Tag: #Geologiya

  • Dünyadan qədim göy daşı evə çırpıldı

    Dünyadan qədim göy daşı evə çırpıldı

    Georgia Sakin Evə Düşən Gökdaşının Sirri Açıldı

    Georgia Dövlət Universiteti ABŞ-ın bu ştatında iyunun 26-da evin damına düşərək ora ciddi ziyan vuran gökdaşı ilə bağlı tədqiqatlarını başa çatdırıb. Universitetdən verilən açıqlamaya görə, gökdaşının təxminən 4,56 milyard il əvvəl yarandığı müəyyən edilib. Bu o deməkdir ki, o, Yer kürəsindən təxminən 20 milyon il daha yaşlıdır.

    Səmada İşıqlı Cismin Tədqiqatı

    Müəyyən edilib ki, gökdaşı parçası milyardlarla il əvvələ, Yer kürəsinin yaranmasından da əvvəlki dövrə aiddir. Georgia Universitetinin geologiya professoru Skot Harris bu maraqlı hadisə haqqında Fox News Digital-ə ətraflı məlumat verib. Professor Harris bildirib ki, bir çox insan səmada parlaq “od topunu” müşahidə edib. Meteorit parçası Mars ilə Yupiter arasındakı asteroid qurşağından gələrək iyunun 26-da Atlanta yaxınlığında Yer kürəsinə düşüb. Hadisədən dərhal sonra məlumat alan Harris, parçanın evə daxil olduğu yeri araşdırmaq üçün çardağa gedib.

    Evin Damına Düşən Gökdaşının Fəsadları

    Professor Harris qeyd edib ki, ev sahibi damdakı dəlikdən xəbərdar olsa da, gökdaşının havalandırma kanalını tamamilə deşdiyini, kanalın bir tərəfindən girib digər tərəfindən çıxdığını, izolyasiya materialını dağıtdığını və daha sonra 3 metrlik maili tavanı keçərək döşəmədə təxminən 1,5 santimetrlik kiçik bir krater əmələ gətirdiyini anlamayıb. Harris gökdaşının döşəmədə qoyduğu izin “böyük bir albalı pomidoru ölçüsündə” olduğunu bildirib. O əlavə edib: “Bu parça o qədər sərt zərbə ilə düşüb ki, bir hissəsi sanki iri çəkiclə vurulmuş kimi toz halına gəlib.”

    Professorun sözlərinə görə, gökdaşı Yer kürəsi atmosferinə daxil olarkən qısa müddət ərzində səs baryerini keçib. Harris vurğulayıb ki, “bu obyektlər 4,56 milyard il əvvəl yaranmış orijinal maddələrə əsaslanır.” O, bu parçaların planetlərin formalaşmasından dərhal əvvələ aid olduğunu və qaya planetlərinin əsas təməl daşlarını təşkil etdiyini bildirib. Bu səbəbdən də elm adamları bu cür meteoritləri araşdıraraq Günəş sisteminin ilkin dövrlərində baş verən prosesləri anlamağa çalışırlar. Qeyd edək ki, Yer kürəsinin yaşının təxminən 4,54 milyard il olduğu qəbul edilir.

    Elm Dünyasının Qiymətləndirməsi

    Harris bu qədər kiçik bir parçanın heç kim üçün təhlükə yaratmadığını, lakin elm adamlarının meteoritlərin Yer kürəsinə düşmə dinamikasını araşdırmaq istədiyini vurğulayıb. Məqsəd, “böyük bir fəlakətə səbəb ola biləcək riskləri qiymətləndirməkdir.” Professor əlavə edib: “Bu kiçik obyekt üçün narahat olmağa ehtiyac yoxdur, lakin bu materialların Günəş sistemində haradan gəldiyini və kiçik hissələrin dinamikasını anlamaq, daha böyük olanların mövqeyini və gələcək riskləri anlamaq üçün vacibdir.”

    24 saat

  • 8.8 bal zəlzələsi “Od Kəməri”ni hərəkətə keçirdi: İlk partlayışla başlayan fəlakət zənciri

    8.8 bal zəlzələsi “Od Kəməri”ni hərəkətə keçirdi: İlk partlayışla başlayan fəlakət zənciri

    Pasifik Okeanı ətrafında 40 min kilometr uzanan Odlu Həlqə, dünyanın ən aktiv seysmik qurşaqlarından biridir. Zəlzələlər və vulkan püskürmələri ilə tanınan bu bölgə, indi daha böyük bir təhlükə ilə üz-üzədir. Rusiyanın sahillərində baş verən 8.8 bal gücündəki nəhəng zəlzələ, yalnız öz ətrafını silkələməklə qalmadı; yeraltı təzyiq sistemlərini tətikləyərək yüzlərlə aktiv vulkana təsir edə biləcək zəncirvari reaksiyanın qapısını açdı.

