Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed Əl Nəhyan ölkələrarası əlaqələrin daha da güclənməsinin nişanəsi olaraq, bir ildən az müddətdə Rusiyaya ikinci səfərini edib və Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşüb.
Əmirliklərin dövlət xəbər agentliyi WAM-ın məlumatına görə, səfər iki ölkə arasındakı “strateji tərəfdaşlığa” və “xüsusilə iqtisadi, ticarət, investisiya, enerji və digər birgə inkişafa xidmət edən sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsi yollarına, eləcə də ümumi maraq kəsb edən regional və beynəlxalq məsələlərə” fokuslanıb.
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri uzun müddətdir ABŞ-ın yaxın müttəfiqi və əhəmiyyətli hərbi-kəşfiyyat tərəfdaşıdır. Eyni zamanda, o, Yaxın Şərqdə Rusiyanın ən mühüm iqtisadi tərəfdaşıdır. Son illərdə, xüsusilə Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayandan bəri iki ölkə arasında ticarət həcmi xeyli artıb. Rusiya ticarət nazirliyinin fevral ayında verdiyi açıqlamaya görə, 2022-ci ildə Rusiya ilə BƏƏ arasındakı ticarət 68% artaraq 9 milyard dollara çatıb.
BƏƏ lideri cümə axşamı Putinlə danışıqlar zamanı bildirib ki, “hazırda Rusiya ilə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri arasındakı ticarət dövriyyəsi 11,5 milyard dollara çatıb.” Bin Zayed rusiyalı həmkarına “bu rəqəmin həm ikitərəfli, həm də Avrasiya ölkələri ilə növbəti beş il ərzində ikiqat artırılmasını arzuladığını” söyləyib və iki ölkə arasındakı əlaqələrin “sürətlənmiş templə inkişaf etdiyini” əlavə edib.
Strateji Tərəfdaşlıq və Bitərəf Mövqe
Rusiya və BƏƏ 2018-ci ildə strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi imzalayıb və o vaxtdan bəri liderləri arasında çoxsaylı səfərlər həyata keçirilib.
Əbu-Dabi Rusiya-Ukrayna müharibəsində rəsmi olaraq heç bir tərəfi tutmayıb, əksinə sülhə və döyüşlərin dayandırılmasına çağırış edib. Bunun əvəzinə, sanksiyalardan və məcburi hərbi xidmətdən qaçan rusiyalı oliqarxlar və xaricdə yaşayan vətəndaşları üçün təhlükəsiz sığınacaq təmin edib. Hesabatlara görə, BƏƏ-də təxminən 4000 Rusiya şirkəti fəaliyyət göstərir və iki ölkə arasında birbaşa xarici investisiyalar davamlı olaraq artıb.
“BƏƏ liderinin Moskvaya səfəri ölkənin Rusiya ilə strateji tərəfdaşlığını yüksək qiymətləndirdiyini və bu əlaqələri dərinləşdirməyə davam edəcəyini göstərir,” Vaşinqton İnstitutunun Rusiyanın Yaxın Şərq siyasətinə fokuslanmış baş tədqiqatçısı Anna Borşçevskaya CNBC-yə açıqlayıb. “Əvvəlki kimi, BƏƏ yalnız birini seçmək əvəzinə, Rusiya, ABŞ və Çin arasında ümumilikdə şaxələnmiş xarici siyasətini davam etdirmək istəyir.”
ABŞ-ın Narahatlıqları və Əmirliklərin Vasitəçilik Rolu
BƏƏ liderinin səfəri, Ağ Evin ABŞ prezidenti Donald Tramp və Putin arasında Ukraynadakı müharibənin atəşkəs səylərini müzakirə etmək üçün gözlənilən görüşü elan etdiyi vaxta təsadüf edir. Bu, Trampın Rusiya neftini idxal etdiyi üçün Hindistana cəzalandırıcı tariflər elan etməsindən sonra baş verir ki, Amerikanın lideri bunun “müharibə maşınını gücləndirdiyini” bildirib.
Rusiya üçün BƏƏ ilə davam edən əlaqə bir uğurdur və həm diplomatik, həm də iqtisadi cəhətdən Qərbin istədiyi qədər təcrid olunmadığının açıq göstəricisidir, deyə Rane-nin Yaxın Şərq və Şimali Afrika üzrə baş analitiki Ryan Bohl bildirib.
