) istifadə etməmək tövsiyə olunur. Atəşkəs - admin

Tag: Atəşkəs

  • İsrail atəşkəsə rəğmən Qəzza keçidlərini bağladı; 1.5 milyon yardıma möhtac

    İsrail atəşkəsə rəğmən Qəzza keçidlərini bağladı; 1.5 milyon yardıma möhtac

    Qəzza zolağında elan edilmiş atəşkəsə baxmayaraq, cümə günü baş verən İsrail hücumları ən azı iki nəfərin ölümünə səbəb olub. Bölgəyə çatdırılan humanitar yardımların həcmi isə hələ də zəruri səviyyədən xeyli geri qalır.

    Gərginlik artır: Atəşkəsin pozulması

    Cümə günü, 25 oktyabr 2025-ci il tarixində, İsrail hücumları nəticəsində Qəzzada ən azı iki nəfər həlak olub. Bu hadisə bölgədəki gərginliyi yenidən artıraraq, tərəflər arasında əldə olunmuş atəşkəs razılaşmasının pozulması kimi şərh olunur. Məlumata görə, bu hücumlar mülki infrastruktura yönəlib. Beynəlxalq təşkilatlar tərəfləri gərginliyi azaltmağa və mülki şəxslərin təhlükəsizliyini təmin etməyə çağırır.

    Humanitar Yardımların Çatışmazlığı Dərinləşir

    Hərbi əməliyyatların yaratdığı ağır şəraitdə Qəzza zolağında humanitar vəziyyət kritik olaraq qalır. On minlərlə insanın ehtiyac duyduğu ərzaq, su və tibbi ləvazimatların bölgəyə çatdırılması hələ də ciddi maneələrlə üzləşir. Beynəlxalq donorlar və yardım təşkilatları yardım həcminin artırılmasının vacibliyini vurğulayırlar. BMT, bölgədəki humanitar böhranın dərinləşdiyini bildirərək, tərəfləri yardımların maneəsiz çatdırılmasına şərait yaratmağa çağırır.

    24 saat

  • ABŞ HƏMAS və UNRWA-nın Qəzzadakı rolunu rədd etdi: İsrail blokadası davam edir

    ABŞ HƏMAS və UNRWA-nın Qəzzadakı rolunu rədd etdi: İsrail blokadası davam edir

    ABŞ-ın baş diplomatı Marko Rubio bildirib ki, BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üzrə Agentliyi (UNRWA) Qəzzaya humanitar yardımın çatdırılmasında “heç bir rol oynamayacaq”. O, həmçinin HƏMAS-ın Zolaqda gələcək idarəçilikdə iştirak etmək imkanını rədd edib.

    Cümə günü İsrailə səfəri zamanı keçirilən mətbuat konfransında çıxış edən ABŞ dövlət katibi, UNRWA-nın “HƏMAS-ın törəmə qurumuna” çevrildiyini iddia edib. Bu iddia İsrail hökumətinin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi (BƏM) tərəfindən təkzib edilmiş fikirlərini əks etdirir.

    Buna cavab olaraq, UNRWA-dan verilən açıqlamada, İsrailin iki il ərzində 68 mindən çox fələstinlini öldürdüyü bombardman edilmiş və aclıq çəkən ərazidə onun varlığının “təcili humanitar ehtiyacları ödəmək üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi” vurğulanıb.

    Agentlik X platformasında yerləşdirilən bəyanatında BƏM-in “heç bir təşkilatın UNRWA-nın Qəzza əhalisinə dəstək rolunu əvəz edə bilməyəcəyini” tanıdığını da qeyd edib.

    BMT Baş katibinin müavini Fərhan Həq də Rubionun xarakteristikasını rədd edib. O, BMT-də jurnalistlərə açıqlamasında “Bizim UNRWA-nın HƏMAS-la əlaqəli olmadığını dediyimizi artıq eşitmisiniz” deyərək əlavə edib: “UNRWA Qəzzadakı humanitar yardım əməliyyatlarımızın onurğa sütunudur.”

    İsrail, bəzi əməkdaşlarını 7 oktyabr 2023-cü il HƏMAS-ın rəhbərlik etdiyi hücumda iştirak etməkdə ittiham edərək, heç bir dəlil təqdim etmədən agentliyin fəaliyyətini qadağan etmişdi.

    Əl-Cəzirə müxbiri Nur Udə Rubionun UNRWA-nın HƏMAS-ın “törəmə qurumu” olduğu bəyanatının UNRWA və Qəzza ilə əlaqəli hər kəs üçün “olduqca şokedici” və “dağıdıcı” olduğunu bildirib.

    Udə qeyd edib ki, UNRWA nəinki BƏM və iki ayrı istintaq komissiyası tərəfindən günahsız hesab edilib, həm də Qəzzada ən böyük və ən geniş humanitar mexanizmə malikdir.

    O deyib: “Minlərlə əməkdaşı var, fələstinlilərə ləyaqətlə və nizamlı şəkildə yardım paylamaq üçün məlumat bazasına malikdir.”

    “Qəzzada heç kim belə bir infrastruktura və tarixə malik deyil.”

    Bu ayın əvvəlində qüvvəyə minən ABŞ vasitəçiliyi ilə atəşkəsə baxmayaraq, İsrail Qəzzada hücumlarını davam etdirib və Misir yaxınlığındakı Rəfah keçidini bağlı saxlayaraq, razılaşmada nəzərdə tutulmuş genişmiqyaslı humanitar yardım tədarükünü əngəlləyib.

    Cümə günü verdiyi açıqlamalarda Rubio, Qəzzada atəşkəsə nəzarət etmək üçün beynəlxalq təhləsizlik qüvvələrinin tezliklə yaradılmasına ümid etdiyini bildirib və Türkiyənin daxil edilməsinə qarşı çıxan İsrailin iştirakçıları veto edə biləcəyini qeyd edib.