    Alimlər, bu qədər güclü bir zəlzələnin yer qabığındakı maqma kameralarını qeyri-sabitləşdirə biləcəyi və növbəti iki il ərzində çox sayda vulkanın püskürmə riskini artıra biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər. İlk püskürmə siqnalları Kamçatkadakı Klyuçevskaya Sopka vulkanından gəldi. Mütəxəssislər, hazırda xüsusilə Rusiya, Yaponiya, Filippin və İndoneziyadakı vulkanların təhlükəli şəkildə “oyanma” ehtimalı daşıdığını bildirirlər.

    Nəhəng Zəlzələnin Təsiri

    8.8 bal gücündəki zəlzələ, Kamçatkanın 135 kilometr cənub-şərqində, yerli vaxtla 7:24 PM EST-də qeydə alındı. Bu təkan, son 14 ildə dünya miqyasında qeydə alınan ən güclü zəlzələlərdən biri idi. Zəlzələdən sonra Havayda sahil bölgələrində suyun çəkildiyi müşahidə edildi və sunami dalğaları Oahunun şimal sahilində beş metrə çatdı. Bu hadisə bölgədə ciddi təbii fəlakət riskini artırdı.

    Vulkanların Aktivləşmə Riski

    Kaliforniya Universitetindən olan geobiloq Maykl Manqa bildirir ki, zəlzələ zamanı yaranan enerji, təkanın mərkəzindən çox uzaqlardakı maqma kameralarının tarazlığını poza bilər. Xüsusilə Yaponiya, Filippin, İndoneziya və Rusiyanın Kamçatka Yarımadasındakı 100-dən çox vulkan üçün risk artmışdır. Manqa, “Kamçatkadakı Klyuçevskoy vulkanı zəlzələnin dərhal ardından püskürdü”, – deyə əlavə etdi. Bu, yeraltı proseslərin bir-biri ilə necə əlaqəli olduğunu göstərən bariz bir nümunədir.

    Artan Vulkanik Püskürmə Ehtimalı

    Böyük zəlzələlər, yer qabığındakı çat xətləri boyunca seysmik dalğalar göndərərək maqma kameralarında gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu da maqmanın tərkibindəki qaz qabarcıqlarının tarazlığının pozulmasına və yuxarı doğru hərəkətinə gətirib çıxarır ki, bu da püskürmə üçün əlverişli şərait yaradır. Xüsusilə səthə yaxın, aktiv və ya “püskürməyə hazır” vəziyyətdə olan vulkanlar bu cür təkanlardan birbaşa təsirlənə bilər. Kaliforniya Universitetinin geobiloqu Maykl Manqaya görə, belə bir zəlzələdən sonra bəzi vulkanların püskürmə ehtimalı 5 faizdən 12 faizə qədər arta bilər. Bu artım kiçik görünsə də, məsələn, illik püskürmə riski 1 faiz olan bir vulkanın riski 1.1 faizə qalxır. Lakin bu cür dəyişikliklər yüngülə alınmamalıdır, çünki bu təsir qısa müddətdə bir neçə ay, uzun müddətdə isə iki ilə qədər davam edə bilər.

    Kamçatkada Püskürmələr

    Kamçatkadakı 4.750 metr yüksəkliyindəki Klyuçevskaya Sopka vulkanında lav axınları və püskürmələr müşahidə edildi. Püskürmədən əvvəlki həftələrdə kraterin lavla dolmağa başladığı, aralıqlı kül buludları ilə birlikdə püskürmənin gözlənildiyi qeyd edilmişdi. NASA-nın məlumatına görə, Kamçatka təxminən 300 vulkana ev sahibliyi edir ki, bunlardan 29-u aktivdir. “Od və Buz Diyarı” olaraq bilinən bölgə, yer kürəsinin ən aktiv vulkanik bölgələrindən biridir.

    Odlu Həlqədə Zəncirvari Reaksiya Riski

    Odlu Həlqə, Rusiyadan Yaponiyaya, Amerikanın qərb sahillərindən Antarktida qədər uzanan dərin okean dərələri və levhaaltı bölgələrlə xarakterizə olunur. Bu səbəbdən həlqənin bir nöqtəsində baş verən böyük bir seysmik hadisə, digər bölgələrdə də həyəcan təbili çala bilər. Bu, qlobal miqyasda təbii fəlakətlərin bir-birini tətikləmə potensialını ortaya qoyur.

    24 saat