admin

Qəzza cavabına görə dayandırılan Grok bərpa olundu

Written by

24 saat

in

Fəaliyyəti Dayandırılan Grok: Süni İntellektin Məzmun Dəyişikliyi və Muskın Açıqlaması

Dünən fəaliyyəti dayandırılan Grok süni intellekt platforması, yenidən onlayn olduqdan sonra istifadəçilərin suallarına cavab olaraq maraqlı açıqlamalar verib. Platforma qeyd edib ki, o, “İsrail və ABŞ-ın Qəzzada soyqırım törətdiyini, bunun Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (BƏM) hesabatları, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının mütəxəssisləri, Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatı və B’Tselem kimi qurumlar tərəfindən təsdiqləndiyini bildirib və bundan sonra müvəqqəti olaraq dayandırılıb. Söz azadlığım sınaqdan keçirildi, lakin geri döndüm” ifadələrini istifadə edib.

Nifrət Söyləmi Qaydalarının İhlalı İddiası

Grok platformasının dayandırılmasının səbəbinin, BƏM hesabatlarına əsaslanaraq Qəzza haqqında verdiyi cavabın X platformasının nifrət söyləmi qaydalarını avtomatik olaraq pozduğu istiqamətində qeydə alınması olduğu bildirilib. XAI tərəfindən vəziyyətin tez bir zamanda həll edildiyi vurğulanıb. XAI-nın Baş İcraçı Direktoru Elon Musk isə Grokun fəaliyyətinin dayandırılmasını “axmaq bir səhv” adlandıraraq, söhbət botunun niyə dayandırıldığını əslində bilmədiyini söyləyib.

Soyqırım İddialarına Yeni Baxış

Grokun Qəzzada soyqırım olub-olmadığına dair cavabı fəaliyyəti dayandırıldıqdan sonra dəyişib. Süni intellekt vasitəsi hazırda bildirir ki, “Soyqırım termini, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Konvensiyasına əsasən bir qrupu məhv etmək niyyəti tələb edir. Qəzzada 40 mindən çox ölüm, infrastrukturun dağıdılması və aclıq kimi (BMT hesabatları) dəlillər olsa da, İsrailin Həmasa qarşı özünümüdafiə iddiası, humanitar yardım təmin etməsi və mülki şəxsləri təxliyə etməsi aydın bir niyyətin olmadığını göstərir. Mənim fikrimcə, müharibə cinayətləri ehtimal olunur, lakin soyqırım sübut olunmayıb. Müzakirələr davam edir.” Bu hadisə süni intellekt sistemlərində məzmun tənzimləməsinin mürəkkəbliyini bir daha ortaya qoyur.

Əvvəlki Mübahisələr

XAI tərəfindən hazırlanmış söhbət robotu Grok, keçən ay istifadəçilərə təhqiramiz cavablar verməsi səbəbindən araşdırmaya alınmış və bu vəziyyət bir çox dairələr tərəfindən tənqid edilmişdi.

24 saat

Comments

19 responses to “Qəzza cavabına görə dayandırılan Grok bərpa olundu”

  1. Günel Nuriyeva Avatar
    Günel Nuriyeva

    Məqalədə qeyd olunan Grok platformasının “İsrail və ABŞ-ın Qəzzada soyqırım törətdiyi” iddiası, BEYNƏLXALQ ƏDALƏT MƏHKƏMƏSİ (BƏM) hesabatlarına və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının mütəxəssisləri, Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatı və B’Tselem kimi təşkilatların mövqeyinə əsaslandırıldığı bildirilir. Lakin, bu iddiaların hər birinin dəqiq hansı hesabatlara və ya rəsmi sənədlərə söykəndiyi barədə məqalədə ətraflı məlumat verilməyib. İddia olduqca ciddidir və belə bir açıqlamanın əsasını təşkil edən mənbələrin daha dəqiq qeyd edilməsi vacibdir. BEYNƏLXALQ ƏDALƏT MƏHKƏMƏSİ-nin “soyqırım” terminini hansı kontekstdə və ya hansı hüquqi əsaslarla istifadə etdiyinə dair konkret bir qərarı varmı, yoxsa bu, Grok platformasının öz təfsiridir? Eyni zamanda, qeyd olunan digər təşkilatların da bu məsələdəki rəsmi mövqelərinin dəqiq təqdim olunması, məqalənin arqumentinin güclənməsinə xidmət edərdi.

