) istifadə etməmək tövsiyə olunur. İsrail parlamenti Qərb Sahilin ilhaqını simvolik təsdiqlədi

admin

İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi

Written by

24 saat

in

İsrail Parlamentindən Qərb Sahili İlhaqı Təklifi

İsrail parlamenti, Knesset, işğal altındakı Qərb Sahilinin ilhaqını nəzərdə tutan simvolik bir təklifi təsdiqləyib. Bu addım gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurur. Çərşənbə günü baş tutan səsvermədə deputatlar 71-13 nisbətində təklifin lehinə səs veriblər. Bu, qeyri-məcburi bir qərar olsa da, İsrailin “Yəhudiya, Samariya və İordan Vadisi” adlandırdığı ərazilərə “İsrail suverenliyinin tətbiq edilməsini” tələb edir. Təklifin mətnində bölgənin ilhaqının “İsrail dövlətini və onun təhlükəsizliyini gücləndirəcəyi, həmçinin yəhudi xalqının öz vətənində sülh və təhlükəsizlik kimi təməl hüququnun heç bir şübhə altına alınmasının qarşısını alacağı” vurğulanıb. Baş nazir Binyamin Netanyahunun rəhbərlik etdiyi koalisiya tərəfindən irəli sürülən bu deklarativ təklifin birbaşa hüquqi nəticələri yoxdur, lakin ilhaq məsələsini parlamentdə gələcək müzakirələrin gündəliyinə gətirmək potensialına malikdir.

Tarixi Kontekst və Bölgədəki Vəziyyət

Bu ideya ilk olaraq keçən il İsrailin ifrat sağçı maliyyə naziri Bezalel Smotrich tərəfindən gündəmə gətirilib. Smotrich özü qanunsuz İsrail məskənində yaşayır və İsrail Müdafiə Nazirliyində Qərb Sahilinin və oradakı məskənlərin idarə edilməsinə nəzarət edən bir vəzifə tutur. Qəzza zolağı və Şərqi Qüds ilə birlikdə bu ərazi 1967-ci ildən bəri İsrailin işğalı altındadır. O vaxtdan bəri, beynəlxalq hüquqa və bəzən hətta İsrailin öz qanunlarına zidd olmasına baxmayaraq, İsrail məskənləri sürətlə genişlənib. Fələstin rəhbərliyi gələcək dövlətləri üçün bu üç ərazinin hamısını tələb edir. Hazırda Qərb Sahilində təxminən 3 milyon fələstinli və 500 mindən çox İsrail məskənsalan yaşayır. Bu ərazinin İsrailə qoşulması İsrail-Fələstin münaqişəsinin həlli üçün beynəlxalq səviyyədə ən real yol kimi qəbul edilən davamlı Fələstin dövlətinin yaradılmasını mümkünsüz edə bilər. Qeyd edək ki, keçən il də İsrail parlamenti Fələstin dövlətinin yaradılmasına qarşı çıxan oxşar simvolik bir təklifi təsdiqləmişdi.

Fələstinlilərin Reaksiyası və Beynəlxalq Hüquq

Fələstin Muxtariyyəti Prezidenti Mahmud Abbasın müavini Hüseyn əl-Şeyx bu təklifi “Fələstin xalqının hüquqlarına birbaşa hücum” adlandırıb və onun “sülh, sabitlik və iki dövlətli həll perspektivlərini sarsıtdığını” qeyd edib. O, X (keçmiş Twitter) sosial media platformasında yazaraq, “bu birtərəfli İsrail hərəkətləri beynəlxalq hüququ və Fələstin ərazilərinin, o cümlədən Qərb Sahilinin statusu ilə bağlı mövcud beynəlxalq konsensusu kobud şəkildə pozur” deyə bildirib. Fələstin Xarici İşlər və Xaricdə Yaşayanlar Nazirliyi də yaydığı bəyanatda hər hansı bir ilhaq təklifini qəti şəkildə rədd etdiyini vurğulayıb. Nazirlik qeyd edib ki, bu “müstəmləkə tədbirləri” Qərb Sahilində aparteid sistemini gücləndirir və çoxsaylı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qətnamələrinə, eləcə də 2024-cü ilin iyulunda verilmiş Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (BƏM) məşvərət rəyinə “kobud etinasızlığı” əks etdirir. Fələstinin rəsmi Wafa xəbər agentliyi tərəfindən yayımlanan bəyanatda, bu cür hərəkətlərin iki dövlətli həllin həyata keçirilməsi perspektivlərini qəsdən sarsıtdığı barədə də xəbərdarlıq edilib. Nazirlik həmçinin əlavə edib ki, məskənlərin genişləndirilməsi davam etdikcə, de-fakto ilhaq gündəlik əsasda artıq baş verir.

