İran və Rusiya arasında 25 milyard dollarlıq nüvə anlaşması
Tehran və Moskva cənubi İranda dörd nüvə reaktorları tikmək üçün 25 milyard dollarlıq mühüm bir müqavilə imzalayıb. İranın dövlət mediasına istinadən verilən məlumata görə, bu anlaşma Hormozgan vilayətinin Sirik şəhərində 500 hektarlıq sahədə inşa ediləcək yeni qurğuları əhatə edir. Layihənin ümumi enerji gücü 5 gigavat təşkil edəcək. Rusiyanın dövlət nüvə agentliyi “Rosatom”un məlumatına görə, tərəflər arasında kiçik nüvə elektrik stansiyalarının tikintisi ilə bağlı anlaşma memorandumu çərşənbə günü Moskvada imzalanıb.
Nüvə proqramı və beynəlxalq sanksiyalar
Bu razılaşma Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının İrana qarşı tətbiq edilən beynəlxalq sanksiyaların bərpası ilə bağlı Çin və Rusiya tərəfindən dəstəklənən qətnaməni səsverməyə çıxaracağı ərəfədə reallaşıb. “Snapback mexanizmi” adı verilən bu sanksiyaların bərpası altı ay müddətinə təxirə salınması təklif edilir. Paris, Berlin və Londonun təşviqi ilə həyata keçirilən sanksiyaların şənbə gününün sonuna qədər qüvvəyə minməsi gözlənilir. Bu hadisələr fonunda İran-Rusiya əməkdaşlığı daha da əhəmiyyət kəsb edir.
Enerji ehtiyacları və nüvə potensialı
İran bəzi dövrlərdə artan tələbat səbəbindən elektrik enerjisi çatışmazlığı ilə üzləşir. Ölkənin hazırda fəaliyyət göstərən yeganə nüvə elektrik stansiyası cənubdakı Buşehr şəhərində yerləşir və bu qurğu da Rusiya tərəfindən inşa edilib, 1 gigavat gücə malikdir. Yeni nüvə reaktorları ölkənin enerji təhlükəsizliyini gücləndirməyə və artan enerji tələbatını qarşılamağa xidmət edəcək. Bu layihə İran-Rusiya əməkdaşlığı çərçivəsində geniş miqyaslı enerji təchizatını nəzərdə tutur.
Hormozgan vilayəti kimi strateji əhəmiyyətə malik regionda nüvə enerjisinin inkişafı, həmçinin, regionun iqtisadi inkişafına da töhfə verəcəkdir.
Tehranın mövqeyi və Moskva dəstəyi
İran uzun müddətdir ki, nüvə silahı əldə etmək niyyətində olmadığını bəyan edir. Prezident Məsud Pezeşkian bu həftə BMT Baş Assambleyasında çıxışı zamanı Tehranın “heç vaxt nüvə bombası yaratmaq niyyətində olmayacağını” bir daha vurğulayıb. Qərb dövlətləri isə Tehranın nüvə enerjisi sahələrini silah proqramı üçün pərdə kimi istifadə etdiyindən şübhələnirlər. Rusiya İrana qarşı sanksiyaların yenidən tətbiq edilməsinə qarşı çıxır və 2015-ci il nüvə sazişinin qorunub saxlanılması üçün diplomatik həll yollarının davam etdirilməsini dəstəkləyir. Bu mövqelər iki ölkə arasında mövcud olan sıx İran-Rusiya əməkdaşlığı münasibətlərini əks etdirir.
Leave a Reply