ABŞ-ın baş diplomatı Marko Rubio bildirib ki, BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üzrə Agentliyi (UNRWA) Qəzzaya humanitar yardımın çatdırılmasında “heç bir rol oynamayacaq”. O, həmçinin HƏMAS-ın Zolaqda gələcək idarəçilikdə iştirak etmək imkanını rədd edib.
Cümə günü İsrailə səfəri zamanı keçirilən mətbuat konfransında çıxış edən ABŞ dövlət katibi, UNRWA-nın “HƏMAS-ın törəmə qurumuna” çevrildiyini iddia edib. Bu iddia İsrail hökumətinin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi (BƏM) tərəfindən təkzib edilmiş fikirlərini əks etdirir.
Buna cavab olaraq, UNRWA-dan verilən açıqlamada, İsrailin iki il ərzində 68 mindən çox fələstinlini öldürdüyü bombardman edilmiş və aclıq çəkən ərazidə onun varlığının “təcili humanitar ehtiyacları ödəmək üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi” vurğulanıb.
Agentlik X platformasında yerləşdirilən bəyanatında BƏM-in “heç bir təşkilatın UNRWA-nın Qəzza əhalisinə dəstək rolunu əvəz edə bilməyəcəyini” tanıdığını da qeyd edib.
BMT Baş katibinin müavini Fərhan Həq də Rubionun xarakteristikasını rədd edib. O, BMT-də jurnalistlərə açıqlamasında “Bizim UNRWA-nın HƏMAS-la əlaqəli olmadığını dediyimizi artıq eşitmisiniz” deyərək əlavə edib: “UNRWA Qəzzadakı humanitar yardım əməliyyatlarımızın onurğa sütunudur.”
İsrail, bəzi əməkdaşlarını 7 oktyabr 2023-cü il HƏMAS-ın rəhbərlik etdiyi hücumda iştirak etməkdə ittiham edərək, heç bir dəlil təqdim etmədən agentliyin fəaliyyətini qadağan etmişdi.
Əl-Cəzirə müxbiri Nur Udə Rubionun UNRWA-nın HƏMAS-ın “törəmə qurumu” olduğu bəyanatının UNRWA və Qəzza ilə əlaqəli hər kəs üçün “olduqca şokedici” və “dağıdıcı” olduğunu bildirib.
Udə qeyd edib ki, UNRWA nəinki BƏM və iki ayrı istintaq komissiyası tərəfindən günahsız hesab edilib, həm də Qəzzada ən böyük və ən geniş humanitar mexanizmə malikdir.
O deyib: “Minlərlə əməkdaşı var, fələstinlilərə ləyaqətlə və nizamlı şəkildə yardım paylamaq üçün məlumat bazasına malikdir.”
“Qəzzada heç kim belə bir infrastruktura və tarixə malik deyil.”
Bu ayın əvvəlində qüvvəyə minən ABŞ vasitəçiliyi ilə atəşkəsə baxmayaraq, İsrail Qəzzada hücumlarını davam etdirib və Misir yaxınlığındakı Rəfah keçidini bağlı saxlayaraq, razılaşmada nəzərdə tutulmuş genişmiqyaslı humanitar yardım tədarükünü əngəlləyib.
Cümə günü verdiyi açıqlamalarda Rubio, Qəzzada atəşkəsə nəzarət etmək üçün beynəlxalq təhləsizlik qüvvələrinin tezliklə yaradılmasına ümid etdiyini bildirib və Türkiyənin daxil edilməsinə qarşı çıxan İsrailin iştirakçıları veto edə biləcəyini qeyd edib.
Rubio deyib ki, bu qüvvə İsrailin “razı olduğu” ölkələrdən təşkil olunmalıdır.
İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsinin ən kəskin tənqidçilərindən biri olan NATO üzvü Türkiyə, əsasən dolayı iştirakdan sonra atəşkəs danışıqlarına vasitəçi qismində qoşulub. Onun artan rolu keçən ay Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və ABŞ prezidenti Donald Tramp arasında Ağ Evdə keçirilən görüşdən sonra baş verib.
Ərdoğan cümə günü bildirib ki, işçi qüvvəsi ilə bağlı danışıqlar davam edir və “bunun təfərrüatları hələ aydın deyil”.
O deyib: “Bu məsələdə Qəzzaya hər cür dəstək verməyə hazırıq.”
