Orta Şərqin bir çox bölgəsində hərbi təyyarələr və raketlər müntəzəm olaraq səmanı yarıb keçir. Bu dəfə İsrail ilə İran arasında başlayan regiondakı ən yeni müharibə bir daha milyonlarla insanı istəmədikləri bir qarşıdurmanın ortasında qoyub.
Müharibə regionda uzun müddətdir düşmən mövqeyində olan və güclü silahlarla təchiz edilmiş iki tərəfi üz-üzə qoyur. Etnik və siyasi baxımdan regiondakı digərlərindən fərqlənən bu iki tərəfin mübarizəsinin qonşular tərəfindən sərhədləri aşmasından ehtiyat edilir.
Pandora Qutusunun Açılışı və İranın Reaksiyası
Şənbə gecəsi ABŞ prezidenti Donald Tramp Amerika qüvvələrinin İrandakı üç nüvə obyektini vurduğunu elan etdi. Bu obyektlər arasında dağın dərinliklərinə basdırılmış Fordo nüvə zənginləşdirmə müəssisəsi də var idi.
Ekspertlərin fikrincə, bu addım Tehranı Orta Şərqdəki Amerika bazalarına və ya müttəfiqlərinə hücum etməyə, yaxud Yəməndəki Husilər kimi vəkil qüvvələrdən istifadə edərək ticarət yollarını sabotaj etməyə, yaxud neft infrastrukturuna ziyan vuraraq qlobal iqtisadiyyata zərbə endirməyə təhrik edə bilər.
Cons Hopkins Universitetinin Orta Şərq Araşdırmaları Bölməsindən dosent Narges Bacoğlu qeyd edib ki, “Biz Pandoranın qutusunu açırıq. İran ağ təslim bayrağını qaldırmayacaq”.
Analizlər göstərir ki, bu müharibə Orta Şərqdəki güc balanslarının son illərdə nə dərəcədə dəyişdiyini aydın şəkildə ortaya qoyur.
Müharibənin Qaydasızlığı və BMT-nin Fəaliyyətsizliyi
Xəbərlərə görə, bu yeni münaqişədə tərəflərin mülki insanları öldürmək və ya xəstəxanaları vurmaq kimi əməllərə görə məsuliyyət daşıyacağı gözlənilmir. İsrail bunu Qəzzada dəfələrlə təkrar edib, Tehran isə keçən cümə axşamı bu ölkədə oxşar hücumlar həyata keçirib.
Bununla belə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının bu müharibəni dayandırmaq üçün hərəkətə keçəcəyi ehtimalı da azdır. Bunun ən böyük səbəbi, ABŞ-ın müharibəni dayandırmağa yönəlmiş hər hansı bir qərarı demək olar ki, qəti şəkildə veto edəcəyidir.
Professor Bacoğlu bildirir ki, “Biz yeni bir beynəlxalq dövrə, yeni bir dünya nizamına qədəm qoyuruq. Bu, bir növ köhnə dünya nizamıdır: güc və vəhşi qanunlar… Lakin 21-ci əsrin texnologiyası və silahları ilə”.
İsrailin Gələcək Addımları və Regional Qorxular
Netanyahunun başlatdığı hücumun geniş hədəflərinin “regional transformasiya və rejim dəyişikliyi” olduğunu da vurğuladı. O, “Biz Orta Şərqin simasını dəyişdiririk və bu, İranın daxilində köklü dəyişikliklərə səbəb ola bilər” dedi.
Bu müharibə Orta Şərqin qalan hissəsi üçün son dərəcə arzuolunmaz bir inkişafdır. Digər hökumətlər regionda dağıntılara səbəb olmuş münaqişələri geridə qoyub yenidənqurma prosesinə və iqtisadi inkişafa diqqət yetirmək istəyirlər.
Bloomberg Economics tədqiqat qrupunun Orta Şərq üzrə baş analisti Dina Esfəndiyari region liderlərinin müharibəyə qarşı reaksiyalarının mürəkkəb olduğunu bildirir:
O, qeyd edir ki, “Regiondakı rəsmilər Tehranın yüksək səviyyəli heyətinin bir-bir aradan qaldırılmasından və onun vəkil qüvvələrinin liderlərinin də hədəfə alınmasından səssizcə məmnundurlar. Onların nöqteyi-nəzərindən bu, regiondakı real təhdidlərdən birinin aradan qaldırılması deməkdir”.
Analiz belə yekunlaşır: “Lakin onlar İsrailin regionda daha böyük rol oynamasından da ehtiyat edirlər. Çünki ABŞ-dan aldığı böyük hərbi və diplomatik dəstək nəzərə alındıqda, bu, çox ehtimal olunandır. Bu da digər ölkələri belə bir sualla üz-üzə qoyur: Bu dövlət növbəti addımda haraya yönələcək?”