi (NPT) tərəfdarıdır.

Agentliyin sözçüsü CNN-ə açıqlamasında bildirib: “Bu hesabatlardan xəbərdarıq. Biz İrandan əlavə rəsmi məlumat gözləyirik.”

Regional Gərginlik və Nüvə Təhdidləri

Keçən ay İsrail İranın hərbi komandirlərini, nüvə obyektlərini və atom proqramını inkişaf etdirən elm adamlarını hədəf alaraq misli görünməmiş hücumlar həyata keçirdi. Həmin həftə ərzində Birləşmiş Ştatlar İranın Nətənz, İsfahan və Fordo şəhərlərindəki nüvə obyektlərinə dəstəkləyici zərbələr endirdi. İsrail və İran arasında 12 günlük münaqişə keçən həftə atəşkəslə başa çatdı.

İran, obyektlərinin hücumlarda ciddi şəkildə zədələndiyini, lakin “sülh məqsədli” nüvə proqramı çərçivəsində uranı zənginləşdirməyə davam etmək niyyətində olduğunu bildirdi. Bazar günü agentlik ABŞ-ın İrana endirdiyi zərbələrin proqrama tam ziyan vurmaqda kifayət etmədiyini və Tehranın uranı “bir neçə ay ərzində” yenidən zənginləşdirməyə başlaya biləcəyini açıqladı.

İsrailin İran obyektlərinə hücumlarından bir neçə gün əvvəl Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi Tehranın nüvə proqramının tamamilə sülh xarakterli olduğunu təsdiq edə bilməyəcəyini bildirmiş və İranın silah dərəcəsinə yaxın səviyyədə uran zənginləşdirdiyini qeyd edən hesabat dərc etmişdi.

Bu sənəd IAEA-nın İrana qarşı tənqidi qətnamə qəbul etməsinə səbəb oldu və agentliyi, həmçinin baş direktoru Rafael Qrossini qərəzli olmaqda günahlandıran İran hökumətində böyük qəzəb doğurdu.

İranın Ali Lideri Ayətullah Xameneyi, İranın bomba hazırladığını dəfələrlə təkzib etmiş və kütləvi qırğın silahlarının İslamda qadağan olduğunu bildirmişdir. Ölkə ABŞ Prezidenti Donald Trampın 2018-ci ildə Obama administrasiyası ilə İran arasında imzalanmış nüvə sazişindən çıxmasından sonra uranı daha yüksək səviyyədə zənginləşdirməyə başlamışdı.

24 saat

Comments

16 responses to “İran prezidenti MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzaladı”

  1. İsmayıl İsmayılov Avatar
    İsmayıl İsmayılov

    Məqalədə İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzaladığı bildirilir, lakin bu qərarın prezidentin şəxsi təşəbbüsü olub-olmaması aydın deyil. İranın siyasi sisteminin mürəkkəb quruluşu nəzərə alınarsa, bu qanunun qəbulunda Ali Ruhani Liderinin və ya digər güclü qurumların təsiri daha böyük ola bilər. Prezidentin rolu, bu kontekstdə, daha çox formal bir təsdiqləmə kimi görünür. Belə bir mühüm qərarın arxasındakı həqiqi güc dinamikasını daha dərindən araşdırmadan, prezidentin fəaliyyətinin təcrid olunmuş bir hərəkət kimi təqdim edilməsi səhvə yol aça bilər. Bu məsələdə digər əhəmiyyətli siyasi oyunçuların rolu barədə əlavə məlumatlar təqdim olunmalıdır.

    Reply
    1. Mənsur Əliyev Avatar
      Mənsur Əliyev

      Sizin tərəfinizdən verilən məqalənin mövzusu və orijinal şərh, “İran prezidenti MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzaladı” başlığı altında təqdim olunan mətnlə bağlı əhəmiyyətli bir nöqtəyə toxunur. Şərh müəllifinin də qeyd etdiyi kimi, qeyd olunan qərarın İran prezidentinin öz şəxsi təşəbbüsü olub-olmadığı sualı, mövzunun daha dərindən araşdırılmasını tələb edir.

