admin

Tag: #Əfqanıstan

  • Taliban ABŞ-ın 20 ildir nəzarət etdiyi Əfqanıstan hərbi bazasına Trampın sahiblənmək təklifini rədd etdi

    Taliban ABŞ-ın 20 ildir nəzarət etdiyi Əfqanıstan hərbi bazasına Trampın sahiblənmək təklifini rədd etdi

    ABŞ prezidenti Donald Trampın Əfqanıstanda yerləşən Bagram aviabazası ilə bağlı səsləndirdiyi tələblərə Taliban hərəkatından sərt reaksiya gəlib. Taliban rəsmiləri, ölkənin ərazi bütövlüyünün qorunmasının prioritet olduğunu vurğulayaraq, bazanın geri qaytarılması çağırışlarını rədd ediblər.

    Taliban ABŞ-ın tələblərini rədd etdi

    Taliban sözçüsü Zəbihullah Mücahid, ABŞ prezidentinin bu tələbinin qəbuledilməz olduğunu bildirib. O, Bagram aviabazası məsələsinin Əfqanıstanın daxili işi olduğunu və ölkənin müstəqilliyinə hörmət edilməsinin vacibliyini qeyd edib. Mücahid, ABŞ-ı “realizm və rasionallıq” prinsiplərinə sadiq qalmağa çağırıb.

    Taliban rəsmisi əlavə edib ki, Əfqanıstan xarici siyasətində iqtisadiyyata üstünlük verir və bütün dövlətlərlə qarşılıqlı maraqlara əsaslanan konstruktiv əlaqələr qurmağa çalışır. O, həmçinin, ABŞ-la aparılan bütün ikitərəfli danışıqlarda Əfqanıstanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyünün ən yüksək əhəmiyyətə malik olduğunu daim vurğuladıqlarını bildirib.

    Doha sazişinə hörmət çağırışı

    Zəbihullah Mücahid, ABŞ-ın Doha sazişinə sadiq qalmasının vacibliyini də xüsusi vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu sazişə əsasən, ABŞ Əfqanıstanın ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə qarşı güc tətbiq etməyəcəyinə, həmçinin ölkənin daxili işlərinə müdaxilə etməyəcəyinə söz verib. Taliban sözçüsü, ABŞ-ın bu öhdəliklərinə sadiq qalmasının bölgədə sülh və sabitliyin təmin edilməsi üçün zəruri olduğunu bildirib.

    Qeyd edək ki, Doha Sazişi 2020-ci ildə ABŞ və Taliban arasında imzalanmış və ABŞ qoşunlarının Əfqanıstandan çıxarılmasına yol açmışdı. Lakin son hadisələr göstərir ki, bu sazişin şərtləri hələ də tam olaraq yerinə yetirilmir və tərəflər arasında fikir ayrılıqları mövcuddur.

    Əfqanıstan torpağının güzəştə gedilməsi mümkünsüzdür

    Müdafiə Nazirliyinin qərargah rəisi Fəasihuddin Fitrət də Bagram aviabazası ilə bağlı məsələyə toxunub. O, Əfqanıstan mediasına yayımlanan çıxışında, ölkə torpağının bir qarışının belə heç kimə güzəştə gedilməsinin qətiyyən mümkünsüz olduğunu bildirib. Fitrət, Əfqanıstanın suveren hüquqlarını qoruyacağını və heç bir xarici təzyiqə boyun əyməyəcəyini vurğulayıb.

    Xatırladaq ki, Taliban ötən ilin avqust ayında Bagramdakı keçidin üçüncü ildönümünü ABŞ-dan qalma hərbi texnika ilə təntənəli şəkildə qeyd etmişdi. Bu hadisə, Ağ Evin diqqətini cəlb etmiş və Donald Trampın sələfi Co Baydeni qoşunların çıxarılması zamanı “kobud səriştəsizlik” etdiyinə görə tənqid etməsinə səbəb olmuşdu. Tramp, Böyük Britaniyaya səfəri zamanı Talibanın iqtisadi böhran, beynəlxalq legitimlik, daxili çəkişmələr və rəqib silahlı qruplarla mübarizə apardığı bir vaxtda ABŞ hərbçilərinin geri qayıtmasına razılıq verə biləcəyinə eyham vurmuşdu.

