ABŞ prezidenti Donald Tramp Həmasın İsrail əsirləri azad edildikdən sonra baş verə biləcəklərdən çəkindiyi üçün Qəzza müharibəsində atəşkəsə razılıq vermədiyini bildirib. Cümə günü Ağ Evdə verilən bu bəyanatlar ABŞ və İsrailin müharibənin davamlı sonunu deyil, yalnız əsirlərin azad edilməsi üçün qısamüddətli bir atəşkəsi təmin etməyə hazır olduğunu göstərir.
ABŞ prezidenti jurnalistlərə açıqlamasında deyib ki, “sonuncu girovlar qalıb və onlar sonuncu girovları əldə etdikdən sonra nə baş verəcəyini bilirlər”. O, bildirib ki, “buna görə də, həqiqətən, razılaşmaq istəmirlər.” Tramp atəşkəs danışıqlarının uğursuzluğunda yalnız Fələstin qruplaşmasını günahlandırıb və onların “ovlanacağını” deyib. “Həmas, həqiqətən, razılaşmaq istəmədi. Düşünürəm ki, onlar ölmək istəyirlər və bu, çox, çox pisdir,” o əlavə edib.
Trampın Atəşkəs Danışıqları ilə bağlı İddiaları
Cümə axşamı Trampın Yaxın Şərq üzrə elçisi Stiv Vitkof Vaşinqtonun danışıqlarda iştirakını dayandırdığını bildirib və Həması “atəşkəsə nail olmaq istəksizliyində” ittiham edib. İsrail də danışıqların aparıldığı Qətərdən öz nümayəndələrini geri çəkdiyini açıqlayıb.
Həmas ABŞ-ın mövqeyinə təəccübünü ifadə edərək, razılaşmaya nail olmaq üçün “vasitəçilərin səylərinin uğuruna səmimi bağlılıq” göstərdiyini bildirib. Qruplaşma həmçinin vasitəçilərin – Qətər və Misirin – onun “konstruktiv və müsbət” mövqeyini alqışladığını qeyd edib. Aylardır davam edən danışıqlarda 10 İsrail əsirinin azad edilməsi və Qəzzada Fələstinlilərə qarşı İsrail bombardmanının dayandırılmasını nəzərdə tutan 60 günlük atəşkəsə nail olmaq məqsədi güdülürdü.
Həmas isə daimi atəşkəsə nail olmaqda israr edir. Vitkof əvvəllər atəşkəsin “Qəzzada davamlı sülhə gətirib çıxaracağını” demişdi. Lakin İsrail rəsmiləri əsirlər azad edildikdən sonra döyüşlərə qayıtmaq və bütün Fələstinliləri Qəzzadan çıxarmaq planlarını dəfələrlə açıqlayıblar. Hətta İsrailin müdafiə naziri İsrael Katz, ölkənin atəşkəsdən yüz minlərlə Fələstinlini ərazidən tamamilə çıxarmağa hazırlıq üçün cənubi Qəzzadakı internat düşərgəsinə köçürmək üçün istifadə edəcəyini bildirib. İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu bu ayın əvvəlində Vaşinqtona səfəri zamanı atəşkəs danışıqlarına baxmayaraq, İsrailin “Qəzzadakı işi hələ bitirməli olduğunu” söyləyib.
İsrailin Gələcək Planları və Qəzza müharibəsi
2025-ci ilin fevralında Donald Tramp Qəzzanın boşaldılması və ərazinin “Yaxın Şərqin Rivierası”na çevrilməsi çağırışı etmişdi – bu təklif hüquqşünas ekspertlərin fikrincə, bəşəriyyətə qarşı cinayət sayılan etnik təmizləməyə bərabərdir. İsrail Qəzzanın böyük hissələrini sistematik olaraq yerlə bir edib, bombardman, partlayıcı maddələr və buldozerlərdən istifadə edərək ərazini yaşanmaz hala gətirməyə çalışıb. Netanyahu isə Fələstinlilərin gedişinin “könüllü” olacağını iddia edir. Lakin insan haqları ekspertləri xəbərdarlıq edirlər ki, insanlar bombardman və aclıq təhlükəsi altında olduqda, əslində seçim haqqına malik deyillər.
Cümə axşamı Tramp, Qəzzanın daha çox zorakılıq yaşayacağını, İsrailin “döyüşmək məcburiyyətində qalacağını” deyib. “Onlar oranı təmizləməli olacaqlar. Siz ondan qurtulmalı olacaqsınız,” o əlavə edib.
Beynəlxalq Reaksiyalar və Humanitar Böhran
ABŞ prezidentinin bu şərhləri, İsrailin blokadası səbəbindən Qəzzada ölümcül aclığın yayılmaqda olduğu bir vaxta təsadüf edir. Qəzzada İsrail tərəfindən tətbiq olunan aclıq, ABŞ və İsrailin yaxın müttəfiqlərindən belə beynəlxalq qınağa səbəb olub. Cümə axşamı Kanada Baş naziri Mark Karney Qəzzaya humanitar yardımın qadağan edilməsini “beynəlxalq hüququn pozulması” kimi qiymətləndirib. Fransa prezidenti Emmanuel Makron da ölkəsinin sentyabr ayında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasında Fələstini dövlət kimi tanıyacağını deyib.
Böyük Britaniyaya yola düşməzdən əvvəl cümə günü Tramp, Fransız həmkarının bəyanatını rədd edərək, onun “heç bir ağırlığı olmadığını” bildirib. “Yaxşı xəbər budur: onun dedikləri əhəmiyyətsizdir,” Tramp deyib. “Bu, heç nəyi dəyişməyəcək.”