    Rubio deyib ki, bu qüvvə İsrailin “razı olduğu” ölkələrdən təşkil olunmalıdır.

    İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsinin ən kəskin tənqidçilərindən biri olan NATO üzvü Türkiyə, əsasən dolayı iştirakdan sonra atəşkəs danışıqlarına vasitəçi qismində qoşulub. Onun artan rolu keçən ay Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və ABŞ prezidenti Donald Tramp arasında Ağ Evdə keçirilən görüşdən sonra baş verib.

    Ərdoğan cümə günü bildirib ki, işçi qüvvəsi ilə bağlı danışıqlar davam edir və “bunun təfərrüatları hələ aydın deyil”.

    O deyib: “Bu məsələdə Qəzzaya hər cür dəstək verməyə hazırıq.”

    Dünyanın ən böyük müsəlman əhalisinə malik dövləti olan İndoneziya Qəzzaya qoşun göndərməyə hazır olduğunu bəyan edib.

    2020-ci ildə İsraillə münasibətlərini normallaşdıran Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri artıq atəşkəsin monitorinqində iştirak edib.

    Gündəlik sağ qalmaq mübarizəsi

    Rubio, Fələstin Muxtariyyətinin (PA) potensial rolunun hələ müəyyənləşdirilmədiyini, lakin PA daxil olmaqla əsas Fələstin qruplaşmalarının cümə günü müstəqil texnokratlar komitəsinin Qəzzanı idarə etməyi üzərinə götürəcəyinə razılaşdıqlarını bildiriblər.

    Qahirədə keçirilən görüşdə qruplaşmalar “Qəzza zolağının idarəçiliyini müstəqil ‘texnokratlardan’ ibarət müvəqqəti Fələstin komitəsinə təhvil verməyə razılaşıblar. Bu komitə ərəb qardaşları və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində həyat və əsas xidmətləri idarə edəcək.”

    HƏMAS-ın milli əlaqələr şöbəsinin rəhbəri və siyasi bürosunun üzvü Husam Bədranın sözlərinə görə, bütün Fələstin fraksiyaları sazişin Fələstin xalqının maraqlarına xidmət edəcək şəkildə həyata keçirilməsi üçün “vahid bir baxış” üzərində razılaşıblar.

    Bu arada, Qəzzada yerlərdə vəziyyət dəfələrlə didərgin düşmüş 2,1 milyon insan üçün fəlakətli olaraq qalır.

    Qəzza mülki müdafiəsinin sözçüsü Mahmud Basal bildirib ki, evlər dağıdılıb, cəsədlər hələ də dağıntılar altında qalıb, yollar isə tullantılarla bloklanıb.

    O deyib ki, qruplar “Zolağın hər küncünü əhatə edən” böyük dağıntılar fonunda demək olar ki, heç bir resurs olmadan işləməyə davam edirlər.

    Ayrı bir bəyanatda, mülki müdafiə Qəzza şəhərində bir binanın fələstinlilərin üzərinə qəfildən çökməsindən sonra sakinləri İsrail bombardmanları nəticəsində zədələnmiş binalarda qalmamağa çağırıb.

    Bəzi ailələr şimali Qəzzadakı evlərinə qayıtmağı seçsələr də, Əl-Cəzirə müxbiri Hani Mahmudun sözlərinə görə, bir çoxları “heç nə” tapır və “gündəlik sağ qalmaq mübarizəsi” ilə üzləşirlər.

    Qəzza şəhərindən məlumat verən o, insanların “yalnız bu binaların qalıqlarına” qayıtdıqlarını bildirib.

    “İçəridə heç nə yoxdur, suya, ərzaq tədarükünə çıxış yoxdur… Biz insanların bu çətin şəraitdə sağ qalmaq üçün saatlarla, bəzən günlərlə un, mərcimək və ya konserv axtarışında gəzdiyini gördük.”

    BMT-dən Həq, atəşkəs razılaşmasında göstəriləndən xeyli aşağı qalan humanitar yardımın səviyyəsi səbəbindən İsrailin “daha çox keçid məntəqəsindən daha çox [yardım] yük maşını” buraxmalı olduğunu deyib.

    O bildirib ki, atəşkəs qüvvəyə mindiyi vaxtdan bəri heç bir gün Qəzzaya 600 BMT yük maşını daxil olmayıb – bu, fələstinlilərin gündəlik ehtiyaclarını ödəmək üçün lazım olan minimum miqdarıdır.

    Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı da Qəzzaya daxil olan humanitar yardımın miqdarında az irəliləyiş olduğunu və aclıqda nəzərəçarpacaq azalma olmadığını bildirib.

    ÜST rəhbəri Tedros Adhanom Gebreyesus deyib: “Vəziyyət hələ də fəlakətli olaraq qalır, çünki daxil olan [yardım] kifayət deyil.”

    HƏMAS cümə günü verdiyi bəyanatda vasitəçilər Misir, Qətər və Türkiyədən “müharibənin faktiki olaraq başa çatdığına” dair “aydın zəmanətlər” aldığını bildirib və İsrailə humanitar yardımın daxil olmasına icazə vermək üçün daha çox təzyiq göstərilməsinə çağırıb.

    24 saat

  • Pakistan və Taliban: Gərgin sülh

    Pakistan və Taliban: Gərgin sülh

    Pakistan və Əfqanıstan arasında Sərhəd Gərginliyi və Atəşkəs Razılaşması

    İllərdir davam edən ən şiddətli sərhəd münaqişələri zəminində Pakistan və Talibanın idarə etdiyi Əfqanıstan arasında atəşkəs razılaşması əldə edilib. Bu qərar iki qonşu ölkə arasındakı gərginliyi azaltmaq üçün vacib addım kimi qiymətləndirilsə də, dərin etimadsızlıq və regionda silahlı qrupların davamlı fəaliyyəti sülhün kövrəkliyini qoruyur.

