İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsi zamanı, Qəzzanın şimalındakı Beyt Lahiyədə yerləşən Kamal Advan Xəstəxanasının direktoru, doktor Hussam Əbu Safiya, 2024-cü ildə aylarca İsrail əsgərləri tərəfindən ailəsini götürüb vəzifəsindən ayrılması üçün xəbərdarlıq edilib. Lakin Əbu Safiya, həmkarlarının və ailəsinin Al Jazeera-nın “Fault Lines” sənədli filmində qeyd etdiyi kimi, xəstələrini tərk etməkdən imtina edib.
Daha sonra, dekabr ayında İsrail qüvvələri xəstəxananı mühasirəyə aldığı zaman, bir İsrail zabiti Əbu Safiyaya zəng edərək, onu və heyətini başqa bir xəstəxanaya köçürməyi vəd edib. Lakin bu vəd yalan olub. Bunun əvəzinə, pediatr və neonatoloq İsrail qüvvələri tərəfindən qaçırılıb. On ay sonra, Hussam Əbu Safiya hələ də həbsdədir, çünki İsrail onu məhbus mübadiləsinə daxil etməkdən imtina edir. Vəkili bildirib ki, ona işgəncə və qeyri-insani rəftar, o cümlədən uzun müddət təkadamlıq kamerada saxlama tətbiq olunub.
Qaçaq düşməkdən imtina
Həbs olunmazdan əvvəl, Hussam Əbu Safiya İsrailin Qəzza zolağında gedən müharibəsinin artan qəddarlıqla necə genişləndiyini müşahidə edib. Müharibənin ilk günlərində, Əbu Safiya gündəlik ziyarətlər edər və videolar çəkərək, İsrailin vətəninə qarşı apardığı müharibəyə beynəlxalq dəstək və diqqət çağırışları edərdi. Minlərlə insan öldürülürdü və İsrailin Qəzzaya tətbiq etdiyi blokada çox ehtiyac duyulan avadanlıq və dərmanların daxil olmasına mane olurdu. Aşkarlanıb ki, İsrailin müharibəsi yalnız Həmasa qarşı deyil, bütün Qəzza zolağına, o c cümlədən onun tibbi infrastrukturuna qarşı yönəlib.
Səhiyyə işçilərinə qarşı artan hücumlara baxmayaraq, Hussam Əbu Safiya xəstələrini tərk etməkdən imtina edib, hətta noyabrın 25-də xəstəxanaya pilotsuz təyyarə ilə edilən hücumda yaralanaraq həkimdən xəstəyə çevrildiyi zaman belə. Ailəsi ondan Qəzzanı tamamilə tərk etməyin daha yaxşı olub-olmadığını soruşmağa başlayıb. Həyat yoldaşı Albina deyib: “O dedi: ‘Siz səyahət etmək istəyirsinizsə, uşaqları götürün, amma mən işləmək üçün burada qalacağam’”. Lakin qadın imtina edib. “Mən dedim: ‘Biz birlikdə qalmalıyıq’”, — o, təxminən 30 il əvvəl evləndiyi “ciddi və fədakar” tibb tələbəsi haqqında danışarkən qeyd edib.
Onlar 1990-cı illərdə Qazaxıstanda tibb təhsili alarkən tanış olublar. İlk oğulları Elias doğulduqdan sonra, Albina və Hussam Əbu Safiya 1998-ci ildə Qəzzaya qayıdıb və Cabaliya qaçqın düşərgəsində yaşayıblar. Sonrakı illərdə Albina üç oğul və iki qız dünyaya gətirib. Elias 2020-ci ildə evlənib və iki övladı olub. Müharibə başlamazdan bir neçə ay əvvəl Albina və Əbu Safiya Beyt Lahiyədə yeni bir evə köçüblər. Lakin müharibə onların həyatını və ailəsini alt-üst edəcəkdi.