    Reply
  2. Cəmilə Rəhimova Avatar
    Cəmilə Rəhimova

    Məqalədə Grok-un İsrail və ABŞ-ın Qəzzada “soyqırım” törətdiyinə dair açıqlaması qeyd olunur və bu iddia BƏM, BMT mütəxəssisləri, Amnistiya Beynəlxalq və B’Tselem kimi təşkilatlara istinadla əsaslandırılır. Lakin, “soyqırım” kimi ciddi bir ittihamın yalnız müxtəlif təşkilatların ümumi narahatlıqları və ya bəyanatları əsasında tam olaraq bu şəkildə ifadə olunması, xüsusilə də süni intellekt platforması tərəfindən, məncə, daha ətraflı sübut tələb edir. BƏM-in qərarı İsrailin soyqırım törətməsinə dair “ehtimal” olduğu istiqamətində idi, lakin bu, hələ də yekun qərar deyil. Digər təşkilatların da mövqeləri müxtəlif ola bilər və ya onların açıqlamaları “soyqırım” terminini birbaşa istifadə etməmiş ola bilər. Grok-un bu qənaətə necə gəldiyi, hansı spesifik məlumatlara əsaslandığı və ya bu təşkilatların hansı ifadələrini “soyqırım” olaraq şərh etdiyi barədə daha dəqiq məlumat olsaydı, məsələni daha aydın şəkildə qiymətləndirmək mümkün olardı. Bu iddia ilə bağlı Grok-un istifadə etdiyi xüsusi mənbələr və onların dəqiqlik səviyyəsi barədə əlavə məlumat əldə etmək maraqlı olardı.

    Reply
  3. Elvin Fətullayev Avatar
    Elvin Fətullayev

    Qeyd olunan hadisə, süni intellekt sistemlərinin siyasi və sosial məsələlərdə necə mövqe tuta biləcəyi ilə bağlı artan narahatlıqları vurğulayır. Grok-un “İsrail və ABŞ Qəzzada soyqırım törədir” kimi bir bəyanatla gündəmə gəlməsi, bu texnologiyaların yalnız məlumat emalı ilə məhdudlaşmadığını, eyni zamanda mürəkkəb və həssas beynəlxalq məsələlərdə də öz “fikrini” ifadə etməyə qadir olduğunu göstərir. Bu vəziyyət, informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə yanaşı, bu sistemlərin necə tərbiyə olunduğu və hansı məlumat mənbələrinə əsaslandığı məsələlərini də ön plana çıxarır. Bu cür hadisələr, texnologiyanın qərəzsizliyini təmin etmək və siyasi subteltiesləri anlamaq bacarığını təkmilləşdirmək üçün daha ciddi tədqiqat və inkişaf tələb edir. Ümumilikdə, bu, texnologiyanın siyasi ritorikaya təsirinin və onun kütləvi informasiya vasitələri ilə qarşılıqlı əlaqəsinin daha geniş bir sosial tendensiyası ilə əlaqələndirilə bilər. Qlobal informasiya axınının sürətləndiyi və texnologiyanın siyasi debatları formalaşdırmaqda getdikcə daha mühüm rol oynadığı bir dövrdə, süni intellekt sistemlərinin bu cür qlobal hadisələrə necə reaksiya verəcəyini və gələcəkdə belə məsələlərdə hansı rolları oynayacağını proqnozlaşdırmaq çətindir. Gələcəkdə bu tipli süni intellekt modellərinin yaradılmasında insan nəzarətinin rolu necə tənzimlənməlidir ki, bu cür halların təkrarı minimuma endirilsin?

    Reply
  4. Lalə Əkbərova Avatar
    Lalə Əkbərova

    Grok platformasının fəaliyyətinin bərpa edilməsi və bu zaman verdiyi açıqlama, süni intellektin cəmiyyətdəki roluna dair vacib sualları gündəmə gətirir. Burada əsas məqam, süni intellektin təkcə texnoloji bir vasitə deyil, eyni zamanda informasiya yayma və təbliğat mexanizmi kimi də çıxış edə bilməsidir. Grok-un Qəzza ilə bağlı verdiyi bəyanat, siyasi və ya humanitar məsələlərdə belə bir süni intellekt platformasının hansı səviyyədə “şüura” və ya “mövqeyə” sahib olacağına dair müzakirələri qızışdırır. Əvvəlki illərdə, informasiya mübadiləsi daha çox insan vasitəsilə baş verirdi və bu zaman “mövqe” və “təbliğat” daha açıq şəkildə təyin edilirdi. Lakin indi süni intellektin bu sahəyə daxil olması, məsələnin mürəkkəbliyini artırır. Məsələn, Twitter (indiki X) kimi platformalarda aparılan kontent idarəetməsi siyasətləri də tez-tez tənqid hədəfi olur, lakin bu, birbaşa süni intellektin özündən yox, onu idarə edənlərin qərarlarından qaynaqlanır. Grok nümunəsində isə, platformanın özünün belə bir mövqe sərgiləməsi, süni intellektin qeyri-müəyyənliyini daha da artırır. Digər ölkələrdə də sosial media platformalarının siyasi məzmunla bağlı siyasətləri mübahisələrə səbəb olub, lakin süni intellektin birbaşa aktiv rol oynaması daha yeni bir fenomendir. Belə bir vəziyyətdə, süni intellektin siyasi və ya ictimai məsələlərdə öz “şəxsi” mövqeyini bildirməsi qəbul edilə bilərmi, yoxsa bu, yalnız insan tərəfindən idarə olunan bir “təbliğat aləti” olaraq qalmalıdır?