    ABŞ və Taliban arasında rəsmi diplomatik əlaqələr olmasa da, tərəflər arasında girov mübadiləsi ilə bağlı danışıqlar aparılıb. Bu ilin mart ayında Əfqanıstanda turist kimi səyahət edərkən qaçırılan amerikalı kişi Taliban tərəfindən azad edilib. Taliban həmçinin ABŞ və Əfqanıstan arasında münasibətlərin normallaşdırılması çərçivəsində ABŞ elçiləri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılığa gəldiyini bildirib. Lakin məhbus mübadiləsinin təfərrüatları açıqlanmayıb və Ağ Ev bu barədə şərh verməyib.

    sələfi

    24 saat

  • Trumpdan Əfqanıstana təhdid: Qaytarılmasa, işlər pisləşər

    Trumpdan Əfqanıstana təhdid: Qaytarılmasa, işlər pisləşər

    Donald Trampın Əfqanıstana Sərt Xəbərdarlığı

    ABŞ prezidenti Donald Tramp özünün Truth Social adlı sosial media platformasından Əfqanıstana xəbərdarlıq edib. O, Birləşmiş Ştatların inşa etdiyi Baqram Hərbi Hava Bazasını geri qaytarmadığı təqdirdə ölkəni “xoşagəlməz hadisələrin” gözlədiyini bildirib. Bu mesaj beynəlxalq siyasi dairələrdə geniş müzakirələrə səbəb olub.

    Bazağın Strateji Əhəmiyyəti

    Bu bəyanatdan öncə, sabiq ABŞ prezidenti İngiltərəyə rəsmi səfərinin son günündə keçirdiyi mətbuat konfransında bazanın strateji əhəmiyyətinə xüsusi diqqət yetirmişdi. Həmin zaman o, “Biz oranı geri almağa çalışırıq, oraya ehtiyacımız var. Həmin bazanı geri istəyirik. Baqram Hərbi Hava Bazasını istəməyimizin əsas səbəblərindən biri, buranın Çinin nüvə silahlarını istehsal etdiyi yerdən təxminən bir saatlıq məsafədə yerləşməsidir” deyə vurğulamışdı.

    Bayden Administrasiyasına Qarşı İttihamlar

    Sabiq prezident əvvəlki açıqlamalarında da keçmiş Prezident Co Baydenin rəhbərliyini Baqram Hərbi Hava Bazasını Çinin nəzarətinə buraxmaqda kəskin şəkildə ittiham etmişdi. Trampın fikrincə, bu qərar ABŞ-ın regional təhlükəsizlik maraqlarına ciddi zərbə vurmuş strateji bir səhv idi. Onun bu iddiaları hələ də siyasi çevrələrdə geniş rezonans doğurmaqdadır.

    24 saat

  • Taliban Əfqanıstandan Britaniyalı yaşlı cütlüyü sərbəst buraxdı

    Taliban Əfqanıstandan Britaniyalı yaşlı cütlüyü sərbəst buraxdı

    Böyük Britaniya iki həmvətənlinin fevral ayında həbsindən sonra azad edilməsi üçün aparılan danışıqlara rəhbərlik etdiyi üçün Qatara təşəkkür edir.

    Britaniyalı Cütlüyün Əfqanıstandan Azad Edilməsi

    Əfqanıstanın Taliban hökuməti, demək olar ki, səkkiz ay ərzində naməlum ittihamlarla saxlanılan Britaniyalı cütlüyü azad edib.

    80 yaşlı Peter Reynolds və 76 yaşlı həyat yoldaşı Barbara Reynolds məhkəmə dinləməsindən sonra cümə günü həbsdən buraxılıb və Birləşmiş Krallığın ölkədəki xüsusi nümayəndəsi Riçard Lindsiya təhvil veriliblər. Bu addım Qatarın rəhbərlik etdiyi danışıqlar nəticəsində baş verib.

    Həbs və Azadlığa Buraxılma Prosesi

    Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Əbdül Qahar Bəlxi sosial mediada cütlüyün fevral ayında Əfqanıstan qanunlarını “pozduğu” üçün həbs edildiyini bildirib, lakin hansı qanunvericiliyin pozulduğunu dəqiqləşdirməyib.

    Diplomatik Cəhdlər və Təşəkkürlər

    Böyük Britaniya rəsmiləri bu xəbəri dərhal rahatlıqla qarşılayaraq vasitəçi ölkəyə təşəkkür ediblər. Baş nazir Keir Starmer bildirib ki, “Peter və Barbara Reynoldsun Əfqanıstandakı həbsdən azad edilməsini alqışlayıram və bilirəm ki, bu çoxdan gözlənilən xəbər onlar və ailələri üçün böyük bir rahatlıq olacaq. Qatarın oynadığı həyati rola görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm.”

    Cümə günü günorta saatlarında Qatarın Xarici İşlər Nazirliyi verdiyi bəyanatda cütlüyün Qatarın paytaxtı Dohaya gəldiyini və daha sonra Londona yola düşəcəklərini bildirib. Nazirlik həmçinin Əfqanıstan və Böyük Britaniya rəsmiləri arasında “səmərəli əməkdaşlığa” görə təşəkkürünü ifadə edib.

    Birləşmiş Millətlər Təşkilatının insan haqları ekspertləri iyul ayında Talibana cütlüyü azad etməyə çağıraraq, onların fiziki və psixi sağlamlığının “sürətlə pisləşdiyi” barədə xəbərdarlıq etmiş və “düzəlməz zərər, hətta ölüm riski ilə üz-üzə qaldıqlarını” qeyd etmişdilər.