Hussam Əbu Safiyanın yaralandığı hücum zamanı qızı da boynuna batan şüşə parçası ilə yaralanıb. Lakin onun ən ağır günü 20 yaşlı oğlu İbrahimi itirdiyi gün olub. “Bütün həyatı hələ qabaqda idi”, — Albina deyib. “O, atası kimi həkim olmaq istəyirdi. … O, Qazaxıstana səyahət etmək üçün qeydiyyatdan keçmişdi [orada vətəndaş idi]. Lakin bu heç vaxt baş vermədi”. Albina bildirib ki, İbrahim bazarda olarkən Kamal Advan Xəstəxanası kvadrokopterlərin hücumuna məruz qalıb. O, anasına xəstəxananın yaxınlığındakı bir evdə olduğunu və hər şey sakitləşdikdən sonra qayıdacağını deyib.
Xəstəxanaya İsrail hərbi əməliyyatı 30 saata qədər davam edib. Əməliyyat bitəndə, Albinaya xəstəxananın qəbul otağına gəlməsi deyilib. 2024-cü il oktyabrın 25-i səhəri idi və İsrail hücumları nəticəsində çoxlu ölü var idi. Lakin onların arasında gözləmədiyi biri də olub. “Ərimi ağlayarkən gördüm”, — o deyib. “Onda oğlumun öldürüldüyünü anladım. Bu, bizim həyatımızın ən çətin günü idi, … mənim, ərim və uşaqlarımız üçün”.
Qaçırılma
Hussam Əbu Safiya İsrailin Kamal Advan Xəstəxanasına hücumları gücləndiyi və ordu xəstəxananı mühasirəyə aldığı zaman belə işindən əl çəkməkdən imtina edib. Lakin əsgərlər xəstəxananın qapılarına çatanda, Əbu Safiya getməyin vaxtı çatdığını anlayıb. İsrail ordusunun Wael adlı zabiti iddia edildiyinə görə, Əbu Safiyaya xəstəxana heyətinin vacib işlərini davam etdirmək üçün Şimali Qəzzada yerləşən İndoneziya Xəstəxanasına köçürüləcəyinə zəmanət verib.
Hussam Əbu Safiya ailəsinə, o cümlədən həmin vaxt xəstəxanada onunla yaşayan qalan beş uşağına, əşyalarını yığmağı və İsrail ordusunun onları köçürəcəyini dediyini bildirib. Albina deyib: “Mən onu sonuncu dəfə bütün qızlarım və oğullarımla avtobusa minəndə gördüm. Bu, 27 dekabrda günəş batarkən idi. O vaxtdan bəri onu görməmişik”. Albina və uşaqları ertəsi gün digər həkimlərdən öyrəniblər ki, İsraillilər gəlib, xəstəxana işçilərini sorğu-sual edib, onlara pis rəftar edib və Əbu Safiyanı aparıblar. “O dedi: ‘Bütün həkimlər getməyincə və mən sonuncu olmayınca maşına minməyəcəyəm’”, — Albina xəstəxana işçilərinin ona dediklərini xatırlayıb.
Hussam Əbu Safiya İsrail əsgərləri tərəfindən aparılıb. Əsgərlər yanvar ayında bir neçə həftə sonra geri çəkilənə qədər xəstəxanaya hücumlarını davam etdiriblər. Nəhayət, geri çəkildiklərində, xəstəxana işlək vəziyyətdə deyildi. Albina deyib: “Biz xəstəxanaya getdik və o, yanmış və dağıdılmışdı”. O qeyd edib: “Onlar təcili yardım otağını bombalayıb yandırmış, reanimasiya şöbəsini bombalamışdılar”.
Həbsdə
Oktyabrın 7-dən bəri İsrail Qəzza və işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində minlərlə fələstinliyi həbs edib. Azad edilmiş məhbusların və insan hüquqları təşkilatlarının məlumatına görə, bir çoxu ittiham və ya məhkəmə olmadan saxlanılıb və işgəncəyə, pis rəftara məruz qalıb. Həbs edildikdən sonra, Hussam Əbu Safiya İsrailin Negev səhrasında işgəncə iddialarının geniş yayıldığı Sde Teiman hərbi həbs düşərgəsinə, daha sonra Ofer Həbsxanasına köçürülüb. Həbsxanada Əbu Safiya daha da pis vəziyyətə düşüb.
Vəkili Qaid Qasimdən başqa heç bir ziyarətçisi olmayıb. Hussam Əbu Safiya ailəsini qəbul edə bilməyib, bu səbəbdən anasının ölümünü ona Qasim xəbər verib. Qasim “Fault Lines”a İsraildəki fələstinli məhbusları təmsil etdiyi illik təcrübəsi haqqında danışıb; onların demək olar ki, hamısı işgəncə və ya digər qeyri-insani rəftara məruz qalıb. Qasim Al Jazeera-ya deyib: “Mən İsraildə demək olar ki, bütün həbsxanaları gəzmişəm”. “Lakin əlbəttə ki, 2023-cü il oktyabrın 7-dən sonraki təcrübə bizi ən çox şoka saldı və xüsusilə Qəzzadan olan məhbusları təmsil etməyə başladığımızdan bəri əvvəlkindən tamamilə fərqlidir.”
İsraildəki həbsxanalar fələstinlilər üçün həmişə qaranlıq bir yer olub. Lakin Qasim bildirib ki, 2023-cü il oktyabrın 7-də Həmasın İsrailə hücumlarından və Qəzza müharibəsinin başlamasından bəri pozuntuların sayı kəskin şəkildə artıb. Şərtlər o qədər pisləşib ki, bir çox məhbus infeksiya və dəri xəstəliklərinə yoluxur, — o deyib. “Bu qədər çox pozuntu ilə əvvəllər heç vaxt qarşılaşmamışdıq”, — o bildirib.
Hussam Əbu Safiyanın özü Sde Teiman-da işgəncələrə və dəfələrlə döyülməyə məruz qalıb, — Qasim deyib. O, həmçinin həyəcan verici dərəcədə çəki itirib. Qasim deyib: “Onun qan təzyiqi yüksəkdir. Taxikardiyası var”. Taxikardiya anormal ürək döyüntüsüdür. “O, hələ də ayağında və sağ budunda olan qəlpələrdən əziyyət çəkir.” İsrailin Qəzzadakı kampaniyası 67 mindən çox fələstinlini öldürüb və ölkənin tibbi infrastrukturunu dağıdıb. Oktyabrın 10-da atəşkəs qüvvəyə mindikdən sonra belə, İsrail Qəzza və bölgənin digər yerlərində hücumlarını davam etdirib.
Atəşkəsin bir hissəsi olaraq, İsrail Qəzzada saxlanılan qalan İsrail əsirlərinin və ölənlərin cəsədlərinin azad edilməsi müqabilində təxminən 2000 fələstinli məhbusu azad etməyə razılaşıb. Lakin minlərlə fələstinli hələ də həbsdədir və onların arasında Hussam Əbu Safiya da var. Ailəsi onun tezliklə azad ediləcəyinə ümid edir. Onlar iddia edirlər ki, o, heç bir səhv hərəkət etməyib və Hussam Əbu Safiya ömrünü Qəzzadakı xəstələrə xidmətə həsr edib. Onlar həmçinin ümid edirlər ki, azad edilərsə, onun əqli və fiziki qabiliyyəti İsrailin Qəzza zolağında səhiyyəyə vurduğu zərəri əks etdirməyəcək.
Albina deyib: “Onlar Qəzzada səhiyyəni məhv etdilər”. “Onlar onu məhv etdilər. Bütün həkimləri öldürdülər və bir çox insanı öldürdülər. Onların məqsədi uğurlu insanları və həkimləri öldürmək idi ki, insanları müalicə etmələrinə imkan verməsinlər.”
