Hindistanda E20 yanacağı keçidi avtomobil sahiblərini çaşdırır
Rahul Vaidya 2019-cu il istehsalı olan “Volkswagen Vento” avtomobilinin yanacaq sərfiyyatının əvvəlki 11-12 km/l göstəricisindən 7-8 km/l-ə düşdüyünü görəndə, əvvəlcə bunun səbəbini tıxaclarla əlaqələndirdi. Bəlkə də avtomobilin yaşı ilə əlaqədar olduğunu düşündü.
Zaman keçdikcə o, akseleratora verdiyi reaksiyanın əvvəlki kimi olmadığını anladı. Avtomobil daha ağır hərəkət edirdi və yanacaq göstəricisi əvvəlkindən daha sürətli şəkildə “E” hərfinə yaxınlaşırdı.
Aylarla bu problemlərlə yaşadıqdan sonra, nəhayət, avtomobilini servis mərkəzinə apardı. Diaqnoz tez qoyuldu: onun avtomobili E20 yanacağı standartlarına uyğun deyildi.
Məlumat üçün bildirək ki, hazırda Hindistan üzrə satılan benzinin tərkibində 20 faiz etanol var – Vaidyanın “Vento” avtomobilinin konstruksiyası bu tərkibə uyğunlaşdırılmamışdı.
Etanola həssas olan rezin detallar, yanacaq xətləri və contalar möhkəmləndirilmədiyi təqdirdə, aşınır və yeni yanacaq qarışığına kalibrlənməmiş mühərrik lazımi səviyyədə işləmir.
Həlli yolu: kritik hissələri dəyişdirmək və mühərriki yenidən kalibrləmək. “Bu dəyişikliklər performansı bərpa etdi” – deyə Vaidya bildirib. “Amma mənim avtomobilimin ilk növbədə E20 yanacağı üçün hazır olmadığını bilmirdim.”
O, bu məsələdə tək deyil.
2021-ci il istehsalı olan “Suzuki Brezza” avtomobilinin sahibi Mahesh Nair, yanacaq sərfiyyatının beşdə birdən çox azaldığını müşahidə etdi. Sərt sürüş, zəif dartma və ləng sürətlənmə adi hala çevrildi. Mexaniklərlə uzun sürən müzakirələrdən sonra, o da səbəbi və həllini öyrəndi.
Onun avtomobilinə, yeni olmasına baxmayaraq, yeni yanacaqla işləmək üçün E20 yanacağı standartlarına uyğun komponentlər və ECU tənzimləməsi lazım idi. Düzəlişlər edildikdən sonra problemlər aradan qalxdı.
Vaidya və Nairin təcrübəsi daha böyük bir problemi göstərir.
Hindistanda etanol keçidi istehlakçıların məlumatlılığını qabaqlayır. Bu isə Hindistanın avtomobil sahibləri, neft şirkətləri, avtomobil istehsalçıları və bir-birini günahlandıran qanunvericilər üçün böyük problemlər yaradır. Sadə desək, Hindistanda yanacaq standartlarında indiyə qədər olan ən böyük keçidlərdən biri insanları prosesə cəlb etməyi unudub.
Problemli keçid
Ambitisiyalı etanol qarışdırma proqramının bir hissəsi olaraq, Hindistan hökuməti iki il yarımdan artıq müddət əvvəl ölkə daxilində E20 yanacağının mövcudluğunu məcburi etdi. 2023-cü ilin aprel ayından etibarən bütün yeni nəqliyyat vasitələrinin E20 yanacağı standartlarına uyğun olması tələb olunur, 2025-ci ilin aprel ayından isə daha sərt tələblər qüvvəyə minəcək.
Lakin hazırda Hindistan yollarında olan hər 10 avtomobildən 9-u yalnız E10-a uyğundur, yəni benzində maksimum 10 faiz etanol qatışığı ilə işləmək üçün nəzərdə tutulub. Daha yüksək konsentrasiyaların qarışdırılması onların yanacaq sərfiyyatına, mühərrikin sağlamlığına və uzunmüddətli etibarlılığına təsir göstərə bilər.
İstehlakçı təcrübəsi zamanla üzə çıxdıqca, bu avtomobil sahibləri arasında narazılıq yaradır.
Bir çox istehlakçı E20 yanacağının nə olduğunu və ya nəqliyyat vasitələrinin ona uyğun olub olmadığını bilmir. “Məlumatlılıqda böyük bir boşluq var” – deyə “Lexus India”nın keçmiş prezidenti Naveen Soni bildirib. “OEM-lər avtomobil alıcılarını maarifləndirməlidirlər. İstehlakçılar da maraqlı tərəfdir. Onlar şəffaflığa layiqdirlər.”
sələfi
Servis mərkəzləri kobud işləmə, mühərrikdə döyüntü, aşınmış contalar və yanacaq nasosunun sıradan çıxması hallarının artdığını bildirir. Düzəlişlər adətən sadədir – rezin şlanqları dəyişdirmək və mühərrikləri yenidən kalibrləmək – və tez-tez müntəzəm servis zamanı edilə bilər. Lakin bütün texniklər nə axtarmağı bilmir və hələlik eskalasiya protokolu mövcud deyil.
İstehlakçıların üzləşdiyi problemlər yanacağın istifadəyə verilməsindən bir neçə ay sonra üzə çıxdığı üçün, problemin yanacaqla əlaqələndirilməsi indi gizli narazılıq yaradır.
Düzgün etiketləmə
Orta statistik sürücü üçün E20 yanacağına keçid hiss olunmur – olmayana qədər.
Yanacaqdoldurma məntəqələrində hansı qarışığın verildiyini göstərən standart etiketləmə yoxdur. Avtomobil sahibləri bilmədən E20 yanacağı ilə yanacaq doldururlar, elə bilirlər ki, bu həmişə istifadə etdikləri benzinlə eynidir. Lakin pərdə arxasında etanolun korroziyalı və hiqroskopik təbiəti – havadan su udması – nəqliyyat vasitəsi uzun müddət işləmədiyi təqdirdə, dağıdıcı təsir göstərir.
Yanacağın özü də kömək etmir. Etanolun enerji tərkibi benzindən təxminən 34 faiz azdır, yəni təbii olaraq litr başına daha az kilometr qət etməyə imkan verir.
Sənaye rəhbərləri E20 yanacağına uyğun olmayan avtomobillərdə 7 faizə qədər səmərəlilik azalması olduğunu təxmin edirlər, baxmayaraq ki, ARAI və Neft və Təbii Qaz Nazirliyi (MoPNG) kimi rəsmi tədqiqatlar bunun yalnız 1-6 faiz olduğunu iddia edir.
ARAI direktoru Reji Mathai bildirir ki, E20 yanacağının tətbiqi ərəfəsində ARAI, Hindistan Avtomobil İstehsalçıları Cəmiyyəti (SIAM) və Hindistan Neft Şirkəti, Neft və Təbii Qaz Nazirliyinin (MoPNG) direktivi ilə birgə tədqiqat aparıblar. Onlar yeni və köhnə E10 uyumlu iki və dörd təkərli (BS VI və BS IV) nəqliyyat vasitələrini seçərək E20 yanacağı ilə qiymətləndiriblər.
“Nəqliyyat vasitələri qənaətbəxş şəkildə işlədi və yanacaq sərfiyyatında 2-6 faiz cüzi artım oldu. Material uyğunluğu üçün sürətləndirilmiş laboratoriya testləri yanacaqla təmasda olan bəzi plastik və elastomerlərin müəyyən dərəcədə aşınmasını göstərdi. Lakin sahə sınaqları heç bir anormallıq göstərmədi.”
Avtomobil və iki təkərli nəqliyyat vasitələri istehsalçıları çətin vəziyyətdədir. Bir çoxu qeyri-rəsmi olaraq etiraf edir ki, E10 üçün nəzərdə tutulmuş avtomobillər E20 yanacağından istifadə etdikdə zəmanət qüvvədə olmaya bilər.
Bazar lideri “Hero MotoCorp” da daxil olmaqla, iki təkərli nəqliyyat vasitələri şirkətləri, E20 yanacağının potensial təsiri ilə bağlı müştərilərə xəbərdarlıqlar ediblər.
Şirkətin internet səhifəsində deyilir: “2023-cü ilin aprel ayından əvvəl istehsal edilmiş köhnə nəqliyyat vasitələrinin E20 yanacağı ilə səmərəli işləməsi üçün mühərrik-yanacaq sistemində dəyişikliklər tələb oluna bilər.”
Böyük bir avtomobil istehsalçısının yüksək vəzifəli rəsmisi anonim olaraq bildirib: “Biz etanol qarışdırılmasını xahiş etmədik. Bəs niyə biz təmir xərclərini ödəməliyik? Rezin və plastik hissələr aşınır, xüsusən də avtomobil müntəzəm olaraq sürülmədikdə. Bu, məlum problemdir.”
Mathai bildirir ki, neft şirkətləri yanacaqla əlaqəli korroziya problemlərini həll etmək üçün lazımi əlavələr əlavə edirlər.
Dünyanın ikinci ən böyük etanol istehsalçısı olan Braziliya, hazırkı “çevik yanacaq” modelinə gəlmək üçün onilliklər sərf etdi. Braziliya avtomobil dilerləri federasiyasının keçmiş vitse-prezidenti Ricardo de Oliveira Lima, Hindistanın korroziyaya davamlı çevik yanacaq texnologiyasının pionerləri olan “Magneti Marelli” və “Bosch” kimi şirkətlərlə məsləhətləşməsini təklif edir.
Braziliyada etanol, benzinin 70 faizi qiymətində olduqda sərfəlidir – bu, ətraf mühit və iqtisadi baxımdan məqbul bir tənlikdir. Amma Hindistan hələ o səviyyədə deyil.
Bəziləri qazanır, bəziləri itirir
Hökumətin perspektivindən etanol qarışdırma proqramı strateji bir qələbədir. MoPNG-nin məlumatına görə, 2014-cü ildən 2025-ci ilə qədər etanol qarışdırma Hindistana 1,44 lakh crore rupidən çox xarici valyuta qənaət etməyə, 245 lakh ton xam nefti əvəz etməyə və CO₂ emissiyalarını 736 lakh ton azaltmağa kömək edib – bu, 30 crore ağac əkməyə bərabərdir.
Lakin kənd təsərrüfatı və enerji təhlükəsizliyi ilə iqtisadi əlaqə – o cümlədən şəkər qamışı fermerləri üçün faydalar və xam neftdən asılılığın azalması – orta istehlakçıları geridə qoyub.
Hindistan Şəkər və Bioenerji İstehsalçıları Birliyinin baş direktoru Deepak Ballani bildirib: “Əvvəllər şəkər qiymətləri aşağı idi və fermerlər çətinlik çəkirdilər. Bu gün şəkər qiymətləri 11 faiz artıb və etanol tələb olunduğu üçün fermerlər nəhayət daha yaxşı qiymətlər əldə edirlər.”
MoPNG həmçinin iddia edir ki, bu il təkcə etanoldan fermerlərə ödənişlər 40.000 crore rupiyə çatacaq, xarici valyuta qənaəti isə 43.000 crore rupi olacaq.
Lakin mövcud sahiblər üçün yanacaq sərfiyyatının azalması və artan təmir xərcləri üst-üstə düşür.
TERI-nin (Enerji və Resurslar İnstitutu) tanınmış əməkdaşı IV Rao bildirib: “E20 yanacağı təmiz benzinə nisbətən daha aşağı istilik tərkibinə malikdir, buna görə də yanacaq səmərəliliyində cüzi azalma qaçılmazdır. Səviyyə mühərrikin necə tənzimlənməsindən asılı olaraq istehsalçı və modeldən asılı olaraq dəyişəcək və faktiki yanacaq sərfiyyatına hələ də sürüş tərzi və yol şəraiti təsir edəcək.”
Nazirlik iddia edir ki, performans problemləri müntəzəm servis və kiçik hissə yeniləmələri vasitəsilə həll edilə bilər. Lakin sahiblər üçün əsas məsələ qaranlıqda qalmamaqdır.
“Bajaj Auto”, etanolun nəmliyi udmaq və mühərrik komponentlərinə zərər vurmaq tendensiyasına baxmayaraq, BS3 və daha köhnə motosikllərin E20 yanacağı ilə problemsiz işləməsini təmin etmək üçün sadə bir həll yolu təklif edib. Hər tam yanacaq çəninə 40 ml yanacaq sistemi təmizləyicisi əlavə etməklə, sürücülər saqqız əmələ gəlməsinin qarşısını ala və contalar və kelebek divarları kimi hissələri qoruya bilərlər. Bu təmizləyici yanacaqdoldurma məntəqələrində təxminən 80-100 rupiyə asanlıqla əldə edilə bilər.
Sözsüz ki, əsas odur ki, insanlar öz çənlərinə nə töküldüyünü – və bunun onların nəqliyyat vasitələrinə nə etdiyini bilmək hüququna malik olsunlar.
24 saat
