Pakistanda “Namus Cinayəti”: Cütlüyün Qətlində 13 Nəfər Həbs Edildi
İslamabad, Pakistan – Pakistan hakimiyyəti ölkənin cənub-qərbində yerləşən Balochistan əyalətində bir cütlüyün qətli ilə əlaqədar 13 nəfəri, o cümlədən bir qəbilə liderini həbs edib.
Həbslər, cinayətin videogörüntülərinin sosial şəbəkələrdə sürətlə yayılmasından sonra ölkə daxilində geniş rezonans doğurub. Bir çoxları bu hadisəni Cənubi Asiyada tez-tez rast gəlinən “namus cinayəti” hallarına daha bir nümunə kimi qiymətləndirib.
Polis tərəfindən bazar ertəsi açılan cinayət işində qətlə yetirilən cütlüyün Bano Bibi və əri Ehsan Ullah olduğu, hadisənin isə may ayında Balochistanın paytaxtı Quettanın yaxınlığında baş verdiyi qeyd olunur.
Pakistan və Hindistanda geniş yayılan namus cinayətləri əsasən ailənin, qəbilənin və ya kastanın şərəfinə toxunulduğu düşünülən hallarda, xüsusən də ailələrin razılığı olmadan evlənən və ya qaçan cütlüklərə qarşı törədilir. Belə cinayətlərin əksəriyyəti hesabatlarda öz əksini tapmır.
Balochistan polis rəsmisi Seyid Suboor Ağa “Al Jazeera”yə verdiyi açıqlamada, məsələ ilə bağlı araşdırmaların davam etdiyini və daha çox həbslərin olacağını, o cümlədən Banonun qətldə şübhəli bilinən və hələ də azadlıqda olan qardaşının tutulacağını bildirib.
Qətlin viral olan videolarında bir qrup silahlı şəxsin səhra ərazidə nəqliyyat vasitələrinin ətrafına toplandığı görünür. Videoda kütlə Bano Bibi tərəfindən nəqliyyat vasitələrindən uzaq durmağa çağırılır, sonra isə cütlük güllələnir, hətta artıq hərəkətsiz halda qumda qanlar içində yatan bədənlərinə də atəş açılır.
Cinayət işində səkkiz şübhəlinin adı qeyd olunub, həmçinin hadisədə iştirak edən 15 digər naməlum şəxsin də olduğu bildirilib. İlkin məlumata görə, cütlük yerli qəbilə lideri Sərdar Şerbaz Xanın qarşısına gətirilib. O, cütlüyü “əxlaqsız münasibətlərdə” ittiham edərək, onların öldürülməsi əmrini verib.
Orta Əsr Praktikalarının Zülmü
Pakistanın “namus cinayətləri” və qadınlara qarşı digər zorakılıq formaları üzrə acınacaqlı bir qeydi var.
İslamabadda yerləşən müstəqil təşkilat olan Dayanıqlı Sosial İnkişaf Təşkilatının (SSDO) məlumatına görə, 2024-cü ildə ölkə daxilində 32 mindən çox gender əsaslı zorakılıq halı qeydə alınıb. Buraya 547 “namus cinayəti” də daxildir ki, bunlardan 32-si Balochistanda baş verib və yalnız biri məhkəmə hökmü ilə nəticələnib.
Ölkənin aparıcı hüquq müdafiə təşkilatı olan Pakistan İnsan Hüquqları Komissiyasının (HRCP) baş katibi Harris Xalik bildirib ki, namus adı ilə törədilən cinayətlər Pakistanın bir çox yerində hələ də mövcud olan “orta əsr praktikalarının zülmünü” təsdiqləyir.
Xalik “Al Jazeera”yə deyib: “Dövlət vətəndaşlarının həyat hüququnu təmin etmək və qanunun aliliyini bərqərar etmək əvəzinə, bu cür praktikaları qoruyan qəbilə başçılarını və feodal ağalarını himayə edir ki, onlar yerli əhali və resurslar üzərindəki hakimiyyətlərini davam etdirsinlər”.
Balochistanın Çətinlikləri və Qadınların Vəziyyəti
Pakistanın ən böyük, lakin əhalisi ən az olan, minerallarla zəngin Balochistan əyalətində hökumət və ölkədən ayrılmağı tələb edən etnik Baloch separatçıları arasında on illərdir ki, münaqişə hökm sürür.
Baloch qadın hüquqları qrupunun üzvü, hüquq müdafiəçisi Sammi Din Baloch bildirib ki, Balochistanda qadınların qətli artıq “adi hal”a çevrilib və bu, patriarxal cəmiyyətlərin dərin kök salmış problemlərindən biridir.
“Balochistanda qadınlar sevgiyə görə öldürülür, etirazlarına görə yox edilir və qəbilə hakimiyyətinin və dövlətin dəstəklədiyi susqunluğun altında basdırılır. Bunlar təcrid olunmuş faciələr deyil. Bunlar Balochistanı itaətkar, qadınlarını isə əhəmiyyətsiz saxlamaq üçün yaradılmış bir sistemin bədəlidir”, – o, “Al Jazeera”yə deyib.
Balochun sözlərinə görə, video viral olmasaydı, hökumət bu cinayətlərlə bağlı hərəkətə keçməyəcəkdi.
“Baloch qadınları iki zorakılıq növü arasında sıxışıb qalmışdır: qəbilə patriarxiyasının qəddarlığı və dövlətin soyuq repressiyası. Biri səssizcə öldürür, digəri isə qanun adı ilə öldürür”, – o deyib. “Dövlətin Balochistanı demokratikləşdirməkdən imtina etməsi təsadüfi deyil. Bu, siyasətdir. İdarəetməni feodal güclü adamlara həvalə etməklə dövlət bölgəni nəzarətdə saxlayır, qadınlarını əlçatmaz edir və dissidentliyini cinayətə çevirir.”
24 saat