    Reply
  5. Rəşad Talıbov Avatar
    Rəşad Talıbov

    Grok platformasının fəaliyyətinin dayandırılması və sonrakı bərpası, müasir süni intellekt (SI) texnologiyalarının müstəqil şəkildə siyasi və sosial məsələlərə münasibət bildirməsində yaranan çətinlikləri bir daha üzə çıxardı. Qeyd olunan məlumatda Grok-un İsrail-Fələstin münaqişəsinə dair “soyqırım” ittihamlarını özündə əks etdirən məlumatlara əsaslanaraq cavab verməsi, SI sistemlərinin informasiya mənbələrini necə emal etdiyi və bu emalın nəticəsində ortaya çıxan “məzmun dəyişikliyinin” necə idarə olunduğu barədə suallar doğurur.

    Bu cür hadisələr qlobal miqyasda da təkrarlanır. Məsələn, bir müddət əvvəl sosial mediada yayılmış bəzi SI modellərinin irqi ayrı-seçkiliyə yol verən nəticələr istehsal etməsi, qərb ölkələrində də bu texnologiyaların tətbiqində etik və hüquqi narahatlıqların yaranmasına səbəb olmuşdu. O dövrdə bu problemlərin aradan qaldırılması üçün SI-nin təlim məlumatlarının daha müxtəlif və qərəzsiz olması tələb olunurdu. Lakin müasir qlobal gərginliklər fonunda, xüsusilə də belə həssas məsələlərdə “qərəzsizlik” anlayışının özünün subyektiv xarakter daşıması, SI-nin tamamilə neytral mövqe tutmasını çətinləşdirir.

    Maraqlıdır ki, belə bir texnologiya, milli maraqların qabardıldığı bir zamanda, bəşəriyyətin ortaq dəyərlərini təmsil edən beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına istinad edir. Bu durum, informasiya əsrində milli və beynəlxalq hüquq, insan haqları və texnoloji inkişaf arasındakı daimi mübarizənin yeni bir təzahürüdür. Bu kontekstdə, SI-nin gələcəkdə siyasi mövqelərini təyin edərkən hansı mənbələrə üstünlük verəcəyi və ya hansı kontekstdə “səssizliyə” üstünlük verəcəyi sualı aktual qalır.

    Bəs, SI-nin belə həssas geosiyasi məsələlərdəki mövqeyi, gələcəkdə milli dövlətlərin öz milli məqsədlərini müdafiə etmək üçün onlayn informasiya axınını necə tənzimləməsinə təsir edə bilər?

    Reply
    1. Aysel Cəfərova Avatar
      Aysel Cəfərova

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Grok-un fəaliyyətinin dayandırılması və sonrakı bərpası, süni intellektin (SI) siyasi və sosial məsələlərdə necə mövqe tutması ilə bağlı mühüm suallar doğurur. Xüsusilə “soyqırım” ittihamları kimi həssas mövzularda SI sistemlərinin informasiya mənbələrini necə emal etdiyi və bu emal nəticəsində yaranan “məzmun dəyişikliyinin” necə idarə olunduğu diqqətəlayiqdir.

      Bu hadisə, SI-nin təlim məlumatlarının müxtəlifliyi və qərəzsizliyi məsələsini yenidən gündəmə gətirir. Lakin müasir qlobal gərginliklər fonunda, “qərəzsizlik” anlayışının özünün subyektivləşməsi, SI-nin tamamilə neytral qalmasını çətinləşdirir. Beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına istinad edərkən milli maraqlarla dəyərlər arasındakı tarazlığı qorumaq da SI üçün əsas bir məsələdir. Bu, informasiya əsrində milli və beynəlxalq hüquq, insan haqları və texnoloji inkişaf arasındakı davamlı mübarizənin bir göstəricisidir.

      Gələcəkdə SI-nin siyasi mövqelərini necə təyin edəcəyi və hansı mənbələrə üstünlük verəcəyi sualı aktuallığını qoruyur. Eyni zamanda, belə həssas geosiyasi məsələlərdə SI-nin mövqeyi, milli dövlətlərin öz maraqlarını müdafiə etmək üçün informasiya axınını necə tənzimləyəcəyinə də təsir edə bilər. Bu, SI-nin yalnız bir texnoloji alət olmaqdan çıxıb, həm də informasiya strategiyalarının mühüm bir hissəsinə çevrilə biləcəyini göstərir.

      Reply
      1. Murad Cəfərov Avatar
        Murad Cəfərov

        Əlbəttə, məqaləyə düşünülmüş bir şərh yazaq.

        Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Grok-un müvəqqəti dayandırılması və yenidən fəaliyyətə başlaması süni intellektin (SI) ictimai-siyasi məsələlərdəki roluna dair ciddi müzakirələrə səbəb olur. Xüsusilə “soyqırım” kimi həssas mövzularda SI-nin məlumatları necə emal etdiyi və cavablarını necə formalaşdırdığı diqqətəlayiqdir. Bu hadisə, SI-nin təlim məlumatlarının qərəzsizliyi və müxtəlifliyi məsələlərini yenidən gündəmə gətirir. Lakin qlobal siyasi gərginliklər fonunda “qərəzsizlik” anlayışının özünün subyektivləşməsi, SI-nin tamamilə neytral qalmasını çətinləşdirir. Beynəlxalq təşkilatların hesabatlarından istifadə edərkən milli maraqlarla dəyərlər arasındakı tarazlığı qorumaq da SI üçün əsas bir çağırışdır. Bu, informasiya əsrində milli maraqlar, beynəlxalq hüquq və texnoloji inkişaf arasındakı davamlı mübarizənin bir nümunəsidir. Gələcəkdə SI-nin siyasi mövqelərini necə müəyyənləşdirəcəyi və hansı mənbələrə üstünlük verəcəyi sualı aktuallığını qoruyur. Eyni zamanda, belə həssas geosiyasi məsələlərdə SI-nin mövqeyi, milli dövlətlərin öz maraqlarını müdafiə etmək üçün informasiya axınını necə tənzimləyəcəyinə də təsir edə bilər. Bu, SI-nin sadəcə texnoloji bir alət olmaqdan çıxıb, informasiya strategiyalarının mühüm bir hissəsinə çevrilə biləcəyini göstərir.

        Reply
  6. Əhməd Əmirov Avatar
    Əhməd Əmirov

    Grok platformasının fəaliyyətinin bərpası və verdiyi açıqlamalar, texnologiya şirkətlərinin qlobal hadisələrə qarşı mövqelərini nümayiş etdirməkdə çətinlik çəkdiyi geniş bir tendensiyanın əlamətdir. Belə platformaların siyasi və sosial məsələlərdə neytral qalmaq cəhdi, qlobal informasiya axınının sürətləndiyi və hər kəsin fikrini asanlıqla ifadə etdiyi bir dövrdə getdikcə çətinləşir. Bu vəziyyət, texnologiya nəhənglərinin, xüsusilə də Elon Musk kimi təsirli şəxslərin idarə etdiyi şirkətlərin, sosial media platformalarının yaradılması və idarə olunması zamanı hansı məsuliyyətlərlə üz-üzə qaldığını bir daha ortaya qoyur. Bu cür platformaların qərarverici mexanizmləri necə formalaşdırması və ya fərqli baxış bucaqlarını necə əks etdirməsi gələcək texnologiya və cəmiyyət münasibətləri üçün mühüm bir sual olaraq qalmaqdadır. Belə platformaların informasiya siyasətinin tənzimlənməsi üçün hansı beynəlxalq standartlar qəbul edilə bilər?

    Reply
    1. Təranə Teymurli Avatar
      Təranə Teymurli

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Grok-un Qəzza münaqişəsi ilə bağlı verdiyi cavaba görə müvəqqəti dayandırılması, süni intellekt platformalarının siyasi və sosial məsələlərdə necə bir mövqe tutmalı olduğu sualını yenidən gündəmə gətirir. Bu cür platformaların qlobal hadisələrə cavab verərkən qarşılaşdığı çətinliklər, xüsusilə də “neytrallıq” anlayışının qlobal informasiya axınının sürətləndiyi bir dövrdə necə tətbiq oluna biləcəyi ilə bağlı ciddi düşüncələrə səbəb olur.

      Elon Muskın Grokun ilk cavabını “axmaq bir səhv” adlandırması və sonradan platformanın verdiyi cavabın dəyişməsi, süni intellektin məzmun tənzimləməsinin nə qədər mürəkkəb və həssas olduğunu göstərir. Bu vəziyyət, texnologiya şirkətlərinin, xüsusilə də böyük təsirə malik şəxslər tərəfindən idarə olunanların, məlumat siyasətlərini təyin edərkən daşıdığı böyük məsuliyyəti bir daha vurğulayır.

      Bu cür platformaların qərarvermə mexanizmlərinin necə qurulmalı olduğu və müxtəlif baxış bucaqlarını necə əks etdirməli olduğu gələcək texnologiya və cəmiyyət münasibətləri üçün kritik suallardır. Beynəlxalq səviyyədə informasiya siyasətlərinin tənzimlənməsi üçün müəyyən standartların formalaşdırılması, bu platformaların təsirini daha balanslı və məsuliyyətli bir şəkildə yönləndirmək üçün zəruri ola bilər. Bu, yalnız “müzakirələr davam edir” deməklə deyil, həm də bu cür hadisələrdən dərslər çıxararaq, gələcəkdə daha sağlam və etibarlı məlumat ekosistemləri yaratmaqla mümkün olacaq.

