AB Ukraynaya Dəstək Üçün Dondurulmuş Rusiya Aktivlərinə Əl Atır
Avropa İttifaqı (AB) cümə axşamı Ukraynanın yaxın iki il ərzində ehtiyac duyduğu maliyyəni təmin etmək üçün qərar qəbul edəcək. Bu dəstək dondurulmuş Rusiya aktivlərindən əldə edilən gəlirlər hesabına həyata keçiriləcək. Təxminən 250 milyard avro dəyərində olan bu Rusiya varlıqlarının likvidləşdirilməsi ilə ABŞ-dan raketlər, tanklar və digər hərbi texnika alınacaq. Beləliklə, Rusiya öz vəsaiti ilə əldə edilmiş silahlarla vurulacaq.
Bu qərara Rusiyadan sərt reaksiya gecikmədi. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi qərarı “oğurluq” adlandıraraq, “cavabı acı olacaq” şərhini verib. Lakin Belçika dondurulmuş Rusiya aktivlərinin Ukraynaya dəstək məqsədilə istifadəsinə etiraz edərək prosesi dayandırmaqla hədələyir.
Ukraynaya Maliyyə Dəstəyinin İstifadə Mexanizmi
AB Şurasının sədri Antonio Koşta Brüsseldəki zirvə görüşü öncəsi bu qərarın qəbul ediləcəyini elan edib. Rusiya aktivlərinin Ukraynanın müdafiə müharibəsinə dəstək məqsədilə istifadə edilməsi müharibənin əvvəlindən gündəmdə olan məsələlərdən idi. Bəzi ölkələr bütün fondun Avropa silahlarına xərclənməsini istəyir, digərləri isə Ukraynanın bu vəsaiti ABŞ istehsalı silahlar və büdcə dəstəyi üçün də istifadə edə biləcəyini müdafiə edir.
Ukrayna rəhbərliyi, xüsusilə Prezident Zelenski, fondun ilin sonuna qədər sərbəst buraxılmasını və istifadəsinə tam muxtariyyət verilməsini tələb edir. Avropa Komissiyası isə vəsaitin böyük hissəsinin Ukrayna və Avropa silahlarına, kiçik bir hissəsinin isə ümumi büdcə dəstəyi kimi istifadə olunmasını nəzərdə tutan bir uzlaşma təklif edib. Rusiya bu planı qeyri-qanuni əmlak zəbti kimi qiymətləndirərək cavab tədbirləri ilə hədələyir.
Belçikanın Şərtləri və Risk Paylaşımı
Lakin fondların əhəmiyyətli bir hissəsini idarə edən Belçika bu təklifə etiraz edib. Belçikanın Baş naziri Bart De Vever zirvəyə gələrkən planın qəbul edilməsi üçün üç şərt irəli sürüb. De Vever bildirib: “Bu şərtlər yerinə yetirilərsə irəliləyə bilərik. Əks halda, bu qərarı Avropa səviyyəsində və milli səviyyədə dayandırmaq üçün əlimdən gələni edəcəyəm.”
Belçika, sözügedən dondurulmuş Rusiya aktivlərini idarə edən “Euroclear” vasitəsilə planın mərkəzində yer alır. De Vever bütün AB üzvlərindən bu planın yarada biləcəyi riskləri bölüşməyi tələb edib. Bu, Rusiyanın aça biləcəyi mümkün məhkəmə iddialarının xərclərinin və geri ödəmə ehtimalı yarandıqda yaranacaq yükün ortaq şəkildə öhdələnməsi deməkdir. De Vever vurğulayıb: “Risk mövzusunda şəffaflıq olmalı, bu qərarın hüquqi əsası da aydın olmalıdır.”
Antonio Koşta isə Ukraynanın 2026 və 2027-ci illərədək olan maliyyə ehtiyaclarının qarşılanacağını qeyd edib və texniki detalların daha sonra müəyyənləşdiriləcəyini bildirib. Beləliklə, Ukraynaya maliyyə dəstəyi məsələsi beynəlxalq gündəmdə mühüm yerini qoruyur.