“BƏƏ həm də Rusiyanın Qərb sanksiyalarını yan keçmə səylərinin əsas hissəsidir. BƏƏ lideri Məhəmməd bin Zayed üçün siyasi cəbhədə bu, Amerika qüvvələrindən təhlükəsizlik üçün asılı olmasına baxmayaraq, Vaşinqtondan müstəqil olduğunun nümayişidir,” Bohl bildirib.
ABŞ keçmişdə BƏƏ-nin Rusiya idxalına imkan yaratmasından narahatlığını ifadə edib.
2023-cü ildə Bayden administrasiyası BƏƏ-ni Rusiyaya qarşı sanksiyaları və ixrac nəzarətini pozmaqda “fokus ölkəsi” adlandırıb. ABŞ Xəzinədarlıq Departamentinin məlumatına görə, 2022-ci ilin ikinci yarısında BƏƏ-dəki şirkətlər ABŞ-dan Rusiya-ya 5 milyon dollardan çox ixrac nəzarətli mal, o cümlədən Ukrayna cəbhəsində silahlara güc verə bilən yarımkeçiricilər nəql edib.
BƏƏ ikili təyinatlı ticarətə şərait yaradır. O, həm mülki, həm də hərbi məqsədlər üçün istifadə edilə bilən ikili təyinatlı mallar üçün mühüm tranzit mərkəzidir, buna görə də bu ticarət Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsini gücləndirməyə kömək edir,” Borşçevskaya bildirib. BƏƏ Xarici İşlər Nazirliyi CNBC-nin şərh sorğusuna dərhal cavab verməyib.
İndiyədək Vaşinqton bu Yaxın Şərq ölkəsini cəzalandırmaq üçün hərəkətə keçməyib. Tramp BƏƏ-yə və ya digər Körfəz ticarət tərəfdaşlarına Hindistana tətbiq etdiyi rəftarı göstərməyib.
Bunun bir hissəsi Əbu-Dabinin Rusiya və Qərb gücləri arasında vasitəçi rolu ilə əlaqədardır. O, düşmənlər arasında ünsiyyəti asanlaşdırıb və Ukrayna ilə Rusiya arasında əsir mübadiləsi sazişlərinə vasitəçilik edib. Müharibənin 2022-ci ilin fevralında başlamasından bəri, BƏƏ-nin məlumatına görə, əmirliklərin vasitəçilik səyləri nəticəsində 4181 əsir evlərinə qayıdıb.
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ABŞ ilə müdafiə sahəsindən kənarda da nəhəng biznes əlaqələri ilə dəstəklənir: Əbu-Dabi Amerikanın ən böyük süni intellekt və texnologiya şirkətləri üçün sürətlə inkişaf edən bir mərkəz və investorudur. Trampın may ayında Körfəz bölgəsinə yüksək səviyyəli səfəri zamanı BƏƏ ilə müxtəlif sektorlarda bir sıra böyük sövdələşmələr imzalanıb, mart ayında isə Əbu-Dabi ABŞ-a 10 illik, 1.4 trilyon dollarlıq investisiya çərçivəsi öhdəliyini götürüb.
Müstəqil Xarici Siyasət
BƏƏ-nin Rusiya ilə dostluğu “ABŞ ilə gərginlik mənbəyidir, lakin bu mərhələdə, xüsusilə Tramp administrasiyası dövründə, böyük bir gərginlik deyil,” Vaşinqtondakı Ərəb Körfəz Dövlətləri İnstitutunun baş tədqiqatçısı Hüseyn İbiş bildirib.
“Ancaq Trampın Ukrayna müharibəsi ilə bağlı atəşkəs müddəti başa çatdıqdan sonra ikincil sanksiyaların tətbiq edilmə ehtimalı olduğu üçün, BƏƏ və Rusiya bu cür ikincil sanksiyalara qarşı mümkün cavabı koordinasiya etmək istəyəcəklər.”
Trampın Əbu-Dabiyə təzyiq edib-etməyəcəyi BƏƏ-də və daha geniş Körfəz regionunda liderlərin diqqətlə izləyəcəyi bir məqam olacaq. Lakin kiçik, neftlə zəngin şeyxlik xarici siyasət qərarlarında müstəqilliyini qoruyacaq, deyə keçmiş Pentaqon rəsmisi və Amerika Sahibkarlıq İnstitutunun tədqiqatçısı Maykl Rubin CNBC-yə bildirib.
“MBZ BƏƏ üçün doğru olanı edəcək və bütün yumurtalarını Amerika, Çin və ya Rusiya səbətlərinə qoymayacaq.”
Leave a Reply