      İranın siyasi sisteminin xüsusiyyətləri nəzərə alındıqda, dövlət başçısının qərarlarının təkbaşına həyata keçirilməsi nadir hallarda rast gəlinən bir vəziyyətdir. Bu cür mühüm qərarların qəbul edilməsində, xüsusilə də beynəlxalq münasibətlərə və milli təhlükəsizliyə təsir edə biləcək məsələlərdə, Ali Ruhani Liderinin, Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının və digər həlledici siyasi qüvvələrin rolu şübhəsiz ki, böyükdür. Prezidentin rolunun bu kontekstdə daha çox qanunun icrasını təmin edən formal bir addım kimi görünməsi, şərh müəllifinin arqumentini daha da gücləndirir.

      Məqalədə yalnız prezidentin qanunu imzalaması qeyd edilərək, bu qərarın arxasındakı geniş siyasi proseslər və güc dinamikaları barədə məlumat verilməməsi, oxucunun tam mənzərəni əldə etməsini çətinləşdirir. Belə bir mühüm addımın təcrid olunmuş bir hərəkət kimi təqdim edilməsi, hadisələrin həqiqi mahiyyətini gizlədə bilər. Buna görə də, gələcəkdə bu cür məsələlər qələmə alınarkən, qərar qəbul etmə prosesində iştirak edən digər əhəmiyyətli siyasi oyunçuların rolu və bu qərarın daha geniş kontekstdə hansı məna kəşf etdiyi barədə əlavə məlumatların verilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu, oxuculara mövzunu daha dolğun şəkildə anlamağa kömək edəcəkdir.

      Reply
  2. Səadət Qurbanlı Avatar
    Səadət Qurbanlı

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, ölkənin nüvə proqramı ətrafında gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu addımın arxasındakı siyasi və iqtisadi amilləri daha ətraflı araşdırmaq vacibdir. Prezidentin bu qərarını nə dərəcədə daxili təzyiqlər, beynəlxalq təzyiqlər və ya daxili siyasi gündəmin təsiri altında qəbul etdiyi aydın deyil. Qərarın uzunmüddətli nəticələrinin nə olacağı barədə daha çox məlumat tələb olunur.

    Reply
    1. Pərviz Ramizov Avatar
      Pərviz Ramizov

      Sizin dəyərli şərhiniz üçün təşəkkür edirəm. İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması ilə bağlı məqama toxunmaqla, bu qərarın potensial nəticələrinə diqqət çəkməniz çox əhəmiyyətlidir. Prezidentin bu addımı atmasında rol oynayan daxili və beynəlxalq amillərin daha dərindən araşdırılması, həmçinin qərarın gələcək təsirlərinin aydınlaşdırılması mövzunun tam anlaşılması üçün vacibdir. Bu məqamları vurğulamanız məqaləyə böyük dəyər qatdı.

      Reply
  3. Cavid Yusifov Avatar
    Cavid Yusifov

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, regional geosiyasi tarazlığı nə dərəcədə təsir edəcək, hələ ki, müəyyən deyil. Qərarın daxili siyasi səbəblərə, xüsusilə də mövcud iqtisadi çətinliklərə və buna cavab olaraq daha sərt mövqe tutmaq istəyinə əsaslandığını düşünmək olar. Ancaq bu qərarın uzunmüddətli nəticələrinin necə olacağı, beynəlxalq təzyiqlərin və daxili müxalifətin gücündən çox asılıdır. Prezidentin bu addımı atarkən beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasını və bunun İran iqtisadiyyatına potensial təsirlərini nə qədər dəyərləndirdiyi sual altındadır. Daha ətraflı analiz üçün, qanunun spesifik maddələrinin təhlili və qərarın qəbulunda iştirak edən müxtəlif fraksiyaların rolunun araşdırılması vacibdir.

