Vaşinqton, DC – Araşdırma firması Gallup-un yeni sorğusu göstərir ki, amerikalıların yalnız 32 faizi İsrailin Qəzzadakı hərbi əməliyyatlarını bəyənir. Bu, 2024-cü ilin sentyabr ayından bəri 10 faiz azalmadır, çünki fələstinlilərə qarşı törədilən vəhşiliklərə görə narazılıq artmaqda davam edir.
Çərşənbə axşamı yayımlanan sorğu, məsələ ilə bağlı nəhəng partizan bölgünü də üzə çıxarıb. Respublikaçı Partiyanın üzvü olduğunu bildirən respondentlərin 71 faizi İsrailin davranışını bəyəndiyini, Demokratların isə yalnız 8 faizi bəyəndiyini bildirib.
Ümumilikdə, respondentlərin 60 faizi İsrailin Qəzza müharibəsindəki hərbi əməliyyatlarını bəyənmədiyini bildirib.
Nəsillərarası Düşüncə Tərzi
Merilend Universitetinin professoru və Kritiki Məsələlər Sorğusu mərkəzinin direktoru Şibli Telhami, son sorğunun İsraillə bağlı artan narazılıq tendensiyasını göstərdiyini, bunun isə Qəzza müharibəsindən daha geniş bir məsələ olduğunu bildirib.
Telhami “Əl-Cəzirə”yə verdiyi açıqlamada deyib: “Burada gördüyümüz, xüsusilə gənc amerikalılar arasında – əsasən Demokratlar və müstəqil seçicilər, hətta bəzi gənc Respublikaçılar arasında – nəsillərə xas bir paradiqmanın möhkəmlənməsidir. Onlar Qəzzadakı dəhşəti indi İsrailin xarakterini təsvir edən bir şəkildə qəbul edirlər.”
Çərşənbə axşamı keçirilən sorğuda, 35 yaşdan aşağı respondentlərin yalnız 9 faizi İsrailin Qəzza müharibəsindəki hərbi əməliyyatlarını bəyəndiyini, 6 faizi isə İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahudan müsbət fikirə malik olduğunu bildirib. Bu, ümumi ABŞ ictimaiyyətində gənc nəslin mövqeyinin fərqləndiyini göstərir.
Bu araşdırma, Pew Araşdırma Mərkəzinin aprel ayında keçirdiyi sorğudan sonra gəlib. Həmin sorğuya əsasən, respondentlərin əksəriyyəti, o cümlədən 50 yaşdan kiçik Respublikaçıların 50 faizi İsrailə qarşı mənfi fikirlərə malik olduğunu bildirmişdi.
Siyasət və İctimaiyyət Arasındakı Fərq
Lakin ABŞ ictimaiyyətində fikir dəyişikliyi davam etsə də, Vaşinqtonun İsrailə qeyd-şərtsiz dəstək siyasəti sarsılmaz qalıb. Qəzza müharibəsi başlayandan bəri, ABŞ İsrailə milyardlarla dollar hərbi yardım göstərib, habelə Birləşmiş Millətlər Təşkilatında diplomatik dəstək verib.
ABŞ prezidenti Donald Tramp və onun sələfi Co Bayden, insan hüquqları qruplarının soyqırım kimi xarakterizə etdiyi İsrailin Qəzzaya hücumunun güzəştsiz tərəfdarları olublar.
İsrail Qəzzada 60 mindən çox fələstinlini qətlə yetirib, boğucu mühasirə tətbiq edib və anklavın böyük hissəsini darmadağın edərək binaları xarabalıqlara çevirib. Mühasirə ölümcül aclığa səbəb olub: BMT çərşənbə axşamı “kütləvi aclıq və geniş yayılmış aclıq əlamətləri”nin artdığını bildirib.
Buna baxmayaraq, ABŞ Konqresi də ikipartiyalı əsasda İsrailə sadiq qalır. Bu ayın əvvəlində İsrailə 500 milyon dollarlıq raketdən müdafiə dəstəyinin qarşısını almaq üçün qanunvericilik təşəbbüsü Nümayəndələr Palatasında 422-yə qarşı 6 səslə uğursuzluğa düçar olub. Bu nəticə, ABŞ ictimaiyyətinin hissləri ilə rəsmilərin mövqeləri arasındakı uyğunsuzluğu aydın göstərir.
Dəyişən Prioritetlər və Siyasi Təsir
Bəs ortalama amerikalıların baxışları ilə onların seçilmiş nümayəndələrinin siyasəti arasındakı bu uçurumu nə izah edir?
Professor Telhami seçicilərin “prioritetlərini” qeyd edib. O izah edib ki, xarici siyasət ənənəvi olaraq seçkilərdə həlledici amil olmayıb. Məsələn, abort, iqtisadiyyat və silah nəzarəti kimi daxili məsələlər adətən Demokratlar üçün seçki gündəmini üstün tutur.
O, həmçinin İsrail tərəfdarı qrupların, məsələn, Amerika İsrail İctimaiyyətlə Əlaqələr Komitəsinin (AIPAC) təsirini də qeyd edib. Bu qruplar, İsrail hökumətinin tənqidçilərini, xüsusilə Demokratların ilkin seçkilərindəki proqressivləri məğlub etmək üçün milyonlarla dollar xərcləyiblər. Onların təsiri ABŞ ictimaiyyətinin siyasi qərarlaşmalarına birbaşa təsir göstərir.
Ancaq professorun fikrincə, vəziyyət dəyişir.
O, Fələstin məsələsinin ictimai əhəmiyyətinin artdığını, ABŞ seçicilərinin bu məsələyə “özünüdərk” prizmasından, yəni nəyi təmsil etdiklərini sorğulamaq yolu ilə baxdığını bildirib.
Telhami deyib: “Təkcə Qəzza deyil. Biz ölkə olaraq Qəzzadakı dəhşəti – yardımımız, dəstəyimiz, hətta bəzi hallarda birbaşa əməkdaşlığımız baxımından – mümkün edirik.”
“Bu, əslində kim olduğumuzla bağlı bir paradiqmatik dəyişiklik yaradır, təkcə ‘İsraili dəstəkləyirikmi? Fələstinliləri dəstəkləyirikmi?’ sualı deyil.”
O, Fələstin hüquqları müdafiəçisi Zohran Mamdaninin ötən ay Nyu York şəhərində keçirilən Demokratik bələdiyyə sədrliyi ilkin seçkisindəki qələbəsinin bu hərəkatı vurğuladığını bildirib.
“Zohran Mamdaninin Nyu Yorkdakı yüksəlişi insanları düşündürür, çünki o, bəzi insanların düşündüyü kimi İsrail-Fələstinlə bağlı fikirlərinə rəğmən deyil, məhz bu fikirlərinə görə həyəcan yarada bilib. Bu, Qəzza müharibəsindən sonra yaranan yeni siyasi reallıqları əks etdirir.”
