Jerom Pauell Cekson Holda: Faiz dərəcələri ilə bağlı gözləntilər
ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (FED) sədri Jerom Pauell, avqustun 22-də Cekson Hole İqtisadi Forumunda çıxış edəcək. Prezident Donald Trampın istefa çağırışları və son dövrdəki narahatedici iqtisadi göstəricilər fonunda Pauellin çıxışı böyük maraqla gözlənilir.
FED sədri kimi səlahiyyət müddəti 2026-cı ilin mayında başa çatacaq Jerom Pauell, Kanzas Siti Federal Ehtiyat Bankının təşkil etdiyi bu tədbirdə böyük ehtimalla sonuncu dəfə çıxış edəcək. Simpozium, FED rəsmilərinin iqtisadiyyat və pul siyasətinin istiqaməti ilə bağlı fikirlərini bölüşmələri üçün əhəmiyyətli bir platforma olduğu üçün investorlar və iqtisadçılar tərəfindən yaxından izlənilir.
Sentyabr qərarı ərəfəsində
Cekson Holda diqqət mərkəzində olacaq əsas məqam, Pauellin FED-in sentyabrın 17-nə planlaşdırılan növbəti faiz dərəcələri qərarı ilə bağlı hər hansı bir ipucu verəcəyidir. ABŞ prezidenti Donald Tramp, ölkənin güclü iqtisadi göstəricilərinə və aşağı inflyasiyaya işarə edərək, FED-i faiz dərəcələrini azaltmağa çağırır. Pauell isə bu təzyiqlərə əhəmiyyət verməyərək, mərkəzi bankın Tramp administrasiyasının tətbiq etdiyi tariflərin potensial təsirini izləyərək “gözlə və gör” yanaşmasını sərgilədiyini vurğulayıb.
Eyni zamanda, Pauell son iqtisadi göstəricilərin yaratdığı mürəkkəb bir vəziyyətlə də üzləşir. Belə ki, məşğulluq artımında yavaşlama və inflyasiyanın son üç ildəki ən böyük artımı müşahidə olunur.
SimCorp şirkətinin investisiya qərarları üzrə direktoru Melissa Braun CBS MoneyWatch-a verdiyi açıqlamada “Siyasi təzyiq iqtisadi təzyiqlə tarazlaşdırılır, bu da Pauellin işini xüsusilə çətinləşdirir və onun cümə günü nə deyə biləcəyinə həddindən artıq diqqət ayrılmasına səbəb olur” deyib.
FED-in mövqeyi
Federal Ehtiyat Sistemi, Pauellin Cekson Hole simpoziumundakı çıxışı ərəfəsində şərh verməkdən imtina edib. Simpoziumun bu ilki mövzusu isə “Əmək Bazarlarında Keçid: Demoqrafiya, Məhsuldarlıq və Makroiqtisadi Siyasət”dir.
Kanzas Siti FED, Pauellin çıxışını cümə günü saat 10:00-da (Şərq vaxtı ilə) YouTube kanalında yayımlayacaq.
Azaltmaq, yoxsa azaltmamaq?
Jerom Pauell Cekson Holda iqtisadi tendensiyaları müzakirə edəcəyi gözlənilir, lakin Federal Açıq Bazar Komitəsinin (FOMC) – mərkəzi bankın 12 nəfərdən ibarət faiz dərəcələrini təyin edən panelinin – öz uçot dərəcəsini nə zaman aşağı salacağı sualına cavab verməyəcəyi dəqiqdir.
Bu, əvvəlcədən planlaşdırılıb. FED rəsmiləri, maliyyə bazarlarını çaşdırmamaq və mərkəzi bankı siyasi təzyiqlərdən qorumaq üçün pul siyasəti qərarlarını rəsmi olaraq elan edilməzdən əvvəl gizli saxlayırlar. Xatırladaq ki, sələfi Janet Yellen də eyni siyasəti yeridirdi.
Siyasətçilər, sentyabrın 16-17-də keçiriləcək iclasdan əvvəl, Əmək Departamentinin sentyabrın 5-də açıqlayacağı aylıq məşğulluq hesabatı və sentyabrın 11-də açıqlayacağı İstehlak Qiymətləri İndeksi (CPI) daxil olmaqla, bir neçə əsas iqtisadi məlumatı qiymətləndirmək imkanı əldə edəcəklər.
