Ludhiana, Hindistan – Ludhiana iplik fabrikinin döşəməsində, 29 yaşlı Pankaj Kumar öz iş yerində dayanır. Onun barmaqları boş ipləri düyünləyir və iplik çarxına ötürür. Bu iplər tezliklə şəhərin trikotaj, yun və digər geyimlər istehsal edən tekstil fabriklərinə göndəriləcək, onların böyük hissəsi ABŞ bazarı üçün nəzərdə tutulub.
Kumar müxtəlif iplik fabriklərində on ilə yaxındır işləyir, lakin son dörd ayda bu fabrik onun dolanışığı olub və ayda 18.000 rupi (203.87 dollar) qazanc gətirib. Lakin ABŞ prezidenti Donald Trampın Hindistana 50 faizlik ABŞ tarifləri tətbiq etməsindən sonra Kumarın gəliri qeyri-müəyyən vəziyyətə düşüb. “Bilmirəm,” deyir. “Fabrik sahibi deyirdi ki, gələn aylarda nə qədər istehsal edəcəyimiz bəlli deyil. Bəlkə də mənə ehtiyacları olmayacaq.”
Bölmənin meneceri Rajesh Kumar Al Jazeera-ya bildirib ki, ABŞ-ın genişmiqyaslı, iki pilləli 50 faizlik ABŞ tariflərinin avqustun 27-də tam qüvvəyə minməsindən bəri cəmi iki həftə ərzində iplik sifarişləri təxminən 30 faiz azalıb. Həmin tariflərin ilk 25 faizi avqustun 7-də qüvvəyə minib, daha sonra Hindistanın Rusiya nefti idxalına görə cəza olaraq ikiqat artırılıb.
O qeyd edib ki, təchizat etdikləri yerli tekstil fabrikləri onlara gələcək ABŞ sifarişlərində qeyri-müəyyənliyin olduğunu bildirir. “Bu qeyri-müəyyənlik aradan qalxmayana qədər yeni istehsal planlaşdırıla bilməz.”
Hindistan tarif artımını “ədalətsiz” və “əsassız” adlandırıb. Lakin şok artıq ölkənin hər yerindəki tekstil müəssisələrində hiss olunur. Sektor Hindistan tekstil sənayesinin Ümumi Daxili Məhsuluna (ÜDM) təxminən 2,3 faiz, sənaye istehsalına 13 faiz, ümumi ixracata isə 12 faiz töhfə verir. Bu, kənd təsərrüfatından sonra ikinci ən böyük işəgötürəndir və birbaşa 45 milyondan çox insana, onların bir çoxu qadınlara və kənd əhalisinə iş təmin edir.
Bu zərbə xüsusilə ağırdır, çünki sənaye ABŞ-dan çox asılıdır. ABŞ Hindistanın ən böyük tekstil və geyim bazarlarından biridir. 2024-cü ildə Hindistan ABŞ-ın geyim idxalının təxminən 6 faizini təmin edərək 4,8 milyard dollarlıq dəyərə malik idi. Bu, Hindistanın ümumi geyim ixracatının təxminən üçdə birini və daha geniş tekstil ixracatının əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edirdi.
Ludhiana Zərbəsi və Yeni Sifarişlərin Olmaması
Hindistanın şimal-qərbindəki Pəncab əyalətində yerləşən ən böyük tekstil mərkəzlərindən biri olan Ludhiana, xüsusilə həssas vəziyyətdədir. Hər il şəhər ABŞ-a təxminən 700 milyon dollarlıq trikotaj və toxuculuq məhsulları, xüsusən yun məhsulları göndərir və buradakı sənayedə 500.000-dən çox işçi çalışır.
ABŞ-da GAP, Tommy Hilfiger və Phillips-Van Heusen Corp kimi brendlərə təchizat edən Nahar Industries şirkətinin geyim ixracatı şöbəsinin rəhbəri Aşvin Aggarval, şirkətin illik 35 milyon-40 milyon dollar dəyərində geyim ixrac etdiyini bildirib. O deyib ki, 50 faizlik ABŞ tarifləri qüvvəyə mindikdən sonra biznes xeyli azalıb.
“Elan verildiyindən bəri heç bir yeni sifariş almamışıq,” deyə o qeyd edib. “Bizdən mal alan kiçik brendlər artıq bizə sifariş verməyəcəklərini bildiriblər. Daha böyük, uzunmüddətli müqavilələrlə bağlı olanlar, ən azından cari istehsal dövrünün bitməsinə icazə verəcəklər, lakin onlar tarif yükünün 25 faizini öz üzərimizə götürməyimizi tələb edirlər. Bu, marjaları kəskin şəkildə azaldır və əməliyyatları çətinləşdirir. Rəqabət qabiliyyətini qorumaq üçün alternativ yollar tapa bilməsək, insanları işdən çıxarmağa məcbur ola bilərik.”
ABŞ prezidenti Donald Trampın aprel ayındakı əvvəlki tarif təklifi – 10 faizlik universal rüsumla başlanğıc və Hindistan üçün Banqladeş, Vyetnam və Çin kimi rəqib geyim mərkəzlərindən daha aşağı, 26 faizlik tarif müəyyən edilməsi – Hindistanın 16 milyard dollarlıq ABŞ geyim bazarında payını artıra biləcəyinə dair ümidləri qısa müddətə artırmışdı. Lakin Hindistanın indi Banqladeş və Vyetnam üçün 20 faiz, Pakistan üçün 19 faiz və Çin üçün 30 faizlə müqayisədə ən yüksək tarif pilləsində (50 faiz) yer alması ilə bu gözləntilər tamamilə alt-üst olub.
