Şücayyənin Qəlbi Parçalandı: Qəzza Məhəlləsinin Kədərli Taleyi
Şərqi Qəzzada yerləşən Şücayyə məhəlləsi tamamilə yox olub. Bir vaxtlar uşaq səslərinin, satıcı çağırışlarının və gündəlik həyatın tanış ritmlərinin əks-səda verdiyi küçələr indi toz və dağıntılar altında susqunluğa qərq olub. Nə vaxtsa canlı bir icma, hekayələr və xatirələrlə dolu bir məkan, qısa müddətdə silinib.
Ailənin İtkisi: Dağılmış Evlər
Bir neçə gün əvvəl qardaşım Məhəmməd ailə evimizi yoxlamaq üçün Şücayyəyə getdi. Geri qayıtdıqda atama dedi ki, cəmi bir neçə qırıq divar və səpələnmiş sütunlardan başqa heç nə qalmayıb. Bir neçə saat sonra isə atamın bu təhlükəli yerə öz gözləri ilə baxmaq üçün getdiyini eşidəndə şoka düşdük. Hər addımın ölüm demək olduğu bir məkanda, o, keçmişimizin xarabalıqları arasında addımlamağı seçdi. Bu ev babam və atamın illərlə zəhmətlə tikdiyi, atamın arzularını daşıyan, tərinin və fədakarlığının izlərini daşıyan bir ev idi. Orada uşaqlarını böyütmüş, toylar və ad günləri qeyd etmiş, saysız-hesabsız ailə xatirələri yaratmışdıq. İndi isə o, yalnız bir dağıntı yığınıdır. Ailəmizin itkisi yalnız bu bir evlə məhdudlaşmır. Atamın dağıdılmış evi indi mənim yanmış mənzilimə, bacım Nurun bombalanmış mənzilinə, bacım Həbanın dağıdılmış evinə və bacım Süməyyənin iki mənzilinə – biri dağıntıya çevrilmiş, digəri isə yanmış mənzilinə əlavə olunur. Bu siyahıya əmim Həsənin dağıdılmış binası, əmim Ziyadın binası, əmim Zahirin evi, bibim Ümmü Musabın mənzili, bibim Fatimənin mənzili və bibilərim Sabahın, Əməlin və Monanın tamamilə dağıdılmış evləri də əlavə olunur. Və bunlar yalnız yaxın ailəmizin itkiləridir. Ətrafımızdakı saysız-hesabsız qohumlar, dostlar və qonşular evlərinin məhv edildiyini, xatirələrinin dağıntılar altında basdırıldığını görüblər.
Maddiyyatdan Üstün Zərər
Bu, yalnız itirdiyimiz nəhəng maddi dəyər deyil. Bəli, evlər mebellə, şəxsi əşyalarla və əziz əşyalarla dolu idi, lakin dağıntı maddi şeylərdən qat-qat dərindir. Bizdən alınan əvəzolunmazdır. Bir ev yenidən tikilə bilər, lakin tanış küçələrdə gəzməkdən, ailənizin nəsillər boyu böyüdüyü eyni məhəllədə yaşamaqdan gələn aidiyyət hissi kərpic və sementlə yenidən qurula bilməz. Şücayyə sadəcə binalardan ibarət deyildi. O, əlaqələr, ortaq tarixlər və adi insanların xatirələri ilə bir-birinə tikilmiş bir icma idi. Orada sübh tezdən təzə çörək aldığımız məhəllə çörəkxanası, qonşuların söhbət etmək üçün toplandığı kiçik künc dükanı, Ramazan boyunca duaların əks-səda verdiyi qədim İbn Osman məscidi yerləşirdi. Bütün bunlar uşaqların oynadığı, ailələrin bayram etdiyi və qonşuların yaxşı və pis günlərdə bir-birini dəstəklədiyi məkanlar idi.
Xatirələrin Qəbristanlığı
Şücayyə kimi bir məhəllə silinəndə, təkcə divarlar yıxılmır; bütöv bir həyat tərzi məhv olur. Dağıntı qonşular arasındakı əlaqələri qırır, ailələri sığınacaqlara və qaçqın düşərgələrinə səpələyir və heç bir yenidənqurma layihəsinin həqiqətən sağalda bilməyəcəyi dərin bir yara qoyur. Yenidən tikilmiş bir evin dörd divarı və damı ola bilər, lakin o, nə vaxtsa nəsillərin hekayələrini daşıyan eyni ev olmayacaq. Bu itkinin ağrısı yalnız mənim ailəmə xas deyil. Bütün Qəzza boyunca bütöv məhəllələr yerlə bir edilib. Hər bir dağıntı yığını bir ailənin tarixini, uşaqların gülüşünü, ağsaqqalların müdrikliyini və orada bir vaxtlar çiçəklənən bir icmanın sevgisini gizlədir. Hər bir dağıdılmış ev bu müharibənin insan xərclərinin səssiz şahididir, xərclər ki, pul və ya zərərin qiymətləndirilməsi ilə ölçülə bilməz. İtirdiyimiz sadəcə əmlak deyil, kimlikdir. Ev insanın həyatının açıldığı, əlamətdar hadisələrin qeyd olunduğu, kədərlərin paylaşıldığı, əlaqələrin qurulduğu yerdir. Bu qədər evin məhv edildiyini görmək, bütün bir xalqın onları müəyyən edən yerlərdən kökündən qoparılması deməkdir. Bu, təkcə həyatların deyil, həm də yaddaşın, irsin və aidiyyətin hesablanmış bir silinməsidir. Yenidənqurma alınanları geri qaytarmayacaq. Yeni binalar, əgər nə vaxtsa tikilərsə, xatirələrimizin qəbirləri üzərində duracaq. Onlar atamın illərlə çəkdiyi zəhməti, nə də bir vaxtlar evə sahib olmaqdan gələn rahatlıq və təhlükəsizlik hissini geri qaytarmayacaq. Onlar bildiyimiz məhəlləni, istilik, tanışlıq və həyatla dolu olanı diriltməyəcəklər.
Qəlblərdə Yaşayan Ümid
Şücayyənin məhv edilməsi nəsillər boyu açıq qalacaq bir yaradır. Bu, sadəcə humanitar yardım və ya yenidənqurma fondları məsələsi deyil. Bu, bir icmanın qəlbinin və ruhunun qəsdən sökülməsidir. Heç bir miqdar beton etibarı bərpa edə, xatirələri geri gətirə və ya öldürülən qonşuları geri qaytara bilməz. Şücayyə yox oldu. Və onunla birlikdə, bizdən bir hissə basdırıldı. Lakin biz kədərlənsək də, hekayələrə, bir vaxtlar evlərimizi dolduran sevgiyə, bir gün ədalətin zəfər çalacağına ümidə sadiq qalırıq. Çünki onlar evlərimizi dağıda bilsələr də, qəlbimizdə daşıdığımız bağları, nə də heç bir buldozerin və ya bombanın silə bilməyəcəyi xatirələri məhv edə bilməzlər.
Leave a Reply