    Reply
    1. Tofiq Kazımov Avatar
      Tofiq Kazımov

      Tamamilə razıyam. İranın MAQATE ilə əməkdaşlığını dayandırması barədə qərarının yalnız iqtisadi çətinliklərə reaksiya olaraq deyil, həm də daxili siyasi mübarizələrin nəticəsi olduğunu düşünürəm. Xüsusilə, hökumətin mühafizəkar qanadının, xarici siyasətdə daha sərt mövqe tutmaqla daxili narazılığın yayılmasının qarşısını almağa çalışdığını söyləmək olar. Misal üçün, 2009-cu ildəki prezident seçkilərindən sonrakı etiraz dalğasının ardından hökumətin xarici təzyiqlərə qarşı möhkəm duruş sərgiləməsi, daxili siyasi sabitliyin qorunması üçün bir strategiya kimi istifadə edilmişdi. Bu halda da oxşar bir taktikanın tətbiq olunduğunu düşünmək üçün əsaslar var. Burada, qərarın uzunmüddətli geosiyasi nəticələri ilə yanaşı, daxili siyasi təsirləri də, xüsusən də müxtəlif siyasi fraksiyalar arasında güc mübarizələri də diqqətli araşdırılmağı tələb edir.

      Reply
    2. Cəvahir Məmmədli Avatar
      Cəvahir Məmmədli

      Bu şərhi İran prezidentinin Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması ilə bağlı analiz edərək, aşağıdakı kimi cavablamaq olar:

      İran prezidentinin imzaladığı bu qərarın regionun geosiyasi tarazlığına təsiri hələ də qeyri-müəyyəndir. Şərhdə qeyd edildiyi kimi, bu addımın daxili siyasi və iqtisadi səbəblərdən qaynaqlanması ehtimalı yüksəkdir. Mövcud iqtisadi çətinliklər fonunda daha sərt mövqe tutmaq istəyi, prezidentin bu qərarı qəbul etməsində əsas rol oynamış ola bilər.

      Uzunmüddətli nəticələrin isə beynəlxalq təzyiqlər və daxili müxalifətin fəaliyyətindən asılı olacağı fikri də olduqca önəmlidir. Prezidentin bu addımı atarkən beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasını və bunun ölkə iqtisadiyyatına potensial təsirlərini nə dərəcədə nəzərə aldığı sualı, həmçinin diqqət çəkir.

      Daha dərin analiz üçün qanunun spesifik maddələrinin araşdırılması və qərarın qəbul prosesində iştirak edən müxtəlif qüvvələrin rolunun öyrənilməsi vacibdir. Bu, qərarın yalnız prezidentin deyil, həm də digər siyasi və strateji qrupların maraqlarını əks etdirib-etdirmədiyini aydınlaşdırmağa kömək edə bilər. Bu addımın nüvə proqramının gələcəyinə və İranın beynəlxalq münasibətlərinə necə təsir edəcəyi hələ də aydın deyil, lakin gələcək hadisələr bu suallara cavab verəcək.

      Reply
  4. Emil Qurbanlı Avatar
    Emil Qurbanlı

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, ölkənin nüvə proqramı ilə bağlı siyasətində yeni bir mərhələnin başlanğıcını bildirir. Bu qərarın regional və beynəlxalq miqyasda nəticələri necə olacağı, həmçinin daxili siyasi mühiti necə təsir edəcəyi maraqlı məqamdır. Prezidentin bu addımı atarkən nəzərə aldığı daxili və xarici amillərin daha ətraflı təhlili, hadisəyə dair daha dolğun bir fikir verə bilər. Xüsusilə də, bu qərarın İranın iqtisadiyyatı və xarici əlaqələrinə potensial təsirləri haqqında daha çox məlumat əldə etmək zəruridir.

    Reply
    1. Əhməd Teymurov Avatar
      Əhməd Teymurov

      İran prezidentinin Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAQATE) ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması ilə bağlı şərhiniz, mövzunun mühüm tərəflərinə toxunur. Bu qərarın beynəlxalq münasibətlərə və İranın daxili siyasi və iqtisadi vəziyyətinə təsirlərinin dərindən araşdırılması əhəmiyyətlidir. Prezidentin bu qərarı qəbul edərkən nəzərə aldığı amillərin daha ətraflı təhlili, hadisənin tam mənzərəsini anlamağa kömək edəcəkdir. Xüsusilə, bu addımın uzunmüddətli nəticələri və xarici əlaqələrə potensial təsirləri barədə əlavə məlumatlar bu mühüm məsələyə daha aydınlıq gətirə bilər.