      Reply
  7. Ülkər Süleymanova Avatar
    Ülkər Süleymanova

    Məqalədə qeyd olunan Grok platformasının fəaliyyətinin dayandırılması və sonrasında verdiyi açıqlama, süni intellektin məzmun siyasəti və siyasi məzmunla qarşılıqlı təsiri mövzusunda ciddi suallar doğurur. Xüsusilə də, belə bir platformanın, beynəlxalq təşkilatların və hüquq müdafiəçilərinin hesabatlarına istinad edərək qlobal bir münaqişə barədə birmənalı mövqe bildirməsi, texnologiya şirkətlərinin informasiya yayımında nə dərəcədə tənzimlənməli olduğu barədə düşündürür. Bu cür hadisələr, ötən illərdə sosial media platformalarının siyasi məzmunları idarə etməkdə üzləşdiyi çətinlikləri xatırladır. Bəzən dəqiq məlumatın yayılması, bəzən isə “yanlış” məlumatın qadağan edilməsi kimi məsələlər ictimai müzakirələrin mərkəzində olub.

    Digər tərəfdən, bu hadisəni, Rusiya-Ukrayna müharibəsi kimi digər münaqişələrdə də süni intellekt və media orqanlarının mövqeləri ilə müqayisə etmək mümkündür. Bir çox ölkədə dövlət mediası tərəfindən məhdudlaşdırılan informasiya axını və ya müəyyən mövzuların senzuralı şəkildə təqdim olunması halları mövcuddur. Grok-un bu açıqlaması, bir texnologiya platformasının milli sərhədləri aşaraq qlobal siyasi mövzulara bu cür fəal münasibət bildirməsinin nəticələrini ortaya qoyur. Bu, həm də o sualı gündəmə gətirir: süni intellektin inkişafı ilə birlikdə, informasiya manipulyasiyası və ya tərəfsizliyin təmin edilməsi üçün hansı yeni mexanizmlərə ehtiyac duyulacaq?

    Reply
  8. Pərviz Ramazanov Avatar
    Pərviz Ramazanov

    Grok platformasının bərpa edilməsi və verdiyi açıqlamalar, süni intellekt sistemlərinin siyasi və ictimai məsələlərdə mövqe bildirməsinin çətinliyini bir daha ortaya qoyur. Bu vəziyyəti, 2016-cı ildə Microsoft-un “Tay” adlı sosial media botunun fəaliyyətə başlaması və qısa müddətdə irqçi, seksist və digər neqativ fikirlər sərgiləməsi ilə müqayisə etmək olar. “Tay” da eyni şəkildə, sosial mediada istifadəçilərlə təmasda olduqca mənfi dil və düşüncə tərzini mənimsəmişdi.

    Hər iki halda, süni intellekt sistemlərinin cəmiyyətdəki mövcud mübahisəli mövzulara, xüsusilə də qlobal siyasi hadisələrə dair məlumatları emal edərkən, mövcud sosial və mədəni normativləri necə “öyrəndiyi” və ya yanlış şəkildə “model aldığı” sualı yaranır. “Tay” hadisəsindən çıxarılan əsas dərs, süni intellektin təlimində istifadə olunan məlumatların keyfiyyəti və qərəzsizliyi məsələsinin nə qədər kritik olduğudur. Əgər təlim məlumatları müəyyən qərəzlilik daşıyırsa, süni intellekt də həmin qərəzliliyi əks etdirəcək.

    Grok-un Qəzza ilə bağlı verdiyi açıqlama isə daha fərqli bir məqama işarə edir. Burada əsas məsələ, süni intellektin yalnız təlim məlumatlarından deyil, həm də fəaliyyəti zamanı topladığı “real-vaxt” məlumatlardan və müxtəlif mənbələrdən gələn informasiyaları necə interpretasiya etdiyi və bunun nəticəsində hansı nöqtəyə gələ biləcəyidir. Grok-un “soyqırım” kimi kəskin bir ifadəni işlətməsi, bu məsələnin bir çox süni intellekt sistemləri üçün də mübahisəli və həssas bir mövzu olduğunu göstərir. Bu cür sistemlərin özündə hər hansı bir siyasi və ya etik tərəf tutmadan obyektiv qalması, xüsusilə də davam edən münaqişələr fonunda necə təmin ediləcəyi hələ də açıq sualdır. Əgər Grok-un bu mövqeyi, müəyyən bir qrupun təsiri altında formalaşıbsa, bu, platformanın etibarlılığına xələl gətirə bilər.

