ABŞ Envoyu Steve Witkoff Atəşkəs Danışıqlarını Dayandırdı
Amerika Birləşmiş Ştatlarının xüsusi nümayəndəsi Steve Witkoff, Qəzzada müvəqqəti atəşkəs əldə etmək məqsədi daşıyan danışıqları dayandırdığını açıqlayıb. Witkoff, Həmasın son təklifinin “atəşkəsə nail olmaq istəksizliyini” göstərdiyini bildirib. Bu bəyanat, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun ofisinin də danışıqlar komandasını Qətərdən geri çağırdığını elan etməsindən bir neçə saat sonra verilib. Həmas tərəfindən hələlik heç bir rəsmi şərh gəlməyib. Qeyd edək ki, Həmas dəfələrlə İsraili atəşkəs razılaşmasını əngəlləməkdə günahlandırıb.
Daha əvvəl Həmas, vasitəçilər olan Qətər, Misir və ABŞ tərəfindən irəli sürülən atəşkəs çərçivəsinə ən son cavabını təqdim etmişdi. Netanyahu ofisi bu cavabın alındığını və nəzərdən keçirildiyini təsdiqləsə də, heç bir tərəf təklifin məzmununu açıqlamamışdı. İsrailin Qəzzaya tətbiq etdiyi sərt məhdudiyyətlər fonunda humanitar və aclıq böhranının kəskinləşməsi səbəbindən həm İsrail, həm də Həmas beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqi altındadır.
Humanitar Böhran Dərinləşir və Alternativ Seçimlər
2023-cü ilin oktyabrında İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəyə başlamasından bəri, ərazidə ən azı 115 nəfər qidalanma çatışmazlığından həyatını itirib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və yardım agentlikləri Qəzza sakinlərinin kütləvi aclıqla üzləşdiyi barədə xəbərdarlıq ediblər. Diplomatik təcrübəsi olmayan iş adamı Steve Witkoff, verdiyi açıqlamada “vasitəçilər böyük səy göstərsələr də, Həmas koordinasiyalı görünmür və xoşniyyətlə hərəkət etmir” deyib. O əlavə edib ki, ABŞ girovları geri gətirmək və Qəzza xalqı üçün daha sabit bir mühit yaratmaq üçün “alternativ variantları nəzərdən keçirəcək”, lakin təfərrüatları açıqlamayıb. Witkoff, ABŞ-ın Qəzzadakı müharibəyə son qoymaqda qətiyyətli olduğunu vurğulayaraq, Həmasın “bu eqoist şəkildə hərəkət etməsinin bir ayıb olduğunu” qeyd edib.
Danışıqlar və Gələcək Perspektivlər
Müzakirədə olan hazırkı təklifin, Həmasın 10 sağ girovu və 18 nəfərin cəsədini azad edəcəyi 60 günlük bir atəşkəsi nəzərdə tutduğu bildirilir. Bunun müqabilində, İsrail tərəfindən həbsdə olan Fələstinlilər azad ediləcək və iki tərəf uzunmüddətli bir atəşkəs barədə danışıqlar apararkən yardım tədarükü artırılacaq. Danışıqların ilişib qaldığı dəqiq nöqtə dərhal bəlli olmasa da, hər iki tərəfin rəsmiləri daha əvvəl hər hansı yeni atəşkəsdən sonra nələrin baş verəcəyi ilə bağlı mübahisələrə işarə etmişdilər. İsrail, belə bir məqsədin qeyri-real olması barədə xəbərdarlıqlara baxmayaraq, Həmasın tamamilə məğlub edilməsini hədəfləyərək Qəzzada uzunmüddətli hərbi mövcudluğunu planlaşdırdığını dəfələrlə bildirib.
Bu ayın əvvəlində İsrailin müdafiə naziri İsrail Katzın, tənqidçilərin beynəlxalq hüququ pozacağını bildirdiyi Qəzza daxilində “humanitar şəhər”ə Fələstinlilərin məcburi köçürülməsi planını təqdim etdiyi qeyd olunur. İsrail hökuməti, bu planın atəşkəs danışıqlarını pozacağı və Qəzzada hələ də girov saxlanılan şəxslərin azad edilməsinə mane olacağı qorxusu ilə ölkə daxilində də təzyiqlərlə üzləşib. Al Jazeera-nın Vaşinqtondan verdiyi məlumata görə, ABŞ-ın danışıqlardan çəkilməsinin “danışıq taktikası” olub-olmadığı hələ də bəlli deyil. Müxbir Şihab Rattansi, “ABŞ prezidenti Donald Trampın Fələstinlilərin etnik təmizlənməsini, yəni öz sözləri ilə desək, ‘özünü deportasiyasını’ istisna etmədiyini bilirik” deyərək vəziyyəti şərh edib. O, “Hazırda, bunun bir danışıq mövqeyi, yoxsa danışıqların sonu olduğunu bilmirik” deyə əlavə edib. İsrailin Qəzzada davam edən müharibəsi, 2023-cü il oktyabrın 7-də Həmasın İsrailin cənubuna hücumu nəticəsində 1,139 nəfərin həlak olmasından sonra başlayıb və bu tarixdən bəri ən azı 59,587 Fələstinlinin ölümünə səbəb olub. Bu həftə 100-dən çox yardım qrupu, İsrailin yardıma qoyduğu məhdudiyyətləri anklavda “kütləvi aclıq”la əlaqələndirib.