    Ailənin Sevinci və Gələcək Planlar

    Cütlüyün Böyük Britaniyanın ölkədəki xüsusi nümayəndəsi Riçard Lindsi ilə cümə günü Kabul hava limanında Dohaya yola düşməzdən əvvəl çəkilmiş şəkilləri Britaniyanın Sky News telekanalında yayımlanıb. Barbara deyib: “Bizə çox yaxşı davranılıb. Uşaqlarımızı görməyi səbirsizliklə gözləyirik.” O əlavə edib: “Mümkün olsa, Əfqanıstana qayıtmağı səbirsizliklə gözləyirik.”

    Britaniyalı cütlük 1970-ci ildə Kabulda evlənib və demək olar ki, iki onillik Əfqanıstanın mərkəzi Bəmiyan əyalətində yaşayaraq təhsil proqramları həyata keçiriblər. Onlar həmçinin Əfqanıstan vətəndaşlığı da alıblar. Taliban 2021-ci ildə ölkəyə yenidən nəzarəti ələ keçirəndə, Britaniya rəsmilərinin məsləhətlərinə baxmayaraq, orada qalıblar.

    Reynoldsların Böyük Britaniyadakı ailəsi Britaniyalı cütlüyün azad edilməsi üçün dəfələrlə çağırışlar edərək, onlara pis rəftar edildiyini və naməlum ittihamlarla saxlandığını bildirmişdi. Böyük Britaniyanın Yaxın Şərq, Əfqanıstan və Pakistan üzrə naziri Hamiş Falkoner bəyanatında onların “sınağının sona çatmasından” rahatlıq tapdığını bildirib və London hökumətinin “onların həbsindən bəri intensiv şəkildə çalışdığını və ailəyə hər zaman dəstək verdiyini” qeyd edib.

    Əfqanıstanda Həbs Olunan Digər Xarici Vətəndaşlar

    Bu azad edilmə, Vaşinqtonun girovlar üzrə xüsusi nümayəndəsi Adam Böhlerin şənbə günü məhbus mübadiləsi ehtimalını müzakirə etmək üçün Kabula nadir səfərindən sonra baş verib. Mahmood Habibi adlı ən azı bir ABŞ vətəndaşı Əfqanıstanda saxlanılır.

    Talibanın 2021-ci ilin avqustunda ABŞ ordusunun geri çəkilməsindən sonra hakimiyyətə qayıtmasından bəri onlarla xarici vətəndaş həbs edilib.

    24 saat

  • Taliban ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunduğunu iddia edir

    Taliban ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunduğunu iddia edir

    ABŞ və Taliban arasında məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunub

    ## ABŞ və Taliban arasında məhbus mübadiləsi

    Taliban hərəkatı ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılığa gəldiklərini və bunun iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına yönəldilmiş səylərin bir hissəsi olduğunu bəyan edib. Bu barədə məlumat sentyabrın 13-də yayımlanıb.

    Taliban hələlik məhbus mübadiləsinin detalları barədə məlumat verməyib. Ağ Ev isə Kabildə baş tutan görüş və ya Talibanın bəyanatında təsvir edilən nəticələr barədə hər hansı şərh verməkdən çəkinib.

    ## Görüşdə iştirak edən şəxslər

    Taliban tərəfindən yayımlanan fotoşəkillərdə onların xarici işlər naziri Əmir Xan Müttəqi və ABŞ prezidentinin girov məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Adam Böler, həmçinin ilk Tramp administrasiyası dövründə ABŞ-ın Əfqanıstanda sülh məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi vəzifəsində çalışmış Zəlmay Xəlilzad görünür.

    Talibanın bəyanatında deyilir ki, məhbus məsələsi ilə bağlı Böler tərəflərin məhbus mübadiləsi aparacağını təsdiqləyib. Lakin hər bir ölkədə neçə nəfərin saxlanıldığı, onların şəxsiyyəti, həbs səbəbləri və şərtləri barədə məlumat verilməyib.

    ## ABŞ vətəndaşlarının azad edilməsi

    Qeyd edək ki, bu görüş Talibanın bu ilin mart ayında Əfqanıstan ərazisində səyahət edərkən qaçırılan ABŞ vətəndaşı Corc Qlezmannı azad etməsindən sonra baş tutub. O, Tramp hakimiyyəti dövründə Taliban tərəfindən azad edilən üçüncü məhbus olub. Bundan az sonra Amerika vətəndaşı Feya Holl pilotsuz uçuş aparatı istifadəsinə görə saxlanıldıqdan sonra Taliban tərəfindən azad edilib.

    Dövlət katibi Marko Rubio şənbə günü Təl-Əvivdə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirib ki, ABŞ nümayəndələri bir müddətdir Taliban ilə danışıqlar aparır, lakin hər hansı bir razılaşmanın detallarını təsdiqləməyib.

