Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) Nazirlər Şurası, Azərbaycan və Ermənistanın birgə müraciəti əsasında Minsk Qrupunun ləğvinə dair tarixi qərar qəbul edib. Bu addım illərdir davam edən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesində yeni bir səhifə açır və regionda davamlı sülhə nail olunması istiqamətində atılan mühüm addım kimi qiymətləndirilir.
Tarixi Qərar və Rəsmilərin Reaksiyası
Sentyabrın 1-də ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri Elina Valtonen və baş katib Feridun Sinirlioğlu, hər iki ölkənin birgə müraciəti əsasında Minsk Qrupu və onunla əlaqəli strukturların ləğvi qərarını müsbət qarşıladıqlarını bəyan ediblər. Elina Valtonen Ermənistan və Azərbaycanı sülh və münasibətlərin normallaşdırılması yolunda əldə etdikləri tarixi razılaşmalara, habelə onların icrasına başlamaq barədə qətiyyətli mövqelərinə görə təbrik edib. O, tərəflərin birgə müraciətinə dərhal cavab verdiyini və bu prosesdə göstərdikləri əməkdaşlığa görə dərin minnətdarlığını ifadə edib. Valtonen həmçinin, konsensusa nail olmaqda iştirakçı dövlətlərin nümayiş etdirdiyi əməkdaşlıq ruhunu yüksək qiymətləndirib. Baş katib Feridun Sinirlioğlu bu hadisəni on illərlə davam edən münaqişə və etimadsızlıqdan sonra diplomatiyanın nələrə nail ola biləcəyini göstərən tarixi bir an kimi xarakterizə edib. O, tərəflər arasında ortaq məxrəcə gəlmək iradəsi olduğu zaman razılaşmanın mümkünlüyünü vurğulayıb.
Ləğv Prosesi və Gələcək Öhdəliklər
ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri və baş katibi Azərbaycan, Ermənistan və bütün regionda dayanıqlı sülh və sabitliyin təmin edilməsi istiqamətində səylərinə dəstək vermək öhdəliklərini bir daha təsdiqləyiblər. Qeyd edək ki, Minsk Qrupunun ləğvi üçün birgə müraciət avqustun 8-də Vaşinqtonda Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri tərəfindən imzalanmışdı. Nazirlər Şurasının bu qərarı ATƏT-ə üzv olan bütün 57 dövlət tərəfindən yekdil razılıq (konsensus) əsasında qəbul edilib. Bəyanatda vurğulanır ki, bu qərardan sonra yalnız əmlak və ləvazimatların təhvil verilməsi kimi inzibati fəaliyyətlər davam edəcək və ləğvetmə prosesi ən geci 2025-ci il dekabrın 1-nə qədər tamamlanacaq.
Minsk Qrupunun Tarixi və Tənqidləri
1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə yaradılan qrupa Fransa, Rusiya və ABŞ həmsədrlik edirdi. Bu qrup 2020-ci ildə baş vermiş İkinci Qarabağ müharibəsinə qədər Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqlar üçün əsas platforma kimi fəaliyyət göstərmişdi. Lakin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev dəfələrlə çıxışlarında Minsk Qrupunu sərt şəkildə tənqid edərək, qurumun illərlə davam edən fəaliyyətsizliyini münaqişənin həllinin yubanmasının və nəticədə müharibənin başlanmasının əsas səbəblərindən biri hesab etmişdi. Həmsədr ölkələrin fəaliyyətsizliyi Azərbaycanın haqlı iradlarına səbəb olmuşdu. Qrupun ləğvi Azərbaycanın Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalanması üçün irəli sürdüyü əsas şərtlərdən biri idi. Mart ayının ortalarında mətn üzrə razılıq əldə edilmiş həmin müqavilə, avqustun 8-də Vaşinqtonda ilkin olaraq paraflansa da, hələ ki imzalanmayıb.
