Qəzza zolağında Faciə: Humanitar Yardım Paylanışı Ölümə Səbəb Oldu
2025-ci il iyulun 16-da Qəzza zolağında fəaliyyət göstərən ABŞ-a məxsus Qəzza Humanitar Fondu (GHF) tərəfindən idarə olunan humanitar yardım paylanması məntəqəsində baş verən izdiham nəticəsində ən azı 21 fələstinli həyatını itirib. Hadisə zamanı onlarla insanın yaralandığı, o cümlədən çox sayda uşağın xəstəxanalara çatdırıldığı bildirilir. Yayılan görüntülər faciənin miqyasını açıq şəkildə nümayiş etdirir.
GHF İddiaları və Araşdırmalar
Hadisə ilə bağlı açıqlama verən Qəzza Humanitar Fondu faciənin səbəbi kimi silahlı “təxribatçıları” günahlandırıb. Fondun bəyanatında, yardım paylanışı zamanı yaranan basabasın məqsədli şəkildə kənar ünsürlər tərəfindən qızışdırıldığı iddia edilib. Fələstin səhiyyə rəsmiləri hadisənin dəqiq səbəblərini araşdırır və beynəlxalq ictimaiyyəti humanitar yardım əməliyyatlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün addımlar atmağa çağırıb.
BMT-nin işğal olunmuş Fələstin əraziləri üzrə xüsusi məruzəçisi Françeska Albanese beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailin Qəzzaya qarşı hərbi əməliyyatlarını dayandırmaq üçün konkret addımlar atmağa çağırıb. Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada 30 ölkənin nümayəndələri ilə keçirilən görüşdə Albanese, İsrailin hücumunun dayandırılması yollarını müzakirə edib. Bir çox iştirakçı ölkə İsrailin Qəzzadakı əməliyyatlarını Fələstinlilərə qarşı Qəzzada soyqırım kimi qiymətləndirir.
Qəzzada humanitar fəlakət və iqtisadi əlaqələr
Fələstin səhiyyə orqanlarının məlumatına görə, 2023-cü ilin oktyabr ayından bu yana İsrailin hücumu nəticəsində 58 mindən çox insan həlak olub. İsrail qüvvələri müharibə boyu əraziyə bir neçə dəfə tam blokada tətbiq edərək, Qəzza zolağının 2.3 milyon sakinini aclıq həddinə çatdırıb. Xüsusi məruzəçi Albanese bildirib ki, hər bir dövlət İsraillə bütün əlaqələrini dərhal nəzərdən keçirməli və dayandırmalıdır, həmçinin özəl sektorun da eyni addımı atmasını təmin etməlidir. O qeyd edib ki, “İsrail iqtisadiyyatı indi soyqırıma çevrilmiş işğalı davam etdirmək üçün qurulub”.
Fələstinli bir oğlan 2025-ci il iyulun 15-də Qəzza zolağının mərkəzindəki Nuseyrat qaçqın düşərgəsində xeyriyyə mətbəxi tərəfindən paylanan isti yemək üçün növbəyə durub. [Eyad Baba/AFP]
Haaqa Qrupu və beynəlxalq təzyiqlər
Kolumbiya və Cənubi Afrika tərəfindən təşkil edilən iki günlük konfransda əsasən inkişaf etməkdə olan ölkələr, həmçinin İspaniya, İrlandiya və Çinin nümayəndələri iştirak ediblər. Kolumbiya və Cənubi Afrika, ötən il İsrailin elektrik stansiyalarına kömür ixracını dayandıran ölkələr, konfransa birlikdə rəhbərlik edirlər. Toplantıda Haaqa Qrupunun üzvləri də iştirak edir. Bu koalisiya səkkiz ölkədən ibarətdir və bu ilin əvvəlində İsraillə hərbi əlaqələri kəsməyə, habelə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun barəsindəki həbs qərarına əməl etməyə söz verib.
Uzun illərdir ki, Cənubi Afrikanın hakim Afrika Milli Konqresi partiyası İsrailin Qəzza və İordan çayının qərb sahilindəki siyasətini özünün aparteid rejimi dövründəki təzyiqləri ilə müqayisə edir. Bu rejim 1994-cü ildə sona çatana qədər Qara dərili insanların əksəriyyətini “vətən” adlandırılan ərazilərdə məskunlaşdırmışdı.
Aİ-dən İsrailə qarşı tədbirlər
Toplantı Avropa İttifaqının İsrailə qarşı müxtəlif tədbirləri nəzərdən keçirdiyi bir vaxta təsadüf edir. Bu tədbirlərə qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələrindən idxala qadağa, silah embarqosu və münaqişənin dinc yolla həllinə mane olan İsrail rəsmilərinə qarşı fərdi sanksiyalar daxildir.
Kolumbiyanın Xarici İşlər Nazirinin müavini Maurisio Xaramillo bazar ertəsi bildirib ki, Boqota görüşündə iştirak edən ölkələr, o cümlədən Qətər və Türkiyə, İsrailə hücumlarını dayandırması üçün daha çox təzyiq göstərmək məqsədilə diplomatik və məhkəmə tədbirləri müzakirə edəcəklər. Kolumbiyalı rəsmi İsrailin Qəzza zolağı və İordan çayının qərb sahilindəki davranışlarını beynəlxalq nizam-intizama qarşı bir təhqir adlandırıb. Xaramillo mətbuat konfransında deyib: “Bu, təkcə Fələstin haqqında deyil. Bu, beynəlxalq hüququn və öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun müdafiəsidir.”
Xüsusi məruzəçi Albanese-nin şərhləri, Avropa İttifaqı Xarici İşlər Nazirlərinin İsrailə qarşı mümkün tədbirləri müzakirə etmək üçün Brüsseldə toplandığı zaman, X-dəki (əvvəlki Twitter) bir sıra paylaşımlarında verdiyi açıqlamaları əks etdirir. Albanese yazıb ki, Aİ beynəlxalq hüquq öhdəliklərinə görə İsraillə assosiasiya sazişini dayandırmağa “hüquqi cəhətdən borclu”dur. O bildirib ki, Aİ nəinki İsrailin əsas ticarət tərəfdaşı, həm də ABŞ-dan təxminən iki dəfə böyük olan ən böyük investisiya tərəfdaşıdır və “işğal, aparteid və soyqırımın ayrılmaz hissəsi olan bir iqtisadiyyatla ticarət etmək ortaq olmaqdır”.
Müğənni Rodrigo “Instagram” sosial media platformasının “hekayələr” bölümündən etdiyi paylaşımında Qəzza zolağında yaşanan faciəvi hadisələrə etirazını ifadə edib. O, postunda bölgədə valideynlərin və uşaqların ciddi şəkildə aclıq və susuzluqla üzləşdiyini, habelə əsas tibbi xidmətlərdən və humanitar yardımdan məhrum edildiyini vurğulayıb. Rodrigo, “Fələstindəki günahsız insanların məruz qaldığı bu dağıntılar səbəbindən hiss etdiyim ürək ağrısını ifadə etməyə söz tapmıram,” deyə bildirib.
Heç bir Uşaq Bu Çətinlikləri Yaşamağa Layiq Deyil
Pop ulduzu çıxışında İsraildə, Fələstində və ya dünyanın hər hansı bir yerində heç bir uşağın, Qəzzadakı uşaqların dözmək məcburiyyətində qaldığı bu cür ağır çətinlikləri yaşamağa layiq olmadığını qeyd edib. O, Qəzza zolağındakı mövcud vəziyyətin “dəhşətli və qətiyyən qəbuledilməz” olduğunu ifadə edərək, “Onlardan vaz keçmək, ortaq bəşəriyyətimizdən vaz keçmək deməkdir,” şərhini verib.
Rodrigo, bölgədəki faciəvi vəziyyətlə üzləşənlərə yardım etmək məqsədilə UNICEF-ə ianə etdiyini bildirib və bütün izləyicilərini də eyni məqsədlə ianə verməyə çağırıb.
İsrailin Qəzzada Mülki Hədəflərə Hücumları Şiddətlənir
Xəstəxana mənbələri və şahidlərin bildirdiyinə görə, İsrail hücumları Qəzzanın müxtəlif ərazilərində fələstinlilərə məxsus evləri, çadırları və mülki şəxslərin toplaşdığı məntəqələri hədəf alıb. Bu davam edən münaqişə yüzlərlə insanın həyatına son qoyur.
Qəzza şəhərindəki Qəzza İslam Universitetinin yaxınlığında məcburi köçkünlərin sığındığı bir binanın İsrail qırıcı təyyarələri tərəfindən vurulması nəticəsində 4 fələstinli həlak olub. Bu hücumlar mülki şəxslərin təhlükəsizliyinə ciddi təhlükə yaradır. Qəzza şəhərinin şərqindəki Tuffah məhəlləsində bir evə endirilən İsrail hücumunda 4 fələstinli ölüb, 10 nəfər yaralanıb. İsrail ordusunun Qəzza şəhərinin Şeyx Rıdvan məhəlləsində bir mənzilə endirdiyi zərbə nəticəsində eyni ailədən 3 nəfər canını itirib, xeyli sayda insan isə yaralanıb. İsrailin Rimal məhəlləsindəki bir evi hədəf alması da 2 fələstinlinin həyatına son qoyub.
Bölgənin Dörd Bir Yanına Yayılan Hücumlar
İsrail qırıcılarının Deyr əl-Bəlah şəhərinə endirdiyi iki hava zərbəsi nəticəsində 7 fələstinli həyatını itirib. Həmçinin, şəhərin şərq hissəsindəki bir mənzilə edilən hücumda 2 fələstinli qadın dünyasını dəyişib. Deyr əl-Bəlahdakı Əl-Əqsa Şəhidləri Xəstəxanasının ətrafında məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı bir çadırın İsrail hücumları nəticəsində vurulması ilə 3 fələstinli həlak olub.
İsrailin Nusayrat Qaçqın Düşərgəsindəki Hüseyniyyə bölgəsində bir evə təşkil etdiyi hücumda bir qız uşağı həyatını itirib, çox sayda insan isə yaralanıb. Qəzza zolağının cənubundakı Xan Yunis şəhərinin Mövasi bölgəsində yerindən didərgin düşmüş mülki şəxslərin qaldığı çadırlara İsrail qırıcı təyyarəsinin endirdiyi zərbə nəticəsində aralarında bir qadın və uşaqların da olduğu 11 fələstinli həlak olub. Bundan əlavə, Xan Yunisin şərqindəki Şeyx Nasir bölgəsində başqa bir İsrail hücumunda daha 2 fələstinli canını itirib.
Uluslararası Fələstin Konfransının Tarixi Və Məqsədi
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) nəzdində təşkil ediləcək mötəbər konfransla bağlı üzv ölkələrə dəvət məktubları göndərilib. Bu tədbirin həmsədrliyi Fransa və Səudiyyə Ərəbistanının BMT Daimi Nümayəndəlikləri tərəfindən həyata keçirilir. Yüksək səviyyəli iştirakla keçiriləcək bu tədbirin əsas məqsədi Fələstin probleminin sülh yolu ilə həlli yollarını və regionda davamlı sülhü təmin edəcək iki dövlətli həll modelini müzakirə etməkdir. Bu həll yolu, regional sabitlik üçün vacibdir.
Təxirə Salınma Səbəbləri Və Yeni Tarix
BMT Baş Assambleyasının qərarı ilə təşkil olunması nəzərdə tutulan Uluslararası Fələstin Konfransı əvvəlcə 17-20 iyun tarixlərində planlaşdırılmışdı. Lakin İsrailin 13 iyun tarixində İrana qarşı hücuma başlaması səbəbindən tədbirin tarixi təxirə salınıb. Yeni qərarla konfrans 28-30 iyul tarixlərində baş tutacaq. Bu konfransda sülh prosesi və Fələstin məsələsi bir daha vurğulanacaq.
Sələfi hərəkatı, İslam dünyasında müəyyən cərəyanları təmsil edir.
Qəzza zolağının şimalında yerləşən Jabaliya an-Nazla bölgəsindəki Halimə əs-Səadiyyə məktəbinə İsrailin endirdiyi zərbə nəticəsində azı səkkiz nəfər, o cümlədən uşaqlar həlak olub. Hadisə zamanı məktəb didərgin düşmüş Fələstinlilər üçün sığınacaq kimi istifadə edilirdi. Qəzza şəhərindəki Əş-Şifa Xəstəxanasından verilən məlumata görə, hücumda bir neçə nəfər də yaralanıb.
Hücumun şahidi olanlar dəhşətli səhnələri təsvir ediblər. Əbu Heysəm Xəlla dağıntılar arasında dayanaraq bildirib ki, zərbənin buraya dəydiyini gördüyü an bütün ətrafı toz bürüyüb. Onun sözlərinə görə, məktəbi «çaxnaşma, qorxu və dəhşət bürümüşdü». Məktəbdə minə yaxın didərgin düşmüş şəxs sığınacaq tapmışdı; çadırlar və sinif otaqlarının hamısı sığınacaq kimi istifadə edilirdi. Əbu Heysəm Xəlla həmçinin qeyd edib ki, indiyə qədər 10 nəfərin, o cümlədən qadınların və uşaqların həlak olduğu təsdiqlənib, çox sayda insan isə müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb.
Şahidlərin dəhşətli xatirələri və Qəzzada hücum
Digər şahid Əhməd Xəlla sinif otağının döşəməsində ölü və yaralı şəxslərin olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, uşaqların bədənləri parça-parça olub, yanıb, günahsız qadınlar isə vəhşicəsinə öldürülüb. Şahidlər zərbənin vurduğu dağıntıları və itkiləri ağrı ilə xatırlayıblar. Əhməd Xəlla bu qaçqınların dəhşətli vəziyyətini vurğulayaraq, gördüyü mənzərələrin dəhşətdən də kənar olduğunu dilə gətirib. O, başsız bir körpə qız gördüyünü dəhşətlə xatırlayıb. Bu hadisə Qəzzada hücum nəticəsində mülki əhaliyə dəyən zərərin miqyasını bir daha ortaya qoyub.
Tanınmış insan hüquqları müdafiəçisi Issa Amro, işğal olunmuş Qərbi Sahildə yaşayan insanların həyatının getdikcə dözülməz hala gəldiyini vurğulayır. Onun sözlərinə görə, bölgədəki mövcud vəziyyət dərinləşən böhranı əks etdirir və gündəlik məişətə ciddi təsirlər göstərir.
Hərəkət Məhdudiyyətləri və Məskunlaşanların Zorakılığı
Amro, İsrail tərəfindən tətbiq edilən hərəkət məhdudiyyətlərinin kəskin şəkildə artdığını bildirir. Bu məhdudiyyətlər, Fələstinlilərin gündəlik fəaliyyətini ciddi şəkildə iflic edərək normal həyat tərzini mümkünsüz edir. Məktəbə, işə getmək və ya tibbi xidmət almaq belə çətinləşir.
Bundan əlavə, regionda məskunlaşanların törətdiyi zorakılıq halları da narahatedici səviyyədə artıb. Bu hücumlar yerli əhalinin təhlükəsizliyini təhdid edir və onların yaşayış şəraitini daha da ağırlaşdırır. Amro, bu cür hallar fonunda davam edən münaqişənin insanlara vurduğu zərərin ölçüsüz olduğunu qeyd edir.
Gündəlik Həyatda Artan Təzyiq
Bütün bu amillər bir araya gələrək bölgədəki əhali üçün gündəlik həyatı məşəqqətə çevirib. Hərəkət azadlığının məhdudlaşdırılması və artan zorakılıq halları onların yaşam keyfiyyətini dramatik şəkildə aşağı salır. Vəziyyət, beynəlxalq diqqətin təcili cəlb olunmasını tələb edir.
Qəzzada Faciə: Dağıntılar Altında Qalan Adamın Son Çağırışı
İyulun 10-u, 2025-ci il tarixində Qəzza Şəhərində yaşayış binasına endirilən İsrailə aid hava zərbəsi nəticəsində yaşanan dəhşətli anlar beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini yenidən bölgəyə yönəldib. Evləri tamamilə dağılmış, özü isə yanar qalıqlar altında tələyə düşmüş fələstinli İbrahim əl-Dali faciəvi şəkildə həyatını itirib. Onun son anları telefon zəngi vasitəsilə əmisi oğluna çatdırılıb, ürəkdağlayan mənzərənin şahidi olub.
Çarəsiz Səs: Yardım Yalvarışı
İbrahim əl-Dalinin telefonun digər ucundakı yaxınına səslənərək kömək istəməsi, vəziyyətin nə qədər ümidsiz olduğunu göstərirdi. Yanan binanın hələ də qalıqları arasında tələyə düşmüş adamın son sözləri faciənin miqyasını bir daha ortaya qoydu. Onun səsi, dağıntıların və yanğının yaratdığı dəhşətli mühitin içindən gələn bir nalə idi. Xilasetmə əməliyyatları tez bir zamanda başlasa da, dağıntıların çoxluğu və yanğının şiddəti işi çətinləşdirirdi.
Acı Sonluq: Ağır Yanıqlar
Uzun sürən və çətin xilasedici axtarışlarından sonra, təəssüf ki, İbrahim əl-Dalinin cansız bədəni tapıldı. Hadisə yerində aparılan ilkin yoxlamalar zamanı onun ağır yanıq xəsarətlərindən dünyasını dəyişdiyi müəyyən edilib. Bu faciə, hərbi əməliyyatların mülki əhaliyə vurduğu dağıdıcı zərbələrin bariz nümunəsidir. Münaqişə zonalarında yaşamaq uğrunda mübarizə aparan insanların gündəlik həyatının nə qədər kövrək olduğunu bir daha xatırladır. Bu cür hadisələr beynəlxalq insanhüquqları təşkilatlarının davamlı narahatlığına səbəb olur.
İşğal altında olan İordan çayının Qərb Sahilində yerləşən Xevron şəhərindən əldə edilən görüntülər İsrailin burada mobil yaşayış blokları yerləşdirdiyini göstərir. Bu addım şəhərin rəsmi olaraq Fələstin Muxtariyyətinin nəzarəti altında olan bir hissəsində atılıb. Həmin ərazidə İsrailin səyyar yaşayış modulları quraşdırması regionda ciddi narahatlıqlara səbəb olub.
Yaşayış Məskənlərinin Genişləndirilməsi Təhlükəsi Artır
Yeni mobil blokların yerləşdirilməsi İsrailin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində yaşayış məskənlərinin genişləndirilməsi siyasətini daha da gücləndirməsi qorxularını artırır. Beynəlxalq hüquqa görə, bu cür məskunlaşmalar qeyri-qanuni hesab olunur və sülh danışıqları üçün əngəl törədir. Xevrondakı bu son hadisə, bölgədəki gərginliyi daha da yüksəltməklə yanaşı, Fələstin əhalisinin gələcəyi ilə bağlı sualları da gündəmə gətirir.
Sağlamlıq mənbələrindən alınan məlumata görə, İsrail ordusu Qəzza zolağının şimalındakı Qəzza şəhərində Şeyx Rıdvan və Ən-Nəsr məhəllələrində məcburi köçkün ailələrin yaşadığı iki evi hədəfə alıb. Hücum nəticəsində ən azı 25 fələstinli həlak olub.
Şahidlərin bildirdiyinə görə, qurbanların əksəriyyəti qadınlar olmaqla, onlarla insan yuxuda ikən bombardmana tuş gəlib, çox sayda insan isə dağıntılar altında qalıb.
İsrailə məxsus pilotsuz uçuş aparatı (PUA) ilə Şeyx Rıdvanda həyata keçirilən başqa bir hücumda 3 nəfər həlak olub, yaralılar Şifa Xəstəxanasına çatdırılıb. İsrail ordusunun Əd-Dərac Məhəlləsində Əs-Safədi ailəsinə məxsus evə təşkil etdiyi hücumda da 3 nəfər həyatını itirib.
Qəzza zolağının cənubundakı Xan Yunis şəhərinin Əl-Məvasi bölgəsində sığınacaq axtaranların qaldığı çadırlar da bombardman edilib. Bu hücumlarda aralarında hamilə qadın və uşaqların da olduğu 10 nəfər ölüb, çox sayda insan yaralanıb.
Atəşkəs Danışıqlarında Son Durum
İsrail hökuməti, Qəzzada atəşkəs üçün Həmasın Qətərin təklifində dəyişikliklər etməyə çalışdığını iddia edərək, bu dəyişikliklərin qəbuledilməz olduğunu bildirib. İsrail Baş Nazir Ofisindən verilən açıqlamada “Həmasın Qətərin atəşkəs təklifində etmək istədiyi dəyişikliklər dünən gecə bizə çatdırılıb və bunlar İsrail üçün qəbuledilən deyil” ifadələri yer alıb.
İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu tərəfindən dolayı danışıqların qəbul edilməsi və “İsrailin qəbul etdiyi Qətər təklifi çərçivəsində girovların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi səylərinin davam etdirilməsi” barədə göstəriş verildiyi bildirilir.
İsrail nümayəndə heyətinin atəşkəs danışıqları üçün bu gün Qətərə gedəcəyi açıqlanıb.
Həmas dünən axşam saatlarında Qəzzada İsraillə atəşkəs və əsir mübadiləsi razılaşmasına dair təklifə “müsbət cavabını” vasitəçilərə çatdırdığını və atəşkəsin həyata keçirilməsi üçün danışıqlara hazır olduğunu bildirmişdi.
