Britaniya Baş naziri Keir Starmer Nazirlər Kabinetinə bildirib ki, İsrail Qəzzadakı müharibəni dayandırmaq və davamlı sülh prosesinə sadiq qalmaq üçün “əsaslı addımlar” atmasa, Birləşmiş Krallıq sentyabr ayına qədər Fələstin dövlətini tanıyacaq.
Hökumətin çərşənbə axşamı keçirilən təcili Nazirlər Kabineti iclasından sonra yaydığı bəyanata görə, Starmer bu addımın Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu-Yorkda keçiriləcək Baş Assambleyasından əvvəl atıla biləcəyini qeyd edib. Bunun üçün İsrail atəşkəsə razılaşmalı, işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin bəzi hissələrini ilhaq etmək planlarını dayandırmalı və iki dövlətli həllə aparan siyasi yolu dəstəkləməlidir.
Bəyanatda əlavə edilib ki, Starmer İsrail və HƏMAS arasında bərabərlik olmadığını təkrarlayıb. O, HƏMAS-dan girovların hamısını azad etməyi, atəşkəsə imza atmağı, Qəzza hökumətində heç bir rol oynamayacaqlarını qəbul etməyi və tərksilah etməyi tələb edib.
Starmer nazirlərin yay tətilini yarıda kəsərək, Avropa rəhbərliyi ilə sülh təşəbbüsü layihəsini və BMT-nin böyük aclıq təhlükəsi barədə xəbərdarlıq etdiyi Qəzzaya humanitar yardımın artırılması planlarını müzakirə edib.
Keçmişdə Birləşmiş Krallıq hökumətləri Fələstin dövlətinin tanınmasını “vaxtı gələndə” dəstəkləsələr də, heç biri bunu konkret son tarixlə və ya bu qədər açıq şərtlərlə əlaqələndirməyib. Bu məsələdə əvvəlki hökumətlərin sələfi mövqeyi indiki mövqedən fərqli olub.
İsraildən Sərt Reaksiya
İsrail bu bəyanatdan sonra Birləşmiş Krallığa sərt reaksiya verib, bunu “HƏMAS-a mükafat” adlandırıb. İsrail Qəzzadakı müharibəni bitirmək üçün diplomatik səylərə yalnız zərbə vuracağını bildirib.
İsrailin Xarici İşlər Nazirliyi “X” platformasında yaydığı bəyanatda Böyük Britaniyanın bu addımının atəşkəs şanslarına zərər verəcəyini iddia edib. Qeyd edək ki, İsrail sonuncu razılaşdırılmış atəşkəsi mart ayında pozmuşdu.
Reuters-in məlumatına görə, Starmer planı ictimaiyyətə açıqlamazdan əvvəl telefon danışığında İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahuya məlumat verib. Söhbətin detalları açıqlanmayıb.
Bu arada, ABŞ prezidenti Donald Tramp Britaniyanın tanınma planları ilə bağlı Starmerlə heç bir danışıq aparmadığını inkar edib.
Tramp çərşənbə axşamı “Air Force One” təyyarəsində jurnalistlərə “Biz bunu heç vaxt müzakirə etməmişik” deyib.
“İki Dövlətli Həll”in Gələcəyi
Starmerin Leyboristlər Partiyasında artan səslərin dəstəklədiyi bu təklif, ardıcıl hökumətlərin tanınmanı “doğru vaxt” lazım olduğunu əsas gətirərək uzun müddət təxirə saldığı Böyük Britaniyanın mövqeyində əsaslı dəyişiklik deməkdir.
Starmerin öz partiyasından gələn təzyiqlərlə mövqeyi dəyişib. Leyboristlərin deputatlarının yarıdan çoxu hökuməti İsraili sülhə doğru itələmək üçün rəsmi olaraq Fələstin dövlətini tanımağa tələb edən bir məktub imzalayıb.
Jurnalistlərə danışan Starmer, açıqlamanın vaxtını və şərtlərini müdafiə edərək, qərarın Qəzzadakı “dözülməz vəziyyət” və iki dövlətli həllin əlçatmaz olmasından narahatlıq səbəbindən verildiyini söyləyib.
“Bu, məqsədi irəli aparmaq üçündür,” o deyib. “Bu, indi edildi, çünki mən xüsusilə narahatam ki, iki dövlətli həll ideyası azalır və bu gün uzun illərdir olduğundan daha uzaq görünür.”
O əlavə edib ki, Fələstinin tanınması Böyük Britaniyanın Avropalı tərəfdaşları ilə birlikdə hazırladığı səkkiz bəndlik sülh planının bir hissəsi olacaq. Keçən həftə Fransa prezidenti Emmanuel Makron bildirmişdi ki, Fransa sentyabrda Fələstin dövlətini rəsmi olaraq tanıyacaq və bu addımı atan ən böyük və nüfuzlu Avropa dövləti olacaq. Avropa Birliyi üzvləri Norveç, İspaniya və İrlandiya Respublikası əvvəllər Fələstin Dövlətini tanıdıqlarını bəyan etmişdilər.
Starmerə məktubu təşkil edən Leyborist deputat Sara Çempion deyib ki, Fələstin dövlətçiliyini tanımaq üçün heç vaxt mükəmməl bir an olmayacaq, lakin bunun son şans ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.
“Lakin bizdə iki dövlətli həllin heç vaxt gerçəkləşməsinin qarşısını almaq üçün mükəmməl fırtına var,” o deyib. “Fələstinlilərin tanınma haqqına inanırsansa, indi ya heç vaxtdır.”
24 saat
