Nepalda Qanlı Etirazlar: On Dörd Nəfər Həlak Oldu, Onlarla Yaralı Var
Nepal etirazları hökumətin sosial media qadağası və iddia edilən korrupsiya siyasətinə qarşı keçirilən aksiyalar zamanı daha da gərginləşib. Bildirilir ki, hadisələr nəticəsində ən azı 14 nəfər həlak olub, onlarla insan xəsarət alıb. Polis qüvvələri gənc nümayişçilərə qarşı həqiqi güllələrdən, gözyaşardıcı qazdan və rezin güllələrdən istifadə ediblər.
Bazar ertəsi günü Katmanduda bəzi etirazçılar barrikadaları qıraraq parlament kompleksinə daxil olmaq cəhdi ediblər. Nümayişçilərdən biri ANI xəbər agentliyinə açıqlamasında polisin “ayrımçılıq etmədən” atəş açdığını və dostunun əlindən yaralandığını söyləyib. Milli Travma Mərkəzinin baş həkimi Dr. Bədri Rizal Associated Press xəbər agentliyinə açıqlamasında xəstəxanada yeddi nəfərin vəfat etdiyini və 58 nəfərin yaralı olduğunu bildirib. Yaralıların çoxunun baş və sinə nahiyəsindən vurulduğu və vəziyyətlərinin ağır olduğu qeyd olunur. Ailələr yaxınlarından xəbər gözləyərkən, digərləri qan vermək üçün toplaşıblar. Nepal Televiziyasının məlumatına görə, ümumilikdə 50-dən çox insan xəsarət alıb.
Gənclərin narazılığı və Korrupsiya
Katmanduda fəaliyyət göstərən “Policy Entrepreneurs Inc” analitik mərkəzinin direktoru Anurak Açarya etirazların əsas səbəbinin sosial media qadağası olduğunu, lakin kökündə daha dərin problemlərin yattığını vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu nəsil yeni, inklüziv bir Nepal arzusu ilə böyüyüb, lakin yeni konstitusiyanın qəbulundan on il sonra belə bu arzu gerçəkləşməyib. Z nəslinin üzləşdiyi reallıq ölkədə yaşayış imkanlarının məhdud olmasıdır ki, bu da minlərlə gənci təhsil və iş üçün xaricə köçməyə məcbur edir. Qeyri-sabit hökumətlər və geniş yayılmış korrupsiyadan qaynaqlanan narazılıq həddi-büldüğə çatıb. Nepal krallığı 2008-ci ildə, on il davam edən maoçu üsyandan sonra ləğv edildikdən bəri hökumətlər tez-tez dəyişir.
“Korrupsiyaya Yox, Sosial Mediaya Hə”
Minlərlə gənc, o cümlədən məktəbli və tələbə geyimli insanlar Katmandu küçələrinə çıxaraq nümayişlərə qoşulublar. Onlar “Korrupsiyanı dayandırın, sosial medianı yox”, “Sosial medianı bərpa edin” və “Gənclər korrupsiyaya qarşı” kimi şüarlar səsləndiriblər. 20 yaşlı tələbə İkşama Tumrok AFP xəbər agentliyinə açıqlamasında hökumətin “avtoritar münasibətinə” qarşı etiraz etdiyini bildirib: “Biz dəyişiklik görmək istəyirik. Başqaları buna dözüb, amma bizim nəsil ilə bu sona çatmalıdır.” Ötən həftə hökumət Facebook, YouTube və X daxil olmaqla bir sıra sosial media platformalarına girişi qadağan etmək qərarı qəbul edib. Bu, gənc nepallılar arasında narazılığı daha da artırıb. Rəsmilərin sözlərinə görə, bu qərar platformaların hakimiyyət orqanlarında qeydiyyatdan keçməməsi və yalan xəbərlərin, nifrət nitqinin, habelə dələduzluğun yayılmasında sui-istifadə edilməsi səbəbindən verilib. “Z Nəsli Etirazları” adlandırılan bu aksiyaların təşkilatçıları bunun gənclərin hökumət qərarına qarşı hiss etdiklərini əks etdirdiyini bildiriblər.
Hökumətin Sərt Cavabı və Tənqidlər
Katmandu Rayon İnzibati İdarəsinin sözçüsü Muktiram Rical Reuters xəbər agentliyinə bildirib ki, polisə kütləni nəzarətdə saxlamaq üçün su şırnaqlarından, dəyənəklərdən və rezin güllələrdən istifadə etmək əmri verilib və ordu qüvvələri də cəlb edilib. Baş nazirin ofisi və digər hökumət binalarının yerləşdiyi Singha Durbar ərazisinə qədər genişləndirilən komendant saatı axşam saat 10-a qədər qüvvədə qalacaq. Bazar günü hökumət bəyanat yayaraq fikir və ifadə azadlığına hörmət etdiyini və onların qorunması üçün mühit yaratmağa sadiq olduğunu bildirib. Lakin Katmanduda yaşayan analitik Açarya hökumətin etirazlara reaksiyasını kəskin şəkildə pisləyib. O, silahsız məktəbli və tələbələri cinayətkar kütlə kimi qiymətləndirib və polisin onlara qarşı “ayrımçılıq etmədən” atəş açmasını əmr etdiyini deyib. Açarya həmçinin, pis təchiz edilmiş və sayca az olan polisin ölümcül olmayan tədbirlər əvəzinə həqiqi güllələrdən istifadə etdiyini qeyd edib. O, Daxili İşlər Nazirinin yetkinlik və liderlik nümayiş etdirə bilmədiyini, daha da narahatedici olanın isə hökumətin vətəndaşlarına, xüsusilə də etirazların ilk dəfə gərginləşdiyi parlament binasının ətrafında ən təhlükəsiz hiss etməli olan gənclərə qarşı səhv etdiyini bildirib.