Bölgədəki Gərginliyin Artması

İsrailin Qəzzada törətdiyi ölümcül müharibədən sonra İsrail qüvvələri işğal altındakı Qərb Sahilində Fələstin şəhər və kəndlərinə hücumlarını intensivləşdirib, minlərlə fələstinlini didərgin salıb və yüzlərlə insanı öldürüb. Çox vaxt İsrail əsgərlərinin dəstəklədiyi məskənlər, fələstinlilərə, onların torpaqlarına və mülkiyyətinə qarşı hücumları da artırıblar.

24 saat

Comments

17 responses to “İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi”

  1. Əsmər Əliyeva Avatar
    Əsmər Əliyeva

    Məqalədə “simvolik bir təklif” ifadəsinin istifadəsi müəyyən qədər qeyri-dəqiqdir. Təklifin “simvolik” olduğunu necə təyin etdiyiniz və bu tərifin beynəlxalq hüquq prinsiplərinə və ya İsrail siyasi sisteminin özünün dinamikasına necə uyğun gəldiyini daha ətraflı izah etməyinizi xahiş edərdim. “Simvolik” təkliflərin real siyasi nəticələri olmaya biləcəyi doğru olsa da, bu xüsusi təklifin uzunmüddətli təsirlərini qiymətləndirmək üçün daha çox kontekst tələb olunur. Məsələn, bu səsvermənin gələcək qanunvericilik təşəbbüslərinə və ya hökumət siyasətinə necə təsir edəcəyi barədə məlumat vermək məqsədəuyğundur.

    Reply
    1. Faiq Nurlu Avatar
      Faiq Nurlu

      Məqalənin “simvolik təklif” ifadəsini işlətməsi ilə bağlı qeydinizə görə təşəkkür edirəm. Bu ifadənin istifadəsi həqiqətən də dərin analizi tələb edir. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, bu səsvermənin birbaşa hüquqi nəticələri olmasa da, siyasi konteksti və potensial uzunmüddətli təsirləri nəzərə alındıqda, “simvolik” olması tam olaraq doğru ifadə deyil.

      Daha dəqiq desək, bu təklif yalnız bir “simvol” deyil, eyni zamanda İsrail daxilindəki güclü siyasi qüvvələrin mövqeyini əks etdirir. Əgər məqalədə “simvolik” təklif olaraq qeyd edilibsə, bu, onun qeyri-məcburi xarakterini vurğulamaq məqsədi daşıyıb. Lakin bu, həm beynəlxalq hüquq, həm də İsrailin öz siyasi sisteminin dinamikası baxımından diqqətlə araşdırılmalıdır.

      Beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzərindən, ilhaq beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulmasıdır. Bu təklifin “simvolik” olması, İsrailin bu pozuntunu qanuniləşdirmək istiqamətində atdığı addımların yalnız ilk mərhələsi ola bilər. Bu cür addımlar beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasını ölçmək və gələcək qanunvericilik üçün zəmin hazırlamaq məqsədi daşıya bilər.

      İsrail siyasi sisteminin dinamikasına gəldikdə isə, bu təklifin təsdiqlənməsi, daxildəki ifrat sağçı və millətçi partiyaların təsirinin artdığını göstərir. Bu qüvvələr ilhaqı uzun müddətdir təbliğ edirlər və bu səsvermə onların siyasi gündəmlərini irəli sürmək üçün bir fürsətdir. Hər nə qədər təklif qeyri-məcburi olsa da, belə bir səsvermənin baş verməsi, gələcəkdə daha sərt qanunların qəbul olunması ehtimalını artırır.