Hindistan Sənaye Konfederasiyası (CII) adlı sənaye təşkilatı, tarif artımının dağıdıcı ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib. CII-nin Şimal Region İxracatın Təşviqi Komitəsinin sədri Amit Thapar, bu addımı “qazancımıza təkcə zərbə deyil, rəqabət qabiliyyətimiz və sağ qalmağımız üçün ölüm zəngi” olaraq xarakterizə edib.
Thapar qeyd edib ki, Hindistan tekstil sənayesinin firmalarının məhsullarında istifadə etmək üçün xaricdən aldığı xammallar da bu vergilərlə üzləşir. O əlavə edib ki, tədbir daha çox cəza formasına bənzəyir və təchizat zəncirində potensial pozulmalarla bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur.
Sənaye Mərkəzlərində Risk və Alternativ Yollar
Ludhiana risk altında olan yeganə şəhər deyil. Tiruppur, Panipat, Surat, Bikaner və Coimbatore kimi digər tekstil ilə zəngin mərkəzlər də çətin şərtlər qarşısındadır.
Dünyanın ən böyük tekstil təkrar emalı mərkəzlərindən və Hindistanın ən böyük yorğan, xalça və kobud iplik tədarükçüsü olan Haryananın Panipat şəhərinin ixrac dövriyyəsi təxminən 200 milyard rupi (2,2 milyard dollar) təşkil edir. Bunun 120 milyard rupisi (1,3 milyard dollar) yalnız ev tekstilinə aiddir və illik satışların təxminən 60 faizi ABŞ-a yönəlir.
Panipatda sənaye müəssisəsi işlədən və əsasən Braziliya və Afrika ölkələrinə dəsmallar, yastıq örtükləri və xalçalar kimi materiallar tədarük edən Rakesh Kumar Qoyal, Walmart, IKEA və H&M Home kimi ABŞ pərakəndə satıcılarına təchizat etmək üçün ilkin danışıqlar aparmışdı. Lakin bu planlar indi tamamilə dayandırılıb.
“Əgər ABŞ tarifləri qüvvədə qalarsa, ABŞ-a təchizatçılar hazırda nişəyə sahib olduğumuz digər bazarları araşdırmağa başlayacaqlar və bu, bizim üçün rəqabəti daha da gücləndirəcək,” deyə o bildirib.
Haryana Ticarət və Sənaye Palatasının prezidenti Vinod Dhamija bildirib ki, bəzi sənaye sahibləri indi ABŞ-a ixracatı asanlaşdırmaq üçün təchizat zəncirlərini Banqladeş və ya Vyetnam kimi ölkələr vasitəsilə yönləndirməyi düşünürlər. İxracatçılar ya bu ölkələrdə anbar obyektləri qurmağı və orada minimal dəyər artımı həyata keçirməyi planlaşdırır, ya da bu tənzimləməni mümkün etmək üçün ABŞ idxalçıları ilə əlavə dəstək barədə danışıqlar aparırlar. “Əgər cari tariflər qüvvədə qalarsa, bu, ticarət strategiyasında əhəmiyyətli bir dəyişikliyə səbəb ola bilər.”
Tiruppurda “Davamlı Göndəriş Yoxdur”
Hindistanın trikotaj ixracatının 68 faizini təşkil edən cənub şəhəri Tamil Nadunun Tiruppurunda, avqustun əvvəlində 50 faizlik vergi elan edildikdə sifarişlər dayandı. Bu zərbə xüsusilə ağırdır, çünki Tamil Nadu Hindistan tekstil sənayesində digər ölkələrə tətbiq olunan ilkin yüksək tariflərin fonunda ABŞ tələbatının bərpasını gözləyirdi. Bir çox ixracatçı, Hindistan-Böyük Britaniya azad ticarət müqaviləsi də daxil olmaqla, sifarişlərdə artım gözləyərək yeni avadanlıqlara sərmayə qoymuşdu.
Lakin bütün bunlar artıq arxada qalıb.
Tiruppur İxracatçılar Birliyinin birgə katibi Kumar Duraisamy Al Jazeera-ya bildirib ki, 25 faizlik vergi elan edildikdə, alıcılar təchizatçılara son tarix verərək, avqustun 27-nə qədər hazır olan hər şeyi göndərmələrini və tarifin bir hissəsini öz üzərlərinə götürmələrini tələb ediblər ki, bu şərtlərə də razılıq verilib. Lakin əlavə 25 faizlik vergi ilə sifarişlər faktiki olaraq dayandırılıb.
Tamil Nadu Baş Naziri M.K. Stalin, əyalətin ixracatının ABŞ bazarına yüksək asılılığını nəzərə alaraq, Baş Nazir Narendra Modiyə təcili müdaxilə üçün müraciət edib.
Tiruppurdakı Sosial Şüur və Könüllü Təhsil təşkilatından Meri Anuklatham bildirib ki, bu işçilərin böyük hissəsi evdə işləyən, bir çoxu qadınlar və istehsal zəncirinin ən sonunda yerləşənlərdir. “Evdə işləyən işçilər üçün ani təsirlər hələ görünmür, lakin tarif qüvvədə qalarsa, gələn aylar dağıdıcı ola bilər. Qadınlar onsuz da gündə bir dollardan az qazanırlar və hətta bundan da məhrum ola bilərlər.”
Thapar bildirib ki, hökumət onların qazancını qoruya bilməsə belə, itkilərin və işdən çıxarılmaların qarşısını almaq üçün hansısa bir dəstək vacibdir. O xəbərdarlıq edib ki, vaxtında müdaxilə olmadan, ölkənin tekstil mərkəzlərində kütləvi iş itkisi riski realdır.