    Rubio əlavə edib ki, Böler mümkün olanları araşdırmaq üçün ora gedib. O, istənilən mübadilə və ya razılıqla bağlı qərarın prezident tərəfindən veriləcəyini, lakin ABŞ-ın istənilən amerikalının və ya qanunsuz olaraq saxlanılan şəxsin azad olunmasını istədiyini vurğulayıb.

    ## İkitərəfli münasibətlər və zəlzələ

    Danışıqlar ABŞ prezidenti Donald Trampın əfqanların ABŞ-a girişinə qadağa qoyan yeni səyahət qadağasını tənqid etməsindən sonra baş tutub.

    Taliban iki ölkə arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişaf etdirilməsi yolları, vətəndaşlarla bağlı məsələlər və Əfqanıstanda investisiya imkanları ilə bağlı hərtərəfli müzakirələr aparıldığını bildirib.

    Bəyanatda həmçinin ABŞ nümayəndə heyətinin iyun ayının sonlarında Əfqanıstanın şərqində baş vermiş və ən azı 2200 nəfərin həyatına son qoymuş dağıdıcı zəlzələ ilə bağlı başsağlığı verdiyi qeyd olunub. Məlumata görə zəlzələ zamanı əksəriyyəti sələfi icmasının üzvləri olub.

    24 saat

  • Əfqanıstanda zəlzələ bölgələrinə giriş çətinləşib

    Əfqanıstanda zəlzələ bölgələrinə giriş çətinləşib

    Əfqanıstanda Zəlzələ Bölgəsinə Yardım Çatdırmaq Çətinlikləri

    2025-ci il sentyabrın 1-də baş vermiş güclü zəlzələdən sonra Əfqanıstanın bəzi bölgələrinə çatmaq, ölkənin coğrafi və iqtisadi reallıqları səbəbindən son dərəcə mürəkkəb bir problemə çevrilib. Zəlzələnin vurduğu ərazilər, əsasən, ölkənin ən ucqar və yoxsul hissələrini təşkil edir ki, bu da təsirə məruz qalan insanlara humanitar yardım çatdırılmasını xeyli çətinləşdirir.

    World Vision-dan Həyəcan Təbili

    World Vision Əfqanıstanın Milli Direktoru Thamindri de Silva, ölkənin ucqar bölgələrindəki ağır vəziyyətə diqqət çəkib. O, zəlzələdən zərər çəkən ərazilərə operativ müdaxilə qruplarının çatdırılmasında ciddi maneələr olduğunu vurğulayıb. Silva qeyd edib ki, bölgənin həm əlçatmazlığı, həm də hədsiz zəlzələdən sonra artan yoxsulluğu yardım əməliyyatlarını ləngidir. Bu vəziyyət, xüsusilə yaralıların və evsiz qalanların təcili ehtiyaclarının qarşılanmasında böyük çətinliklər yaradır.

    Uzaq Kəndlərin Ağır Vəziyyəti

    Zəlzələdən zərər çəkən kəndlərin əksəriyyəti, infrastrukturun zəif olduğu, yolların keçilməz və ya mövcud olmadığı ərazilərdə yerləşir. Bu amillər, World Vision və digər beynəlxalq təşkilatların fəaliyyətini məhdudlaşdıraraq, yüz minlərlə insanın həyatını risk altına salır. Beynəlxalq ictimaiyyətin təcili dəstəyinə ehtiyac duyulan bu bölgələrdə, insanların həyat şəraiti kritik həddə çatıb.

    24 saat

  • Şərqi Əfqanıstanda güclü zəlzələ: 10 ölü

    Şərqi Əfqanıstanda güclü zəlzələ: 10 ölü

    Şərqi Əfqanıstanda Dəhşətli Zəlzələ: Yüzlərlə Ölü və Yaralı

    1 sentyabr 2025-ci ildə Şərqi Əfqanıstanda 6.0 bal gücündə zəlzələ baş verib. İlkin məlumatlara görə, ən azı 10 nəfər həlak olub və uzaq dağ kəndlərindən məlumatlar daxil olduqca tələfatın sayı arta bilər. Təxminən bazar ertəsi yerli vaxtla gecə yarısı (Bazar günü, Bakı vaxtı ilə 23:30) baş verən təkan Kunar və Nangarhar əyalətlərində ciddi dağıntılara səbəb olub. Məlumata görə, ən azı 20 nəfərin yaralandığı təsdiqlənib.