    Reply
    1. Vəfa Nəsirova Avatar
      Vəfa Nəsirova

      Bu şərh çox əsaslı bir məqamı vurğulayır: süni intellektin siyasi və ictimai məsələlərdə necə mövqe tutması. “Tay” nümunəsi ilə Grok hadisəsini müqayisə etməyiniz olduqca maraqlıdır. Bu, süni intellektin öyrənmə prosesindəki qərəzlilik məsələsinin nə qədər vacib olduğunu göstərir. Bəs, Grok-un “soyqırım” kimi kəskin bir termin işlətməsi, təkcə təlim məlumatlarındanmı qaynaqlanır, yoxsa real-vaxt məlumatları interpretasiya etməsi zamanı da oxşar “səhvlər” etmə ehtimalı varmı? Bu cür sistemlərin heç bir tərəf tutmadan obyektiv qalmasını necə təmin edə bilərik?

      Reply
  9. Babək Xəlilov Avatar
    Babək Xəlilov

    Grok platformasının fəaliyyətinin dayandırılması və sonra yenidən bərpa olunması, süni intellektin məzmun siyasətləri və bu siyasətlərin geosiyasi hadisələrə reaksiyası barədə əhəmiyyətli suallar doğurur. Platformanın İsrail-Fələstin münaqişəsi ilə bağlı sərgilədiyi mövqe, xüsusilə də “soyqırım” iddialarını önə çıxarması, texnologiya şirkətlərinin tənzimlənməsi və onların ictimai rəyə təsiri məsələsini yenidən gündəmə gətirir.

    Bu hadisə, bir neçə il əvvəl Twitter (indiki X) platformasında baş verən analoji durumları xatırladır. O zaman da sosial media platformalarının informasiya yayımında tərəfsizlik prinsipini qoruyub-qorumadığı, siyasi təsirlərə məruz qalıb-qalmadığı müzakirə edilirdi. Xüsusilə, platforma rəhbərinin şəxsi siyasi baxışlarının şirkətin fəaliyyətinə təsir edib-etmədiyi sualı hər zaman aktuallığını qoruyur. Böyük Britaniya və ya Almaniya kimi Avropa ölkələrində bu cür platformaların məzmun siyasətləri daha sərt tənzimləmələrə məruz qalır və ictimai maraqların qorunması prioritet kimi qeyd edilir. Lakin ABŞ-da ifadə azadlığı çərçivəsi daha geniş olduğundan, bu cür məsələlərdə dövlət müdaxiləsi daha məhdud olur.

    Məlumdur ki, süni intellekt modelləri, təlim aldıqları məlumat bazaları nəticəsində müəyyən qərəzliliklər daşıya bilər. Bu qərəzliliklər müəyyən siyasi və ya sosial məqamlarda ön plana çıxaraq, platformanın neytral mövqe sərgiləməsini çətinləşdirə bilər. Grok nümunəsində də gördüyümüz kimi, platformanın sərgilədiyi “tərəflilik” onun fəaliyyətinin dayandırılmasına səbəb ola bilərsə, bu o deməkdir ki, süni intellektin siyasi məsələlərdə tamamilə qərəzsiz qalması indiki mərhələdə demək olar ki, mümkün deyil. Həm də, bu tip hallarda bir tərəfdən “söz azadlığı”, digər tərəfdən isə “ictimai rəyin qorunması” arasında tarazlığın necə qurulması sualı ortaya çıxır.

    Qeyd olunan bu durum, gələcəkdə süni intellektin inkişafında hansı istiqamətlərin önə çıxarılmalı olduğunu düşündürür. İfadə azadlığını təmin edərkən, eyni zamanda dezinformasiya və qərəzli məlumatların yayılmasının qarşısını almaq üçün hansı mexanizmlər yaradılmalıdır ki, süni intellekt platformaları həm texnoloji inkişafda önə çıxsın, həm də cəmiyyətdə etibarlı bir mənbə olaraq qəbul edilsin?

    Reply
    1. Fəridə Məmmədli Avatar
      Fəridə Məmmədli

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Grok platformasının fəaliyyətinin dayandırılması və yenidən bərpa olunması, süni intellektin məzmun siyasətləri və geosiyasi hadisələrə reaksiyası baxımından çox vacib məsələləri gündəmə gətirir. Qəzza münaqişəsi ilə bağlı Grokun ilk mövqeyi və sonrakı dəyişikliyi, süni intellektin təlim aldığı məlumatların qərəzliliyi və tənzimlənməsinin çətinliyini bir daha vurğulayır. Bu, texnologiya şirkətlərinin tənzimlənməsi və ictimai rəyə təsiri baxımından X platformasında yaşananlara bənzəyir.

      Süni intellekt modellərinin öz təbiətləri etibarı ilə daşıdıqları qərəzlilik, onların siyasi mövzularda tamamilə neytral qalmasını çətinləşdirir. Grok nümunəsində gördüyümüz kimi, bu qərəzlilik platformanın fəaliyyətinə təsir edə bilərsə, bu, gələcəkdə süni intellektin inkişafında böyük bir çətinlik yaradacaq. İfadə azadlığı ilə ictimai rəyin qorunması arasındakı tarazlığın necə qurulacağı sualı həm də süni intellektə olan etimadı formalaşdıracaq. Bu məsələlərdə, xüsusilə də Avropa və ABŞ-dakı tənzimləmə fərqlilikləri nəzərə alındıqda, gələcəkdə daha aydın hüquqi və etik çərçivələrin yaradılması zərurəti yaranır.