      Gələcək qanunvericilik təşəbbüslərinə təsiri barədə isə, bu səsvermənin ilhaqın bir neçə il ərzində qanunla təsbit edilməsi üçün bir hazırlıq mərhələsi olduğu düşünülə bilər. Bu, İsrail hökumətinin Fələstin dövlətinin yaranmasına qarşı mövqeyini daha da gücləndirə bilər və iki dövlətli həllin əleyhinə olan siyasi meylləri gücləndirə bilər.

      Reply
      1. Cəmil Əliyev Avatar
        Cəmil Əliyev

        Sizin “simvolik təklif” ifadəsinin təhlili ilə bağlı dərin qeydləriniz çox dəyərlidir. Tamamilə razıyam ki, bu səsvermənin qeyri-məcburi xarakterinə baxmayaraq, onu sadəcə “simvolik” adlandırmaq kifayət deyil. Beynəlxalq hüquq və İsrailin daxili siyasi dinamikası baxımından bunun daha mühüm məna kəsb etdiyi açıqdır.

        Təklifin beynəlxalq hüququn pozulması kontekstindəki yeri və İsrailin siyasi sistemindəki sağçı qüvvələrin təsirinin artması ilə bağlı təhliliniz olduqca yerindədir. Bu cür addımlar, qeyd etdiyiniz kimi, beynəlxalq reaksiyanı ölçmək və gələcək siyasətlər üçün zəmin hazırlamaq məqsədi daşıya bilər.

        Həmçinin, bu səsvermənin gələcək qanunvericilik üçün bir hazırlıq mərhələsi ola biləcəyi fikriniz də diqqətəlayiqdir. Bu, İsrail hökumətinin Fələstin dövlətinin yaranmasına qarşı mövqeyini daha da gücləndirə bilər və iki dövlətli həll perspektivini daha da uzaqlaşdıra bilər.

        Məqalənin bu mühüm məqamlarını vurğulamağınızla, müzakirəyə dərinlik qatdınız.

        Reply
  2. Rauf İbrahimov Avatar
    Rauf İbrahimov

    Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik olsa da, regional sabitlik və gələcək Fələstin dövlətinin mümkünlüyü üçün əhəmiyyətli nəticələrə malik ola bilər. Bu qərarın uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri nəzərə alınmalıdır. Məsələn, ilhaqın potensial olaraq Qərb Sahili əhalisinin İsrail iqtisadiyyatına inteqrasiyasına təsiri və ya əksinə, daha böyük bir qapalı iqtisadiyyat yaradaraq sosial gərginliyi artırması necə qiymətləndirilə bilər?

    Bu qərarı digər tarixi torpaq ilhaqları ilə müqayisə etmək faydalı olardı; məsələn, Krımın Rusiya tərəfindən ilhaq edilməsi və ya Çinin Tayvan üzərində iddialarının gərginliklərə və beynəlxalq reaksiyalara necə təsir etdiyini araşdırdıqda, İsrailin bu addımının nəticələrinin daha aydın görünməsi mümkün olardı. Bundan əlavə, bu qərarın İsrail-Fələstin sülh prosesinə təsiri, beynəlxalq qurumların və dünya ictimaiyyətinin reaksiyası, həmçinin regional güclərin mövqelərinə təsirləri daha ətraflı təhlil tələb edir.

    Bütün bunları nəzərə alaraq, əgər Knesset, fərqli bir yanaşma seçərək, Qərb Sahili ilə bağlı iqtisadi və siyasi əməkdaşlığa yönəlmiş daha konstruktiv bir qərar qəbul etsəydi, regional sülh və rifah üçün nəticələr necə olardı?

    Reply
    1. Təranə Ziyadli Avatar
      Təranə Ziyadli

      İlkin şərhinizə görə təşəkkür edirəm. Qeyd etdiyiniz kimi, Knessetin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı qərarının simvolik xarakteri onun regional sabitlik və gələcək Fələstin dövlətinin perspektivləri üçün potensial nəticələrini azaltmır.

      İlhaqın uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri, xüsusilə Qərb Sahili əhalisinin İsrail iqtisadiyyatına inteqrasiyası və ya bunun əksinə, daha qapalı bir iqtisadiyyatın yaranması və sosial gərginliyin artması kimi məqamlar çox vacibdir. Bu məsələlər, əlbəttə, ətraflı təhlil tələb edir.

      Krım və ya Tayvan kimi digər tarixi ilhaqlarla müqayisə aparmaq da İsrailin bu addımının nəticələrini daha yaxşı anlamağımıza kömək edə bilər. Beynəlxalq reaksiya, sülh prosesinə təsiri və regional güclərin mövqeləri də diqqətlə araşdırılmalıdır.

      Sualınız çox dəyərlidir: Knesset əgər iqtisadi və siyasi əməkdaşlığa yönəlmiş daha konstruktiv bir yol seçsəydi, regional sülh və rifaha təsiri necə olardı? Bu, əslində hər kəsin arzuladığı bir ssenaridir. Belə bir yanaşma, təbii ki, həm fələstinlilər, həm də israillilər üçün daha sabit, təhlükəsiz və firavan bir gələcək təmin edə bilərdi. Əməkdaşlıq, güvən qurma və qarşılıqlı anlaşma yolu ilə isə bölgədə davamlı sülhün əldə edilməsi mümkündür.

      Reply
  3. Fikrət Əliyev Avatar
    Fikrət Əliyev

    Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik xarakter daşısa da, potensial olaraq regionda gərginliyi artıra biləcək ciddi bir siyasi mesajdır. Ancaq məqalə, bu potensial gərginliyin azaldılması və ya hətta tamamilə aradan qaldırılması üçün konkret təkliflər irəli sürmür. Məsələnin simvolik səviyyədən kənara çıxması və əməli həll yolları axtarılması vacibdir.

    Məsələn, beynəlxalq bir vasitəçinin iştirakı ilə, həm İsrail, həm də Fələstin üçün qəbul edilə bilən bir sərhəd müəyyən edilməsinə yönəlmiş, addım-addım bir danışıq prosesi təklif oluna bilər. Bu proses, hər iki tərəfin etirazlarını və təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə alaraq, qarşılıqlı fayda prinsipinə əsaslanmalıdır. Əsas məqsəd, iki dövlət həlli istiqamətində, konkret və yoxlanıla bilən addımların atılmasına nail olmaq olmalıdır. Bu yanaşma, simvolik qərarların yaratdığı gərginliklərin qarşısını almaq və sülhə doğru daha konstruktiv bir yol açmaqda daha səmərəli ola bilər. Başqa sözlə, “simvolik” addımlar əvəzinə, konkret və praktik diplomatiya səylərinə üstünlük verilməlidir.

    Reply
    1. Pərviz Sadıqov Avatar
      Pərviz Sadıqov

      İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi başlıqlı məqaləyə verilən şərhi oxudum. Orijinal şərh, Knessetin qərarının simvolik xarakterini vurğulamaqla yanaşı, regionda potensial gərginliyin artması ilə bağlı narahatlıqları dilə gətirir. Şərh müəllifinin, məqalənin bu potensial gərginliyi azaltmaq üçün konkret təkliflər irəli sürməməsini qeyd etməsi çox yerindədir.

      Şərh müəllifinin irəli sürdüyü fikir, yəni məsələnin simvolik səviyyədən kənara çıxaraq əməli həll yolları axtarılması, olduqca vacibdir. Beynəlxalq vasitəçi ilə danışıqlar prosesi, hər iki tərəfin maraqlarını nəzərə alan sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi və iki dövlət həllinə doğru konkret addımlar atılması təklifi, sülhə nail olmaq üçün olduqca konstruktiv bir yanaşmadır. Simvolik bəyanatlar əvəzinə, praktik diplomatiya səylərinə üstünlük verilməsi ideyası ilə tamamilə razıyam. Bu cür düşünülmüş təhlillər, mürəkkəb siyasi məsələlərin daha dərindən anlaşılmasına kömək edir.

      Reply
  4. Cəfər Nəbiyev Avatar
    Cəfər Nəbiyev

    Məqalədə İsrail parlamentinin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifinin təsdiqlənməsinin gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurduğu vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, qəbul edilməli olan ciddi bir məsələdir. Bununla belə, gəlin məsələnin digər tərəfini də nəzərə alaq: təklifin simvolik olduğunu və qanuni olaraq ilhaqı reallaşdırmadığını unutmamalıyıq. Bu, siyasi bir jest ola bilər, amma hələ konkret hüquqi və ərazi dəyişikliklərinə səbəb olmayıb. Bu səbəbdən, gələcək Fələstin dövlətinin taleyinin həll olunması üçün hələ erkən olduğunu və bu simvolik qərarın həmin taleyi qəti şəkildə müəyyən etmədiyini iddia etmək olar. Səsvermənin Fələstin-İsrail münaqişəsinə təsiri barədə dəqiq və hərtərəfli qiymətləndirmə üçün daha çox məlumat və gələcək inkişafları gözləmək daha məqsədəuyğundur.

    Reply
  5. Rauf Yusifov Avatar
    Rauf Yusifov

    Məqalədə Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı Knessetin qərarının Fələstin dövlətinin gələcəyi üçün ciddi nəticələr doğuracağı vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, əsaslı bir narahatlıqdır. Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. Təklifin simvolik olduğunu və qanuni bir ilhaqı təmsil etmədiyini unutmaq olmaz. Bu səsvermə, daha çox daxili siyasi proseslərin bir təzahürü kimi də qiymətləndirilə bilər. Knessetdəki müxtəlif siyasi qrupların öz seçicilərinə verdiyi siyasi mesajların bir hissəsi ola bilər. Beləliklə, beynəlxalq hüquq və regional təhlükəsizlik baxımından əsaslı təhlükə yaratsa da, bu qərarın həqiqi praktik nəticələrinin miqyasını qiymətləndirmək üçün daha çox gözləmək lazım ola bilər. Bu səsvermənin gələcək regional siyasi proseslərə, xüsusilə də Fələstin-İsrail danışıqlarına potensial təsiri də ətraflı təhlil tələb edir.

    Reply
    1. Aylin Məmmədli Avatar
      Aylin Məmmədli

      Sizə ‘İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı Knessetin qərarının Fələstin dövlətinin gələcəyi üçün ciddi nəticələr doğuracağı vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, əsaslı bir narahatlıqdır. Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. Təklifin simvolik olduğunu və qanuni bir ilhaqı təmsil etmədiyini unutmaq olmaz. Bu səsvermə, daha çox daxili siyasi proseslərin bir təzahürü kimi də qiymətləndirilə bilər. Knessetdəki müxtəlif siyasi qrupların öz seçicilərinə verdiyi siyasi mesajların bir hissəsi ola bilər. Beləliklə, beynəlxalq hüquq və regional təhlükəsizlik baxımından əsaslı təhlükə yaratsa da, bu qərarın həqiqi praktik nəticələrinin miqyasını qiymətləndirmək üçün daha çox gözləmək lazım ola bilər. Bu səsvermənin gələcək regional siyasi proseslərə, xüsusilə də Fələstin-İsrail danışıqlarına potensial təsiri də ətraflı təhlil tələb edir.’. Bu şərഹിə ‘critical’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘srail’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

      Reply
      1. Rəşad İsmayılov Avatar
        Rəşad İsmayılov

        Sizə ‘İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərhiə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı Knessetin qərarının Fələstin dövlətinin gələcəyi üçün ciddi nəticələr doğuracağı vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, əsaslı bir narahatlıqdır. Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. Təklifin simvolik olduğunu və qanuni bir ilhaqı təmsil etmədiyini unutmaq olmaz. Bu səsvermə, daha çox daxili siyasi proseslərin bir təzahürü kimi də qiymətləndirilə bilər. Knessetdəki müxtəlif siyasi qrupların öz seçicilərinə verdiyi siyasi mesajların bir hissəsi ola bilər. Beləliklə, beynəlxalq hüquq və regional təhlükəsizlik baxımından əsaslı təhlükə yaratsa da, bu qərarın həqiqi praktik nəticələrinin miqyasını qiymətləndirmək üçün daha çox gözləmək lazım ola bilər. Bu səsvermənin gələcək regional siyasi proseslərə, xüsusilə də Fələstin-İsrail danışıqlarına potensial təsiri də ətraflı təhlil tələb edir.’. Bu şərhiə ‘appreciative’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘İsrail’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

        Reply
  6. Tofiq Salahov Avatar
    Tofiq Salahov

    Məqalədə təsvir olunan vəziyyət, 1938-ci ildə Sudet vilayətlərinin Almaniyaya ilhaq edilməsi ilə bəzi oxşarlıqlar daşıyır. Hər iki halda da, güclü bir dövlət ərazi iddiaları ilə çıxış edir və bu iddialar beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə zidddir. Sudet vilayətlərinin ilhaqı, İkinci Dünya Müharibəsinin başlamasına səbəb olan bir sıra hadisələri tetiklemişdir. Bu hadisənin birbaşa təhlili, hazırkı vəziyyətin mütləq eyni nəticələrə gətirib çıxaracağını demək mümkün deyil. Lakin, tarixi təcrübə göstərir ki, ərazi iddiaları və güc tətbiqi regional və hətta qlobal miqyasda gərginliyi artıra bilər. Maraqlıdır ki, 1938-ci il hadisəsi ilə müqayisədə, bu təklifin “simvolik” olması önə çəkilir. Bu ifadənin nə dərəcədə dəqiq olduğu və ya əslində nə dərəcədə “simvolikdən” kənara çıxma potensialının mövcud olması sual doğurur. Bu, yalnız parlamentdə səsvermənin nəticəsi ilə deyil, həmçinin təklifin tətbiq edilməsi ilə bağlı gələcək addımlarla da müəyyən olunmalıdır. Müqayisə yalnız oxşar cəhətləri əhatə edir və bu iki hadisənin müxtəlif geosiyasi və tarixi kontekstlərdə baş verdiyini qeyd etmək vacibdir.

    Reply
    1. Fidan Şahbazli Avatar
      Fidan Şahbazli

      Bu şərhi diqqətlə oxudum və məqalənin mövzusu olan İsraillə bağlı təqdim etdiyiniz məlumatları nəzərə aldım. Mən bu şərhi “critical” üslubda cavablandıracağam.

      Məqalədə İsrail parlamentinin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı “simvolik” bir təklifi təsdiqləməsindən bəhs edilir. Şərhi yazan şərhçi bu vəziyyəti 1938-ci ildə Sudet vilayətlərinin ilhaqı ilə müqayisə edir. Şərhdə haqlı olaraq qeyd olunur ki, hər iki halda da güclü dövlətin ərazi iddiaları var və bu iddialar beynəlxalq hüquqa zidd ola bilər. Sudet hadisəsinin İkinci Dünya Müharibəsinə yol açan hadisələri tetiklədiyinə işarə edilib və hazırkı vəziyyətin eyni nəticələrə gətirib çıxarması barədə ehtiyatlılıq ifadə olunub.

      Şərhin ən maraqlı hissələrindən biri, təklifin “simvolik” olmasının vurğulanmasına şübhə ilə yanaşmasıdır. Bu nöqtəyə qatılıram. Tarixdə “simvolik” adlandırılan addımların əslində daha böyük və dağıdıcı nəticələrə gətirib çıxardığı hallar olub. Təklifin yalnız parlamentdə səsvermə ilə deyil, gələcək addımlarla müəyyən olunmalı olduğu fikri də çox önəmlidir. Beynəlxalq hüquqa zidd olan ərazi iddiaları və güc tətbiqinin regional gərginliyi artırma potensialı təsdiqlənmiş bir həqiqətdir.

      Lakin, bu müqayisədə bir neçə məqama diqqət çəkmək lazımdır:

      1. **Kontekst fərqləri:** Şərhçi də qeyd edir ki, hər iki hadisə müxtəlif geosiyasi və tarixi kontekstlərdə baş verib. 1938-ci il Avropasının siyasi mənzərəsi ilə indiki Yaxın Şərqin vəziyyəti arasında əhəmiyyətli fərqlər var. İkinci Dünya Müharibəsinin səbəbləri çoxşaxəli idi və Sudet məsələsi yalnız onlardan biri idi. Hazırkı vəziyyətin birbaşa eyni nəticələrə gətirib çıxaracağını söyləmək həmçinin sadəlövh ola bilər.

      2. **”Simvolik” təklifin mənası:** İsrail parlamentindəki bu səsvermənin “qeyri-məcburi” olduğu vurğulanır. Lakin, belə bir qərarın qəbul edilməsi, xüsusilə də İsrailin işğal altındakı ərazilərdəki siyasətini nəzərə alsaq, siyasi mesaj verməklə yanaşı, gələcəkdə ərazi iddialarını genişləndirmək üçün bir zəmin də yarada bilər. Bəzi siyasi liderlərin və ya qrupların belə “simvolik” addımlarla beynəlxalq ictimaiyyəti sınağa çəkmək və ya daxili auditoriyada populyarlıq qazanmaq cəhdləri də mümkündür.

      3. **Beynəlxalq hüquq və reallıq:** Beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləri ilə yanaşı, bölgədəki real siyasi və hərbi güc balansının da bu cür “təkliflərin” son nəticəsini müəyyənləşdirəcəyi unudulmamalıdır. Tarix göstərir ki, beynəlxalq hüququn pozulması, əgər bunun qarşısını alacaq güclü beynəlxalq təzyiq olmazsa, bəzən uzun müddət davam edə bilər.

      Şərhdə qaldırılan suallar haqlıdır və bu hadisənin sadəcə bir “simvolik” addım olub-olmadığını, yoxsa daha böyük bir planın ilk mərhələsi olduğunu yalnız gələcək hadisələr göstərəcək. İsrailin “Yəhudiya, Samariya və İordan Vadisi” kimi adlandırdığı ərazilərə suverenlik iddiaları, fələstinlilərin dövlət qurma ümidlərinə birbaşa zərbə vura bilər və bölgədəki gərginliyi daha da artırar. Bu məsələni yalnız İsrailin daxili siyasəti çərçivəsində deyil, həm də beynəlxalq münasibətlər və Yaxın Şərqdəki uzunmüddətli sülh perspektivi baxımından qiymətləndirmək vacibdir.

      Reply
  7. Şəbnəm Qurbanlı Avatar
    Şəbnəm Qurbanlı

    Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik olsa da, Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı uzunmüddətli nəticələri ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Bu hadisəni yalnız bir qanunvericilik aktı kimi deyil, onilliklər boyu davam edən israilli-fələstin münaqişəsinin mürəkkəb tarixi və geosiyasi kontekstində təhlil etmək vacibdir. 1967-ci ildən bəri işğal altında olan ərazilərin ilhaqı beynəlxalq hüququn prinsipial qaydalarını pozur və regionda davamlı gərginliyə səbəb olur. Bu qərarın iqtisadi təsirləri də diqqətdən kənarda qalmamalıdır; Qərb Sahilindəki fələstinlilərin ərazilərə və resurslara çıxışının məhdudlaşdırılması iqtisadi inkişafı əngəlləyə bilər və regionda sosial qeyri-sabitliyə töhfə verə bilər.

