Şərqi Əfqanıstanda Dəhşətli Zəlzələ: Yüzlərlə Ölü və Yaralı
1 sentyabr 2025-ci ildə Şərqi Əfqanıstanda 6.0 bal gücündə zəlzələ baş verib. İlkin məlumatlara görə, ən azı 10 nəfər həlak olub və uzaq dağ kəndlərindən məlumatlar daxil olduqca tələfatın sayı arta bilər. Təxminən bazar ertəsi yerli vaxtla gecə yarısı (Bazar günü, Bakı vaxtı ilə 23:30) baş verən təkan Kunar və Nangarhar əyalətlərində ciddi dağıntılara səbəb olub. Məlumata görə, ən azı 20 nəfərin yaralandığı təsdiqlənib.
Zərərçəkmiş Bölgələrdə Vəziyyət və Xilasetmə Əməliyyatları
Anadolu xəbər agentliyi Əfqanıstanın İnformasiya Nazirliyinə istinadən bildirib ki, Kunar əyalətinin Nur Qal, Savki, Vatpur, Manoqi və Çapa Dara rayonları da daxil olmaqla, zəlzələ nəticəsində 250-dən çox insan həlak olub, 500-dən çoxu isə yaralanıb. Amerika Birləşmiş Ştatları Geoloji Xidməti bildirib ki, 6.0 bal gücündə zəlzələnin episentri Nangarhar əyalətinin Cəlalabad şəhərindən 27 kilometr (17 mil) şərqdə, cəmi 8 kilometr (5 mil) dərinlikdə yerləşib. Qısa müddət sonra Nangarharda, Basavul yaxınlığında daha bir 4.5 bal gücündə təkan qeydə alınıb. Səhərə qədər davam edən yeraltı təkanlar hiss olunub. Kunar əyalətində bütöv kəndlər ağır zərər görüb. Hökumət təcili yardım qruplarının paytaxt Kabuldan və yaxın əyalətlərdən səfərbər edildiyini, bütün mövcud resurslardan istifadə edərək insanları xilas etməyə və zərərçəkmiş ailələrə dəstək olmağa söz verdiyini bəyan edib.
Regionun Tektonik Aktivliyi və Keçmiş Hadisələr
Bu güclü Əfqanıstan zəlzələsi qonşu Pakistanda da hiss olunub. Xeybər Paxtunxva və Pəncab əyalətləri də daxil olmaqla, Pakistanın geniş ərazilərində insanlar gecə yeraltı təkanlardan oyanıblar. Zəlzələnin dayaz dərinlikdə baş verməsi səbəbindən dağıntıların miqyasının yüksək olacağı ehtimal edilir. Kunar yoxsul və dağlıq bir bölgədir. Oradakı evlər çox həssasdır, palçıq və daşlardan tikilib. Odur ki, dayaz baş verən bu zəlzələyə tab gətirə bilməzdilər. Hadisə gecə vaxtı baş verdiyi üçün insanların çoxu evlərində olub. Vəziyyət olduqca ağırdır, çünki alınan bəzi məlumatlara görə, yüzlərlə insanın həlak olduğu ehtimal olunur. Kəndlər bir-birindən uzaqdır və əraziyə giriş də çox çətindir. Belə zəlzələlər, şübhəsiz ki, torpaq sürüşmələrinə səbəb olur. Odur ki, həyata keçiriləcək istənilən əməliyyat uzaq yerlərə çatmaq üçün kritik saatlar çərçivəsində olmalıdır. Mütəxəssislər, təsirlənən bölgənin böyük zəlzələlərə meylli bir ərazidə olduğunu bildirirlər. Bu, Hindistan və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, tektonik cəhətdən çox aktiv bir ərazidir. Hindistan plitəsi şimala doğru hərəkət edir və Avrasiyanın bəzi hissələrini keçir. Həmçinin yüksək əhali sıxlığına və çox dağlıq əraziyə malikdir ki, bu da zəlzələlərin tez-tez torpaq sürüşmələrinə səbəb olması deməkdir. Bu zaman yalnız binalar deyil, həm də yamaclar silkələnərək qeyri-sabitləşir ki, bu da torpaq sürüşmələrini tetikleyir. 2023-cü ilin oktyabrında Əfqanıstanın qərbində, Herat əyalətində baş verən zəlzələ nəticəsində ən azı 2400 nəfər həlak olmuşdu.