    İslamabadın İttihamları və Təhrik-i-Taliban Pakistan Məsələsi

    İki dövlət arasındakı münasibətlərin pisləşməsinin əsas səbəbi Pakistanın Kabili Təhrik-i-Taliban Pakistan (TTP) qruplaşmasına dəstək verməkdə ittiham etməsidir. İslamabad TTP-nin Pakistan hərbçilərinə qarşı törətdiyi hücumlarda Əfqanıstanın əli olduğunu iddia edir. Kabil hökuməti isə bu iddiaları qətiyyətlə rədd edir və öz ərazisindən başqa ölkələrə qarşı istifadə edilməsinə icazə vermədiyini vurğulayır. Bu qarşılıqlı ittihamlar onsuz da kövrək olan münasibətləri daha da mürəkkəbləşdirir.

    Münaqişəli regionda silahlı ünsürlərin hələ də fəaliyyətdə olması atəşkəsin uzunmüddətli olub-olmayacağı ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur.

    Sülhün Davamlılığına dair Narahatlıqlar

    Əldə olunan atəşkəs razılaşmasının davamlılığı barədə suallar yaranır. Tərəflər arasında hökm sürən dərin etimadsızlıq, eləcə də regionda aktiv olan müxtəlif silahlı qrupların mövcudluğu sülh prosesini hər an poza biləcək potensial təhlükədir. Xüsusilə də, yeni sərhəd münaqişələrinin alovlanma ehtimalı yüksək qiymətləndirilir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, hər iki ölkənin əməkdaşlığı və əlaqəli fəaliyyəti olmadan regionda uzunmüddətli sabitliyə nail olmaq olduqca çətin görünür.

    24 saat

  • Pakistan və Taliban: Narahat Sülh

    Pakistan və Taliban: Narahat Sülh

    Pakistan və Əfqanıstan arasında kövrək atəşkəs

    İllərdir davam edən sərhədyanı zorakılıqlardan sonra Pakistan və Talibanın idarə etdiyi Əfqanıstan rəsmiləri atəşkəs barədə razılığa gəliblər. Bu barışıq, bölgədə son dövrlərin ən gərgin qarşıdurmalarından sonra əldə edilib və tərəflər arasında yaranmış dərin uçurumu aradan qaldırmaq üçün ilk addım hesab olunur. Lakin münaqişənin köklü səbəbləri və tərəflər arasında mövcud inamsızlıq sülhün davamlılığına dair şübhələr doğurur.

    Münasibətləri gərginləşdirən səbəblər

    İslamabad rəsmi Kabulu dəfələrlə öz ərazisindəki Pakistan Talibanına (Təhriki-Taliban Pakistan) qarşı terror hücumlarına dəstək verməkdə ittiham edir. Xüsusilə Pakistan hərbçilərinə qarşı törədilən hücumların arxasında Kabulun dayandığı iddia olunur. Əfqanıstan hökuməti isə bu ittihamları qəti şəkildə rədd edərək, daxili məsələlərinə qarışılmadığını vurğulayır. İki qonşu ölkə arasında mövcud olan bu inamsızlıq və qarşılıqlı ittihamlar, uzun illərdir ki, münasibətləri zədələyir. Sərhəd ərazilərində aktiv fəaliyyət göstərən radikal sələfi qruplaşmaların varlığı da vəziyyəti daha da gərginləşdirir.

    Qalıcı sülhün qeyri-müəyyən gələcəyi

    Əldə olunmuş atəşkəs müvəqqəti rahatlıq gətirsə də, regionda sülhün qalıcı olmasına dair ehtimallar zəifdir. Tərəflər arasında dərin kök salmış inamsızlıq, habelə sərhəd bölgələrində fəaliyyət göstərən silahlı qrupların davamlı təhdidi bu kövrək sülhün ömrünü qısalda bilər. Ekspertlər, bu qrupların tamamilə zərərsizləşdirilmədiyi və ya iki ölkə arasında etimadın bərpa edilmədiyi təqdirdə, sülhün uzunmüddətli olmayacağı barədə xəbərdarlıq edirlər. Regionun sabitliyi üçün real sülhün bərpası yalnız qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıqla mümkün görünür.

    24 saat

  • Trampın iddiası: Yaxın Şərq ölkələri Qəzzada Həmasla döyüşməyi təklif edib

    Trampın iddiası: Yaxın Şərq ölkələri Qəzzada Həmasla döyüşməyi təklif edib

    ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzza ilə bağlı çağırışları

    ABŞ prezidenti Donald Trampın verdiyi bəyanata görə, bir sıra Orta Şərq ölkələri Qəzzaya Fələstin qrupuna qarşı mübarizə aparmaq üçün qoşun göndərməyi təklif ediblər. Bu açıqlama ərazidəki kövrək atəşkəs fonunda Həmasa qarşı təhdidləri yenidən gündəmə gətirib.

    Tramp çərşənbə axşamı “Truth Social” platformasında yazıb: “Orta Şərqdəki və onun ətrafındakı indiki möhtəşəm müttəfiqlərimizin bir çoxu böyük həvəslə mənə açıq şəkildə bildiriblər ki, əgər Həmas bizimlə olan razılaşmanı pozaraq pis davranmağa davam edərsə, mənim xahişimlə Qəzzaya ağır qüvvələrlə daxil olmaq və ‘Həması yola gətirmək’ imkanını məmnuniyyətlə qəbul edərlər.”

    Tramp qoşun göndərməyi təklif edən ölkələrin adlarını çəkməsə də, regiona göstərdiyi yardıma görə İndoneziyanı xüsusi qeyd edib. Prezident deyib: “Böyük və qüdrətli İndoneziya ölkəsinə və onun möhtəşəm liderinə Orta Şərqə və ABŞ-a göstərdikləri bütün köməyə görə təşəkkür etmək istərdim.”

    Orta Şərq ölkələrindən Həmasa qarşı təkliflər

    Cakarta və digər hökumətlər Qəzzada təhlükəsizliyi və sabitliyi bərpa etmək üçün sülhməramlı qoşunlar göndərməyi təklif etsələr də, heç bir ölkə Həmasla birbaşa toqquşmağa hazır olduğunu bildirməyib.

    ABŞ prezidenti əlavə edib: “Min ildən bəri Orta Şərqə qarşı belə bir sevgi və ruh görməmişəm! Bu, seyr etməyə dəyər gözəl bir şeydir! Mən bu ölkələrə və İsrailə ‘HƏLƏ YOX!’ dedim! Qrupun doğru olanı edəcəyinə hələ də ümid var.” Tramp xəbərdarlıq edib: “Əgər etməsələr, qrupun sonu SÜRƏTLİ, QƏZƏBLİ və QƏDDArca olacaq!”

    Tramp tez-tez Fələstin qrupuna qarşı oxşar təhdidlər səsləndirsə də, ABŞ-ın və ya hər hansı başqa bir qüvvənin Fələstin qrupunu İsrailin edə bilmədiyi şəkildə “yola gətirmək” üçün nə edə biləcəyi bəlli deyil. Son iki ildə İsrail Həmasın siyasi və hərbi liderlərinin əksəriyyətini məhv edib, eyni zamanda Qəzzanı yerlə bir edərək ərazidə aclıq yaradıb. Bu kampaniya aparıcı hüquq təşkilatları və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının araşdırmaçıları tərəfindən soyqırım kimi qiymətləndirilir.

    Atəşkəsin pozulması və humanitar böhran

    Atəşkəs 10 oktyabrda qüvvəyə mindikdən sonra İsrail tərəfindən 100-ə yaxın fələstinli öldürülüb. Tramp öz administrasiyasının vasitəçiliyi ilə əldə olunan atəşkəsi regiona sülh gətirəcək tarixi bir dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirirdi. Lakin barışıq qüvvəyə mindiyi andan etibarən İsrail, dəqiq işarələnməmiş, İsrail ordusunun nəzarəti altında olan ərazilərə yaxınlaşdığını iddia etdiyi fələstinliləri öldürməyə davam edib.

    Bundan əlavə, İsrail razılaşmada əraziyə humanitar yardımın sürətləndirilməsinə dair öhdəliklərə baxmayaraq, bölgəyə yardımı məhdudlaşdırmağa davam edir. Hökumət Media Ofisinin məlumatına görə, atəşkəsin başlamasından bəri İsrail anklava cəmi 986 yardım yük maşınının girişinə icazə verib ki, bu da gündəlik 600 olmaqla gözlənilən 6600 yük maşınının cüzi bir hissəsidir.

    Bazar günü, iki İsrail əsgərinin Rəfahda öldürülməsindən sonra İsrailin onlarla fələstinlini qətlə yetirən hava zərbələri endirməsi və əraziyə yardım girişini tamamilə dayandırması ilə razılaşma pozulma nöqtəsinə gəlib. İsrail qoşunların öldürülməsində Fələstin qrupunu günahlandırdı, lakin qrup bu insidentin İsrailin nəzarətində olan ərazidə baş verdiyini vurğulayaraq hər hansı əlaqəni inkar etdi. Bəzi ABŞ media orqanları İsrail əsgərlərinin partlamamış döyüş sursatının üzərindən keçdikdən sonra həlak olduğunu bildiriblər.

    Qəzzanın gələcəyi və Həmasın silahsızlanması

    Atəşkəsi təhdid edən gündəlik məsələlərdən başqa, ərazinin uzunmüddətli gələcəyi, o cümlədən ərazinin necə idarə olunacağı ilə bağlı suallar davam edir. Tramp Fələstin qrupunun silahsızlanmasının vacibliyini vurğulasa da, Fələstin qrupu silahları təhvil verməyi Fələstin dövlətinin qurulması ilə əlaqələndirir.

    Bazar günü Tramp “Fox News”ə verdiyi müsahibədə Fələstin qrupunun silahsızlanması üçün konkret bir zaman çərçivəsinin olmadığını bildirdi. Həmin gün daha sonra İsraildə səfərdə olan vitse-prezidenti JD Vans, Həmas silahsızlanmadan əvvəl Qəzzaya beynəlxalq qüvvənin yerləşdirilməsinin və “təhlükəsizlik infrastrukturu”nun yaradılmasının zəruri olduğunu irəli sürdü.

    24 saat

  • Rahaf Qəzzada

    Rahaf Qəzzada

    Fələstinli Rahaf Warşaqanın Həyat Hekayəsi

    Fələstinli Rahaf Warşaqanın həyatı İsrailin Qəzzə zolağında apardığı müharibə nəticəsində kökündən dəyişib. Doğma evindən didərgin düşən Rahaf, hazırda gündəlik çətinliklərlə üzləşir. Lakin onun video-gündəliyi, 2025-ci ilin oktyabr ayının əvvəlində qüvvəyə minən atəşkəs razılaşmasından sonra yaşayış şəraitində baş verən əhəmiyyətli irəliləyişləri əks etdirir. Bu qeydlər, müharibənin mülki əhaliyə vurduğu zərbələri və insanların ağır şərtlər altında necə yaşamağa davam etdiyini açıq şəkildə göz önünə sərir. Rahafın hekayəsi, regiondakı minlərlə məcburi köçkünün yaşadığı faciənin bir hissəsidir.

    Atəşkəs Razılaşmasının Müsbət Təsirləri

    2025-ci ilin oktyabr ayının əvvəlindən etibarən qüvvəyə minən atəşkəs razılaşması Qəzzə zolağında humanitar vəziyyətin nisbətən yaxşılaşmasına səbəb olub. Rahaf Warşaqanın video-günlüyündə qeyd etdiyi kimi, bu saziş ona və digər yerli sakinlərə içməli suya daha asan çıxış imkanı yaradıb. Əvvəllər çox çətinliklə əldə edilən su təminatı, indi qismən də olsa normallaşıb. Həmçinin, Qəzzə zolağının müxtəlif hissələri arasında hərəkət etmək də əvvəlkindən daha sərbəst hala gəlib. Bu dəyişikliklər, müharibənin dağıdıcı təsirlərindən əziyyət çəkən əhali üçün kiçik, lakin son dərəcə əhəmiyyətli irəliləyişlər hesab olunur. Atəşkəs razılaşması, insanların gündəlik həyatında hiss olunan müsbət dəyişikliklərə yol açaraq, onların yaşayış şəraitini müəyyən qədər yaxşılaşdırıb və bölgəyə müvəqqəti sabitlik gətirib.

    24 saat

  • İsrailin Fələstinlilərə qarşı həbs müharibəsi: Daxili görünüş

    İsrailin Fələstinlilərə qarşı həbs müharibəsi: Daxili görünüş

    Minlərlə Fələstinli Məhbuslar Azad Edildi: Atəşkəsin İkiüzlü Həqiqəti

    Həmas ilə İsrail arasında əldə edilmiş kövrək atəşkəs razılaşması çərçivəsində minlərlə fələstinli azadlığa qovuşub. Lakin bu azadlıq sevincinə baxmayaraq, bir o qədər də fələstinli hələ də İsrail həbsxanalarında ağır şəraitdə saxlanılır. Hətta məhbus mübadiləsi prosesi davam edərkən belə, İsrail qüvvələrinin yeni həbslər həyata keçirməsi gərginliyi daha da artırır və ailələri cavabsız suallarla üz-üzə qoyur. Bu mürəkkəb fon İsrailin illərdir davam edən həbs siyasətinin acı reallığını bir daha göz önünə sərir.

    İsrail İşğalı Altında “Azadlığın” Qeyri-Müəyyən Mənası

    Fələstin torpaqlarında “azadlıq” sözü İsrail işğalı altında fərqli, qeyri-müəyyən bir məna kəsb edir. Həbsdən azad olunanlar belə, hər an yenidən həbs olunma riski ilə yaşayır, bu da onların gündəlik həyatına, müqavimət ruhuna və gələcəyə dair ümidlərinə dərin təsir göstərir. İşğal şəraitində həbsxana təkcə fiziki bir məkan deyil, həm də fələstinlilərin iradəsini qırmağa yönəlmiş geniş strategiyanın bir hissəsidir. Bu vəziyyət fələstin cəmiyyətində dərin psixoloji izlər buraxır, bir çox ailə üzvünün həyatını kökündən dəyişir və davamlı gərginlik mənbəyi olur.

    Hüquq Müdafiəçisi Shawan Jabarin Vəziyyəti Açıqlayır

    Al-Haq insan haqları təşkilatının baş direktoru Shawan Jabarin, mövcud vəziyyəti İsrailin fələstinlilərə qarşı apardığı geniş “həbs müharibəsi” kimi qiymətləndirir. Jabarin, həbslərin işğalın əsas alətlərindən biri olduğunu və fələstin xalqının mübarizə əzmini zəiflətmək məqsədi daşıdığını qeyd edir. O, azadlığa çıxmış Fələstinli məhbuslar üçün belə, həqiqi azadlığın yalnız işğal başa çatdıqdan sonra mümkün olacağını vurğulayır. Bu konteksdə, Həmas ilə əldə olunan hər hansı mübadilə razılaşması da daha geniş siyasi və humanitar gərginlik fonunda qiymətləndirilməlidir.

    24 saat

  • Pakistan-Əfqanıstan sülhü davam edəcəkmi

    Pakistan-Əfqanıstan sülhü davam edəcəkmi

    Doha danışıqları və atəşkəs elanı

    Bir həftə davam edən ciddi sərhəd zorakılığı sonrası Pakistan və Əfqanıstan arasında dərhal atəşkəs elan edilib. Qətərin paytaxtı Dohada aparılan danışıqlardan sonra qonşu ölkələr bütün hərbi əməliyyatları dayandırmağa razılaşıblar. Bu razılaşma, bölgədəki gərginliyi azaltmaq üçün vacib bir addım kimi qiymətləndirilir.

    Gərginliyin kökləri və ittihamlar

    Son bir həftə ərzində müşahidə olunan sərhəd gərginliyi, 2021-ci ildə Taliban Əfqanıstanda hakimiyyətə qayıtdıqdan bəri ən ciddi eskalasiya hesab olunur. İslamabad Kabil hökumətini Pakistanda hücumlarını gücləndirən “Təhrik-e-Taliban Pakistan” (TTP) silahlı qrupunun döyüşçülərinə sığınacaq verməkdə ittiham edir. Əfqanıstanın Taliban rəhbərləri isə bu ittihamları qətiyyətlə rədd edirlər.

    Uzunmüddətli sülh perspektivləri

    Vasitəçilər hesab edirlər ki, uzunmüddətli sülhün təməlləri artıq qoyulub. Lakin bu razılaşmanın hansı zəmanətlərə əsaslandığı və Pakistan-Əfqanıstan münaqişəsinin regional səviyyədə necə təzahür edəcəyi ilə bağlı suallar açıq qalır. Ekspertlər bölgədəki sabitliyin təmin edilməsi üçün əlavə diplomatik səylərin vacibliyini vurğulayırlar.

    24 saat

  • Pakistan-Əfqanıstan atəşkəsi: Nə məlumdur, davam edəcəkmi

    Pakistan-Əfqanıstan atəşkəsi: Nə məlumdur, davam edəcəkmi

    Pakistan və Əfqanıstan, iki Cənubi Asiya qonşusu arasında əlaqələrin 2021-ci ildə Talibanın hakimiyyətə qayıdışından bəri ən aşağı səviyyəyə düşməsindən sonra, sərhəddə bir həftə davam edən ölümcül toqquşmalardan sonra “dərhal atəşkəs razılaşması” əldə ediblər. Qətər Xarici İşlər Nazirliyi bazar günü bildirib ki, Doha danışıqlarından sonra Türkiyə ilə vasitəçilik etdiyi razılaşmaya əsasən, hər iki ölkə döyüşləri dayandırmaq və “davamlı sülh və sabitliyə” nail olmaq üçün birgə fəaliyyət göstərəcək.

    Son illərin ən şiddətli zorakılıq dalğasında onlarla insan həyatını itirib, yüzlərlə insan yaralanıb. Zorakılıq 2600 kilometrlik (1600 mil) sərhəd boyunca müxtəlif cəbhələrdə oktyabrın 11-də baş qaldırıb. İddialara görə, İslamabad Kabulda və cənub-şərqdəki Paktika əyalətində Pakistan daxilindəki hücumlarla əlaqələndirdiyi silahlı qruplara qarşı zərbələr endirib.

    Bəs atəşkəs razılaşması haqqında nə bilirik və növbəti addımlar nələr ola bilər?

    Atəşkəs Razılaşması haqqında nə bilirik?

    Qətərin paytaxtı Dohada Pakistan və Əfqanıstan arasında keçirilən danışıqların ardınca, “iki tərəf dərhal atəşkəsə və iki ölkə arasında davamlı sülh və sabitliyi möhkəmləndirmək üçün mexanizmlərin yaradılmasına razılıq verdi” deyə Qətər Xarici İşlər Nazirliyi bəyanatında bildirib.

    Bəyanatda həmçinin qeyd olunub: “İki tərəf atəşkəsin davamlılığını təmin etmək və onun həyata keçirilməsini etibarlı və davamlı şəkildə yoxlamaq üçün yaxın günlərdə davam görüşləri keçirməyə razılaşıb, bununla da hər iki ölkədə təhlükəsizlik və sabitliyin təmin olunmasına töhfə verəcək.”

    Qətər nazirliyinin bəyanatından sonra Pakistanın müdafiə naziri Xavaca Asif razılaşmanı X sosial şəbəkəsində təsdiqləyib. Asif yazıb: “Əfqanıstan ərazisindən gələn transsərhəd terrorizm dərhal dayandırılacaq. Hər iki ölkə bir-birinin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət edəcək.” O, əlavə edib ki, “nümayəndə heyətləri arasında detalları müzakirə etmək üçün oktyabrın 25-də Türkiyənin İstanbul şəhərində davam görüşü keçiriləcək.”

    Pakistanın Baş nazirinin müavini və Xarici İşlər Naziri İshaq Dar, bu barədə əldə olunan atəşkəs razılaşmasını “doğru istiqamətdə atılmış ilk addım” adlandırıb. O, X-dəki paylaşımında yazıb: “Əfqan torpağından Pakistana doğru yayılan terrorizmlə mübarizə aparmaq üçün növbəti Türkiyədə keçiriləcək görüşdə konkret və yoxlanıla bilən monitorinq mexanizminin yaradılmasını səbirsizliklə gözləyirik. Həyat itkilərinin qarşısını almaq üçün bütün səylərin göstərilməsi vacibdir.”

    Talibanın sözçüsü Zabihullah Mücahid bildirib ki, razılaşmanın şərtlərinə görə, “hər iki tərəf sülhə, qarşılıqlı hörmətə və güclü, konstruktiv qonşuluq münasibətlərinin qorunmasına sadiqliyini təsdiqləyir.” Mücahid X-dəki paylaşımında deyib: “Hər iki tərəf məsələləri və mübahisələri dialoq yolu ilə həll etməyə sadiqdir. Heç bir ölkənin digərinə qarşı düşmənçilik aktları həyata keçirməyəcəyinə, nə də Pakistan hökumətinə qarşı hücumlar edən qrupları dəstəkləməyəcəyinə qərar verilib.” Mücahid, ölkələrin “bir-birinin təhlükəsizlik qüvvələrini, mülki vətəndaşlarını və ya kritik infrastrukturunu hədəf almaqdan çəkinməyə” razılaşdığını vurğulayıb. Mücahid, Dar və Asif, danışıqlara vasitəçilik etdikləri üçün Qətər və Türkiyəyə təşəkkür ediblər.

    Pakistan niyə Əfqanıstanı öz ərazisindəki hücumlara görə günahlandırır?

    Pakistan Talibanın TTP (Taliban Pakistan) və digər silahlı qrupları öz ərazisində hücumlar həyata keçirməkdən çəkindirməsini istəyir. TTP üsyançıları və resurslarla zəngin Bəlucistan əyalətində fəaliyyət göstərən Bəlucistan Azadlıq Ordusu (BLA) tərəfindən həyata keçirilən silahlı hücumlar son illərdə kəskin artıb, 2025-ci il ən ölümcül il olmaq yolundadır. Əfqanıstanla sərhəddə yerləşən Xayber Paxtunxva və Bəlucistan zorakılığın əsas qurbanları olublar. İslamabaddakı Tədqiqat və Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin (CRSS) məlumatına görə, bu ilin ilk üç rübündə ən azı 2414 ölüm halı qeydə alınıb.

    Regional təhlükəsizlik maraqlarına görə bir vaxtlar müttəfiq olan Pakistan və Taliban, İslamabad Əfqanıstanın TTP-yə sığınacaq verdiyini iddia etdikdən sonra münasibətlər pozulub – Kabul isə bu ittihamı rədd edir. Kabul və İslamabad həmçinin Pakistan tərəfindən tanınan, lakin Əfqanıstan tərəfindən tanınmayan, Durand xətti adlanan beynəlxalq sərhədləri ilə bağlı da toqquşurlar. TTP-nin ideologiyası Əfqanıstandakı Talibanla uyğun gəlir. Lakin bu qrupların məqsədləri fərqlidir və müstəqil fəaliyyət göstərirlər.

    Pakistan Talibandan Əfqanıstanla məsaməli sərhəd bölgələrində fəaliyyət göstərən bu qrupların sərbəst fəaliyyətinə icazə verilməyəcəyinə və sərhəddən hücumların dayandırılacağına dair təminat istəyir. Bazar günü daha sonra Mücahid, Taliban sözçüsü, Əfqan torpağının “başqa heç bir ölkəyə qarşı istifadəsinə icazə verilməyəcəyini” vurğulayıb. O, Əfqanıstan hökumətinin rəsmi adını nəzərdə tutaraq, bunun “İslam Əmirliyinin ardıcıl mövqeyi” olduğunu deyib. “Heç kimə qarşı heç bir hücumu dəstəkləmir və həmişə bu mövqeyi vurğulayıb,” o, X-də yazıb.

    İslamabad həmçinin Talibandan Əfqanıstan daxilində Pakistanın sabitliyinə və daha geniş regional strategiyasına təhdid hesab etdiyi Pakistan əleyhinə şəbəkələrin yenidən qruplaşmasının və ya genişlənməsinin qarşısını almasını istəyir. Kabulda fəaliyyət göstərən siyasi analitik Abdullah Baheer bildirib ki, Əfqanıstanı bombalamaq və mülki vətəndaşları öldürmək “problemli bir modeldir.” O, Al Jazeera-ya deyib: “Keçən həftəki bombardmanlara baxmayaraq, 50-yə yaxın ölü və 550 yaralı ilə, Əfqanıstanda hər hansı bir TTP əməliyyatçısını vurduqlarını göstərən bir sübut göstərin.”

    O əlavə edib ki, TTP Talibanın Əfqanıstanda hakimiyyətə gəlməsindən çox əvvəl mövcud olmuş Pakistandakı yerli üsyançı qrupdur. “Talibanın gəlib TTP-ni siyasi və ya hərbi məqsədlərini izləməkdən dayandıracağını gözləyirsinizmi?” o soruşub. “TTP-nin Əfqanıstandakı təhlükəsiz sığınacaqlardan fəaliyyət göstərdiyi arqumentini qəbul edək. Sual budur ki, siz müstəqil bir qrup üzərindəki təsiri onları tamamilə idarə etmək səviyyəsinə qədər səhv salırsınız,” o əlavə edib. Əvvəllər qeyd edildiyi kimi, Taliban Əfqanıstanın sərhədləri daxilində TTP-yə sığınacaq verdiyini inkar edir.

    Pakistan daxilində hücumların kəskin artmasının səbəbi nədir?

    İslamabad 2001-ci ildə ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi NATO qoşunları tərəfindən devrildikdən sonra Talibanın əsas dəstəkçisi idi. O, həmçinin Taliban döyüşçülərinə 20 il ərzində ABŞ-ın Əfqanıstanı işğalına qarşı silahlı üsyan apardıqları zaman sığınacaq verməkdə ittiham olunurdu. Lakin Pakistan daxilində hücumların artması ilə münasibətlər pisləşib. Müstəqil qeyri-kommersiya təşkilatı olan Silahlı Münaqişə Yerləşmə və Hadisə Məlumatlarına (ACLED) görə, TTP Pakistanın ən böyük milli təhlükəsizlik təhdidlərindən biri kimi yenidən ortaya çıxıb və son bir ildə Pakistan qüvvələrinə qarşı 600-dən çox hücum həyata keçirib.

    İslamabaddakı CRSS analitik mərkəzinin məlumatına görə, bu ilin ilk üç rübündə zorakılıq keçən illə müqayisədə 46 faiz artıb. TTP-nin törətdiyi zorakılıq 2000-ci illərin sonu və 2010-cu illərin əvvəlindəki zirvəsindən azalmışdı. Bu, İslamabadın 2021-ci ildə silahlı qruplarla danışıqlar aparması və onların bəzi tələblərini, o cümlədən üzvlərinin həbsdən azad edilməsi və qəbilə bölgələrində hərbi əməliyyatlara son qoyulması tələblərini həll etməsi nəticəsində baş vermişdi. TTP həmçinin 2018-ci ildə qəbilə bölgəsinin Xayber Paxtunxva əyaləti ilə birləşdirilməsinin geri qaytarılmasını tələb edirdi. Onların islam qanunlarını daha sərt tətbiq etməsi tələblərindən biridir. TTP-nin sələfi təfsiri də bu tələblər sırasındadır.

    2021-ci ilin avqustunda Taliban Kabulu ələ keçirdikdən bir ay sonra, Pakistanın o zamankı baş naziri İmran Xanın dəstəklədiyi qərarla Pakistan ordusu ilə TTP arasında Talibanın vasitəçiliyi ilə danışıqlar aparıldı. Lakin silahlı qruplarla danışıqların tərəfdarı olan Xan 2022-ci ilin aprelində baş nazir vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. TTP İslamabadı bölgədə yenidən hərbi əməliyyatlara başlamaqda ittiham edərək 2022-ci ildə birtərəfli qaydada atəşkəs razılaşmasından çıxdıqdan sonra zorakılıq artdı.

    2007-ci ildə yarandığı gündən bəri TTP mülki əhalini və hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarını hədəf alaraq minlərlə insanın ölümünə səbəb olub. Onların ən ölümcül hücumu 2014-cü ilin dekabrında Peşəvarda Ordu İctimai Məktəbini (APS) hədəf alaraq 130-dan çox şagirdi qətlə yetirməsi ilə baş vermişdi. Qrup Pakistanda qadağan olunaraq ABŞ tərəfindən “terrorçu” qrup elan edilib.

    Pakistan ordusu qrupu zərərsizləşdirmək üçün çoxsaylı əməliyyatlar keçirsə də, döyüşçülər qonşu ölkələr arasında məsaməli sərhəddən istifadə edərək irəli-geri hərəkət etdikləri üçün məqsədinə çata bilməyib. Siyasi analitik Baheer bildirib ki, “müharibədə qalib yoxdur. Yalnız uduzanlar var.” Kabulda yerləşən analitik soruşub: “Əfqanıstanı bombalayaraq təslim etmək məntiqi ABŞ üçün 20 illik işğalları boyunca işə yaramadı. Niyə indi işə yarayacağını düşünürük?”

    24 saat

  • Pakistan Əfqanıstana savaş xəbərdarlığı: Münaqişə istəyərsə, hazırıq

    Pakistan Əfqanıstana savaş xəbərdarlığı: Münaqişə istəyərsə, hazırıq

    Pakistan Müdafiə Nazirindən Əfqanıstanla Sərhəd Gərginliyi Barədə Kəskin Açıqlamalar

    Pakistanın Müdafiə naziri Xavaca Məhəmməd Asıf Samaa TV-yə verdiyi müsahibədə ölkəsi ilə Əfqanıstan arasında baş verən və 48 saatlıq atəşkəslə dayandırılan son qarşıdurmaları dəyərləndirib. O, Pakistan-Əfqanıstan sərhədindəki gərginlik ilə bağlı vacib açıqlamalar verib.

    Gərginlik və Pakistanın Mövqeyi

    Asıf, Pakistanın Əfqanıstanla sərhədindəki qarşıdurmaların illərdir davam edən bir vəziyyət olduğunu xatırladaraq, Əfqanıstan rəhbərliyinin münaqişə istəməsi halında Pakistanın bu istəyi yerinə yetirməyə hazır olduğunu bildirib. O qeyd edib ki, məsələni Əfqanıstan rəhbərliyi ilə müzakirə etmək çağırışları “yersiz” görünür. Asıf əlavə edib ki, Pakistan qarşıdurmalarla bağlı Səudiyyə Ərəbistanı və digər müsəlman dövlətləri ilə təmasdadır. Bu vəziyyət Pakistan-Əfqanıstan sərhədindəki gərginlikin beynəlxalq ölçüsünü göstərir.

    Sərhəddəki Qarşıdurmaların Xronologiyası

    Oktyabrın 9-da Əfqanıstanın paytaxtı Kabildə partlayış səsləri eşidilmiş, daha sonra Əfqanıstan rəhbərliyi Marğa və Kabildə baş verən partlayışlarla bağlı Pakistanı günahlandırmışdı. Oktyabrın 11-də isə Əfqanıstanın Pakistanla sərhədindəki Paktiya vilayətində iki ölkənin sərhəd qüvvələri arasında qarşıdurma baş verib. Əfqanıstan rəhbərliyi Pakistan sərhədindəki bu qarşıdurmada 58 Pakistan əsgərinin həlak olduğunu, 30 əsgərin yaralandığını, çox sayda silah və texnikanın Əfqanıstan sərhəd mühafizəçilərinin əlinə keçdiyini iddia edib. Əfqanıstan rəhbərliyinin sözçüsü Zəbihullah Mücahid qarşıdurmalarda 9 Əfqanıstan əsgərinin öldüyünü bildirmişdi. Mücahid, qarşıdurmaların Qətər və Səudiyyə Ərəbistanının vasitəçiliyi ilə dayandırıldığını qeyd etmişdi. Pakistan ordusu Əfqanıstan sərhəd qüvvələri ilə baş verən qarşıdurmalarda 23 Pakistan əsgərinin həyatını itirdiyini, 29 əsgərin yaralandığını, Əfqanıstan rəhbərliyi ilə əlaqəli 200-dən çox “terrorçunun” zərərsizləşdirildiyini irəli sürmüşdü. Bu hadisələr Pakistan-Əfqanıstan sərhədindəki gərginlikin ciddi ölçülərini nümayiş etdirir.

    Son Gərginlik və Atəşkəs

    Dünən iki ölkə sərhədində qarşıdurmalar yenidən alovlanmış və Əfqanıstan rəhbərliyi bu qarşıdurmada 12 nəfərin həyatını itirdiyini bildirmişdi. Əfqanıstan bu hücumlara cavab verildiyini və bir çox Pakistan əsgərinin öldürüldüyünü qeyd etmişdi. Pakistan Ordusu Xalqla Əlaqələr Birimi (ISPR) tərəfindən verilən açıqlamada da Əfqanıstanın Xayber Paxtunxvadakı sərhəd karakollarına hücum təşkil etdiyi və hücumlara cavab olaraq 25-30 Əfqanıstan qüvvəsinin öldüyü təxmin edildiyi qeyd edilmişdi. Əfqanıstan rəhbərliyinin ölkənin Spin Boldak bölgəsi ilə Pakistanın Çaman bölgəsində yaşanan qarşıdurmalardan sonra atəşkəs tələbində olduğu iddia edilmişdi. Nəhayət, bu gün Pakistan Xarici İşlər Nazirliyi Əfqanıstanın tələbi ilə iki ölkə arasında 48 saatlıq atəşkəs barədə razılığa gəlindiyini elan etdi. Bu atəşkəs Pakistan-Əfqanıstan sərhədindəki gərginlik müvəqqəti də olsa, yüngülləşib.

    24 saat