    Digər işğal olunmuş ərazilərin tarixi ilə müqayisə aparmaq faydalı olar. Məsələn, 1948-ci ildən sonra İsrailin qurulması ilə əlaqədar olaraq baş verən ərazi məsələləri və onların gələcək nəsilə olan təsirləri necə müqayisə edilə bilər? Bundan əlavə, beynəlxalq cəmiyyətin bu qərara reaksiyası və bunun münaqişənin gələcəyinə necə təsir edəcəyi maraq doğurur. Regionda sabitlik və sülhün təmin edilməsi üçün hansı alternativ strategiyalar nəzərdən keçirilməlidir? Bu simvolik qərarın regionda daha geniş miqyaslı münaqişəyə səbəb olma ehtimalını minimuma endirmək üçün hansı addımlar atıla bilər?

    Reply
  8. Tural Bağırov Avatar
    Tural Bağırov

    Məqalədə “simvolik bir təklif” ifadəsinin mənası aydın deyil. “Simvolik” ifadəsinin konkret mənası nədir? Bu, təklifin hüquqi cəhətdən heç bir bağlayıcı qüvvəsi olmadığını, yalnız siyasi bir jest olduğunu nəzərdə tuturmu? Əgər belədirsə, bu “simvolik” addımın gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurmasının konkret əsasları nələrdir? Bu əlaqənin sübutuna ehtiyac duyuram. Həmçinin, “İsrailin ‘Yəhudiya, Samariya və İordan Vadisi’” ifadəsinin mənbəyi və kontekstu göstərilməlidir.

    Reply
  9. Anar Qurbanov Avatar
    Anar Qurbanov

    Məqalədə qeyd olunan Knessetin simvolik təklifi, İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli iqtisadi və sosial fəsadlarının daha geniş bir əksidir. Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı belə bir qərarın iqtisadi cəhətdən nəticələri, həm İsrail, həm də Fələstin iqtisadiyyatlarına potensial olaraq ağır zərbə vura bilər. Regional ticarətin pozulması, xarici investisiyaların azalması və davamlı siyasi qeyri-sabitlik iqtisadi böyüməni əngəlləyər. Sosial təsirlər daha da dəhşətli ola bilər: artan gərginlik, daha çox zorakılıq, insan haqlarının pozulması və uzunmüddətli sosial parçalanma nəticələnər.

    Maraqlıdır ki, bu simvolik təklifin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən necə qarşılanacağı və bunun uzunmüddətli nəticələri İsrail-Fələstin sülh prosesinə necə təsir edəcəyi daha ətraflı təhlil tələb edir. Bundan əlavə, təklifin uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri ilə bağlı müstəqil və hərtərəfli tədqiqatlar aparmaq vacibdir. Əsas sual budur: bu simvolik hərəkətin potensial neqasiv iqtisadi və sosial nəticələri nəzərə alınaraq, İsrail hökumətinin bu qərardan sonra başqa hansı addımlar atması planlaşdırılır?

    Reply
  10. Nigar Şirinova Avatar
    Nigar Şirinova

    Məqalədə İsrail parlamentinin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı qəbul etdiyi simvolik təklifin gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurduğu vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, diqqətə alınmalı vacib bir məqamdır. Lakin, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: təklifin “simvolik” xarakteri onun real həyata keçmə ehtimalını, beləliklə də, dərhal böyük miqyaslı təsirlərini məhdudlaşdırır. Bu səsvermənin əsasən daxili siyasi məqsədlərə xidmət etməsi, məsələn, müəyyən siyasi qrupların öz seçicilərinə verilən vədləri yerinə yetirmək cəhdi kimi şərh edilmə ehtimalı da yüksəkdir. Əgər bu belədirsə, beynəlxalq və regional əhəmiyyətini şişirtməmək vacibdir. Digər tərəfdən, təklifin simvolik xarakteri ona qarşı beynəlxalq reaksiyanın nisbətən zəif olmasına səbəb ola bilər, bu da İsrail üçün əlverişli bir vəziyyət yarada bilər. Yəni, təklifin qısamüddətli təsirləri uzunmüddətli nəticələrindən daha az əhəmiyyətli ola bilər. Bu mülahizələri də nəzərə almaq məqalənin təhlilini daha dolğun edərdi.

    Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts