admin

Tag: plus

  • İrandan mükəmməl zərbə: Bənzərsiz çoxbaşlıqlı raket

    İrandan mükəmməl zərbə: Bənzərsiz çoxbaşlıqlı raket

    İranın İsrailin hücumlarına cavab olaraq başlatdığı raket zərbələri, ilkin günə nisbətən fırladılan raketlərin sayı azalsa da, davam edir. İyunun 13-dən bəri İran İsrailə müxtəlif tipli 400-dən çox raket atıb. Raketlərin əhəmiyyətli hissəsi İsrailin hava müdafiə sistemləri tərəfindən havada məhv edilsə də, bəzi raketlər Xayfa və Təl-Əviv də daxil olmaqla İsrailin müəyyən bölgələrində ciddi dağıntılara səbəb olub. İran Səhiyyə Nazirinin müavini Əbdürrəhman Rüstəmiyan, İsrailin İrana hücumlarında həyatını itirən mülki şəxslərin sayının 430-a, yaralıların sayının isə 3 min 500-ə yüksəldiyini bildirib. İsrailə düşən İran raketləri də azı 25 nəfərin ölümünə və çox sayda insanın yaralanmasına səbəb olub.

    İsrail Müdafiə Qüvvələrinin (IDF) Daxili Cəbhə Komandanlığından verilən açıqlamada, sözügedən raketin hərb başlığının təxminən 7 kilometr yüksəklikdə açıldığı və ən azı 20 alt sursat buraxdığı qeyd olunub. İsrail mediasına görə, hər biri təxminən 2,5 kiloqram partlayıcı maddə ehtiva edən alt sursatlar, təxminən 16 kilometr diametrində bir əraziyə yayılaraq böyük ziyan vurub.

    Klaster Başlıqlı Raket Növü Nədir?

    İsrailə atılan klaster başlıqlı raketin növü əvvəlcə dəqiq müəyyən edilmədi, lakin iyunun 19-da İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu Komandanlığı tərəfindən yayımlanan və İsrailə yönələn raket atışlarını əks etdirən videoda Xürrəmşəhr-4 raketlərinin olduğu görüldü. Xürrəmşəhr-4 raketi İranın əlindəki ən inkişaf etmiş raketlərdən biri hesab edilir. Xürrəmşəhr raketinin ilk dəfə 2017-ci ildə ictimaiyyətə açıqlandığı, təxminən 2 min kilometr mənzilli, maye yanacaqlı orta mənzilli bir ballistik raket olduğu təxmin edilir. Raketin, BM-25 Musudan olaraq da bilinən Şimali Koreyanın Hwasong-10 raketinin bir variantı olduğu güman olunur.

    İran 2017-ci ildən bəri Xürrəmşəhr raketlərinin müxtəlif variantlarını inkişaf etdirir. Bu çərçivədə təqdim edilən son raket, 2023-cü ildə ictimaiyyətə tanıdılan Xürrəmşəhr-4 raketi oldu. Son təqdim edilən raketin daha ağır hərb başlığı daşıya bildiyi və birdən çox, daha kiçik hərb başlığı daşıya biləcəyi iddia edildi. İranın daha əvvəl Şahab-3 raketlərində də klaster başlıqlardan istifadə etdiyinə dair görüntülər mövcud idi. İsrailə fırladılan raketlər arasında Şahab-3 raketinin variantları olan Emad və Qədr raketlərinin olduğu da açıqlanmışdı.

    Daha Geniş Əraziyə Təsir və Zərbə Dəqiqliyinin Artırılması

    Atılan raketlərdə klaster başlıqların olması, İran ballistik raketlərinin ərazi hədəflərinə dəqiqliklə zərbə endirmə potensialını artırdı və tək bir raketin eyni anda hədəf ala biləcəyi ümumi ərazini böyütdü. Bu tip hərb başlığının istifadəsi, İsrailin hava müdafiə elementlərinin də atılan raketlərə qarşı durmasını çətinləşdirdi. İran indiyə qədər İsrailə qarşı qisas hücumlarında Siccil, Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 də daxil olmaqla bir çox raket növündən istifadə edib.

    Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 tipli raketlərin bərk yanacaqlı olduğu məlumdur. Bərk yanacaqlı raketlər, maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha sürətli atıla bilir və daha təhlükəsiz hesab olunur. Bərk yanacaqlı raketlər, atəşdən əvvəl yanacaq doldurulmadığı üçün daha qısa müddətdə atışa hazır vəziyyətə gələ bilir və bu səbəbdən əvvəlcədən aşkar edilməsi maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha çətin olur. İranlı rəsmilər bu üç raketin raketdən müdafiə tədbirlərinə qarşı xüsusi olaraq dizayn edildiyini, raketlərin eniş mərhələsində yüksək manevr qabiliyyətinə malik olduğunu açıqlamışdılar. 2023-cü ildə təqdim edilən Fəttah-1 hipersonik raket kimi təqdim edilmiş və İran bu raketin təqdimatı ilə diqqəti öz üzərinə çəkmişdi.

    “Dəmir Qübbə”nin Effektivliyi 90%-dən 65%-ə Düşdü

    İranın son günlərdə həyata keçirdiyi raket hücumlarında İsrailin hava müdafiə sistemi olan Dəmir Qübbənin effektivliyi diqqətəçəkən şəkildə azaldı. NBC News-ə danışan yüksək səviyyəli keçmiş İsrail kəşfiyyat rəsmisinə görə, sistem raketlərin yalnız 65%-ni dayandıra bilib. Bu nisbət, əvvəlki gün 90% idi. Rəsmi, İranın istifadə etdiyi yeni nəsil raketlərin həm daha sürətli olduğunu, həm də inkişaf etmiş istiqamətləndirmə sistemləri ilə hədəflərə daha dəqiq çatdığını qeyd etdi.

    Eyni mənbə, İranın əlində hələ də geniş bir raket ehtiyatı olduğunu və Tehranın “strateji səbir” doktrinası ilə hərəkət etdiyini bildirdi. Hücumların bu qədər dəqiq olmasının, İranın artıq kəmiyyət yerinə keyfiyyətli, yüksək dəqiqlikli raketlərə yönəldiyini də təsdiqlədi.

    24saat

    İranın İsrailin hücumlarına cavab olaraq başlatdığı raket zərbələri, ilkin günə nisbətən fırladılan raketlərin sayı azalsa da, davam edir. İyunun 13-dən bəri İran İsrailə müxtəlif tipli 400-dən çox raket atıb. Raketlərin əhəmiyyətli hissəsi İsrailin hava müdafiə sistemləri tərəfindən havada məhv edilsə də, bəzi raketlər Xayfa və Təl-Əviv də daxil olmaqla İsrailin müəyyən bölgələrində ciddi dağıntılara səbəb olub. İran Səhiyyə Nazirinin müavini Əbdürrəhman Rüstəmiyan, İsrailin İrana hücumlarında həyatını itirən mülki şəxslərin sayının 430-a, yaralıların sayının isə 3 min 500-ə yüksəldiyini bildirib. İsrailə düşən İran raketləri də azı 25 nəfərin ölümünə və çox sayda insanın yaralanmasına səbəb olub.

    İsrail Müdafiə Qüvvələrinin (IDF) Daxili Cəbhə Komandanlığından verilən açıqlamada, sözügedən raketin hərb başlığının təxminən 7 kilometr yüksəklikdə açıldığı və ən azı 20 alt sursat buraxdığı qeyd olunub. İsrail mediasına görə, hər biri təxminən 2,5 kiloqram partlayıcı maddə ehtiva edən alt sursatlar, təxminən 16 kilometr diametrində bir əraziyə yayılaraq böyük ziyan vurub.

    Klaster Başlıqlı Raket Növü Nədir?

    İsrailə atılan klaster başlıqlı raketin növü əvvəlcə dəqiq müəyyən edilmədi, lakin iyunun 19-da İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu Komandanlığı tərəfindən yayımlanan və İsrailə yönələn raket atışlarını əks etdirən videoda Xürrəmşəhr-4 raketlərinin olduğu görüldü. Xürrəmşəhr-4 raketi İranın əlindəki ən inkişaf etmiş raketlərdən biri hesab edilir. Xürrəmşəhr raketinin ilk dəfə 2017-ci ildə ictimaiyyətə açıqlandığı, təxminən 2 min kilometr mənzilli, maye yanacaqlı orta mənzilli bir ballistik raket olduğu təxmin edilir. Raketin, BM-25 Musudan olaraq da bilinən Şimali Koreyanın Hwasong-10 raketinin bir variantı olduğu güman olunur.

    İran 2017-ci ildən bəri Xürrəmşəhr raketlərinin müxtəlif variantlarını inkişaf etdirir. Bu çərçivədə təqdim edilən son raket, 2023-cü ildə ictimaiyyətə tanıdılan Xürrəmşəhr-4 raketi oldu. Son təqdim edilən raketin daha ağır hərb başlığı daşıya bildiyi və birdən çox, daha kiçik hərb başlığı daşıya biləcəyi iddia edildi. İranın daha əvvəl Şahab-3 raketlərində də klaster başlıqlardan istifadə etdiyinə dair görüntülər mövcud idi. İsrailə fırladılan raketlər arasında Şahab-3 raketinin variantları olan Emad və Qədr raketlərinin olduğu da açıqlanmışdı.

    Daha Geniş Əraziyə Təsir və Zərbə Dəqiqliyinin Artırılması

    Atılan raketlərdə klaster başlıqların olması, İran ballistik raketlərinin ərazi hədəflərinə dəqiqliklə zərbə endirmə potensialını artırdı və tək bir raketin eyni anda hədəf ala biləcəyi ümumi ərazini böyütdü. Bu tip hərb başlığının istifadəsi, İsrailin hava müdafiə elementlərinin də atılan raketlərə qarşı durmasını çətinləşdirdi. İran indiyə qədər İsrailə qarşı qisas hücumlarında Siccil, Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 də daxil olmaqla bir çox raket növündən istifadə edib.

    Hacı Qasım, Xeybər Şekan və Fəttah-1 tipli raketlərin bərk yanacaqlı olduğu məlumdur. Bərk yanacaqlı raketlər, maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha sürətli atıla bilir və daha təhlükəsiz hesab olunur. Bərk yanacaqlı raketlər, atəşdən əvvəl yanacaq doldurulmadığı üçün daha qısa müddətdə atışa hazır vəziyyətə gələ bilir və bu səbəbdən əvvəlcədən aşkar edilməsi maye yanacaqlı raketlərə nisbətən daha çətin olur. İranlı rəsmilər bu üç raketin raketdən müdafiə tədbirlərinə qarşı xüsusi olaraq dizayn edildiyini, raketlərin eniş mərhələsində yüksək manevr qabiliyyətinə malik olduğunu açıqlamışdılar. 2023-cü ildə təqdim edilən Fəttah-1 hipersonik raket kimi təqdim edilmiş və İran bu raketin təqdimatı ilə diqqəti öz üzərinə çəkmişdi.

    “Dəmir Qübbə”nin Effektivliyi 90%-dən 65%-ə Düşdü

    İranın son günlərdə həyata keçirdiyi raket hücumlarında İsrailin hava müdafiə sistemi olan Dəmir Qübbənin effektivliyi diqqətəçəkən şəkildə azaldı. NBC News-ə danışan yüksək səviyyəli keçmiş İsrail kəşfiyyat rəsmisinə görə, sistem raketlərin yalnız 65%-ni dayandıra bilib. Bu nisbət, əvvəlki gün 90% idi. Rəsmi, İranın istifadə etdiyi yeni nəsil raketlərin həm daha sürətli olduğunu, həm də inkişaf etmiş istiqamətləndirmə sistemləri ilə hədəflərə daha dəqiq çatdığını qeyd etdi.

    Eyni mənbə, İranın əlində hələ də geniş bir raket ehtiyatı olduğunu və Tehranın “strateji səbir” doktrinası ilə hərəkət etdiyini bildirdi. Hücumların bu qədər dəqiq olmasının, İranın artıq kəmiyyət yerinə keyfiyyətli, yüksək dəqiqlikli raketlərə yönəldiyini də təsdiqlədi.

    24saat

  • Nüvə stansiyası vurulsa nə olar

    Nüvə stansiyası vurulsa nə olar

    İranın Nüvə Proqramı: ABŞ-ın Quru Müdaxiləsi Ssenarisi

    İsrailin İrana qarşı hücumları fasiləsiz davam edir. İranın nüvə fəaliyyətləri səbəb göstərilərək həyata keçirilən bu hücumlarda Tehranın nüvə infrastruktura nə qədər ziyan dəydiyi hələ dəqiq bilinmir və bu vəziyyət gələcək hücumların ehtimalını artırır. Bu kontekstdə, ABŞ-ın sahib olduğu GBU-57 sığınacaq dələn bombanın istifadəsinə dair siqnallar verilir. Həmçinin, rejimin süqutu halında yaranacaq boşluqda zənginləşdirilmiş uran və digər təhlükəli nüvə materiallarının taleyi böyük narahatlıq doğurur. Belə bir ssenaridə, ABŞ-ın xüsusi təyinatlı qüvvələrlə bu məsələdə tədbir görmək məqsədilə məhdud quru müdaxiləsi həyata keçirə biləcəyi irəli sürülür.

    14 iyun 2025-ci il tarixində çəkilmiş, İsrail hücumlarından qaynaqlanan zərəri göstərən İranın Natanzdakı nüvə obyektinin peyk görüntüsü.

    ABŞ Silahlı Qüvvələrindəki Xüsusi Birliklər

    Hazırda nüvə silahlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün ABŞ Silahlı Qüvvələrinin xüsusi birliklərinə malik olduğu məlumdur. Bununla yanaşı, Kütləvi Qırğın Silahlarına Qarşı Mübarizə (KQS) əməliyyatları üçün ABŞ Enerji Nazirliyi və ABŞ Ədliyyə Nazirliyi daxilində də ölkə xaricindəki mümkün əməliyyatlara dəstək verəcək xüsusi qruplar mövcuddur.

    ABŞ Müdafiə Nazirliyi, 2016-cı ildə ABŞ Xüsusi Əməliyyatlar Komandanlığını (SOCOM) Kütləvi Qırğın Silahlarına Qarşı Mübarizə (KQS) vəzifəsi üçün səlahiyyətləndirmişdir. Bu vəzifə daha əvvəl ABŞ Strateji Komandanlığı (STRATCOM) tərəfindən icra olunurdu. Birləşmiş Xüsusi Əməliyyatlar Komandanlığı (JSOC) da keçmişdə nüvə silahlarının və ya nüvə materiallarının təhlükəsizliyi ilə bağlı təcili vəziyyətlərə müdaxilə etmək üçün təlimlər keçmişdir. Bu vəziyyət, Sovet İttifaqının süqutundan sonra, nüvə silahlarının və materiallarının müstəqillik qazanan keçmiş Sovet ölkələrinə yayılması səbəbindən əhəmiyyət qazanmışdı.

    İranın Uran Zənginləşdirmə Proqramı

    İranın nüvə silahı inkişaf etdirib-etdirmədiyi barədə ABŞ və İsrail arasında fikir ayrılığı olduğu məlumdur. ABŞ kəşfiyyat mənbələri, İranın nüvə silahı yaratmağa cəhd etmədiyini bildirir. Lakin İranın uran zənginləşdirmə proqramı bu mövzuda şübhələri artırır. May ayına olan məlumata görə, Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik (AEBA) İranın ən azı 60 faiz saflıqda zənginləşdirilmiş uran ehtiyatına malik olduğunu açıqlayıb. Mütəxəssislər bu səviyyənin nüvə enerjisinin sivil istifadəsi üçün çox, nüvə silahı istehsalı üçün isə az olduğunu qeyd edirlər. Lakin bu səviyyədə nüvə materialının radioaktiv çirklənmə yaymaq üçün nəzərdə tutulmuş “çirkli bomba” üçün istifadə edilə biləcəyi və böyük ekoloji çirklənməyə yol açma ehtimalı olduğu vurğulanır.

    İsrail ordusunun İranda yerləşən bəzi nüvə elektrik stansiyalarını vurduğu məlumdur. Lakin vurulmamış bəzi obyektlərin ABŞ tərəfindən hədəf alınacağı iddia edilir. Qərb mətbuatında bu nöqtələr arasında ən əhəmiyyətli obyektin Fordoda yerləşən yeraltı zənginləşdirmə qurğusu olduğu və ABŞ ordusunun İsrailə açıq dəstək verməsi halında ilk hədəflərindən birinin bura olacağı iddialarına yer verilir. B-2 gizli bombardman təyyarələrindən atılacaq GBU-57/B tipli sığınacaq dələn bombaların, Fordo kimi yeraltı obyektləri hədəf almaqda effektiv ola biləcəyi qeyd olunur. Keçən Bazar ertəsi Bloomberg-də yer alan xəbərdə, keçmiş Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin müfəttişi Robert Kellinin sözlərinə yer verilmiş və “İranın 400 kiloqram yüksək zənginləşdirilmiş uranı üç və ya dörd asanlıqla gizlənə bilən silindrə sığa bilər. İsrail İranın zənginləşdirmə infrastrukturunu məhv etsə belə, bu materialın tapılması lazım gələcək” ifadələri paylaşılmışdı. Belə bir ssenaridə, zənginləşdirilmiş uranın aşkar edilib İrandan çıxarılması üçün ABŞ xüsusi təyinatlı qüvvələrinin vəzifə ala biləcəyi ifadə edilir.

    Daha əvvəl Milliyet.com.tr-ə mövzu ilə bağlı açıqlama verən dosent doktor Şəbnəm Udumun sözlərinə görə, İranın nüvə proqramı ilə bağlı narahatlıqlar, 2002-2003-cü illərdə ortaya çıxan, Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyə (AEBA) bildirilən nüvə obyektləri ilə daha da artıb. Dosent doktor Udum, “Nüvə Silahlarının Yayılmasının Qarşısının Alınması Müqaviləsinə tərəf olan və nüvə silahına malik olmayan dövlətlər, AEBA ilə “Hərtərəfli Nüvə Təminatı Müqaviləsi” imzalamağı öhdəsinə götürürlər. 1991-ci il İraq Müharibəsindən sonra İraqın bu statusda və müqavilə imzalamış olmasına baxmayaraq, müqavilədəki hüquqi boşluqlardan istifadə edərək nüvə silah proqramı inkişaf etdirdiyi ortaya çıxınca, bu müqavilələrə 1997-ci ildə “Əlavə Protokol” hazırlandı. Bununla, təminat yoxlamaları genişləndirildi. İran bu Əlavə Protokolu imzalamış, lakin təsdiq etməmiş olduğundan, beynəlxalq danışıqlarla tətbiq etməsi istənildi” deyərək İrana yönəlmiş nüvə silahı narahatlıqlarının əsasını qeyd etmişdi.

    2015-ci ildə imzalanan İran Nüvə Razılaşması ilə İranla yaşanan siyasi problem, texniki üsullarla həll edilməyə çalışıldı. Buna görə uran zənginləşdirmə ilə bağlı avadanlıq olan qaz sentrifuqalarının sayı məhdudlaşdırıldı, zənginləşdirmə miqdarının 5%-dən aşağı qalması, Əlavə Protokolda nəzərdə tutulan genişləndirilmiş təminat yoxlamalarının tətbiqi nəzərdə tutuldu. Yəni bu texniki tənzimləmələrlə İranın nüvə silahına sahib olmaq üçün ata biləcəyi bir addım erkən aşkar edilə biləcək və silah üçün kifayət qədər zənginləşdirilmiş uran əldə edilmədən qarşısı alına biləcəkdi. JCPOA (İran Nüvə Razılaşması) eyni zamanda bir güvən artırıcı tədbir kimi qəbul edilmişdi. İran üçün isə sanksiyaların qaldırılması, investisiyaların edilməsi ilə bir avantaja çevrilmişdi. – Dos. Dr. Şəbnəm Udum

    Təlimlərdə İşlənən Ssenari

    “The War Zone” adlı internet saytında yer alan xəbərdə, ABŞ xüsusi əməliyyat birliklərinin, İrandakı bir nüvə obyektində yerləşən xüsusi materialları çıxarmaq üçün lazımi imkanlara sahib olduğu məlumatı paylaşıldı. Sözügedən materialların xüsusi əməliyyat qüvvəsi tərəfindən daşına bilməyəcək qədər böyük olduğu təqdirdə, nə olduqlarına bağlı olaraq yerində məhv edilə biləcəyi və ya daha çox dəstək gələnə qədər təminata alınabileceği qeyd edildi.

    ABŞ ordusunda xidmət edən bəzi birliklərin keçmişdə bu vəziyyətə bənzər təlim ssenariləri üzərində çalışdığı məlumdur. Nüvə Təhdid Qruplarının (NTQ) təxminən bir il əvvəl, 75-ci Ranger Alayı ilə birlikdə yeraltı nüvə obyektlərinə düşmən atəşi altında basqın daxil edən bir təlim keçirdiyi bilinir. Ranger Alayı ilə birgə təlim keçən NTQ1 birliyi, 2023-cü ildə Alabamadakı Bellefonte Nüvə Stansiyasına saxta bir hava hücumundan sonra obyektin təhlükəsiz şəkildə bağlanmasını ehtiva edən təlim ssenarisində də fərqli bir birliklə birgə təlim keçmişdi.

    Pentagon, 2020-ci ildə yayımlanan 2021-ci Maliyyə İli üçün illik büdcə tələbində, Birləşmiş Xüsusi Əməliyyatlar Komandanlığının kompleks obyektlərə yönəlmiş basqınlar üçün təlim fəaliyyətlərinin aparılması məqsədilə xüsusi bir təlim sahəsinin inşa edilməsini tələb etmişdi. 14,4 milyon dollarlıq maliyyətə malik olacağı təxmin edilən obyektin inşa edilib-edilmədiyi bilinmir.

    Qəddafi Nümunəsi: Bağdaddan Belə Daşıdılar

    NTQ qruplarının daha əvvəl İraqda da əməliyyatlar keçirdiyi məlumdur. 2008-ci ildə, ABŞ qüvvələri, Nüvə Təhdid Qrupları da daxil olmaqla, İraqdakı Tuwaysa Nüvə Tədqiqat Mərkəzində yerləşən sarı pasta uran oksidini təhlükəsiz şəkildə daşıyaraq bölgədən çıxarmışdı. Nüvə materialının obyektdən çıxarılmasından sonra yük maşınları ilə Bağdada daşınan 3500 barel material, 37 hərbi uçuşla Hind Okeanındakı Diyeqo Qarsiya adasına göndərilmiş və oradan da bir gəmiyə yüklənərək ABŞ-a aparılmışdı.

    2011-ci ildə, Müəmmər Qəddafinin devrilməsindən sonra ABŞ birlikləri Liviyadakı kimyəvi silah obyektlərini qorumaq üçün yerləşdirildi. Liviyanın kimyəvi silahları və əlaqəli materialları daha sonra yerində məhv edildi. Bu prosesin tamamlanması təxminən üç il çəkdi. ABŞ ordusunun İrana yönəlmiş hücumlara qatılıb-qatılmayacağına dair müzakirələr hazırda davam edərkən, Vaşinqtonun nüvə obyektlərinə qarşı İraq və Liviya nümunələrinə bənzər bir addım atıb-atmayacağı hələ qeyri-müəyyənliyini qoruyur.

    24 saat

  • Qisas bayrağı: İran tarixində 4 dəfə dalğalandı

    Qisas bayrağı: İran tarixində 4 dəfə dalğalandı

    İsrailin Zərbələri və İranın İntiqam Bayrağı: Kərbəladan Mehdiyə Minillik Mesaj

    Keçən cümə gecəsi İsrail İranın paytaxtı Tehran, eləcə də Təbriz, Həmədan, Qum, Qəsr-i Şirin, Luristan, Kirmanşah və İsfahandakı Nətənz Nüvə Təsislərinə qarşı eyni vaxtda hava zərbələri endirdi. Hərbi və nüvə infrastrukturu hədəf alan bu hücumlarda İran Baş Qərargah rəisi general-mayor Məhəmməd Bakıri və İnqilab Keşikçiləri Korpusunun komandanı general-mayor Hüseyn Səlami də daxil olmaqla, bir çox yüksək rütbəli rəsmi həyatını itirdi. Zərbələr nəticəsində İranın nüvə proqramında çalışan 6 alim də öldürüldü. Tehranın bəzi yaşayış məntəqələrinin də hədəf alınması nəticəsində çox sayda mülki vətəndaşın həlak olduğu bildirilir.

    İsrailin bu addımı Tehran və Təl-Əviv arasında uzun müddətdir artan gərginliyi təhlükəli həddə çatdırdı. Hücumların ardından İranın Qum şəhərində yerləşən və şiələr üçün mühüm simvol olan Cəmkeran Məscidinin qübbəsinə qırmızı bayraq sancıldı. Bəs, bu qırmızı bayraq nə anlama gəlir?

    İntiqam Bayrağının Mənası və Tarixi Kökəni

    Həm dini, həm də siyasi baxımdan İranın ən güclü simvollarından biri olan ‘qırmızı intiqam bayrağı’ beynəlxalq arenada İranın cavab zərbəsi endirəcəyinə dair bir sıra proqnozları özü ilə gətirdi. Bu qırmızı bayraq bir müharibə elanından daha çox, müharibə xəbərdarlığı funksiyası daşıyır və qoyu qırmızı rəngini fədakarlıq və mübarizə ruhundan alır.

    Qırmızı Bayrağın Kərbəla Hadisəsi ilə Əlaqəsi

    Qırmızı intiqam bayrağının varlığı şiə məzhəbi üçün böyük əhəmiyyət daşıyan, 680-ci ildə baş verən Kərbəla hadisəsinə qədər uzanır. Tarixi qeydlərə görə, Həzrət Hüseyn və səhabələrinin Əməvi Xəlifəsi Yezidin ordusu tərəfindən şəhid edilməsindən sonra ‘qırmızı intiqam bayrağı’ ilk dəfə o zaman asıldı. Bu hadisədən sonra ‘qırmızı intiqam bayrağı’ şiə dünyasında zülmə qarşı müqavimətin və qanın hesabının sorulacağı inancının simvolu olaraq qəbul edildi. Həm sonsuz yas və müqavimətin, həm də haqsızlığa qarşı alınacaq intiqamın simvolu olan qırmızı bayraq ilk dəfə 3 yanvar 2020-ci ildə İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələri komandanı Qasım Süleymaninin Bağdad hava limanı yaxınlığında pilotsuz təyyarə hücumu nəticəsində öldürülməsindən sonra İranın Qum şəhərindəki Cəmkeran Məscidinin qübbəsinə sancılmışdı. Qasım Süleymaninin öldürülməsindən sonra asılan bu bayraq, tarixdə bir məscid qübbəsində qırmızı bayraqla verilən ilk rəsmi intiqam elanı kimi yadda qaldı.

    ‘İntiqam’ mənasını verən qırmızı zəmin üzərində ağ xətt sənəti ilə yazılan ifadədə ‘Ya Ləsarət əl-Hüseyn’, Fars dilində ‘Ya Sarət-əl-Hoseyn’ yazılıb. Ədalət, intiqam və müqavimətin simvolu olan bu ifadə isə ‘Ey Hüseynin qanının intiqamını alacaq olanlar!’ anlamına gəlir.

    Qırmızı Bayrağın Dini və Siyasi Anlamı

    Qırmızı intiqam bayrağı İran üçün yalnız dini bir simvol deyil; eyni zamanda siyasi, ideoloji və mədəni baxımdan da dərin mənalar daşıyır. Cəmkeran Məscidində asılan və olduqca nadir görünən bu bayraq, üç əsas mesaj verdiyi şəklində şərh edilir: İran xalqı haqsızlığa qarşı çiyin-çiyinə mübarizə aparacaq, ölkə özünə qarşı heç bir hücuma səssiz qalmayacaq və bu bayraq, İranın qırmızı xətlərinin açıq şəkildə aşdığını elan edəcək.

    Qırmızı intiqam bayrağının Cəmkeran Məscidində asılması isə təsadüf deyil, əksinə, olduqca şüurlu və simvolik bir seçimi əks etdirir. Şiə inancına görə Cəmkeran, Qiyamətdən əvvəl zülmə son vermək üçün yer üzünə qayıdacağına inanılan 12-ci İmam Mehdinin (Mehdi-i Muntazar) ortaya çıxacağı müqəddəs məkandır. Bu səbəbdən qırmızı bayrağın burada dalğalandırılması, yalnız intiqamın deyil, eyni zamanda Mehdiyə yönəlik bir yardım və ədalət çağırışı olaraq da görülür.

    İranın Beynəlxalq Arenaya Mesajı

    Kərbəla hadisəsindən sonra ilk dəfə 2020-ci ildə asılan qırmızı bayraq, İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələri komandanı Qasım Süleymaninin öldürülməsindən sonra, 2024-cü ildə Kirmanadakı bombalı hücumdan sonra və 2024-cü ildə HƏMAS lideri İsmayıl Həniyyənin sui-qəsdindən sonra asılmışdı. Dördüncüsü isə İsrail təyyarələrinin 13 iyun günü çox sayda İran hərbi və nüvə hədəfini vurmasından dərhal sonra yaşandı. Yüksək rütbəli komandanların, alimlərin, mülki vətəndaşların ölümünə səbəb olan bu hücumlar ölkə çapında həm kədər, həm də qəzəb yaratdı. Bu hücumlara cavab olaraq yüzlərlə etirazçı Cəmkeran Məscidinin qarşısında toplaşdı, İsrail əleyhinə şüarlar səsləndirdi və İran bayraqları yellədi. İranın dini lideri Əli Xamenei İslam Respublikasına qarşı görünməmiş hücumdan sonra yəhudi dövlətinin ağır nəticələrlə üzləşəcəyini söyləyərək, İsrailə ‘sərt bir cəza’ veriləcəyini bildirdi. Hücumların ardından asılan ‘qırmızı bayraq’ İranın beynəlxalq arenaya verdiyi intiqam mesajının bir hissəsi olaraq dəyərləndirildi.

    24saat

    İsrailin Zərbələri və İranın İntiqam Bayrağı: Kərbəladan Mehdiyə Minillik Mesaj

    Keçən cümə gecəsi İsrail İranın paytaxtı Tehran, eləcə də Təbriz, Həmədan, Qum, Qəsr-i Şirin, Luristan, Kirmanşah və İsfahandakı Nətənz Nüvə Təsislərinə qarşı eyni vaxtda hava zərbələri endirdi. Hərbi və nüvə infrastrukturu hədəf alan bu hücumlarda İran Baş Qərargah rəisi general-mayor Məhəmməd Bakıri və İnqilab Keşikçiləri Korpusunun komandanı general-mayor Hüseyn Səlami də daxil olmaqla, bir çox yüksək rütbəli rəsmi həyatını itirdi. Zərbələr nəticəsində İranın nüvə proqramında çalışan 6 alim də öldürüldü. Tehranın bəzi yaşayış məntəqələrinin də hədəf alınması nəticəsində çox sayda mülki vətəndaşın həlak olduğu bildirilir.

    İsrailin bu addımı Tehran və Təl-Əviv arasında uzun müddətdir artan gərginliyi təhlükəli həddə çatdırdı. Hücumların ardından İranın Qum şəhərində yerləşən və şiələr üçün mühüm simvol olan Cəmkeran Məscidinin qübbəsinə qırmızı bayraq sancıldı. Bəs, bu qırmızı bayraq nə anlama gəlir?

    İntiqam Bayrağının Mənası və Tarixi Kökəni

    Həm dini, həm də siyasi baxımdan İranın ən güclü simvollarından biri olan ‘qırmızı intiqam bayrağı’ beynəlxalq arenada İranın cavab zərbəsi endirəcəyinə dair bir sıra proqnozları özü ilə gətirdi. Bu qırmızı bayraq bir müharibə elanından daha çox, müharibə xəbərdarlığı funksiyası daşıyır və qoyu qırmızı rəngini fədakarlıq və mübarizə ruhundan alır.

    Qırmızı Bayrağın Kərbəla Hadisəsi ilə Əlaqəsi

    Qırmızı intiqam bayrağının varlığı şiə məzhəbi üçün böyük əhəmiyyət daşıyan, 680-ci ildə baş verən Kərbəla hadisəsinə qədər uzanır. Tarixi qeydlərə görə, Həzrət Hüseyn və səhabələrinin Əməvi Xəlifəsi Yezidin ordusu tərəfindən şəhid edilməsindən sonra ‘qırmızı intiqam bayrağı’ ilk dəfə o zaman asıldı. Bu hadisədən sonra ‘qırmızı intiqam bayrağı’ şiə dünyasında zülmə qarşı müqavimətin və qanın hesabının sorulacağı inancının simvolu olaraq qəbul edildi. Həm sonsuz yas və direnişin, həm də haqsızlığa qarşı alınacaq intiqamın simvolu olan qırmızı bayraq ilk dəfə 3 yanvar 2020-ci ildə İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələri komandanı Qasım Süleymaninin Bağdad hava limanı yaxınlığında pilotsuz təyyarə hücumu nəticəsində öldürülməsindən sonra İranın Qum şəhərindəki Cəmkeran Məscidinin qübbəsinə sancılmışdı. Qasım Süleymaninin öldürülməsindən sonra asılan bu bayraq, tarixdə bir məscid qübbəsində qırmızı bayraqla verilən ilk rəsmi intiqam elanı kimi yadda qaldı.

    ‘İntiqam’ mənasını verən qırmızı zəmin üzərində ağ xətt sənəti ilə yazılan ifadədə ‘Ya Ləsarət əl-Hüseyn’, Fars dilində ‘Ya Sarət-əl-Hoseyn’ yazılıb. Ədalət, intiqam və müqavimətin simvolu olan bu ifadə isə ‘Ey Hüseynin qanının intiqamını alacaq olanlar!’ anlamına gəlir.

    Qırmızı Bayrağın Dini və Siyasi Anlamı

    Qırmızı intiqam bayrağı İran üçün yalnız dini bir simvol deyil; eyni zamanda siyasi, ideoloji və mədəni baxımdan da dərin mənalar daşıyır. Cəmkeran Məscidində asılan və olduqca nadir görünən bu bayraq, üç əsas mesaj verdiyi şəklində şərh edilir: İran xalqı haqsızlığa qarşı çiyin-çiyinə mübarizə aparacaq, ölkə özünə qarşı heç bir hücuma səssiz qalmayacaq və bu bayraq, İranın qırmızı xətlərinin açıq şəkildə aşdığını elan edəcək.

    Qırmızı intiqam bayrağının Cəmkeran Məscidində asılması isə təsadüf deyil, əksinə, olduqca şüurlu və simvolik bir seçimi əks etdirir. Şiə inancına görə Cəmkeran, Qiyamətdən əvvəl zülmə son vermək üçün yer üzünə qayıdacağına inanılan 12-ci İmam Mehdinin (Mehdi-i Muntazar) ortaya çıxacağı müqəddəs məkandır. Bu səbəbdən qırmızı bayrağın burada dalğalandırılması, yalnız intiqamın deyil, eyni zamanda Mehdiyə yönəlik bir yardım və ədalət çağırışı olaraq da görülür.

    İranın Beynəlxalq Arenaya Mesajı

    Kərbəla hadisəsindən sonra ilk dəfə 2020-ci ildə asılan qırmızı bayraq, İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələri komandanı Qasım Süleymaninin öldürülməsindən sonra, 2024-cü ildə Kirmanadakı bombalı hücumdan sonra və 2024-cü ildə HƏMAS lideri İsmayıl Həniyyənin sui-qəsdindən sonra asılmışdı. Dördüncüsü isə İsrail təyyarələrinin 13 iyun günü çox sayda İran hərbi və nüvə hədəfini vurmasından dərhal sonra yaşandı. Yüksək rütbəli komandanların, alimlərin, mülki vətəndaşların ölümünə səbəb olan bu hücumlar ölkə çapında həm kədər, həm də qəzəb yaratdı. Bu hücumlara cavab olaraq yüzlərlə etirazçı Cəmkeran Məscidinin qarşısında toplaşdı, İsrail əleyhinə şüarlar səsləndirdi və İran bayraqları yellədi. İranın dini lideri Əli Xamenei İslam Respublikasına qarşı görünməmiş hücumdan sonra yəhudi dövlətinin ağır nəticələrlə üzləşəcəyini söyləyərək, İsrailə ‘sərt bir cəza’ veriləcəyini bildirdi. Hücumların ardından asılan ‘qırmızı bayraq’ İranın beynəlxalq arenaya verdiyi intiqam mesajının bir hissəsi olaraq dəyərləndirildi.

    24saat