Dünyanın ən böyük müsəlman əhalisinə malik dövləti olan İndoneziya Qəzzaya qoşun göndərməyə hazır olduğunu bəyan edib.
2020-ci ildə İsraillə münasibətlərini normallaşdıran Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri artıq atəşkəsin monitorinqində iştirak edib.
Gündəlik sağ qalmaq mübarizəsi
Rubio, Fələstin Muxtariyyətinin (PA) potensial rolunun hələ müəyyənləşdirilmədiyini, lakin PA daxil olmaqla əsas Fələstin qruplaşmalarının cümə günü müstəqil texnokratlar komitəsinin Qəzzanı idarə etməyi üzərinə götürəcəyinə razılaşdıqlarını bildiriblər.
Qahirədə keçirilən görüşdə qruplaşmalar “Qəzza zolağının idarəçiliyini müstəqil ‘texnokratlardan’ ibarət müvəqqəti Fələstin komitəsinə təhvil verməyə razılaşıblar. Bu komitə ərəb qardaşları və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində həyat və əsas xidmətləri idarə edəcək.”
HƏMAS-ın milli əlaqələr şöbəsinin rəhbəri və siyasi bürosunun üzvü Husam Bədranın sözlərinə görə, bütün Fələstin fraksiyaları sazişin Fələstin xalqının maraqlarına xidmət edəcək şəkildə həyata keçirilməsi üçün “vahid bir baxış” üzərində razılaşıblar.
Bu arada, Qəzzada yerlərdə vəziyyət dəfələrlə didərgin düşmüş 2,1 milyon insan üçün fəlakətli olaraq qalır.
Qəzza mülki müdafiəsinin sözçüsü Mahmud Basal bildirib ki, evlər dağıdılıb, cəsədlər hələ də dağıntılar altında qalıb, yollar isə tullantılarla bloklanıb.
O deyib ki, qruplar “Zolağın hər küncünü əhatə edən” böyük dağıntılar fonunda demək olar ki, heç bir resurs olmadan işləməyə davam edirlər.
Ayrı bir bəyanatda, mülki müdafiə Qəzza şəhərində bir binanın fələstinlilərin üzərinə qəfildən çökməsindən sonra sakinləri İsrail bombardmanları nəticəsində zədələnmiş binalarda qalmamağa çağırıb.
Bəzi ailələr şimali Qəzzadakı evlərinə qayıtmağı seçsələr də, Əl-Cəzirə müxbiri Hani Mahmudun sözlərinə görə, bir çoxları “heç nə” tapır və “gündəlik sağ qalmaq mübarizəsi” ilə üzləşirlər.
Qəzza şəhərindən məlumat verən o, insanların “yalnız bu binaların qalıqlarına” qayıtdıqlarını bildirib.
“İçəridə heç nə yoxdur, suya, ərzaq tədarükünə çıxış yoxdur… Biz insanların bu çətin şəraitdə sağ qalmaq üçün saatlarla, bəzən günlərlə un, mərcimək və ya konserv axtarışında gəzdiyini gördük.”
BMT-dən Həq, atəşkəs razılaşmasında göstəriləndən xeyli aşağı qalan humanitar yardımın səviyyəsi səbəbindən İsrailin “daha çox keçid məntəqəsindən daha çox [yardım] yük maşını” buraxmalı olduğunu deyib.
O bildirib ki, atəşkəs qüvvəyə mindiyi vaxtdan bəri heç bir gün Qəzzaya 600 BMT yük maşını daxil olmayıb – bu, fələstinlilərin gündəlik ehtiyaclarını ödəmək üçün lazım olan minimum miqdarıdır.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı da Qəzzaya daxil olan humanitar yardımın miqdarında az irəliləyiş olduğunu və aclıqda nəzərəçarpacaq azalma olmadığını bildirib.
ÜST rəhbəri Tedros Adhanom Gebreyesus deyib: “Vəziyyət hələ də fəlakətli olaraq qalır, çünki daxil olan [yardım] kifayət deyil.”
HƏMAS cümə günü verdiyi bəyanatda vasitəçilər Misir, Qətər və Türkiyədən “müharibənin faktiki olaraq başa çatdığına” dair “aydın zəmanətlər” aldığını bildirib və İsrailə humanitar yardımın daxil olmasına icazə vermək üçün daha çox təzyiq göstərilməsinə çağırıb.