Əmək statistikası bürosunun rəhbəri, agentliyin son məşğulluq rəqəmlərinin iş yerlərinin yaradılmasında kəskin yavaşlama göstərməsindən sonra avqust ayında vəzifəsindən azad edilib. Bu, Donald Trampın məlumatların dəqiqliyini şübhə altına almasına səbəb olub. Hələlik avqust ayı üzrə əmək haqqı və CPI hesabatları Əmək Departamentinin planlaşdırılmış hesabatlar təqvimində qalır.
Madison Investments investisiya şirkətinin sabit gəlir üzrə rəhbəri Mayk Sanders “Düşünmürəm ki, Pauell hekayəni faiz dərəcələrinin azaldılmasına doğru yönləndirə bilər, çünki bu, ona azaltmaqdan başqa heç bir seçim qoymur” deyib.
Sanders əlavə edib ki, FED-in küncə sıxışdırılmaması üçün o, “Biz hələ də məlumatlardan asılıyıq və məlumatların bizə nə deyəcəyini görəcəyik” siqnalını verməlidir.
Öz növbəsində, investorlar FED-in 2024-cü ilin dekabrından bəri ilk dəfə sentyabr ayında faiz dərəcələrini aşağı salacağına əminliklə ümid edirlər. Maliyyə məlumatları şirkəti FactSet-in məlumatına görə, Wall Street iqtisadçıları azaltma ehtimalını 88% olaraq qiymətləndirir, əksəriyyət 0,25 faiz bəndi azalma gözləyir.
Ötən il Cekson Holda keçirilən tədbirdə Pauell, mərkəzi bankın inflyasiyanı söndürmək üçün uçot dərəcəsini 23 ilin ən yüksək səviyyəsinə qaldırmasından sonra faiz dərəcələrinin azaldılmasının gəldiyini siqnallaşdırmışdı. Növbəti ay FED iqtisadi artımı stimullaşdırmaq məqsədilə 0,50 faiz bəndi həcmində böyük bir endirim elan etdi.
İkitərəfli mandat
Gavekal Research-in ABŞ üzrə baş iqtisadçısı Uill Denyerə görə, bu il Pauell eyni şəkildə Vayominqdəki platformasından faiz dərəcələrinin azaldılmasına açıq olduğunu göstərmək üçün istifadə edə bilər. Eyni zamanda, FED narahatedici məşğulluq məlumatları və inflyasiyanın daha da yüksələ biləcəyi ilə bağlı əlamətlər fonunda “çətin vəziyyətdədir”, – deyə o, bu həftəki hesabatında bildirib.
Bu, FED-in həm məşğulluğu maksimuma çatdırmaq, həm də inflyasiyanı minimuma endirmək kimi ikili mandatından xəbər verir. Bu iki məqsədin tarazlaşdırılması fərqli – və bəzən ziddiyyətli – siyasətlər tələb edə bilər. Belə ki, faiz dərəcələrinin azaldılması məşğulluq artımını sürətləndirə bilər, eyni zamanda inflyasiyanın yüksəlməsinə səbəb ola bilər və əksinə.
Denyer “Məlumatlar təkbaşına stagflyasiya ssenarisinin artan riskini göstərir, bu isə FED üçün kabus deməkdir” deyib. “Bu, onları iki mandatı arasında ziddiyyət yaradan bir vəziyyətə salır”.
FOMC-nin faiz dərəcələrini sabit saxlamaq qərarına gəldiyi iyulun 30-dakı iclasının protokollarında göstərilir ki, bəzi üzvlər “təchizat zəncirindəki pozuntuların inflyasiyanın inadla yüksək qalmasına səbəb ola biləcəyindən narahatdırlar”, bu da qiymət artımının hələ də ön planda olduğunu göstərir. Bunu Oxford Economics-in ABŞ üzrə baş iqtisadçısı Rayan Svit çərşənbə günü yayımlanan hesabatında qeyd edib.
O əlavə edib ki, “Əmək bazarı FED-in sentyabrda faiz dərəcələrini azaldıb-azaltmayacağına dair həlledici amil olacaq”.