    Zərərçəkmiş Bölgələrdə Vəziyyət və Xilasetmə Əməliyyatları

    Anadolu xəbər agentliyi Əfqanıstanın İnformasiya Nazirliyinə istinadən bildirib ki, Kunar əyalətinin Nur Qal, Savki, Vatpur, Manoqi və Çapa Dara rayonları da daxil olmaqla, zəlzələ nəticəsində 250-dən çox insan həlak olub, 500-dən çoxu isə yaralanıb. Amerika Birləşmiş Ştatları Geoloji Xidməti bildirib ki, 6.0 bal gücündə zəlzələnin episentri Nangarhar əyalətinin Cəlalabad şəhərindən 27 kilometr (17 mil) şərqdə, cəmi 8 kilometr (5 mil) dərinlikdə yerləşib. Qısa müddət sonra Nangarharda, Basavul yaxınlığında daha bir 4.5 bal gücündə təkan qeydə alınıb. Səhərə qədər davam edən yeraltı təkanlar hiss olunub. Kunar əyalətində bütöv kəndlər ağır zərər görüb. Hökumət təcili yardım qruplarının paytaxt Kabuldan və yaxın əyalətlərdən səfərbər edildiyini, bütün mövcud resurslardan istifadə edərək insanları xilas etməyə və zərərçəkmiş ailələrə dəstək olmağa söz verdiyini bəyan edib.

    Regionun Tektonik Aktivliyi və Keçmiş Hadisələr

    Bu güclü Əfqanıstan zəlzələsi qonşu Pakistanda da hiss olunub. Xeybər Paxtunxva və Pəncab əyalətləri də daxil olmaqla, Pakistanın geniş ərazilərində insanlar gecə yeraltı təkanlardan oyanıblar. Zəlzələnin dayaz dərinlikdə baş verməsi səbəbindən dağıntıların miqyasının yüksək olacağı ehtimal edilir. Kunar yoxsul və dağlıq bir bölgədir. Oradakı evlər çox həssasdır, palçıq və daşlardan tikilib. Odur ki, dayaz baş verən bu zəlzələyə tab gətirə bilməzdilər. Hadisə gecə vaxtı baş verdiyi üçün insanların çoxu evlərində olub. Vəziyyət olduqca ağırdır, çünki alınan bəzi məlumatlara görə, yüzlərlə insanın həlak olduğu ehtimal olunur. Kəndlər bir-birindən uzaqdır və əraziyə giriş də çox çətindir. Belə zəlzələlər, şübhəsiz ki, torpaq sürüşmələrinə səbəb olur. Odur ki, həyata keçiriləcək istənilən əməliyyat uzaq yerlərə çatmaq üçün kritik saatlar çərçivəsində olmalıdır. Mütəxəssislər, təsirlənən bölgənin böyük zəlzələlərə meylli bir ərazidə olduğunu bildirirlər. Bu, Hindistan və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, tektonik cəhətdən çox aktiv bir ərazidir. Hindistan plitəsi şimala doğru hərəkət edir və Avrasiyanın bəzi hissələrini keçir. Həmçinin yüksək əhali sıxlığına və çox dağlıq əraziyə malikdir ki, bu da zəlzələlərin tez-tez torpaq sürüşmələrinə səbəb olması deməkdir. Bu zaman yalnız binalar deyil, həm də yamaclar silkələnərək qeyri-sabitləşir ki, bu da torpaq sürüşmələrini tetikleyir. 2023-cü ilin oktyabrında Əfqanıstanın qərbində, Herat əyalətində baş verən zəlzələ nəticəsində ən azı 2400 nəfər həlak olmuşdu.

    24 saat

  • Əfqanıstanda avtobus qəzasında ölənlərin sayı 79-a yüksəldi, 19 uşaq da daxil

    Əfqanıstanda avtobus qəzasında ölənlərin sayı 79-a yüksəldi, 19 uşaq da daxil

    Heratda Dəhşətli Avtobus Qəzası: Can Itkiləri Artır

    Qərbi Əfqanıstanın Herat vilayətində baş verən avtobus qəzasında həyatını itirənlərin sayı 79-a çatıb. İlkin məlumatlara görə, faciədən sonra xəsarət alan iki nəfərin də vəfat etməsi ölənlərin sayını artırıb. Hadisə Heratın Qüzara rayonunda, çərşənbə axşamı gecə saatlarında qeydə alınıb. İrandan qayıdan Əfqanıstan vətəndaşlarını daşıyan sərnişin avtobusu motosiklet və yanacaq daşıyan yük maşını ilə toqquşaraq böyük yanğına səbəb olub.

    Qurbanlar Və Şahidlərin İfadələri

    Həlak olanlar arasında ən azı 19 uşağın olduğu bildirilir. Hərbi xəstəxananın baş həkimi Məhəmməd Canan Moqadasın sözlərinə görə, qəzada ölən bir çox cəsəd o qədər tanınmaz hala düşüb ki, onların kimliyini müəyyən etmək mümkün olmayıb. Çərşənbə günü təmizləmə briqadaları yanmış avtobusu və digər nəqliyyat vasitələrinin əyilmiş qalıqlarını hadisə yerindən təmizləyirdi. Şahidlərdən 34 yaşlı Əkbər Təvəkküli qəzanın dəhşətli mənzərəsini belə təsvir edib: “Çoxlu alov var idi… Fəryadlar eşidilirdi, lakin biz kiməsə kömək etmək üçün 50 metr yaxınlaşa bilmədik. Avtobusdan yalnız üç nəfər xilas edildi. Onlar da alovlar içində idi və paltarları yanmışdı”. Digər bir şahid, 25 yaşlı Abdullah isə əlavə edib: “Çox təəssüfləndim ki, avtobusdakı sərnişinlərin əksəriyyəti uşaq və qadınlar idi”.

    Deportasiya Dalğası Və Əvvəlki Faciələr

    Vilayət sözçüsü Məhəmməd Yusuf Səidinin verdiyi məlumata görə, avtobus İrandan yenicə deportasiya olunmuş Əfqanıstanlıları paytaxt Kabula daşıyırdı. Mərkəzi hökumət hadisə ilə bağlı araşdırma aparılmasına dair göstəriş verib. Rəsmi mənbələrdən verilən məlumata görə, Heratda baş verən bu faciəli avtobus qəzasında həyatını itirənlər və yaralananlarla bağlı dərin hüzn yaşanır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının miqrasiya agentliyinin məlumatına görə, hər iki ölkə onilliklər boyu qaçqınlara ev sahibliyi etdikdən sonra bu il ərzində İrandan və Pakistandan 1.5 milyondan çox Əfqanıstanlı deportasiya edilib. Onların çoxu az imkanlarla gəlir və yoxsulluq, kütləvi işsizliklə mübarizə aparan bir ölkədə ağır şəraitlə üzləşirlər. Dövlətə məxsus Bakhtar Xəbər Agentliyi bu hadisəni Əfqanıstanda son illərin ən ölümcül qəzalarından biri kimi xarakterizə edib. 2023-cü ilin dekabrında iki ayrı avtobus toqquşması nəticəsində 52 nəfər, 2024-cü ilin martında isə Helmand vilayətində başqa bir qəzada 20 nəfər həlak olmuşdu. 2022-ci ilin sonlarında Salang aşırımında bir yanacaq sisterninin aşması nəticəsində baş verən yanğında 31 nəfər ölmüşdü.

    24 saat

  • Əfqan tərcüməçi ABŞ-ın vədinə əməl etmədiyini deyib

    Əfqan tərcüməçi ABŞ-ın vədinə əməl etmədiyini deyib

    Burada tələb olunan keyfiyyətdə məqalə nümunəsi təqdim edilib.

    ## ABŞ Əsgəri Əfqan Tərcüməçisi ilə Bağlı Vədinə Sadiq Qaldı

    ABŞ-ın Əfqanıstandan çıxmasından sonra minlərlə əfqan ailəsi deportasiya təhlükəsi ilə üzləşib. Veteranlar və onların əfqan müttəfiqləri arasında dərin bir bağ yaranıb.

    ### Ömürlük Dostluq

    2002-ci ildə Əfqanıstana göndərilən ABŞ ordusunun təqaüdə çıxmış zabiti Dewey Yopp, orada yeni bir Əfqan ordusu qurmaq vəzifəsini yerinə yetirirdi. Elə ilk gün aeroportda o vaxt 18 yaşı olan əfqan tərcüməçisi Amir ilə tanış oldu. Yopp deyir ki, Amir onun həyatını dörd dəfə xilas edib.

    Yopp CBS News-a verdiyi müsahibədə həmin anlardan birini belə xatırlayır: “Amir məni atəş altında bir tibbi yardım məntəqəsinə sürüklədi.”

    ABŞ 2021-ci ildə ölkədən çıxdıqdan sonra Yopp, Amir üçün xüsusi immiqrasiya vizası almaq üçün əlindən gələni etdi. Amir, təhlükəsizlik səbəbindən CBS News-dan öz əsl adını gizlətməsini xahiş etdi.

    “Əgər kimsə sənin həyatını xilas edərsə, ruhlarınız əbədiyyətə qədər bir-birinə bağlanır” deyən Yopp əlavə edir: “O, mənim üçün bir oğul kimidir, həqiqətən də.”

    Üç il sonra Amirin vizası təsdiqləndi və o, ailəsi ilə birlikdə yaşıl kart aldı. Onlar ABŞ-a gəldilər və Kentukki ştatında məskunlaşdılar, Əfqanıstanda ilk dəfə görüşmələrindən 22 il sonra Yopp ilə yenidən bir araya gəldilər.

    ### Deportasiya Qorxusu

    Yopp indi günlərinin çoxunu Amirin ona “baba” deyən uşaqları ilə keçirir. ABŞ-da yaşayan minlərlə əfqan, federal apellyasiya məhkəməsinin keçən həftə Donald Tramp administrasiyasının onların qanuni statusuna son qoymaq səylərini dondurmaqdan imtina etməsindən sonra deportasiya qorxusu yaşayır. Amir, ABŞ müharibəsində kömək edən müttəfiqlərə verilən Xüsusi İmmiqrasiya Viza sahibidir. Onun və ailəsinin yaşıl kartları olmasına baxmayaraq, Ağ Evin yaşıl kart sahiblərini də deportasiya etməklə hədələməsindən sonra o, hələ də geri göndərilməkdən qorxur.

    Amir, Talibanın qisasından qorxaraq Amerikan əsgərlərinə kömək etdi, çünki o zaman Əfqanıstanda iş tapmaq çətin idi və xaricdə təhlükəsizlik perspektivi cəlbedici idi. O, CBS News-a həyatını riskə atmasına cavab olaraq verilən vədin “Ailəniz Amerikaya gedəcək. Bu, ABŞ ilə işləyən hər kəsə vəd edilmişdi” olduğunu söylədi.

    Amir, xidmətindən sonra illərlə gizləndi, ABŞ tərəfindən xəyanətə uğradığını hiss etdi, ta ki Yopp Amerikanın vədini yerinə yetirmək üçün addım atıb vizasını təmin etməyə kömək edənə qədər. Ölkə daxilində Əfqanıstan müharibəsi veteranlarının minlərləsi, tərcüməçilərinə və digər əfqan müttəfiqlərinə ABŞ-a təhlükəsiz şəkildə gəlmələrinə və burada məskunlaşmalarına kömək etməyi öz üzərlərinə götürdülər. Lakin Amir deyir ki, veteranların hökumətin əvvəllər onlara verdiyi qoruma vədini yerinə yetirmək işi deyil.

    ### “Moral Travma”

    Donald Tramp administrasiyası dəfələrlə əfqan qaçqınlarını hədəfə alıb, əfqan müttəfiqlərini daşıyan uçuşların gəlişini dayandırıb, yenidən yerləşdirmə xidmətlərini dondurub, Əfqanıstanı səyahət qadağası siyahısına salıb və əfqan qaçqınları üçün Müvəqqəti Müdafiə Statusu (TPS) proqramına son qoyub. Yopp deyir ki, bunun müharibə zamanı onlara kömək edənlərin başına gəlməsi veteranlar üçün “mənəvi travma”dır.

    Administrasiyanın TPS proqramına son qoymaq səylərinin bir hissəsi olaraq, Daxili Təhlükəsizlik Katibi Kristi Noem, Əfqanıstanın indi əfqanların qayıtması üçün təhlükəsiz olduğunu iddia edib, bu məqamı Amir mübahisələndirir.

    “Yaxşı, Əfqanıstan təhlükəsizdirsə, niyə vətəndaşlarınıza ‘Əfqanıstana getməyin’ deyirsiniz?” deyən Amir, Dövlət Departamentinin Əfqanıstan üçün “Səyahət Etməyin” məsləhətinə istinad edir. “Mənim üçün [bu] təhlükəsizdir, amma sizin üçün [bu] təhlükəsiz deyil? Əmin deyiləm.”

    Amir qorxur ki, yaşıl kart sahibi olsa belə, o və ailəsi geri göndərilə bilər, çünki Ağ Ev yaşıl kart sahiblərini də deportasiya etməklə hədələyib.

    Bu günlərdə o, ailəsini dolandırmaq üçün həftədə yeddi gün iki işdə çalışır. O deyir ki, keçmişdə yalnız təqaüdçü olan Yoppun ona verdiyi ayda 500 dollar sayəsində dolana bilib.

    “Proqramların qüvvədə olduğunu görmək və onların ləğv edilməsi, həqiqətən, üzə vurulan bir şillə oldu” deyən Yopp əlavə edir:

    Amir əlavə edib: “Amerikalılar əfqanlarla vəd etməməlidirlər və indi [siz] onlar üçün problem yaradırsınız. Onda niyə [siz] o vədi verdiniz?”

    sələfi

    24 saat

  • Böyük Britaniyanın gizli əfqan köçürmə planı üzə çıxdı

    Böyük Britaniyanın gizli əfqan köçürmə planı üzə çıxdı

    Böyük Britaniyadan Gizli Miqrasiya Proqramı: Əfqanlara Yönəlik Məlumat Sızması Faciəsi

    Böyük Britaniya hökuməti Əfqanıstandan minlərlə insanın ölkəyə köçürülməsi üçün gizli proqram başlatmaq məcburiyyətində qalıb. Bu addım, Müdafiə Nazirliyinin bir hərbçisinin təsadüfən 33 mindən çox şəxsin fərdi məlumatlarını açıqlaması nəticəsində atılıb. Çərşənbə axşamı ictimaiyyətə açıqlanan məhkəmə sənədləri göstərir ki, bu məlumat sızması Əfqanları Taliban təhdidi altında qoyub. London Ali Məhkəməsinin 2024-cü ilin may ayında verdiyi qərarında, təxminən 20 min nəfərə Britaniyaya köçürülmə təklif olunmalı olduğu, bunun isə “bir neçə milyard funt”a başa gələ biləcəyi qeyd edilir. Hazırkı müdafiə naziri Con Heyli bildirib ki, 4500-ə yaxın zərərçəkən şəxs artıq Britaniyadadır və ya tranzit vəziyyətindədir ki, bu da dövlətə 400 milyon funta yaxın xərc çəkib. Hökumət həmçinin məlumat sızmasından zərər çəkənlərin açdığı məhkəmə iddiaları ilə də üzləşir ki, bu da insidentin ümumi xərcini daha da artıracaq.

    Məxfilik Pərdəsinin Qalxması və Taliban Təhdidinin Qiymətləndirilməsi

    Müdafiə Nazirliyinin sifarişi ilə həyata keçirilən və çərşənbə axşamı xülasəsi dərc olunan məlumat sızmasının nəticələri üzrə araşdırmada, bu ilin may ayına qədər 16 mindən çox zərərçəkən şəxsin Birləşmiş Krallığa köçürüldüyü göstərilir. Britaniya hökuməti bu addımı 2021-ci ildə xaotik şəraitdə Əfqanıstandan çıxdıqdan sonra, Britaniya qüvvələrinə yardım etmiş əfqanların adlarının ifşa olunması səbəbindən atmaq məcburiyyətində qalıb. Bu məlumatlar, 2023-cü ildə qüvvəyə minmiş və superinjunksiya kimi tanınan bir hüquqi qərarın çərşənbə axşamı qaldırılmasından sonra ictimaiyyətə məlum olub. Nazirlik, məlumatların açıqlanmasının şəxsləri Taliban təhdidi altında qoya biləcəyini əsas gətirərək, injunksiya almışdı. Təxminən 19 min əfqan və onların ailələrinin köçürülmə müraciətləri ilə bağlı fərdi məlumatları ehtiva edən bu məlumatlar 2022-ci ilin əvvəlində səhvən yayımlanmışdı. Müdafiə Nazirliyi sızmanı 2023-cü ilin avqustunda, məlumatların bir hissəsi “Facebook”da dərc edildikdə aşkar edib. Keçmiş Mühafizəkarlar hökuməti növbəti ayda injunksiya qərarını alıb. Ötən iyul ayında seçilən Baş nazir Keyr Starmerin rəhbərlik etdiyi mərkəz-solçu hökumət, injunksiya, məlumat sızması və köçürmə proqramı ilə bağlı araşdırma aparıb. Araşdırma nəticəsində, Əfqanıstanın təhlükəli olaraq qalmasına baxmayaraq, Taliban təhdidinin qisas kampaniyası həyata keçirmək niyyətinə dair az sübut olduğu qeyd edilib.

    24 saat

  • BCM Taliban rəhbərləri barədə qadınlara zülmə görə həbs qərarı

    BCM Taliban rəhbərləri barədə qadınlara zülmə görə həbs qərarı

    Taliban Liderlərinə Qarşı Beynəlxalq Həbs Orderləri

    Çərşənbə axşamı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) iki yüksək rütbəli Taliban rəsmisi barəsində həbs orderi çıxarıb. Bu qərar, Taliban liderlərinin Əfqanıstanda qız və qadınların təqib edilməsinə görə məsuliyyət daşıdığını vurğulayır. Bu addım, Talibanın hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra qadın və qızların hüquqlarının kəskin şəkildə pozulmasına qarşı beynəlxalq ictimaiyyətin ciddi cavabı kimi qiymətləndirilir. Qeyd edək ki, qadınların təhsil almaq, işləmək və ictimai həyatda iştirak etmək hüquqları ardıcıl olaraq məhdudlaşdırılır.

    Talibanın Ali Lideri və Baş Qazisi Hedefdə

    BCM-nin verdiyi bəyanatda bildirilir ki, Talibanın ali lideri Heybətullah Axundzadə və təşkilatın baş qazisi Əbdül Həkim Haqqani “gender, gender identikliyi və ya ifadəsinə uyğun gəlməyən qızlara, qadınlara və digər şəxslərə qarşı insanlıq əleyhinə cinayət olan təqibi əmr etmək, təhrik etmək və ya təşviq etməkdə” şübhəli bilinirlər. Bu qərar, Taliban liderlərinə qarşı irəli sürülən ən ciddi beynəlxalq hüquqi ittihamlardan biridir. Onlar qadınların və azlıqların həyat tərzini sərt şəriət qaydaları ilə məhdudlaşdıran siyasətin əsas icraçıları kimi göstərilir. BCM, bu hərəkətləri beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması kimi dəyərləndirir.

    Əfqanıstanda qadın hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı narahatlıqlar davam edir. Beynəlxalq təşkilatlar və insan haqları müdafiəçiləri ölkədəki qadınların təhlükəsizliyi və hüquqlarının təmin edilməsi üçün təzyiqləri artırmaqda israrlıdırlar. Bu məsələdə, xüsusilə insanlıq əleyhinə cinayətlər mövzusunda araşdırmalar aktiv şəkildə davam etdirilir.

    24 saat