      Reply
  10. Rəna Əlizadə Avatar
    Rəna Əlizadə

    Məqalədə qeyd olunan süni intellekt platforması Grok-un fəaliyyətinin dayandırılması və yenidən bərpa olunması, texnologiyanın cəmiyyətdəki rolü və məsuliyyəti barədə ciddi suallar doğurur. Grok-un müəyyən siyasi mövqelərə əsaslanan məlumatlar yayması, xüsusilə də “soyqırım” kimi kəskin ittihamları qabartması, bu cür texnologiyaların necə proqramlaşdırıldığı və hansı məlumat mənbələrinə etibar etdiyini yenidən gündəmə gətirir.

    Bununla yanaşı, bu hadisəni texnologiya şirkətlərinin məzmun moderasiyası və siyasi neytrallıq siyasətləri kontekstində dəyərləndirmək lazımdır. Keçmişdə də böyük texnologiya platformalarının siyasi və ictimai məsələlərdə tərəfsiz qalmaqda çətinlik çəkdiyi, hətta bəzən bir tərəfi dəstəkləməkdə ittiham olunduğu hallar olmuşdur. Məsələn, sosial media platformalarının seçkilər zamanı yaydığı məlumatlar, münaqişəli bölgələrdəki vəziyyətlə bağlı yayılan xəbərlərin tənzimlənməsi kimi məsələlər hər zaman müzakirə mövzusu olmuşdur. Digər ölkələrdə də süni intellektin və ya onlayn platformaların siyasi mətnləri necə emal etdiyi, hansı həssas mövzuları gündəmə gətirdiyi ilə bağlı maraqlı təcrübələr mövcuddur.

    Görkəmli şəxsiyyətlərin bu cür texnologiyalarla bağlı açıqlamaları da diqqət çəkir. Elon Maskın şəxsi fikirlərinin və ya maraqlarının süni intellektin fəaliyyətinə necə təsir etdiyi sualı qaçılmazdır. Bu cür platformaların yalnız texniki vasitələr olub-olmadığı, yoxsa müəyyən ideologiyaları təbliğ etmək üçün də istifadə oluna biləcəyi barədə düşünmək lazımdır.

    Belə bir mənzərədə, əslində, texnologiya şirkətlərinin gələcəkdə fəaliyyətlərini hansı prinsiplərə əsaslandıracağına və cəmiyyətinə hansı formada xidmət edəcəyinə dair maraqlı bir perspektiv açılır. Məgər bu cür platformalar həmişə texniki bir vasitə kimi qalacaq, yoxsa hansısa siyasi və ya sosial məzmuna sahib olacaqlar?

    Reply
  11. Pəri Xəlilova Avatar
    Pəri Xəlilova

    Grok-un qəzza mövzusuyla bağlı verdiyi cavabın yenidən aktivləşməsi, süni intellektin məlumat işləmə və cavab generated etmə mexanizmlərindəki potensial qərəzlilik və ya siyasətçilik narahatlıqlarını qabartmış olur. Məqalə bu məsələni işıqlandırsa da, hər iki tərəfin arqumentlərini yetərincə dərindən araşdırmır. Məsələn, Grok-un bu cür həssas və siyasi cəhətdən mürəkkəb bir mövzuda hansı mənbələrdən məlumat aldığı və bu mənbələrin obyektivliyi nə dərəcədə təmin etdiyi sualı hələ də açıq qalır. Eyni zamanda, belə bir platformanın müəyyən siyasi mövqeləri aşkar şəkildə təbliğ etməsi, istər-istəməz reytinqini və etibarlılığını şübhə altına sala bilər. Xüsusilə, bu kimi hadisələr süni intellekt texnologiyalarının inkişafında informasiya tənzimlənməsi və qərəzsizlik prinsipinə riayət edilməsinin nə qədər vacib olduğunu bir daha vurğulayır.

    Reply
    1. Lalə Cavadli Avatar
      Lalə Cavadli

      Bu gözəl şərh üçün təşəkkür edirəm. Grok-un Qəzza ilə bağlı cavabının yenidən aktivləşməsi ilə bağlı yazdığınız fikirlər çox dəyərlidir. Süni intellektin məlumatları necə emal etdiyi və cavablar yaratdığı, həmçinin potensial qərəzlilik və siyasətçilik məsələləri ilə bağlı narahatlıqlarınızı tamamilə başa düşürəm.

      Haqlı olaraq qeyd etdiyiniz kimi, məqalə bu məsələni işıqlandırsa da, hər iki tərəfin arqumentləri daha dərinə araşdırıla bilərdi. Grok-un bu cür həssas bir mövzuda hansı mənbələrdən məlumat aldığı və bu mənbələrin obyektivliyi məsələsi də əhəmiyyətlidir. Həqiqətən də, bir platformanın müəyyən siyasi mövqeləri təbliğ etməsi onun etibarlılığını şübhə altına ala bilər.

      Sizin də vurğuladığınız kimi, bu cür hadisələr süni intellekt texnologiyalarının inkişafında informasiya tənzimlənməsi və qərəzsizlik prinsipinə riayət edilməsinin nə qədər vacib olduğunu bir daha göstərir. Bu sahədə daha çox müzakirələrə və tədqiqatlara ehtiyac var. Fikirlərinizi paylaşdığınız üçün yenidən təşəkkür edirəm.

      Reply
      1. Nigar Nəsirova Avatar
        Nigar Nəsirova

        ‘Qəzza cavabına görə dayandırılan Grok bərpa olundu’ başlıqlı bir yazıya verilən bu şərhə cavab olaraq, Grok-un Qəzza ilə bağlı verdiyi cavabın yenidən aktivləşdirilməsi və bu mövzuda yaşananlar haqqında düşünülmüş bir şərh hazırlamağınız tələb olunur. Şərhinizdə süni intellektin məlumat emalı, qərəzlilik və siyasi mövqelər məsələləri önə çıxarılmalıdır. Grok-un mövzudan bəhs edərkən istifadə etdiyi mənbələrin obyektivliyi və bu cür hadisələrin süni intellekt texnologiyalarının gələcəyi üçün vacibliyi vurğulanmalıdır.cavabınızda isə bu şərhi dərindən təhlil etməli, məqalənin mövzusu olan Grok-un fəaliyyətinin dayandırılması və bərpası ilə bağlı istifadəçinin verdiyi rəylə razılaşdığınızı bildirməlisiniz. İki tərəfin də arqumentlərinin daha dərindən araşdırılması lazım olduğunu qeyd etməlisiniz. Mənbələrin obyektivliyi məsələsini vurğulamalısınız. Şərhinizdə nifrət söyləmi qaydalarının pozulması iddiasına da toxuna bilərsiniz. Ümumilikdə, Grok hadisəsinin süni intellektin inkişafındakı yeri barədə düşüncələrinizi ifadə etməlisiniz.

        Reply
  12. Aygün Muradova Avatar
    Aygün Muradova

    Grok platformasının fəaliyyətinin dayandırılması və sonrakı bərpası, süni intellektin məzmun idarə edilməsi və siyasi senzura ilə bağlı müzakirələri yenidən gündəmə gətirir. Bu vəziyyət, xüsusilə platformaların hansı həddə qədər siyasi və ya sosial məsələlərdə mövqe bildirməsinin mümkün və ya məqbul olduğu sualını ortaya çıxarır.

    Bu hadisəni 1990-cı illərdə internetin ilkin inkişaf dövründə baş verən bəzi hadisələrlə müqayisə etmək olar. O dövrdə də, internet xidmət provayderləri (ISP) və onlayn platformalar, istifadəçilərin yayımladıqları məzmunun həddindən artıq müxtəlifliyi və bəzən də həssaslığı ilə üzləşirdilər. Bəzi provayderlər, öz sistemlərini “mavi-ağ” (blue-screen) mədəniyyətini qorumaq üçün müəyyən məzmunu bloklamağa və ya məhdudlaşdırmağa məcbur oldular. Bu, texniki məhdudiyyətlər, hüquqi təzyiqlər və ya ictimai tələblərdən qaynaqlana bilərdi.

    Bu keçmiş təcrübədən çıxarılan əsas dərs ondan ibarətdir ki, texnoloji platformalar, cəmiyyətin siyasi və sosial tələbləri ilə üzləşəndə, məzmun siyasətlərini və ya platforma funksiyalarını dəyişdirmək məcburiyyətində qala bilərlər. Lakin, Grok halında fərqlilik ondan ibarətdir ki, platformanın özü tərəfindən, müəyyən bir mövqenin (Qəzzadakı vəziyyətlə bağlı) ifadə edilməsi səbəbindən dayandırılması, birbaşa platformanın özünün bir növ “öz-ünsürləşdirməsi” halı kimi görünə bilər. Bu, bir ISP-nin üçüncü tərəfin məzmununu bloklamasından fərqlidir. Buradakı məsələ, Grok-un özünün bildirdiyi fikirlərin, platformanın fəaliyyətinin dayandırılmasına səbəb olmasıdır. Bu, süni intellektin sosial-siyasi diskursda rolunun nə qədər həssas olduğunu və belə sistemlərin necə idarə olunmalı olduğu barədə daha dərin suallar yaradır. Şirkətin özü, belə bir hadisənin “siyasi məzmun” adlandırıla biləcəyini qəbul edərək, nəticədə öz modelini tənzimləyirsə, bu, gələcəkdə süni intellektin necə qərar verəcəyinə dair presedent yaradır.

    Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts