Tag: hurmuz bogazi

  • Makronun İran-ABŞ gərginliyi ilə bağlı bəyanatı: “Hücum qanunsuzdur”

    Makronun İran-ABŞ gərginliyi ilə bağlı bəyanatı: “Hücum qanunsuzdur”

    Makron: Gərginlik Azaldılmalı, Danışıqlar Masasına Qayıdılmalıdır

    Fransa Prezidenti Emmanuel Makron sosial media hesabından etdiyi paylaşımda İranın öz ərazisində vurduğu Qətərə Fransanın həmrəyliyini çatdırdı. O, ölkə rəsmiləri və regional tərəfdaşları ilə sıx təmasda olduğunu bildirdi.

    Makron bütün tərəfləri gərginliyi azaltmağa və danışıqlar masasına qayıtmağa çağırdı. Prezident həmçinin, “Xaos spiralı bitməlidir,” – deyə bəyan etdi.

    İranın Nüvə Proqramı və Hürmüz Boğazı Vurğusu

    Bu arada, Norveçin paytaxtı Osloda səfərdə olan Makron Norveç Baş naziri Yonas Qar Störe ilə görüşdü. Makron mətbuata açıqlamasında ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə qarşı hücumlarının “hüquqi əsasının olmadığını” qeyd etdi. Fransa Prezidenti Fransanın məqsədinin İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq olduğunu, lakin problemin diplomatik yollarla həll edilməli olduğunu vurğuladı.

    Makron bölgədə gərginliyin artmasının ciddi risk daşıdığına diqqət çəkdi. O, “Tehranın Hürmüz boğazını bağlaması qlobal iqtisadiyyatda böyük təsir və reaksiyalara səbəb ola bilər,” – deyərək xəbərdarlıq etdi. Makron həmçinin qeyd etdi ki, İranda rejim dəyişikliyi baş verəcəksə, bu, xalqın iradəsi ilə olmalıdır.

    Norveçlə Strateji Tərəfdaşlıq

    Baş nazir Störe isə Qəzza da daxil olmaqla, münaqişələrin hərbi yolla həll edilə bilməyəcəyini bildirdi. Makronun Norveçə səfəri çərçivəsində iki ölkə arasında genişmiqyaslı strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalandı.

    24 saat

  • İngilis nazir İrana: Hürmüz boğazını bağlamaq yolverilməzdir

    İngilis nazir İrana: Hürmüz boğazını bağlamaq yolverilməzdir

    ABŞ-ın zərbələri və Tehranın cavab təhdidi

    Britaniyalı nazir Lammi BBC Radio 4-ün “Today” proqramında ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələr barədə danışıb. Nazir qeyd edib ki, bu hücumların ardınca Tehranın ABŞ bazalarına atəş açmaqla və ya Hörmüz boğazındakı əsas nəqliyyat xəttini blokadaya almaqla cavab zərbəsi endirməsi “faciəvi səhv” olacaq.

    Hərbi bazalara hücumlar böyük səhv olar

    Lammi vurğulayıb ki, “hazırda regiondakı ABŞ bazalarına atəş açmaq çox böyük və faciəvi səhv olacaq. Hazırda regionda qüvvələrimiz var. Bu, faciəvi səhv olardı. Hörmüz boğazını mühasirəyə almaq isə səhv olardı.”
    Britaniyalı nazir həmçinin qeyd edib ki, İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçiyə “nüvə proqramlarına ciddi yanaşmaları barədə mesajı çatdırmasını” söyləyib. O əlavə edib: “Onlara təklif olunan çıxış yoluna ciddi yanaşmalıdırlar.”

    Nüvə proqramında geriləmə ehtimalı

    Lammi bildirib ki, Qərb müttəfiqləri hücumların təsiri ilə bağlı döyüş meydanındakı qiymətləndirmələri gözləyirlər, lakin ölkənin hələ də yüksək zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına sahib olması mümkündür. Buna baxmayaraq, nazir ABŞ-ın zərbələrinin “İranın nüvə proqramını bir neçə il geriyə çəkmiş ola biləcəyini” ehtimal edib.
    O, ABŞ-ın hava zərbələrinin qanuniliyi barədə suala cavab verməkdən imtina edərək, bunun Vaşinqtonun səlahiyyətində olduğunu deyib. Lammi əlavə edib ki, “bu vəziyyətdən çıxış yolu hələ də var”. O, ötən həftə İsveçrənin Cenevrə şəhərində Fransa, Almaniya və Britaniyanın iştirakı ilə Tehranla aparılan danışıqların “çox çətin” keçdiyini bildirib. Nazir Lammi sözlərini belə yekunlaşdırıb: “Hər kəs tərəfləri E3 ölkələri (Almaniya, Fransa, Britaniya) və ABŞ ilə danışıqlara ciddi yanaşmağa çağırır.”

    Regionda son hadisələr

    İsrail iyunun 13-də İranın müxtəlif şəhərlərindəki nüvə obyektləri, eləcə də ordunun ali komandanlığını hədəf alan genişmiqyaslı hücumlar təşkil edib. Hücumlar nəticəsində İranın Baş Qərargah rəisi, İnqilab Keşikçiləri Qvardiyasının baş komandanı və bəzi yüksək rütbəli komandirlər, həmçinin 9 nüvə alimi həlak olub.
    İran Səhiyyə Nazirliyi iyunun 21-də verdiyi açıqlamada İsrailin hücumlarında mülki itkilərin ümumi sayının 430, yaralıların sayının isə 3500-dən çox olduğunu bildirib. İsrail Baş Nazirinin Ofisi isə İran ordusunun cavab zərbələri nəticəsində 24 nəfərin öldüyünü, 1272 nəfərin yaralandığını açıqlayıb.

    Müharibənin genişlənməsindən narahat olan Türkiyə başda olmaqla bir çox ölkə İsraili pisləyib.

    24 saat

  • Neft qiyməti artdı: Hörmüz boğazı niyə bu qədər dəyərli

    Neft qiyməti artdı: Hörmüz boğazı niyə bu qədər dəyərli

    Hürmüz Boğazı: Qlobal Neft Ticarətinin Nəbz Vuran Damarı

    Qlobal iqtisadiyyat perspektivindən baxdıqda, strateji əhəmiyyətinə görə Hürmüz boğazı ilə müqayisə edilə biləcək çox az yer var. Fars körfəzi ilə Oman dənizi arasında yerləşən bu su yolu ən dar nöqtəsində cəmi 34 kilometr genişliyindədir. Neftlə zəngin Fars körfəzindən dünya bazarlarına xam neft daşınması üçün yeganə çıxış məntəqəsi məhz bu boğazdır. Hürmüz boğazının şimal hissəsinə İran nəzarət edir.

    ABŞ Enerji İnformasiya İdarəsinin (EIA) məlumatına görə, hər gün təxminən 20 milyon barel neft bu boğazdan keçir ki, bu da qlobal neft istehsalının təxminən beşdə birinə bərabərdir. Qurum bu keçidi “kritik neft dar keçidi” olaraq xarakterizə edir.

    Neft Qiymətlərində Sıçrayış: Hürmüz Boğazının Gərginliyi

    Beynəlxalq xəbər agentlikləri və CNN-in məlumatına görə, bazar axşamı ABŞ-ın İrandakı üç nüvə obyektinə endirdiyi hava zərbələrindən sonra qlobal miqyasda etalon sayılan Brent neftinin bir barelinin qiyməti “Refinitiv”in məlumatlarına əsasən qısa müddətə 80 dolların üzərinə yüksəlib. Bu, 2024-cü ilin yanvar ayından bəri ilk dəfə müşahidə olunan artım idi. Konfliktdən əvvəl qiymətlər adətən 2024-cü ilin avqust ayından bəri 60 ilə 75 dollar arasında dəyişirdi.

    • Bu gərginlik fonunda, bazar ertəsi günü səhər saat 09:30 etibarilə Brent neftinin bir barelinin qiyməti, əvvəlki bağlanışa nisbətən 1.14 faiz artaraq 76.78 dollara çatıb. Eyni zamanda, Qərbi Texas növü (WTI) xam neftinin bir bareli 74.70 dollardan alıcı tapıb.

    “Bir Barel Neft 100 Dollara Qədər Yüksələ Bilər”

    Neft qiymətlərinin daha da yüksəlib-yüksəlməyəcəyi artıq İranın verəcəyi cavabdan asılıdır. “Tortoise Capital” enerji investisiya şirkətinin baş portfel meneceri Rob Tummel CNN-ə verdiyi açıqlamada bildirib ki, İranın nəzarətində olan dəniz keçidində mümkün bir aksaklıq yaşanarsa, neft qiymətləri bir barel üçün 100 dollara qədər fırlana bilər.

    Tummel, Hürmüz boğazının fəaliyyət göstərməsinin “qlobal iqtisadiyyatın sağlamlığı üçün qətiyyən həyati əhəmiyyətə” malik olduğunu vurğulayıb.

    İranın dini lideri Ayətullah Əli Xameneyinin aparıcı məsləhətçilərindən biri boğazın bağlanması çağırışını edib. Son olaraq dünən İran parlamenti boğazın bağlanması üçün ilk addımı ataraq “bağlansın” təklifində bulunub. Lakin yekun qərar İran Milli Təhlükəsizlik Şurasına məxsusdur.

    İran mərkəzli “Kayhan” qəzetinin baş redaktoru Hüseyn Şəriətmədari “Amerikanın Fordo nüvə obyektinə hücumundan sonra, indi növbə bizdədir” deyə xəbərdarlıq edib.

    İranın Qlobal Neft Bazarında Şok Yaratma Potensialı

    “Amwaj” xəbər saytının redaktoru və İran üzrə mütəxəssis Məhəmməd Əli Şəbani CNN-ə verdiyi açıqlamada, İranın qlobal dəniz nəqliyyatı üzərindəki coğrafi üstünlüyünün “neft bazarlarında şok yaratma, neft qiymətlərini yüksəltmə, inflyasiyanı artırma və ABŞ prezidenti Donald Trampın iqtisadi planını çökdürmə qabiliyyəti” təmin etdiyini söyləyib.

    CNN-in şərhi ilə desək, “neft daşınması söz mövzusu olduğunda, boğaz əslində rəsmi 34 kilometrlik genişliyindən qat-qat dar qəbul edilir. Nəhəng supertankerlər üçün naviqasiyaya uyğun keçid yolları hər istiqamətdə yalnız təxminən 3.2 km genişliyindədir və bu səbəbdən gəmilər həm İran, həm də Oman ərazi sularından keçmək məcburiyyətindədirlər.”

    Boğazın Bağlanması Yıkıcı Olar: Asiya İqtisadiyyatları Təhlükə Altında

    Lakin enerji bazarlarını izləyən “Vanda Insights”ın qurucusu və baş direktoru Vandana Hariyə görə, İranın boğazı bağlaması ehtimalı “uzaq bir risk” olaraq qiymətləndirilir. Bölgədə artan ABŞ donanma varlığı isə həm çəkindirici, həm də mümkün bir müdaxilə vasitəsi kimi fəaliyyət göstərir.

    Həci, “İranın itirəcəyi çox şey, qazanacağı isə demək olar ki, heç bir şey yoxdur” deyib və əlavə edib: “İran, neft istehsal edən qonşularını ki, bunlar İsrail və ABŞ-ın hücumlarına qarşı bitərəf, hətta rəğbətli bir mövqe sərgiləyirlər, düşmən halına gətirməyi gözə ala bilməz, eynilə ən böyük xam neft bazarı olan Çini qəzəbləndirməyi gözə ala bilməyəcəyi kimi.”

    Boğazın bağlanması, CNN-ə görə, “xüsusilə bu su yolu ilə daşınan xam neft və təbii qaza bağlı olan Çin və digər Asiya iqtisadiyyatları üçün olduqca dağıdıcı olar.” EIA-nın proqnozlarına görə, ötən il Hürmüz boğazından daşınan xam neftin 84 faizi və sıxılmış təbii qazın 83 faizi Asiya bazarlarına yönəlib.

    Çin, İran neftinin ən böyük alıcısı mövqeyindədir. 2025-ci ilin ilk rübündə bu boğazdan gündə 5.4 milyon barel neft tədarük edib. Hindistan və Cənubi Koreya isə müvafiq olaraq gündəlik 2.1 milyon və 1.7 milyon barel idxal həyata keçirib. Bunun əksinə, ABŞ və Avropa eyni dövrdə müvafiq olaraq yalnız 400 min və 500 min barel neft idxal ediblər.

    Bazar günü Hindistanın Neft və Təbii Qaz Naziri Hardeep Sing Puri “X” platforması üzərindən etdiyi paylaşımda, ölkəsinin son bir neçə ildə neft tədarükünü “şaxələndirdiyini” bildirərək narahat investorları sakitləşdirməyə çalışıb.

    Puri, “Artıq tədarükümüzün böyük qismi Hürmüz boğazından keçmir. Neft marketinq şirkətlərimiz bir neçə həftəlik tədarük ehtiyatına sahibdir və fərqli marşrutlardan enerji almağa davam edir” deyərək əlavə edib: “Vətəndaşlarımıza yanacaq tədarükündə sabitliyi təmin etmək üçün zəruri bütün addımları atacağıq.”

    24 saat

  • ABŞ-ın İrana zərbəsi: Detallar, B-2 sirri, yatan hücrə iddiası

    ABŞ-ın İrana zərbəsi: Detallar, B-2 sirri, yatan hücrə iddiası

    ABŞ-IN ‘GECƏ YARISI YEDƏK MAŞIN ƏMƏLİYYATI’ ADLANDIRDIĞI İRAN HÜCUMUNUN PƏRDƏARXASI

    Ötən cümə axşamı günortadan sonra Ağ Evin Mətbuat Katibi Karoline Leavitt, “birbaşa prezidentdən gəldiyini” bildirdiyi bir mesajı ictimaiyyətə oxudu. Bu açıqlama, ABŞ-ın İrana qarşı həyata keçirdiyi və sonradan “gecə yarısı yedək maşın əməliyyatı” adlandırılacaq hərbi müdaxiləsinin başlanğıcı idi.

    Siyasi Yanıltmanın Pərdəarxası: Donald Trampın Qərarsızlığı

    The New York Times qəzetinin təhlilinə görə, o vaxtkı ABŞ prezidenti Donald Trampın İranı hədəf alacaq bir hücumla bağlı “iki həftə ərzində qərar verəcəyi” ifadəsi genişmiqyaslı siyasi və hərbi yanıltmanın bir hissəsi idi. Bu taktika, İrana qarşı planlaşdırılan gizli əməliyyatın miqyasını gizlətmək və Tehranı çaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Cümə günü günorta, Donald Tramp yay aylarını keçirdiyi Nyu-Cersi ştatının Bedminster şəhərindəki özəl klubunda keçirilən bir vəsait toplama tədbirinə qatılmaq üçün Ağ Evdən ayrıldı. Bu hərəkət, hər hansı bir böyük hərbi hücumun yaxın olmadığı təəssüratını daha da gücləndirdi və İranın diqqətini yayındırmağa xidmət etdi.

    Lakin bir neçə saat ərzində, Cümə günü ABŞ-ın yerli vaxtı ilə saat 17:00 radələrində, Donald Tramp qəflətən orduya İrana qarşı müəyyən edilmiş hədəflərə zərbə endirmək əmrini verdi. ABŞ-ın Missuridən İrana B-2 bombardmançılarının uçuşunun 18 saat sürəcəyini bilməsi, Trampa qərarından vaz keçmək üçün hələ də saatlar boyu vaxt verirdi. Bu, 2019-cu ildəki oxşar vəziyyəti xatırladırdı. The New York Times-ın məlumatına görə, Tramp 2019-cu ildə də İran hədəflərinə hava hücumu əmri vermiş, lakin son anda onu ləğv etmişdi. Bu dəfə isə qərarında israrlı oldu.

    Gizli Əməliyyat Başlayır: İki Filonun Fərqli Yolları

    Xəbərə əsasən, mürəkkəb və yüksək səviyyədə sinxronlaşdırılmış bir hərbi əməliyyat başladı. B-2 bombardmançılarından ibarət iki filo fərqli istiqamətlərə havaya qalxdıqdan bir neçə saat sonra, İrana doğru istiqamət alan bombardmançılar döyüş təyyarələri ilə görüşərək İran hava sahəsinə daxil oldular. Bu əməliyyat zamanı diqqətçəkən detal ondan ibarət idi ki, Pasifik istiqamətinə yola düşən təyyarələrin transponderları açıq idi və onların yeri görünürdü, lakin Yaxın Şərqə uçanların transponderları bağlı saxlanılmışdı. Bu, əməliyyatın gizliliyini təmin etmək üçün atılan addımlardan biri idi. Eyni zamanda, Amerikanın dənizaltı gəmiləri Natanz və İsfahandakı nüvə obyektlərinə 30 ədəd Tomahawk qanadlı raketi atdı.

    Sığınacaq Dağıdan Bombaların Tətbiqi və Zərbənin Hədəfləri

    Bazar günü səhər İran vaxtı ilə saat 02:10-da, qabaqcıl bombardmançı təyyarə dağın altına gizlədilmiş və yüzlərlə metr qalınlığında betonla qorunan Fordo obyektinə iki ədəd GBU-57 MOB bombası atdı. Bu zərbə, İranın kritik nüvə obyektlərinə qarşı planlaşdırılan hücumun ən mühüm mərhələsi idi. Əməliyyat başa çatdıqda ümumilikdə 14 ədəd “Sığınacaq dağıdan bombalar” istifadə edilmişdi ki, bu bombaların döyüşdə ilk dəfə tətbiqi idi. Bu bombalar xüsusi olaraq dərin və möhkəm yeraltı hədəfləri məhv etmək üçün nəzərdə tutulmuşdu.

    Pentagon rəsmiləri Bazar günü verdikləri açıqlamada, Amerika bombardman və döyüş təyyarələrinin heç bir düşmən atəşi ilə qarşılaşmadığını bildirdilər. Bu, əməliyyatın müvəffəqiyyətlə və problemsiz şəkildə həyata keçirildiyini göstərirdi.

    Əməliyyatdan Sonra: Zərərin Qiymətləndirilməsi

    Amerika təyyarələri İran hava sahəsini tərk etdikdən bir neçə saat sonra, Donald Tramp Ağ Evdə qələbə dolu bir çıxış edərək, əməliyyatın İranın nüvə obyektləri və ümumi nüvə potensialını “tamamilə və bütövlükdə məhv etdiyini” iddia etdi. Lakin Bazar günü günortadan sonra, ABŞ rəsmiləri əvvəlki gecəki nikbinliyi yumşaldaraq, İranın nüvə obyektlərinin ciddi şəkildə zədələnmiş ola biləcəyini, lakin tamamilə məhv edilmədiyini ifadə etdilər. Bu dəyişiklik, ilkin qiymətləndirmələrin bəzən şişirdildiyini və əməliyyatın real nəticələrinin daha ehtiyatlı şəkildə qiymətləndirilməsinin vacibliyini vurğuladı. Beləliklə, “Gecə yarısı yedək maşın əməliyyatı” adı ilə yadda qalan bu hava hücumu, beynəlxalq münasibətlərdə yeni bir səhifə açdı və regionda gərginliyi artırdı.

    24 saat

  • TƏCİLİ: İran Məclisi Hürmüz boğazının bağlanmasını təsdiqlədi

    TƏCİLİ: İran Məclisi Hürmüz boğazının bağlanmasını təsdiqlədi

    İran Parlamentindən Hürmüz Boğazı ilə bağlı Gərgin Açıqlamalar

    İran İslam Şurası Məclisinin Milli Təhlükəsizlik Komissiyasının üzvü İsmayıl Kəvsəri, son açıqlamaları ilə beynəlxalq diqqəti öz üzərinə çəkib. Kəvsəri, parlamentin aparılan müzakirələr nəticəsində Hürmüz Boğazının bağlanması qənaətinə gəldiyini bəyan edib. Bu addımın nə vaxt atılacağı və ya nə zaman ehtiyac duyulacağı ilə bağlı dəqiq bir tarix verilməsə də, bunun qətiyyətlə həyata keçiriləcəyi vurğulanıb.

    Kəvsəri həmçinin Nüvə Silahlarının Yayılmasının Qarşısının Alınması Müqaviləsindən (NPT) çıxmaq məsələsinin də gündəmdə olduğunu və hazırda bu istiqamətdə araşdırmaların aparıldığını bildirib. Lakin bu mövzuda yekun qərarın verilməsi üçün müvafiq qurumlarla danışıqların davam etdiyi qeyd olunub.

    Hürmüz Boğazının Strateji Əhəmiyyəti

    Kəvsəri, parlamentin Hürmüz Boğazının bağlanması barədə yekun qənaətə gəldiyini təsdiqləsə də, bu məsələdə son sözün Milli Təhlükəsizlik Ali Şurasına aid olduğunu diqqətə çatdırıb. Bu, məsələnin yalnız parlament səviyyəsində deyil, daha yüksək dövlət səviyyəsində də ciddi şəkildə müzakirə edildiyini göstərir.

    Hürmüz Boğazı, coğrafi mövqeyi etibarı ilə Basra Körfəzi ilə Oman Dənizi arasında kritik bir əlaqə nöqtəsi təşkil edir. Bu su dəniz yolu, Basra Körfəzindəki müxtəlif limanlardan toplanan neftin tankerlər vasitəsilə dünya bazarlarına daşınması üçün əsas marşrutdur. Bu səbəbdən, Hürmüz Boğazı qlobal enerji təhlükəsizliyi və iqtisadiyyat üçün müstəsna strateji əhəmiyyətə malikdir.

    Qlobal Neft Ticarətində Hürmüz Boğazının Rolu

    Təxminən 33-95 kilometr enində və 195 kilometr uzunluğunda olan Hürmüz Boğazı, İran və Oman arasında yerləşən mühüm bir keçiddir. Dünya neft ticarətinin təxminən 20 faizi məhz bu boğazdan keçir ki, bu da onu qlobal enerji təchizat zəncirinin vazgeçilməz bir hissəsi edir. Regionda tez-tez baş verən geosiyasi gərginliklər fonunda, Hürmüz Boğazının potensial bağlanması təhdidi beynəlxalq bazarlarda ciddi narahatlıqlara səbəb ola bilər.

    Həm İranın nüvə proqramı ilə bağlı beynəlxalq münasibətləri, həm də regional münaqişələrin artması, Hürmüz Boğazı ilə bağlı bəyanatların çəkisini daha da artırır. Bu cür addımlar, dünya iqtisadiyyatına və enerji bazarlarına birbaşa təsir göstərə biləcək ciddi nəticələrə yol açma potensialına malikdir.

    24saat