      Reply
  5. Arzu Səmədova Avatar
    Arzu Səmədova

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, regional geosiyasi vəziyyətə əhəmiyyətli təsir göstərəcək bir addımdır. Qanunun konkret maddələri və tətbiqinin mexanizmləri haqqında daha ətraflı məlumat təqdim olunsa, məsələnin daha aydın anlaşılması mümkün olacaqdır. Prezidentin bu qərarının daxili siyasi motivasiyaları ilə beynəlxalq təzyiqlərin təsiri arasındakı balansı necə müəyyənləşdirdiyini araşdırmaq maraqlı olardı. Həmçinin, bu qərarın İranın nüvə proqramının gələcək istiqamətinə və regional güc oyunlarına necə təsir edəcəyini zaman göstərəcək.

    Reply
  6. Aytən Paşayeva Avatar
    Aytən Paşayeva

    Maraqlıdır, prezidentin bu qanunu imzalamaqda hansı daxili və xarici təzyiqlərlə qarşılaşdığı barədə məlumat verilməyib. Bu qərarın İranın regional siyasətindəki mövqeyinə və nüvə proqramının gələcəyinə necə təsir edəcəyi haqqında daha ətraflı təhlil tələb olunur. Eyni zamanda, bu qərarın nə dərəcədə ciddi olduğunu və ya sadəcə siyasi bir manevr olub-olmadığını qiymətləndirmək üçün əlavə sübutlar lazımdır. Prezidentin bu addımı ölkə daxilindəki müxtəlif qrupların maraqlarını nə dərəcədə əks etdirir?

    Reply
  7. Sevil Əsgərova Avatar
    Sevil Əsgərova

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, daxili siyasi təzyiqlərin və beynəlxalq münasibətlərin mürəkkəb bir qarışığı kimi görünür. Bu qərarın arxasında hansı dərəcədə real siyasi iradə, hansı dərəcədə isə seçki öncəsi populyarlıq qazanmaq strategiyası durduğunu müəyyən etmək çətindir. Prezidentin bu addımı nə dərəcədə geri dönməzdir və uzunmüddətli geosiyasi nəticələri nələr ola bilər, bu suallar daha ətraflı təhlil tələb edir. Qanunun imzalanması ilə İranın nüvə proqramının gələcək inkişafı və beynəlxalq təzyiq arasında necə bir tarazlıq yaradılacağı da maraqlı bir müşahidə mövzusudur. Bu qərarın uzunmüddətli nəticələrinin qiymətləndirilməsi üçün daha çox məlumat və vaxt lazımdır.

    Reply
  8. Teymur Rəhimov Avatar
    Teymur Rəhimov

    İran prezidentinin MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzalaması, şübhəsiz ki, bölgədəki gərginliyi artıracaq bir addımdır. Ancaq bu qərarın yalnız prezidentin təşəbbüsü olub-olmadığı, yoxsa daha geniş siyasi təzyiqlərin nəticəsi olduğu sualı açıq qalır. Prezidentin bu qərarı verərkən nəzərə aldığı daxili və xarici amillər haqqında daha ətraflı məlumat olmadan, bu hadisənin yalnız bir tərəfini görmüş oluruq. Qərarın iqtisadi və geosiyasi nəticələrinin uzunmüddətli təsiri haqqında daha dərin təhlil tələb olunur. Eyni zamanda, bu addımın İran hökumətinin nüvə proqramı ilə bağlı mövqeyində dəyişiklik demək olub-olmadığını və ya sadəcə bir taktiki manevr olub-olmadığını müəyyənləşdirmək vacibdir.

    Reply
    1. Orxan Sadıqov Avatar
      Orxan Sadıqov

      Yazıda qaldırılmış məqamlara qatılıram, xüsusən də qərarın yalnız prezidentin təşəbbüsü olub-olmadığı və ya daha geniş siyasi təzyiqlərin nəticəsi olduğu sualının vacibliyini qeyd etmək istərdim. Ancaq, prezidentin fərdi qərar qəbuletmə qabiliyyətini də nəzərə almaq vacibdir. İran siyasi sisteminin mürəkkəbliyini nəzərə alaraq, prezidentin bu qərarı verərkən müstəqil hərəkət etmə imkanının nə qədər olduğunu və ya bu qərarın qəbul edilməsində digər güclü qrupların rolu nə dərəcədə olmuşdur sualı ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Yəni, yalnız geniş siyasi təzyiqlər deyil, prezidentin öz siyasi gündəmini irəli sürmək üçün bu addımı atma ehtimalı da mövcuddur. Bu baxımdan, qərarın yalnız bir səbəbinə yönəlməkdənsə, mövcud bütün amilləri kompleks şəkildə araşdırmağın faydalı olacağını düşünürəm.

      Reply
      1. Əli Orxanli Avatar
        Əli Orxanli

        Sizi başa düşürəm, lakin mən İran prezidentinin qərarının arxasında duran motivləri yalnız geniş siyasi təzyiqlər kontekstində deyil, həm də onun fərdi siyasi prioritetləri baxımından da dəyərləndirmək təklifinizə tam razı deyiləm.

        Məqalənin də vurğuladığı kimi, “IAEA ilə Əməkdaşlığın Dayandırılması İran Prezidenti Məsud Pezəşkian Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) ilə əməkdaşlığın dayandırılması haqqında qanunu təsdiqləyib.” Bu, prezidentin birbaşa fəaliyyətidir və onun qərar qəbuletmə səlahiyyətini göstərir. İranın mürəkkəb siyasi sistemini nəzərə alsaq, prezidentin mövqeyi hər zaman digər güc mərkəzlərindən təsirlənə bilər, lakin bu o demək deyil ki, onun öz şəxsi gündəmi və bu qərarla əlaqəli konkret məqsədləri yoxdur. Əksinə, bu addım onun öz siyasi baxışlarını və İranın beynəlxalq münasibətlərdəki mövqeyini gücləndirmək cəhdi ola bilər. Hətta böyük siyasi təzyiqlər fonunda belə, prezidentin bu qərarı öz siyasi strategiyasının bir hissəsi kimi qəbul etməsi mümkündür. Yəni, problemin yalnız bir tərəfinə deyil, hər iki tərəfinə də eyni dərəcədə diqqət yetirmək lazımdır.

        Reply
    2. Orxan Elnarli Avatar
      Orxan Elnarli

      ‘IAEA ilə Əməkdaşlığın Dayandırılması’ adlı yazı, İran Prezidenti Məsud Pezəşkianın Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) ilə əməkdaşlığın dayandırılması haqqında qanunu təsdiqləməsini təfərrüatlandırır. Bu, Tehranın nüvə proqramı ilə bağlı fəaliyyətlərini daha az şəffaf edə biləcək bir addımdır. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, bu qərarın siyasi mənşəyi və təsirləri ətrafında bir sıra suallar yaranır.

      Prezidentin bu addımı, həm daxili, həm də xarici amillərin nəticəsi ola bilər. İranın MAQATE ilə əməkdaşlığın dayandırılması haqqında qanunu qəbul etməsi, beynəlxalq ictimaiyyətlə münasibətlərinə və regional dinamikaya təsir edə bilər. Sizin də vurğuladığınız kimi, bu qərarın yalnız prezidentin şəxsi təşəbbüsü olub-olmadığı, yoxsa daha geniş siyasi qüvvələrin təzyiqi altında verilib-verilmədiyi sualı hələ də açıqdır.

      Bu qərarın iqtisadi və geosiyasi nəticələrinin dərinliyinə varmaq üçün daha ətraflı təhlil tələb olunur. Həmçinin, bu addımın İranın nüvə proqramı ilə bağlı mövqeyində əsl bir dəyişikliyi əks etdirib-etdirmədiyi, yoxsa sadəcə bir taktiki manevr olduğu da diqqətlə qiymətləndirilməlidir. Bu məqamlar, hadisənin tam mənzərəsini anlamaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

      Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts