Tag: #İsrailQəzzaMüharibəsi

  • İsrail-Fələstin münaqişəsi: Qəzzada 37 ölü, Fransa Fələstini tanıdı

    İsrail-Fələstin münaqişəsi: Qəzzada 37 ölü, Fransa Fələstini tanıdı

    Qəzza Müharibəsi və Nyu York Sammiti: 22 Sentyabrın Əsas Gündəliyi

    22 sentyabr 2025-ci il tarixi Yaxın Şərqdəki gərginlik və beynəlxalq diplomatiya baxımından əhəmiyyətli anlarla yadda qalıb. Gün ərzində İsrail-Qəzza müharibəsi ilə bağlı yeniliklər və Nyu Yorkda keçirilən sammitdə iki dövlətli həll mövzusunda aparılan müzakirələr diqqət mərkəzində olub.

    Qəzza Zolağındakı Vəziyyət: Davamlı Gərginlik

    Qəzza zolağında davam edən hərbi əməliyyatlar beynəlxalq ictimaiyyəti narahat etməkdə davam edir. Regional sabitliyə ciddi təsir göstərən İsrail-Qəzza müharibəsi humanitar vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Gün ərzində bölgədən yeni toqquşmalar və humanitar yardımların çatdırılmasında yaranan çətinliklərlə bağlı məlumatlar yayılıb. Dünya ölkələri atəşkəs əldə edilməsi və dinc əhalinin müdafiəsi üçün çağırışlarını davam etdirir.

    Nyu York Sammiti: İki Dövlətli Həll Ümidi

    Eyni zamanda, Nyu Yorkda Yaxın Şərq probleminin həlli yollarına həsr olunmuş yüksək səviyyəli sammit keçirilib. Tədbirin əsas müzakirə mövzusu Fələstin və İsrail arasında daimi sülhün təminatçısı kimi qəbul edilən iki dövlətli həll modelinin reallaşdırılması olub. Sammitdə iştirak edən beynəlxalq təşkilatların və aparıcı ölkələrin nümayəndələri sülh prosesini canlandırmaq üçün fəal diplomatiya aparıblar. Lakin tərəflər arasında fikir ayrılıqları və mövcud gərginlik fonunda konkret irəliləyiş əldə edilməsi çətin olaraq qalır.

    Regional Təsirlər və Gələcək Perspektivlər

    Həm Qəzzada davam edən münaqişə, həm də Nyu Yorkdakı diplomatik cəhdlər Yaxın Şərqin gələcək taleyi üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Beynəlxalq ictimaiyyət bölgədəki uzunmüddətli münaqişəyə son qoymaq və sabitliyi təmin etmək üçün səylərini birləşdirməyə çalışır. Bu çərçivədə, beynəlxalq hüquqa əsaslanan və hər iki tərəfin maraqlarını nəzərə alan həll yollarının tapılması başlıca prioritetdir.

    24 saat

  • Qəzzada hər üç fələstinlidən biri günlərlə aclıq çəkir – UNICEF

    Qəzzada hər üç fələstinlidən biri günlərlə aclıq çəkir – UNICEF

    BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF) xəbərdarlıq edib ki, Qəzza zolağında ağır aclıq riski hökm sürür və hər üç nəfərdən biri günlərlə yeməksiz qalır. Cümə günü UNICEF beynəlxalq ictimaiyyəti vəziyyətin İsrailin soyqırım müharibəsi səbəbindən pisləşməkdə davam etməsi fonunda təcili addımlar atmağa çağırıb.

    UNICEF-in humanitar fəaliyyət və təchizat əməliyyatları üzrə icraçı direktor müavini Ted Çayban, İsrail, Qəzza və işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinə səfərindən sonra verdiyi açıqlamada, “Bu gün 320 mindən çox azyaşlı uşaq kəskin qida çatışmazlığı riski altındadır” deyib. O qeyd edib ki, Qəzzada qida çatışmazlığı göstəricisi “aclıq həddini” aşıb. Çayban vurğulayıb ki, hazırda diqqət Qəzzada cəmləşməlidir, çünki ən kəskin əzablar orada yaşanır və uşaqlar görünməmiş sürətlə həyatını itirir. O əlavə edib: “Biz yol ayrıcındayıq və indi ediləcək seçimlər on minlərlə uşağın yaşayıb-yaşamayacağını müəyyən edəcək”. Şənbə günü 17 yaşlı fələstinli Atef Abu Xater al-Şifa xəstəxanasında aclıqdan dünyasını dəyişib. Media xəbərlərinə görə, müharibədən əvvəl sağlam olan Xater, bu həftənin əvvəlində reanimasiyaya yerləşdirilmişdi və atası onun müalicəyə cavab vermədiyini bildirmişdi.

    Humanitar Faciə və Təhlükəsizlik Problemləri

    2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsi nəticəsində ən azı 60 min fələstinli həlak olub ki, onların da 18 mindən çoxu uşaqdır. Bir çoxları hələ də dağıntılar altında qalır və əksəriyyətinin ölməsi ehtimal edilir. Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, ərazidə aclıqdan ölənlərin sayı 162 nəfər, o cümlədən 92 uşaqdır. Xan Yunisdə sığınan jurnalist və Qəzza sakini Əhməd əl-Nəccar bildirib ki, mühasirədə olan fələstinlilər İsrailin bombardmanı, məcburi aclıq və tamamilə güvənsizlik hissi içində “faciə və əzab”la üz-üzədirlər. O, Qəzzada təhlükəsizliyin “heç yerdə tapılmadığını” vurğulayıb. Əl-Nəccar qeyd edib ki, insanlar sadəcə İsrail bombalarının davamlı qorxusundan deyil, həm də tamamilə boş olan təhlükəsizlik və güc vakuumundan dolayı özlərini güvənsiz hiss edirlər. Onun sözlərinə görə, küçədə gəzmək və ya un və ya digər əsas ehtiyacları almaq belə insanların evlərinə sağ-salamat qayıdıb-qayıtmayacaqlarına əmin olmamalarına səbəb olur. Küçələrdə polis və ya təhlükəsizlik qüvvələrinin heç bir varlığı yoxdur; onların sözlərinə görə, bu “təhlükəsiz zonalar” daxilində polis qüvvələrinin davamlı və sistematik hədəf alınması müşahidə olunur.

    Yardım Fəaliyyətlərində Çətinliklər

    Mart ayında İsrailin Qəzzaya ərzaq yardımının girişini əngəlləməsi beynəlxalq təzyiqlərə səbəb oldu. Bu təzyiqlərdən sonra, mayın sonlarında İsrail blokadanı yumşaltdı və mübahisəli İsrail və ABŞ tərəfindən dəstəklənən GHF adlı qurum Qəzzada yardım paylanmasını öz üzərinə götürdü. Lakin GHF ağır hüquq pozuntuları və mülki şəxslərin hədəf alınmasında ittiham olunur. BMT bildirir ki, 1300-dən çox fələstinli GHF-nin yardım məntəqələrindən ərzaq almağa çalışarkən öldürülüb. Mediada dərc olunan məlumatlara görə, GHF tərəfindən işə götürülən İsrail əsgərləri və ya ABŞ təhlükəsizlik podratçıları tərəfindən bir çox insan qəsdən vurulub. Zolaq boyunca aclıq genişləndikcə, cılızlaşmış uşaqların görüntüləri və aclıqla bağlı ölümlərin artan xəbərləri İsrailə bu həftənin əvvəlində Qəzza zolağına daha çox yardım buraxması üçün təzyiq göstərdi. İsrail ordusu keçən həftə Qəzzanın bəzi hissələrində hərbi əməliyyatlarına gündəlik “taktiki fasilə” verdi və yeni yardım dəhlizləri açdı.

    ABŞ prezidenti Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkof cümə günü ABŞ-ın İsraildəki səfiri Mayk Hekkebi ilə birlikdə Qəzzaya səfər edərək GHF yardım paylama məntəqəsini yoxlayıb. Diplomatlar “beş saatdan çox Qəzzada vaxt keçirdilər” deyə Vitkof X-də qoruyucu jilet geyinmiş və paylama məntəqəsindəki personal ilə görüşərkən öz fotosu ilə müşayiət olunan paylaşımında bildirib. O əlavə edib ki, səfərin məqsədi “Qəzza əhalisinə qida və tibbi yardım çatdırmaq üçün bir plan hazırlamağa” kömək etmək idi. Bu arada, bir neçə Qərb və ərəb hökuməti bu həftənin əvvəlində iki milyondan çox sakini qidalandırmaq üçün Qəzzaya havadan yardım atmağa başlayıb. Lakin yardım agentlikləri Qəzzada dərinləşən aclıq böhranını həll etmək üçün havadan atılan yardımların kifayət qədər qida təmin edə biləcəyinə dair ciddi şübhələrini ifadə ediblər. Çayban deyib ki, “baxın, bu mərhələdə hər bir modalitetdən istifadə edilməlidir, hər bir keçid, hər bir marşrut, hər bir modalitet, lakin havadan atılan yardımlar karvanların yolla çatdıra biləcəyi həcmi və miqyası əvəz edə bilməz”. O, humanitar və kommersiya yardım daşıyan təxminən 500 yük maşınının Qəzzaya buraxılmasının vacibliyini qeyd edib. O, həmçinin yerdə baş verənlərin “qeyri-insani” olduğunu vurğulayıb və bildirib ki, “Qəzzadakı uşaqların bütün icmalardan ehtiyacı olan şey davamlı atəşkəs və siyasi irəliləyişdir.”

    24 saat

  • Britaniya: İsrail Qəzzadakı müharibəni dayandırmasa, sentyabrda Fələstin tanınacaq

    Britaniya: İsrail Qəzzadakı müharibəni dayandırmasa, sentyabrda Fələstin tanınacaq

    Britaniya Baş naziri Keir Starmer Nazirlər Kabinetinə bildirib ki, İsrail Qəzzadakı müharibəni dayandırmaq və davamlı sülh prosesinə sadiq qalmaq üçün “əsaslı addımlar” atmasa, Birləşmiş Krallıq sentyabr ayına qədər Fələstin dövlətini tanıyacaq.

    Hökumətin çərşənbə axşamı keçirilən təcili Nazirlər Kabineti iclasından sonra yaydığı bəyanata görə, Starmer bu addımın Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu-Yorkda keçiriləcək Baş Assambleyasından əvvəl atıla biləcəyini qeyd edib. Bunun üçün İsrail atəşkəsə razılaşmalı, işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilinin bəzi hissələrini ilhaq etmək planlarını dayandırmalı və iki dövlətli həllə aparan siyasi yolu dəstəkləməlidir.

    Bəyanatda əlavə edilib ki, Starmer İsrail və HƏMAS arasında bərabərlik olmadığını təkrarlayıb. O, HƏMAS-dan girovların hamısını azad etməyi, atəşkəsə imza atmağı, Qəzza hökumətində heç bir rol oynamayacaqlarını qəbul etməyi və tərksilah etməyi tələb edib.

    Starmer nazirlərin yay tətilini yarıda kəsərək, Avropa rəhbərliyi ilə sülh təşəbbüsü layihəsini və BMT-nin böyük aclıq təhlükəsi barədə xəbərdarlıq etdiyi Qəzzaya humanitar yardımın artırılması planlarını müzakirə edib.

    Keçmişdə Birləşmiş Krallıq hökumətləri Fələstin dövlətinin tanınmasını “vaxtı gələndə” dəstəkləsələr də, heç biri bunu konkret son tarixlə və ya bu qədər açıq şərtlərlə əlaqələndirməyib. Bu məsələdə əvvəlki hökumətlərin sələfi mövqeyi indiki mövqedən fərqli olub.

    İsraildən Sərt Reaksiya

    İsrail bu bəyanatdan sonra Birləşmiş Krallığa sərt reaksiya verib, bunu “HƏMAS-a mükafat” adlandırıb. İsrail Qəzzadakı müharibəni bitirmək üçün diplomatik səylərə yalnız zərbə vuracağını bildirib.

    İsrailin Xarici İşlər Nazirliyi “X” platformasında yaydığı bəyanatda Böyük Britaniyanın bu addımının atəşkəs şanslarına zərər verəcəyini iddia edib. Qeyd edək ki, İsrail sonuncu razılaşdırılmış atəşkəsi mart ayında pozmuşdu.

    Reuters-in məlumatına görə, Starmer planı ictimaiyyətə açıqlamazdan əvvəl telefon danışığında İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahuya məlumat verib. Söhbətin detalları açıqlanmayıb.

    Bu arada, ABŞ prezidenti Donald Tramp Britaniyanın tanınma planları ilə bağlı Starmerlə heç bir danışıq aparmadığını inkar edib.

    Tramp çərşənbə axşamı “Air Force One” təyyarəsində jurnalistlərə “Biz bunu heç vaxt müzakirə etməmişik” deyib.

    “İki Dövlətli Həll”in Gələcəyi

    Starmerin Leyboristlər Partiyasında artan səslərin dəstəklədiyi bu təklif, ardıcıl hökumətlərin tanınmanı “doğru vaxt” lazım olduğunu əsas gətirərək uzun müddət təxirə saldığı Böyük Britaniyanın mövqeyində əsaslı dəyişiklik deməkdir.

    Starmerin öz partiyasından gələn təzyiqlərlə mövqeyi dəyişib. Leyboristlərin deputatlarının yarıdan çoxu hökuməti İsraili sülhə doğru itələmək üçün rəsmi olaraq Fələstin dövlətini tanımağa tələb edən bir məktub imzalayıb.

    Jurnalistlərə danışan Starmer, açıqlamanın vaxtını və şərtlərini müdafiə edərək, qərarın Qəzzadakı “dözülməz vəziyyət” və iki dövlətli həllin əlçatmaz olmasından narahatlıq səbəbindən verildiyini söyləyib.

    “Bu, məqsədi irəli aparmaq üçündür,” o deyib. “Bu, indi edildi, çünki mən xüsusilə narahatam ki, iki dövlətli həll ideyası azalır və bu gün uzun illərdir olduğundan daha uzaq görünür.”

    O əlavə edib ki, Fələstinin tanınması Böyük Britaniyanın Avropalı tərəfdaşları ilə birlikdə hazırladığı səkkiz bəndlik sülh planının bir hissəsi olacaq. Keçən həftə Fransa prezidenti Emmanuel Makron bildirmişdi ki, Fransa sentyabrda Fələstin dövlətini rəsmi olaraq tanıyacaq və bu addımı atan ən böyük və nüfuzlu Avropa dövləti olacaq. Avropa Birliyi üzvləri Norveç, İspaniya və İrlandiya Respublikası əvvəllər Fələstin Dövlətini tanıdıqlarını bəyan etmişdilər.

    Starmerə məktubu təşkil edən Leyborist deputat Sara Çempion deyib ki, Fələstin dövlətçiliyini tanımaq üçün heç vaxt mükəmməl bir an olmayacaq, lakin bunun son şans ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

    “Lakin bizdə iki dövlətli həllin heç vaxt gerçəkləşməsinin qarşısını almaq üçün mükəmməl fırtına var,” o deyib. “Fələstinlilərin tanınma haqqına inanırsansa, indi ya heç vaxtdır.”

    24 saat

  • Qəzzada körpə aclıqdan öldü, Trampın “əsl aclıq” xəbərdarlığı

    Qəzzada körpə aclıqdan öldü, Trampın “əsl aclıq” xəbərdarlığı

    Qəzzada aclıq faciəsi dərinləşir

    Qəzzada son 24 saat ərzində ən azı 14 fələstinli, o cümlədən iki uşaq aclıq və qidalanma çatışmazlığından həlak olub. Səhiyyə orqanlarının məlumatına görə, ABŞ prezidenti Donald Tramp bölgədə “əsl aclıq” əlamətlərinin olduğunu bildirib.

    Qəzza Səhiyyə Nazirliyi bazar ertəsi günü açıqlayıb ki, İsrailin 2023-cü ilin oktyabrında Qəzzaya qarşı başlatdığı müharibədən bəri qidalanma çatışmazlığından ölənlərin sayı 147 nəfərə çatıb, onlardan 88-i uşaqlardır.

    Ölümlərin əksəriyyəti son həftələrdə baş verib, çünki İsrailin humanitar yardımın Qəzzaya daxil olmasına tətbiq etdiyi sərt məhdudiyyətlər səbəbindən bölgədə dərin aclıq böhranı hökm sürür.

    İsrail 2024-cü ilin martında bölgəyə tam blokada tətbiq etmiş, bu isə may ayında qismən aradan qaldırılmışdı. Lakin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) və yardım təşkilatlarının kütləvi aclıq barədə xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, o vaxtdan bəri bölgəyə yalnız cüzi miqdarda yardım daxil olmasına icazə verilib.

    Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer ilə bazar ertəsi Şotlandiyada görüşdən əvvəl Donald Tramp, Qəzzadakı vəziyyətə görə İsrailin “böyük məsuliyyət daşıdığını” bildirib.

    İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu isə bazar günü bu iddiaları rədd edərək, “Qəzzada aclıq siyasəti yoxdur və Qəzzada aclıq yoxdur” demişdi.

    Jurnalistlərin Netanyahunun şərhləri ilə razılaşıb-razılaşmadığı barədə sualına Tramp: “Bilmirəm. Yəni, televiziyaya əsasən desəm, xüsusilə razı deyiləm, çünki həmin uşaqlar çox ac görünürlər”, – deyə cavab verib.

    Trampın yanında dayanan Starmer isə Qəzzada “atəşkəsə nail olmaq lazım olduğunu” vurğulayaraq, vəziyyəti “çox kritik” adlandırıb. Tramp Starmer ilə Qəzzadakı humanitar vəziyyəti müzakirə edəcəyini bildirib.

    Bu şərhlər İsrail ordusunun Qəzzanın bəzi hissələrində hücumları dayandıracağını və çox ehtiyac duyulan yardım axınını artırmaq üçün yeni humanitar dəhlizlərə icazə verdiyini bildirməsindən sonra səslənib.

    Körpələr üçün uşaq qidası çatışmazlığı

    Xəbərdarlıq, Qəzza şəhərindəki Əl-Şifa xəstəxanasından bir tibbi mənbənin bazar ertəsi “Əl-Cəzirə”yə verdiyi məlumata görə, Məhəmməd İbrahim Adas adlı bir körpənin uşaq qidası çatışmazlığı səbəbindən qidalanma pozğunluğundan öldüyü vaxta təsadüf edib.

    Qəzza Hökumət Media Ofisi, uşaq qidasının həddindən artıq çatışmazlığının Məhəmməd kimi on minlərlə qidalanma çatışmazlığı çəkən körpənin yavaş-yavaş ölümünə səbəb ola biləcəyini bildirib.

    “Hazırda Qəzzada bir yaşdan kiçik 40 mindən çox körpə bu qəddar və boğucu blokada səbəbindən yavaş ölümlə üzləşmək riskindədir”, – ofis bazar ertəsi İsraili 150 gün ərzində məhsulun girişini əngəlləməkdə ittiham edərək bildirib.

    “Təcili olaraq bütün keçid məntəqələrinin dərhal və qeyd-şərtsiz açılmasını, uşaq qidasının və humanitar yardımın sürətlə daxil olmasını tələb edirik”, – açıqlamada qeyd olunub.

    Yardımlar “Okeanda damla”

    Bazar ertəsi Kərem Abu Salem keçid məntəqəsi (İvritcə Kerem Şalom) və şimaldakı Zikim yolu vasitəsilə Qəzzaya daha çox yardım yük maşını daxil olarkən, “dağıdılmış fələstinlilər bu yük maşınlarına atılıb və əllərinə keçəni götürüblər”, – deyə “Əl-Cəzirə”nin mərkəzi Qəzzadan, Deir əl-Bəlahdan müxbiri Hind Xudari bildirib.

    “Fələstinlilər yük maşınlarına niyə atıldıqlarını soruşduqda, ərzağı gözləməyə vaxtlarının olmadığını söyləyiblər. Onlar uşaqlarının günlərlə ac qaldığını və bu yük maşınlarına atılmaqdan başqa seçimlərinin olmadığını bildiriblər”, – Xudari qeyd edib.

    “Bu, fələstinlilərin nə qədər çarəsiz olduğunu və əsas ehtiyaclarından necə məhrum edildiyini göstərir. İndi daha çox yük maşınının daxil olacağı gözlənilir.”

    İsrailin Qəzzaya daha çox yardımın daxil olmasına icazə vermək qərarı BMT tərəfindən müsbət qarşılanıb, lakin rəsmilər sərt məhdudiyyətlərin həyati əhəmiyyətli yardımların çatdırılmasına mane olmağa davam etdiyini xəbərdar ediblər.

    “Bu, doğru istiqamətdə atılan xoş bir addımdır”, – BMTnin humanitar məsələlər üzrə katibinin müavini Tom Fletçer “Əl-Cəzirə”yə bildirib.

    “Lakin açıq-aydın, indiyədək bacardığımızdan qat-qat böyük miqdarda yardım çatdırmalıyıq.”

    Fletçer, ümumi yardımların ehtiyac duyulanın “okeanda damla” qədər olduğunu bildirib.

    “Biz sadəcə gəlib keçə bilmərik. Beynəlxalq hüquq bunu tələb edir, lakin biz hələ bu nöqtədə deyilik”, – o, davam edən təhlükəsizlik risklərinə, bağlı keçid məntəqələrinə, viza rəddlərinə və gömrük gecikmələrinə istinad edərək deyib.

    Aclıq böhranı dərinləşərkən, İsrail qüvvələri Qəzza boyunca hücumlarını davam etdirərək, bazar ertəsi ən azı 65 nəfəri, o cümlədən yardım axtarışında olan 23 nəfəri öldürüb, tibbi mənbələr “Əl-Cəzirə”yə bildirib.

    Mayın sonlarında fəaliyyətə başlayan ABŞ və İsrail tərəfindən dəstəklənən GHF tərəfindən idarə olunan paylama məntəqələrinin yaxınlığında İsrail qüvvələri tərəfindən 1000-dən çox fələstinli yardım axtarışında öldürülüb.

    GHF, BMT və digər humanitar təşkilatlar tərəfindən kifayət qədər yardım göstərmədiyi və yardım paylama məntəqələrindəki və ətrafındakı təhlükəsizlik vəziyyətinə görə sərt tənqid edilib.

    Deir əl-Bəlahdan xəbər verən “Əl-Cəzirə” müxbiri Tariq Əbu Azzoum bildirib ki: “İsrailin ‘humanitar fasilələr’ kimi təsvir etdiyi şeylər, əslində, bir neçə saat davam edən və seçilmiş ərazilərlə məhdudlaşan birtərəfli hərbi fəaliyyətin dayandırılmasıdır.”

    “Bu fasilələr, gördüyümüz kimi, beynəlxalq nəzarətdən və ya humanitar qurumlarla hər hansı bir koordinasiyadan məhrumdur”, – o deyib.

    Beynəlxalq atəşkəs çağırışlarını rədd edən İsrail ordusu, 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri Qəzzada hücumlarını davam etdirir. Həmin gün HƏMAS-ın İsrailin cənubunda həyata keçirdiyi hücumlar nəticəsində 1139 nəfər həlak olmuş və 200-dən çox insan girov götürülmüşdü.

    Bu müharibə nəticəsində indiyədək 60 minə yaxın fələstinli, onların əksəriyyəti qadın və uşaqlar həlak olub.

    İsrail həmçinin Haaqadakı Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində anklavdakı müharibəsi ilə əlaqədar soyqırım ittihamı ilə üzləşir.

    24 saat

  • Netanyahu müharibəni şəxsi maraqlarına görə uzadır

    Netanyahu müharibəni şəxsi maraqlarına görə uzadır

    NYT-dən İsrail-Fələstin Münaqişəsinə dair Hərtərəfli Təhlil

    New York Times (NYT) qəzeti, İsrailin bölgədə apardığı müharibənin niyə bu qədər uzun çəkdiyi və genişləndiyinə dair hərtərəfli bir araşdırma hazırlayıb. Təhlilə əsas olaraq 110-dan çox İsrailli, ABŞ-lı, habelə ərəb mənbələrinin ifadələri, kabinet iclaslarının protokolları, hərbi planlar, kəşfiyyat qiymətləndirmələri, danışıq və məhkəmə qeydləri istifadə edilib. Bu geniş hesabat müharibənin başlamasından əvvəlki dövrdən, 7 oktyabr hadisələrindən və bugünkü duruma qədər İsraildəki kəşfiyyat zəifliklərini, siyasi və təhlükəsizlik rəhbərliyinin dialoqlarını, daxili siyasi mübahisələri, ictimai fəaliyyəti və Netanyahunun ifrat sağçı müttəfiqləri qarşısındakı mövqeyini detallı şəkildə işıqlandırır.

    Netanyahunun Siyasi Karyera Hesabları və Müharibənin Genişlənməsi

    NYT-nin məlumatına görə, ifrat sağçı nazirlərin dəstəklədiyi kövrək bir hökumətə rəhbərlik edən Baş nazir Netanyahu, siyasi karyerasını xilas etmək məqsədilə müharibənin davam etdirilməsi və genişlənməsi qərarını verib. Kabinet iclaslarının protokolları və mənbələrin ifadələri açıq şəkildə göstərir ki, o, ifrat sağçı nazirlərin hökuməti devirmək təhdidləri ucbatından atəşkəs ideyasını dəfələrlə kənara qoyub. Hesabatda qeyd olunur ki, Netanyahu koalisiyanı bir yerdə saxlamaq üçün 2024-cü ilin may və avqust aylarında aparılan danışıqları “Filadelfiya Dəhlizi”ni əldə saxlama bəhanəsi ilə sabotaj edib. Həmçinin, 2025-ci ilin yanvarında daha geniş atəşkəsə nail olunması planına baxmayaraq, martın 18-də atəşkəsin pozulduğu xatırladılır.

    Müharibənin Fəsadları və Baş nazirin Siyasi Qazancları

    Məqaləyə görə, öz siyasi gələcəyini və koalisiyasını düşünən Baş nazirin qərarları nəticəsində çox sayda günahsız fələstinlinin həyatını itirdiyi, Qəzzadakı İsrail girovlarının öldüyü, cəmiyyətdə parçalanmanın yarandığı, ölkənin beynəlxalq imicinin zedeləndiyi və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin həbs qərarlarının ortaya çıxdığı bildirilir. Buna baxmayaraq, Netanyahu müharibəni uzadıb genişləndirməklə siyasi qazanclar əldə edib, mülki və hərbi bürokratiya üzərində tam nəzarətə yiyələnib və xüsusilə İrana yönəlmiş hücumlardan sonra gələcək seçkilərdə yenidən hakimiyyətə gəlmək üçün əhəmiyyətli dəstək toplayıb.

    Koalisiya hökumətləri fərqli siyasi baxışlara malik partiyaların bir araya gəlməsi ilə formalaşır və sabitliyin təminatında mühüm rol oynayır.

    İsrail Baş Nazirlik Ofisindən Rəsmi Təkzib

    İsrail Baş Nazirlik Ofisi, NYT-nin çoxsaylı yazılı və şifahi mənbələrə əsaslanaraq hazırladığı bu geniş hesabatı rəsmi şəkildə təkzib edib. Ofisdən verilən açıqlamada, xəbərin İsrail Baş naziri Netanyahunun siyasi rəqiblərinin uzun müddətdir etibarsız sayılan iddialarını təkrarladığı irəli sürülüb. Açıqlamada, xəbərdəki iddiaların əksinə olaraq, Baş nazirin HƏMAS, Hizbullah, Suriya, Yəmən və İrana qarşı həyata keçirilən “uğurlu” hücumları idarə edən şəxs olduğu və hadisələrə kənardan seyrçi qalmadığı vurğulanıb. İsrail Baş Nazirlik Ofisi, xəbərdə mənbələrin adları birbaşa qeyd edilməməsinə baxmayaraq, sözügedən yüksək səviyyəli vəzifəlilərin artıq vəzifələrindən azad edildiyini iddia edib. Həmçinin, o, atəşkəs danışıqlarını və razılaşmaları pozmadığını, sadəcə “qeyri-mümkün şərtləri” qəbul etmədiyi üçün ona tövsiyə edilənləri yerinə yetirmədiyini bildirib; bu vəziyyətin koalisiya ilə bağlı narahatlıqlardan deyil, fikir ayrılıqlarından qaynaqlandığı iddia olunur.

    24 saat

  • Netanyahu: 60 günə müharibənin bitməsi mümkün

    Netanyahu: 60 günə müharibənin bitməsi mümkün

    Netanyahudan Atəşkəs Açıqlaması: 60 Günün Sonunda Müharibə Bitə Bilər

    İsrail Baş Nazirlik Ofisi, Benyamin Netanyahunun ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqtonda İsrailli girovların ailələri ilə bir araya gəldiyini açıqlayıb. Görüş zamanı Netanyahu, girovlar məsələsinin ABŞ prezidenti Donald Tramp və komandası ilə aparılan danışıqlarda hərtərəfli müzakirə edildiyini və bütün girovların azad edilməsi üçün səy göstərdiklərini bildirib.

    Qəzzada Atəşkəs və Girovların Azad Edilməsi Hədəfi

    İsrailin Kanal 13 televiziyasının məlumatına görə, Netanyahu, İsrailin HƏMAS-la əldə olunacaq 60 günlük atəşkəsdən sonra Qəzza zolağına hücumları dayandırmağı və bütün girovların geri qaytarılmasını təmin etməyi hədəflədiyini qeyd edib.

    Netanyahu ilk mərhələdə 8, daha sonra 2 olmaqla, ümumilikdə 10 sağ girovun azad ediləcəyini deyib. Niyə əvvəldən əhatəli bir razılaşma əldə edilmədi sualına isə “Bunun əvvəldə mümkün olmadığını” iddia edib. O, son girovun nə vaxt azad ediləcəyinə dair tarix verə bilməyəcəyini və azad ediləcək girovların kimlər olacağına HƏMAS-ın qərar verəcəyini də vurğulayıb.

    Qəzzanın Yenidən Qurulması üçün Vəsaitlərə İcazə

    İsrailin bəzi ölkələrin Qəzzanın yenidən qurulması üçün vəsaitlər ayırmağa başlamasına razılıq verdiyi iddia edilib. “Yedioth Ahronoth” qəzetinin xəbərinə görə, İsrail ehtimal olunan atəşkəs zamanı bəzi ölkələrin Qəzzanın yenidən qurulması üçün vəsaitlərin ayrılmasına icazə verib.

    Buna qarşılıq, İsrail bu fondun tək mənbəyinin Qətər olmamasını, Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-nin də daxil olmasını şərt qoyub. İsrailin bu addımı, Qəzza zolağına yönəlmiş hücumları tamamilə sona çatdırma niyyətinin bir göstəricisi kimi şərh edilib.

    Atəşkəs Müzakirələrinin Detalları

    ABŞ prezidenti Donald Tramp, İsrailin Qəzza zolağında 60 günlük atəşkəsin təmin edilməsi üçün lazımi şərtləri qəbul etdiyini əvvəlcədən açıqlamışdı. Tramp, atəşkəs danışıqlarında vasitəçilik edən Qətər və Misirin HƏMAS-a “yekun təklifi” təqdim edəcəyini bildirmişdi.

    HƏMAS, Qəzzada İsrail ilə atəşkəs və girov mübadiləsi razılaşmasına dair təklifə “müsbət cavabını” vasitəçilərə çatdırdığını, atəşkəsin tətbiqi üçün müzakirələrə hazır olduğunu elan etmişdi.

    Tel-Əviv rəhbərliyi, Qəzzada atəşkəs üçün HƏMAS-ın Qətər təklifində etdiyi dəyişikliyin qəbuledilməz olduğunu müdafiə etmiş, buna baxmayaraq İsrail heyəti müzakirələr üçün Qətərin paytaxtı Dohaya getmişdi.

    Dohada davam edən müzakirələrdə anlaşılmazlıqların böyük ölçüdə həll edildiyi, lakin İsrailin Qəzza zolağının cənubundakı Rəfah və Xan Yunis şəhərlərini ayıran Moraq Dəhlizində işğalı davam etdirmə israrının aradan qaldırılmadığı qeyd edildi.

    Qəzza Əhalisində Azalma

    Mərkəzi Statistika Qurumunun Dünya Əhali Günü münasibətilə hazırladığı hesabatda, İsrailin həyata keçirdiyi hücumlarda qəsdən gənc əhalini hədəf alması səbəbindən Fələstin cəmiyyətinin demoqrafik quruluşunda ciddi pozulmaların yaşandığı qeyd edilib.

    Hesabatda, İsrailin 2023-cü ilin oktyabrında Qəzza zolağında başlatdığı soyqırımdan sonra ölən, itkin düşən və bölgəni tərk edən fələstinlilərlə yanaşı, doğum nisbətindəki azalma ilə birlikdə Qəzzada misli görünməmiş əhali azalmasının yaşandığı ifadə edilib.

    Statistik hesabatda, Qəzza zolağında, İsrailin 2023-cü il oktyabrın 7-də başladığı hücumlardan əvvəl 2 milyon 226 min 544 olan əhalinin 2024-cü ildə 2 milyon 129 min 724 nəfərə, 2025-ci ilin ilk altı ayında isə 2 milyon 114 min 301 nəfərə düşdüyü bildirilib.

    İsrailin 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri Qəzzada davam etdirdiyi soyqırımda 57 min fələstinli həlak olub, 100 min nəfərin isə Qəzza zolağını tərk etdiyi qeyd edilib.

    Hücumlarda həyatını itirənlərin 18 mininin uşaq, 12 mininin qadın olduğu qeyd olunan hesabatda, 66 nəfərin aclıqdan öldüyü, təxminən 11 min nəfərin isə taleyinin bilinmədiyi vurğulanıb.

    Hücumların başladığı 2023-cü il oktyabrın 7-dən bu yana təxminən 2 milyon insanın yurdundan didərgin düşdüyü ifadə edilən hesabatda, hücumlardan əvvəl Qəzzada 2,2 milyon fələstinlinin yaşadığı bildirilib.

    Hesabatda, İsrailin xüsusilə uşaq və gəncləri hədəf almasının Qəzzadakı yaş və cinsiyyət paylanmasında ciddi dəyişikliklərə səbəb olduğu vurğulanıb.

    Statistik hesabatda, reproduktiv yaşda olan çox sayda qadın və kişinin həyatını itirməsinin, gələcəkdə doğum nisbətlərində böyük düşüşə yol açacağı və əhali piramidasının əsasında böyük bir boşluğun yaranacağı qeyd edilib.

    Fələstinlilərin dünyadakı ümumi sayına da toxunulan hesabatda, dünya miqyasında fələstinlilərin sayının 2025-ci ilin ortalarına qədər təxminən 15,2 milyona çatdığı və bunların demək olar ki, yarısının Fələstinin xaricində yaşadığı bildirilib.

    Hesabatda, Fələstindəki əhalinin, 2,8 milyon kişi və 2,7 milyon qadın olmaqla təxminən 5,5 milyon olduğu və 1948-ci il ərazilərində (İsraildə) məskunlaşan təxminən 1,9 milyon fələstinlinin olduğu ifadə edilib.

    Statistik hesabatda, xaricdəki fələstinlilərin sayının təxminən 7,8 milyona çatdığı, bunların 6,5 milyonunun ərəb ölkələrində yaşadığı qeyd edilib.

    24 saat

  • Norveç Fondu İsrail Ordusunun Təchizatçılarından Çəkildi

    Norveç Fondu İsrail Ordusunun Təchizatçılarından Çəkildi

    Norveçin Ən Böyük Pensiya Fondu İsrail Ordusu ilə Əməkdaşlıq Edən Şirkətlərdən Çəkildi

    Norveçin ən böyük pensiya fondu KLP, Qəzza zolağındakı müharibədə istifadə oluna biləcək avadanlıqları İsrail hərbçilərinə satan iki şirkətlə işbirliyini dayandıracağını açıqlayıb. Bu addım, fondun məsuliyyətli investisiya siyasətinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.

    Sözügedən şirkətlər ABŞ-ın yük maşınları və hərbi nəqliyyat vasitələrinə fokuslanmış Oshkosh Corporation və Almaniyanın liftlərdən gəmilərə qədər geniş məhsul çeşidi istehsal edən sənaye firması ThyssenKrupp-dur. KLP-nin Məsuliyyətli İnvestisiyalar şöbəsinin rəhbəri Kiran Əziz bildirib ki, 2024-cü ilin iyununda BMT-dən alınan hesabatlar bu şirkətlərin İsrail ordusuna silah və ya avadanlıq tədarük etdiyini və bunların Qəzzada istifadə olunduğunu üzə çıxarıb. Bu səbəbdən Oshkosh və ThyssenKrupp-un fondun məsuliyyətli investisiya təlimatlarına zidd hərəkət etdiyi qənaətinə gəlinib. Nəticədə, hər iki şirkət KLP-nin investisiya dairəsindən xaric edilib. Pensiya fondu 2025-ci ilin iyun ayına qədər Oshkosh-da 1.8 milyon dollar, ThyssenKrupp-da isə təxminən 1 milyon dollarlıq investisiyaya malik idi.

    KLP-nin Əsasları və Şirkətlərin Təxribatı

    1949-cu ildə əsası qoyulan KLP, təxminən 114 milyard dollarlıq bir fondu idarə edir və Norveçin ən böyük pensiya fondudur. Bələdiyyələrə və dövlət sektoru müəssisələrinə məxsus olan bu ictimai fond, əsasən bələdiyyə işçiləri olmaqla, təxminən 900 min nəfərin pensiya sxemini əhatə edir. Qərar verilməzdən əvvəl hər iki şirkətlə əlaqə saxlanıldığı bildirilir. Oshkosh, İsrail hərbçilərinə Qəzzada istifadə olunan, əsasən nəqliyyat vasitələri və onların hissələri olmaqla, avadanlıq satdığını və satmağa davam etdiyini təsdiqləyib.

    ThyssenKrupp isə KLP-yə İsrail ordusu ilə uzunmüddətli əlaqələrə malik olduğunu və 2020-ci ilin noyabrından 2021-ci ilin mayına qədər İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələrinə dörd ədəd Sa’ar 6 tipli hərbi gəmi təhvil verdiyini bildirib. Alman şirkəti həmçinin bu ilin sonuna qədər İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələrinə sualtı qayıq tədarük etməyi planlaşdırdığını qeyd edib. KLP tərəfindən avadanlıqların istifadəsi ilə bağlı nəzarət və balans mexanizmləri barədə sorğu edildikdə, həm Oshkosh, həm də ThyssenKrupp humanitar hüququn pozulmasında potensial iştirakla əlaqədar lazımi araşdırmaları sənədləşdirə bilməyib. Kiran Əziz vurğulayıb ki, “şirkətlərin əsas insan hüquqları və humanitar hüququn pozulmasında şərikliyi qarşısını almaq üçün müstəqil olaraq lazımi araşdırma aparmaq vəzifəsi var.”

    Əvvəlki Çəkilmələr və Ümumi Tendensiya

    Bu, pensiya fondunun insan hüquqları pozuntuları ilə əlaqəli şirkətlərdən investisiyalarını geri çəkməsinin ilk halı deyil. 2021-ci ildə KLP, Motorola da daxil olmaqla, işğal altındakı İordan çayının qərb sahilindəki qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqəli olduğu qənaətinə gəldiyi 16 şirkətdən investisiyalarını geri çəkmişdi. Fond, bu şirkətlərin “müharibə və münaqişə vəziyyətlərində, işğal olunmuş ərazilərdəki İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqələri vasitəsilə insan hüquqlarının pozulmasına töhfə vermə riski qəbuledilməzdir” demişdi. Həmin il KLP, Myanma hərbi hökuməti ilə əlaqələri səbəbindən Hindistanın Adani Ports liman və logistika qrupundan da ayrılmışdı.

    Keçən yay KLP, ABŞ firması Caterpillar-dan da investisiyalarını geri çəkib. KLP-dən Kiran Əziz, Caterpillar-ın buldozerlərinin İsraildə hərbçilər və yerli şirkətlər tərəfindən dəyişdirildiyini və daha sonra işğal olunmuş Fələstin ərazilərində istifadə edildiyini qeyd edib. O, həmçinin bildirib ki, “bu silahlı buldozerlərin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində davamlı istifadəsi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurumlarından və qeyri-hökumət təşkilatlarından son iyirmi ildə Fələstin evlərinin və infrastrukturunun dağıdılmasında şirkətin iştirakı ilə bağlı bir sıra insan hüquqları xəbərdarlıqlarına səbəb olub.” O, əlavə edib ki, şirkətin gələcək norma pozuntularında iştirak etməmək üçün adekvat tədbirlər gördüyünü iddia etmək mümkün deyil. Bu son addım, Avropada bir sıra böyük investisiya fondları arasında Qəzza müharibəsində iştirakı və ya qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqələri səbəbindən İsrail şirkətləri ilə əlaqələrini kəsən oxşar qərarlar silsiləsinə əlavə olunur.

    May ayında Norveçin dünyanın ən böyük suveren sərvət fondu, İsrailin Paz Retail and Energy şirkətindən, qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələrinə infrastruktur və yanacaq təminatında iştirakı səbəbindən investisiyalarını geri çəkəcəyini bəyan etmişdi. Bu, keçən ilin dekabrında digər bir İsrail şirkəti olan Bezeq-dəki bütün səhmlərini, qeyri-qanuni yaşayış məntəqələrinə göstərdiyi xidmətlərə görə satmaq qərarından sonra gəlmişdi. Digər pensiya fondları, eləcə də sərvət fondları da son illərdə İsrailin İordan çayının qərb sahilini qeyri-qanuni işğal etməsini və ya Qəzzadakı müharibəsini dəstəkləməkdə və ya əməkdaşlıq etməkdə ittiham olunan şirkətlərdən uzaqlaşıblar. 2024-cü ilin fevralında Danimarkanın ən böyük pensiya fondu, investisiyalarının Qərb Sahilindəki yaşayış məntəqələrini maliyyələşdirmək üçün istifadə oluna biləcəyindən ehtiyat etdiyi üçün bir neçə İsrail bankı və şirkətindən investisiyalarını geri çəkmişdi. Altı ay sonra, Birləşmiş Krallığın ən böyük pensiya fondu, Universities Superannuation Scheme (USS), Qəzza müharibəsi səbəbindən İsraillə əlaqəli bütün investisiyalarını satacağını bildirmişdi. Təxminən 79 milyard dollarlıq bu fond, üzvlərinin təzyiqindən sonra 101 milyon dollarlıq investisiyalarını satacağını açıqlamışdı.

    24 saat