ABŞ prezidenti Donald Tramp, İranın nüvə proqramına qarşı həyata keçirilən son hava zərbəsində Fordo, Natanz və İsfahandakı üç nüvə obyektinin “tamamilə məhv edildiyini” açıqladı. Lakin əməliyyatdan dərhal sonra ortaya çıxan iddialar diqqəti bu hadisənin pərdəarxasına yönəltdi: İran bu hücumu əvvəlcədən bilirdimi?
Məlumat Sızması İddiaları: ABŞ-dan Tehrana Gizli Mesaj?
Qətər mərkəzli Amwaj.media-nın yüksək vəzifəli bir İranlı mənbəyə istinadən verdiyi xəbərə görə, Vaşinqton rəhbərliyi 2024-cü il iyunun 21-də Tehrana mesaj göndərərək müharibə istəmədiklərini və yalnız müəyyən nüvə obyektlərini hədəf alacaqlarını bildirib. Bu mesaj, adı açıqlanmayan üçüncü bir ölkə vasitəsilə İrana çatdırılıb. İranlı mənbənin sözlərinə görə, hücumdan əvvəl hədəf alınan obyektlər böyük ölçüdə boşaldılmış, zənginləşdirilmiş uran da “təhlükəsiz yerlərə” daşınmışdı. Bu iddialar hərbi əməliyyatın xarakterini tamamilə dəyişir.
Peyk Görüntüləri İddiaları Gücləndirir: Boşaldılan Konvoylar
Fordo Nüvə Obyektinə aid 2024-cü il 19 iyun tarixli Maxar peyk görüntülərində ərazidən ayrılan 16 yük maşınından ibarət bir konvoy diqqət çəkib. TS2 Space adlı müdafiə şirkəti bu hərəkətliliyin sentrifuqaların və ya mühafizə avadanlıqlarının “təşviş içində” təxliyəsinə işarə etdiyini bildirib. Bundan əlavə, Natanz və İsfahan obyektlərindən də son günlərdə intensiv daşımaların aparıldığına dair görüntülər ictimaiyyətə yayılıb. Bu faktlar ABŞ-ın İrana mesaj göndərməsi və Tehranın bu xəbərdarlığı nəzərə alması iddialarını gücləndirir.
Trampın Bəyanatı və Mütəxəssis Rəyləri
Hücumdan dərhal sonra “Truth Social” vasitəsilə açıqlama verən ABŞ prezidenti Donald Tramp, “Dünənki hərbi müvəffəqiyyətimiz əla idi, bombanı onların əlindən aldıq,” dedi. Müdafiə naziri Pit Heqset isə İranın nüvə imkanlarının “məhv edildiyini” iddia etdi. Lakin bir çox mütəxəssis, əməliyyatın hədəf aldığı obyektlərdəki yüksək zənginləşdirilmiş uranın böyük ölçüdə əvvəlcədən daşındığını və İranın nüvə qabiliyyətinin hələ tamamilə aradan qalxmadığını vurğulayır.
“Gecəyarısı Çəkici Əməliyyatı”: Hədəflər və Nəticələr
ABŞ, “Gecəyarısı Çəkici Əməliyyatı” adlandırılan bu hücumla İranın nüvə infrastrukturunu hədəf alıb. ABŞ ərazisindən qalxan 7 ədəd B-2 “ruh” bombardmançı təyyarəsi 14 ədəd 30 min funtluq GBU-57 bunker dəlici bomba atıb. Həmçinin, bir Amerika sualtı gəmisindən iki düzinə Tomahawk raketi buraxılıb. Hücumdan sonra Donald Tramp, “Bu davam edə bilməz. Ya sülh olacaq, ya da İran üçün daha böyük bir faciə yaşanacaq,” sözləri ilə yeni təhdidlər səsləndirdi.
Nüvə Riski Tamamilə Aradan Qalxdımı?
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (BAEA) məlumatlarına görə, İran 2024-cü ilin may ayına qədər yüzdə 60 nisbətində zənginləşdirilmiş 408.6 kiloqram urana sahib idi. Bu miqdarın böyük hissəsinin Fordoda saxlandığı və hücumdan qısa müddət əvvəl daşındığı bildirilir. Bu fakt, uranın təhlükəsiz yerə köçürüldüyü iddialarını dəstəkləyir və nüvə riskinin tamamilə aradan qalxmadığı sualını ortaya qoyur.
Tehranın Reaksiyası və Qeyri-müəyyənlik
İranın dini liderinə yaxın şəxslərdən biri olan Əli Şəmxani, “Obyektlərin tamamilə məhv edildiyini güman etsək belə, zənginləşdirilmiş material, yerli bilik və siyasi iradə hələ də əlimizdədir. Oyun bitməyib,” deyərək cavab verib. ABŞ Silahlı Qüvvələrinin Qərargah Rəisi General Dan Keyn isə “İlkin tapıntılara görə, hər üç obyekt ciddi zərər görüb,” açıqlamasını vermişdi. Lakin İran bu açıqlamanı təsdiqləmədi və obyektlərdə aşkar bir zərərin olmadığını bildirdi. Bu ziddiyyətli bəyanatlar, əməliyyatın həqiqi nəticələri haqqında qeyri-müəyyənliyi artırır.
